Astrit Lulushi/
Një shpirt shkoi në parajsë dhe në një shqopë nën yje që shkelnin syrin, një dhelpër, me erë që zgjonte dhunë, me sy të ndritshëm të ngulur në tokë, dëgjonte. Problemi u zgjidh – Fantazma e Shekspirit është gjyshi i Hamletit. Nëpër faqe muri simbolet vërshuan në zgjedhjen e shkronjave të tyre. Jepnin duart, përshkonin, përkuleshin; pjesë e fantazisë. Larguar gjithashtu nga bota, njeriu në lëvizje, vezullonte në pasqyrat tallëse shpirtin hipokrit të botës errësirë që shkëlqimin nuk mund ta kuptonte. Duke pritur gjithmonë një fjalë ndihme, dora lëviz me besnikëri simbolet e paqëndrueshme, nuancë e zbehtë turpi që vezullon mbi lëkurën e vyshkur. Të fshehtat, të heshtura, të gurta ulen në pallatet e errëta: sekrete të lodhura nga tirania e tyre: sheh tiranë, të gatshëm për t’u rrëzuar nga froni. Kalë Troje. U krye.
E njëjta dhomë dhe orë, e njëjta mençuri: dhe ai i njëjti. Këtu e rrethojnë tre kurthe. Mund t’i thyente në nëse donte. Sepse nuk e dini ende se çfarë janë paratë. Paraja është fuqi. Por çfarë thotë Molieri? Ai e dinte se çfarë ishte paraja. Bëri para. Edhe pse Koprraci zakonisht konsiderohet të jetë komedi, nuk shkakton gëzim. Bazuar në shkrimet e dramaturgut komik romak Plautus, Molieri riformulon figurën e lashtë komike të mjeranit që kalon caqet në adhurimin e parasë dhe tepër njerëzor në nevojën e tij për respekt.
A e dini cila është krenaria angleze? A e dini cila është fjala më krenare që do të dëgjoni ndonjëherë nga goja e një anglezi? Sundimtari i deteve. Sytë shikonin gjirin bosh të detit: duket se fajin e ka historia. Se në perandorinë e saj, dielli nuk perëndon kurrë. Kjo nuk është anglisht. Këtë e tha një kelt francez. Por cila është mburrja më krenare. Jemi popull bujar por duhet të jemi edhe të drejtë. Jo naiv.
Shtëpitë e kalbjes, të miat, të tijat dhe të gjitha. Ti thua se kishe një dajë gjykatës dhe një xhaxha gjeneral në ushtri, dhe i nxerr për shitje. Dil prej tyre. Bukuria nuk është aty. As në gjirin e ndenjur të bibliotekës ku lexon profecitë e zbehura. Për kë? Një urrejtës i llojit të vet vrapoi prej tyre drejt çmendurisë, shkumëzonte në hënë, sytë e tij, yjet. Fytyrat ovale të Modiglianit – piktor, i sëmurë, – vdiq i ri – dhe Hébuterne vrau veten. Një kurorë me flokë të ngjeshur shikon duke u ngjitur. Zbrit. Një kor kthen kërcënimin dhe jehonën, duke ndihmuar latinishten e gërhitur të priftërinjve në albet e tyre, të tonifikuara, të lyera me vaj të gëlltitur e të dhjamosur.
Dy rrugë zgjaten e takohen në pyll. Asgjë nuk ndodh.Dhe në një tjetër rrugë merr të gjithë shtëpinë në qafë. Një mëngjes i mjegullt, hipostaza imponoi trurin. Zbriti. Duke u gjunjëzuar, dëgjoi dëgjoi dy këmbana që lëshuan një dingdong. Nuk do të jesh kurrë shenjtor. Iu lute djallit në rrugë që e veja përpara të ngrinte rrobat e saj edhe më shumë nga rruga e lagur. Shisni shpirtin, bëni, lecka të lyera të fiksuara.
Më thuaj më shumë.. Gra lakuriq! Po për çfarë? Për çfarë tjetër u shpikën? Duke lexuar dy faqe nga shtatë libra çdo natë. Isha i ri. U përkula para vetes në pasqyrë, duke dalë përpara për të duartrokitur me zell. Hurra për idiotin e mallkuar. Askush nuk i pa: mos i trego askujt librat që do të shkruanit me shkronja për tituj. E keni lexuar F-në e tij? O po, por unë preferoj Q-në. I mbani mend epifanitë të shkruara në gjethe ovale jeshile, kopje që do të dërgoheshin nëse vdisnit në të gjitha bibliotekat e mëdha të botës. Përfshirë Aleksandrinë? Dikush do t’i lexonte atje pas disa mijëra vjetësh, Kam frikë nga ato fjalë të mëdha, të cilat në fund na bëjnë kaq të pakënaqur. Më mendon mua si një mjegull dhe një histori të vjetër. Kam parë tre breza që nga koha e Tiranit. Më kujtohet uria. A e dini se rradhët e gjata para dyqaneve bosh dhe para ambasadave nxitën shfuqizimin e kolektivizimit, ose përpara se prelatët e shtetit ta denonconin atë si demagogji? Harroni disa gjëra. Kujtim i pavdekshëm. Ishte kohë “e mrekullueshme” me kufoma të etshëm, të ngjirur, të maskuar dhe tē armatosur; kontratë midis popullit dhe mashtruesit që ndërron faqen. A ia vlen të përsëritet?