Shkruan: Rasim Bebo/
Bilal Xhaferri ishte biri jetim i Çamërisë që nuk njohu fëmijëri dhe as rini në jetën e tij të shkurtër. “Ne ishim pesë fëmijë, deklaron e motra e Bilalit, Antika. Nëna na vdiq shumë e re në vitin 1943, Bilalin e la 8 vjeç, pas dy vjetësh na pushkatuan babanë! Na mori gjyshi në shtëpinë e tij të na rriste. Unë isha më e vogla. Babai më la 4 vjeç. Gjyshi ishte plak i sëmurë dhe i verbuar nga sytë. Jetonim në një varfëri të tmerrshme. Atëherë kishte filluar lufta e klasave, nga Partia Komuniste. Në fshat filluan të na përbuznin, qoftë edhe me sy kur na hasnin rrugëve. Bilali, si vëllai më i madh, në moshën 10 vjeç na u bë nënë dhe babë. Të gjitha hallet e familjes ranë në kurmin e njomë të tij. Pasi mbaroi shkollën fillore katërvjeçare, për dy vjet “gjezdiste” për të punuar, që të na ushqente. Rraskapitej fshatrave për një copë bukë, dhe një ditë mori rrugën për te halla në Sarandë. Ishte 12 vjeç, filloi punë si shpërndarës letrash dhe gazetash në postën e Sarandës. Ecte në këmbë nëpër moçalet e fshatrave të Vurgut të Sarandës, zbathur për 10 -11 orë në ditë. Në çdo dy javë dhe sidomos ditën e festave, vinte në Ninat për të na sjellë ndonjë lekë dhe ushqime, që i blinte me triskë në qytet, të na gëzonte neve dhe gjyshin. Për një natë që rrinte me ne, bënte shumë orë udhëtimi në këmbë. Pas 4 vitesh Bilali shkoi te halla në Shijak, ku punoi në fermën e Sukthit.”… Nga Edip Hoxha, kushëriri i tij, mësohet se, në vitin1957-1958, Bilali punonte si teknik ndërtimi në kantierin e Shkopetit, pasi kishte mbaruar kursin njëvjeçar për Gjeometër. Në vitin 1962 e marrin ushtar në Pronovik të Poliçanit, në atë kohë filloi të shkruante te revista “10 Korriku”, tregime, reportazhe, poezi.
Shkrimtari Naum Prifti shkruan: “Një herë më erdhi me postë një zarf mjaft i trashë, nga një repart ushtarak. Bilal Xhaferri, ishte emër i panjohur për mua. E shikoja me bezdi novelën me 32 faqe dërguar nga një ushtar i thjeshtë. Pas dy muajsh, mu desh ta lexoja. Kur arrita në një faqe, gjeta një pasazh fantastik dhe thashë me mend: “Ky është një talent!” I befasuar dhe i entuziazmuar nga zbulimi i një talenti, i shkrova një letër, ku e lusja, po t’i binte rasti të vinte në Tiranë, do të isha i kënaqur të na bënte një vizitë në redaksi. Pas dy a tre javësh hyri në dhomën ku punoja unë, një ushtar me trup mesatar dhe pyeti nëse mund të takonte Naum Priftin … M’u kujtua letra, prandaj e pyeta: -Mos jeni Bilal Xhaferri? – Po , -m’u përgjigj, – erdha sipas letrës që më dërguat.” Nga biseda më tha se tregimet e mija i pëlqenin. “Në asnjë tregim ti nuk përsërit veten, por sjell gjithmonë diçka të re”. Vëllimi I tij me tregime “Tokë e lashtë, njerëz të rinj”dhe “Purpuranti”, lanë mbresa të forta te lexuesit. Epokën e Skënderbeut ai e kishte në zëmër dhe u kthye më vonë me romanin “Krastakraus”.Këto ekskursione historike ishin mjeti i tij, për t’i ikur pasqyrimit të realitetit të zymtë, të cilin ai e njihte shumë mirë.”
Ballkize Halili, gazetare në “Zërin e Popullit” mundi të nxjerrë leje krijuese nga Lidhja e Shkrimtarëve për bashkëfshatarin e saj Bilal Xhaferrin. Ajo e ndihmonte dhe e përkrahte, se e shihte si përfaqësuesin më të talentuar të Çamërisë. A ka gjë më tronditëse për autorin, kur sheh që libri i tij bëhet qull për letër ambalazhi, se ngrinte problemet Çame. Më kujtohet tregimi, “Ti je partizane”, një tregim tepër i ndjerë që u fut në të gjitha tekstet shkollore, si tregim interesant. Por sa shpejtë u fut, aq rrufeshëm u hoq. Paqëndrueshmëria e politikës së Enver Hoxhës, bënte që sot të ishe hero, nesër të dilje tradhtar. Në vitin 1968, në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, Bilal Xhaferri mori një goditje të fortë, pasi dëmtoi shtyllën vertebrale të letërsisë shqipe. Dhe ishte pikërisht diskutimi profesional i Bilal Xhaferrit, për romanin “Dasma” të Ismail Kadaresë. Nga emancipimi, femrat s’kishin fituar asgjë, përkundrazi ishin skllavëruar akoma më shumë, duke u ngarkuar me punë të dyfishtë, Brenda shtëpisë dhe jashtë saj. Duke ndier mbi kurriz luftën e klasave, ai i gjykonte dukuritë më sy realist…
Fadil Paçrami, anëtari i K.Q. dhe sekretari i dytë i K. P. të Tiranës, pjesëmarrës në atë takim, po turfullonte duke dëgjuar kritika që nuk priteshin, e që mund t’I jepnin drejtim të gabuar
mbledhjes. Ai u ngrit në këmbë, dhe duke drejtuar gishtin nga Bilal Xhaferri, u tha pjesmarresve pjesëmarresve me ulërimë: “-E dini kush është ky që foli keq për romanin? Ky është Bilal Xfaferri, të cilit ne i kemi vrarë të atin se ishte armik, ballist. Mendoj se ai nuk ka vend në këtë sallë, dhe që tani kërkoj të dalë jashtë!”
Pas diskutimit të “Dasmës”, Bilalin e internuan në fshatin Kullë të Sukthit. Lajmi mori dhenë. Gazetat shkruanin: “Shkrimtari reaksionar nxjerr kokën”.
Hysni Cyrbja, që ka qenë drejtori i parkut të mallrave në Durrës, kujton: “Shkoja shpesh në bibliotekën e qytetit, drejtori Pertef Kruja më prezantoi me Bilal Xhaferin. Pasi u njohëm mirë, e mora në punë si dispeçer. Kishte ca kohe qe kishte dale në qarkullim “Dasma”. Një ditë biseduam për Kadarenë. Bilali mendonte për dobësitë artistike të romanit, ai çalonte rëndë në trajtimin historik të femrës shqiptare, se femra dilte pa traditën e bashkëluftëtares me burrat. Ky është falsifikim, thoshte ai. Historia shqiptare tregon se femrat, te Skënderbeu dhe gjatë luftës Nacional Çlirimtare, vërtetuan se ishin patriote dhe të emancipuara. Bilali më kërkoi leje për të shkuar në Tiranë, i ftuar për në mbledhjen e lidhjes së shkrimtarëve. Të pasnesërmen, u takuam. E pyeta se si shkoi. Ai uli zërin dhe më tha: -Më sakatuan! Fadil Paçrami më tha: je bir armiku! Në atë çast bie zilja e telefonit, fliste Rita Marko. – More Hysni, a ke marrë në punë ndonjë njeri me emrin Bilal Xhaferri?… -Po shoku Rita ka ca kohë. – Po ku e gjete? (pyetja ishte me zë të trashë). -Më gjeti ai mua, kishte nevojë për pune. -Në orën 12 mblidh kolektivin!… Në mbledhje erdhën të tre sekretarët, siç quheshin: i pari, i dyti, i treti. Rita Marko, nuk pranoi të debatonte me Bilal Xhaferrin veçse i tha: Ti ke penetruar në radhët e klasës puntore dhe fshehe biografinë tënde, se babai yt është dënuar më vdekje. E morën dy policë dhe e internuan në Kullë të Sukthit. Të nesërmen u mblodh byroja, ishte parashikuar të më përjashtonin nga partia, e të më shkarkonin si drejtor i parkut. Unë bëra autokritikë për mungesë vigjilence. Nxora nga çanta librin e Bilal Xhaferrit dhe disa revista “Shqiptaria e re” dhe pyeta: –Këtë libër e ka botuar Shtëpia botuese, që varet nga K. Q. s’e dini ju? Këto revista që drejtohen nga K. Q. e dini ju?. Që Bilali ftohet në lidhjen e shkrimtarëve, që është nomenklatura e K. Q. e dini ju?… Dhe si përfundim më njoftuan masën “vërejtje në kartën e regjistrimit”.
Bilal Xhaferri ishte njeri, dhe kishte intimitetet e tij. Edhe në Kullë ku ishte internuar, nuk i shpëtoi tundimit të intimitetit. Aty pati një lidhje dashurie me mësuesen, vajzën e ish kryetarit të këshillit të fshatit.
Ja e ç’tregon zonjusha Kadife, me një sinqeritet femëror: “Kur mora vesh se në fshatin tonë, ka ardhur i internuar një shkrimtar, kurioziteti nuk më la të qetë, pasi letërsia më ka pëlqyer shumë. Pyeta Janin, operativin e zonës, që shfaqte ndjenja simpatie për mua. Operativi më tregoi se shkrimtari quhej Bilal Xhaferri dhe ishte njeri i rrezikshëm. Ai guxoi të kundërshtonte romanin e Kadaresë që është idhulli I jonë, por më keq, se është djali i armikut të popullit. Kur mësova se ai kishte guxuar të përballej me Kadarenë, kureshtja dhe dëshira grindeshin brenda meje, për të njohur nga afër shkrimtarin, që paraqiste shumë “rrezikshmëri”. E ruajta në mbrëmje, qe ta shihja kur merrte bukën tek furra e fshatit, dhe si hije i shkova nga pas, që të mësoja ku jetonte dhe me kë, pasi zona ku ishin të internuarit ishte e veçuar nga banorët e fshatit. E shihja kur ecte vetëm, i heshtur, me gjysmë buke nën sqetull. Nga paraqitja e jashtme s’ta mbushte syrin, megjithëse u gëzova që shkrimtari sfidoi kureshtjen time. Por reflekset e gëzimit, rrezikonin që ta njihja nga afër. Më kujtohet, kur u fsheha pas një kaçubje në rrugë, kur ai zbriste nga furra e bukës, dhe po e prisja që të kthehej si gjithmonë me bukën nën sqetull. Ishte shumë ftohët dhe sekondat bëheshin orë. Ai po afrohej, por s’ishte vetëm. Po ecte me mullixhiun, u nda nga ai dhe hyri brenda në banesën e tij. Kontrollova me sy rreth e qark, mos më shihte njeri, dhe i rashë derës me gjithë forcën e padurimit. Kush është? – U dëgjua zëri I tij. –Jam unë mësuesja e fshatit, – i thashë. Ai e hapi derën i habitur dhe tha: Mos keni ardhur gabim, unë s’kam fëmijë në shkollë, më tutje është një familje që i ka fëmijët në shkollë. –S’kam ardhur për fëmijët e shkolles, kam ardhur për ty!… Ai shtangu nenë këmbë i frikësuar, kurse mua m’u duk se të gjithë botën e kisha ulur në gjunjë para meje. E ndjeva se ftohtësia e frikës së tij dhe rreziku im, ishin ngërthyer në forcën e magjisë së dashurisë, që në takimin e parë. Takimet pasuan njeri pas tjetrit! Miqësia e jonë ndërtoi mure ëndrrash. Shpesh herë më thoshte: -të lutem, mos m’i shto andrallat. E lëmë me kaq lidhjen tonë. Ishte dhuratë e Zotit! Ai, na dhuroi çaste të bukura dhe ai na i mori! Unë s’jam njeriu i duhur për ty. Kuptoje, Kadife, ne jemi dy kulme të ndryshme. Është shumë e rrezikshme ardhja e jote tek unë… Por unë e dija rrezikun që më kanosej, megjithatë, Bilalin e doja, se ishte njeri i zgjuar, me një shpirt të madh. Në pak kohë fillova të bija në sy me lëvizjet e mia. Një natë i gënjeva në shtëpi, se do të flija tek Lumja (kolegia ime që kishte ditëlindjen) edhe Lumja thuri të njëjtën gënjeshtër tek babai im, i cili na besoi. Banesa ku jetonte Bilali, ishte një barakë e improvizuar, ngrehinë vetëm prej dheu, ku as për bagëtitë nuk ishte e përshtashme, megjithatë unë ndihesha mirë në prani të tij. Atë natë ndodhi historia e tmerrshme e jetës time. Kishte kaluar ora 12 e natës! Isha strukur brenda tij, dhe gjumi s’po më zinte, ca nga të ftohtit, ca nga frika. Kur befas ra dera, nga forca e shkallmimit me shkelma. Nuk shihja asgjë nga errësira se kandili kishte filluar të shuhej. Dëgjova fyerje nga më banalet e më çnjerëzoret. Ishte operative i policisë, sekretari i partisë dhe babai, që bërtisnin:. –Hë, more këlysh bushtre, kë kurvë ke futur sonte në shtrat? Ke filluar të na e degjenerosh rininë e fshatit me shkrimet e tua. S’durova dot dhe i përgjigjem me të njëjtin ton: -Mjaft Baba! Ky s’ka faj, unë kam ardhur këtu vete, me dëshirën time. Ja ku më ke, më vrit po deshe!… Jo tha operativi (puntori i sigurimit), ky të ka mashtruar, dhe e tërhoqi zvarrë për ta nxjerrë përjashta, -Ky maskara do të përfitojë nga ti, të nxjerrë sekretet e partisë. Ky është bir armiku dhe si i tillë do të shkojë atje ku e ka vendin. Bilalin atë natë e mbajtën të lidhur me pranga në zyrën e operativit në qendër të fshatit, kurse mua, në zyrën e sekretarit të partisë. Nuk i harroj kurrë presionet që ushtronin për të më mbushur mendjen të firmosja deklaratën e hartuar prej tyre, me anë të së cilës,mund t’i kishin duart të lira për të dënuar Bilalin. Por unë nuk pranova kurrë të fundosja me të pa drejtë, njeriun që desha me gjithë shpirt. Edhe pasojat për mua dhe familjen time ishin të rënda: babanë e përjashtuan nga partia, e hoqën nga kryetar i këshillit, dhe si ndëshkim, e dërguan të punonte në një brigadë me Bilalin. Mua më hoqën nga arsimi dhe me çuan punëtore në fermë. S’e duroja dot baltën që më hidhnin syve injorantët e fshatit, dhe mbylla sytë, u martova me një burrë të ve në Rumanat, që ishte babai i tre fëmijëve. Pas një muaji, kur u ktheva në derën e babës (si e do zakoni), nëna më tha fshehurazi në vesh: -Kadife, shkrimtari yt është arratisur nga Shqipëria, kështu thonë të gjithë në fshat.”
Kur Bilali e pa se laku po i ngushtohej, nuk i mbeti tjetër alternativë, veç të arratisej me rrezik koke. Rastin e gjeti në festën përkujtimore të luftës partizane të Konispolit, që festohej në Bogaz, më 25 gusht. U arratis për në Greqi, bashkë me burrin e motrës Selfo Hoxhën dhe Bajram Shuaipin. Për aratisjen e tij u bë shkak Fadil Paçrami me presionin e tij. Në SHBA ai botoi revistën “Krahu i Shqiponjës” në Çikago 1969-1986, për rreth 17 vjet, me 39 numra, dhe me një tirazh 300 deri në 500 kopje, të cilën e shpërndante vetë me postë dhe pa i vënë çmim. Prirja patriotike dhe antikomuniste e revistës,tërhoqi përkrahje nga Skënder Shuaipi, Zeqo Kola, Saber Hyso, Xhemil Bebo, Sotir Ajazi etj. Dhe ai iu përkushtua kryesisht kësaj reviste.
Gazetaria Anneli Kraus, që publikoi lajmin e parë, plagosjen e Bilal Xhaferit, si dhe tetativën e eleminimit fizik, ndaj gazetarit shqiptar, që jeton dhe punonte në Amerikë, shkruan: “Bilal Xhaferin e kam njohur nëpërmjet shtypit të lirë amerikan në vitin 1979, Incidenti ndodhi kur festohej 100 vjetori i Lidhjes së Prizrenit. Më vonë u njoha në Çikago ku ai punonte gazetar në një radio private në Çikago.Modelin e tij ne e quajmë hero. Pas vitit 1983 i dogjën banesën e tij, që e kishte edhe redaksi të revistës, “Krahu I Shqiponjës”.
Skënder Shuaipi tregon: “Bie telefoni dhe më flet Bilali, jam shtruar në spital, nga një dhembje koke”. doktorët dyshojnë për një tumor në kokë. Mbas konsultës vendosën për operacion. Të nesërmen Bilali u operua. Narkoza i doli me vonesë. Komunikimi i tij bëhej me gishta dhe mimikë. Ishte rëndë, nuk vonoi gjatë dhe Bilali ndërroi jetë, në pasditen e 17 tetorit të vitit 1986. Në kohën kur ishte ministër i kulturës, Teodor Laço, eshtrat e tij u kthyen në atdhe.
N. Prifti citon: “Në faqet e revistës ”Krahu i Shqiponjës”, (Nr 17), janar 1979 Çikago gjeta një poezi, të cilën Bilali ia kushtonte, “kundërshtarit të tij”, Ismail Kadare. Kjo poezi është një dëshmi e gjallë, ku “viktima” pasojë, fajëson shkakun”.
Poetit Ismail Kadare
Ti lulëzove me stinë me rubla.
Kur ne të tjerët hanim baltën e kënetave.
Ti u këndon serenata rrugëve të Moskës,
Natashave, Tatjanave, Katjenkave.
Kur ne të tjerët hanim plumbin e mashinkave.
Me kadifen e poemave të tua të kopjuara,
Ti i jep xhela çizmeve të xhelatëve,
Çizme të rënda me gozhda të përgjakura,
Që shkelët mbi fytyrat tona të maskuara.
Ne të dy u ndeshëm në trotuare të kundërta.
Ti vije nga sallonet e aristokracisë së kuqe,
Unë vija drejt nga zëmra e popullit.
Vija nga varri I babai të pushkatuar.
Ne u ndeshëm në errësirë,
Si dy re në një natë me shi.
Por të gjithë e dinë mirë.
Që shenja e furisë sime s’ishe ti.
Unë u ndesha atje me tiraninë,
Hodha jetën time në kthetrat e ujqërve.
Dhe u shikova me vdekjen në sy.
Kështu, dy shkrimtare Ismail Kadare dhe Bilal Xhaferri, të së njëjtës datëlindje, i pari feston 79 vjetorin, se ka qenë idhulli i komunizmit, kurse i dyti, kundërshtari i komunizmit, ka 29 vjet vdekur. Por Bilali jetoi dhe vdiq si një shqiponjë Çamërie, me dashurinë e madhe për lirinë demokratike të Shqipërisë.
Rasim Bebo Addison Çikago Shkurt 2015
Shkrim i perkryer.Shume domethenes.Nuk mund te gjesh nje poesi me te goditur.
Sa “ish” Sigurimsa punojne në Ambasaden e Shteteve të Bashkuara në Tirane… ?
S. DrasatiPregatiti per botim Sokol Drasati-Iniciator i levizjeve Demokratike në Shkoder – 1990
Pjese e nomenklatures te Sigurimit (famekeq) te Shtetit, Instruktore qe kane ne Curiculumin e tyre pregatitjen e Grupeve terroriste qe nga Lindja e Mesme e deri tek Grupet Marksiste te Amerikes Latine etj., spijuna e xhelat që kanë larë duart e krahët me gjakun e martirve që i mbytën me duart e tyre për Lirinë e Fjalës, të fesë, të mendimit e për një Shqipëri Demokratike, për ironi sot “strehohen” me bujari dhe punojnë aktualisht në Ambasadën Amerikane në Tiranë prej vitit 1991 e në vazhdim.
Selia Diplomatike e Shteteve te bashkuara ne Tirane, ndoshta nga keqinformimi apo nga pa mundesia per te kontrolluar te kaluaren e ketyre personave, fyejne kujtimin e te kaluares diktatoriale 50-vjecare te popullit shqiptar duke punesuar keto pinjolle te dhunes marksiste te cilet masakruan nder celi e burgje dhe te likujdimit të njerezve që luftuan për Lirine e fjales e te mendimit, symbol i te ciles ato besuan deri ne vdekje se jane Shtetet e Bashkuara.
1- Astrit Pullazi, nga Tirana.
Ka filluar punë në ambasadën amerikane sapo ajo hapi portat e saj në Tiranë më 1991. Ky privilegj i është rezervuar prej amerikanëve për merita të veçanta: Pullazi ka qenë shofer i Enver Hoxhës. Në çdo rast që ndodhet vetëm, Astriti këndon këngën e tij të preferuar: «Enver Hoxha, o tungjatjeta!» Dhe jo pa të drejtë.
2- Belul Cuka, nga Peshkopia.
Ish-shofer i Kadri Hazbiut. Krenarinë për të kaluarën e tij e përmbledh në këto fjalë: «Kudo që e çoja me veturën luksoze “grushtin e hekurt të diktaturës” dridhej foshnja në bark të nënës.»
3- Besnik Malo Çala, nga Vlora.
Ka filluar punë në ambasadën amerikane bashkë me Pullazin më 1999.
Cilësia e tij më e preferuar prej amerikanëve: Ka qenë kuadër i mirënjohur i Ministrisë së Punëve të Brendshme të diktaturës, ekspert i stërvitjes së grupeve terroriste marksiste-leniniste të mbiquajtura «Brigadat e Kuqe», të cilat stërviteshin në Shqipërinë diktatoriale. E ka ushtruar aktivitetin në kampet stërvitore në malet e Burrelit dhe në Pishë Poro të Vlorës. Lidhur me të kaluarën e tij, Besniku i Partisë shprehet me krenari: «Bin Laden do ta kishte pasur zili aftësinë time stërvitore të terroristëve.»
4- Emri Baja, nga Kukësi,
Survejues i ambasadës amerikane në Tiranë. Gjatë veprimtarisë 15 vjeçare në Ministrinë e Punëve të Brendshme të diktaturës ka qenë krahu i djathtë i Kadri Hazbiut. I mirënjohur për egërsinë e tij ndaj “armikut të klasës”, Hazbiu e emëroi për disa vjet shef të kampeve të internimit në rrethin e Lushnjës për të mbjellë terror. Të internuarit e rrethit të Lushnjës të asaj periudhe shpreheshin:
«Xhebraili nuk mund të ketë pamje tjetër veç asaj të Emri Bajës.»
Lidhur me veprimtarinë e tij përkrah Kadri Hazbiut, Baja kujton me nostalgji:
«Ministri më kishte thënë disa herë: Kur ti mendon se lufta e klasave është zbutur, unë ia bëj të njohur këtë shokut Enver dhe për armikun e klasës bien kambanat e vdekjes».
I mbiquajtur me humor prej ambasadorit amerikan «Barometër i luftës së klasave», komunistit veteran Baja i është besuar survejimi i ambasadës së «imperializmit amerikan».
5- Hasan Spahiu, nga Skrapari.
Kuadër i sprovuar i Sigurimit të Shtetit i rekomanduar për punësim prej Sulo Gradecit, i cili ka shkruar dikur për të:
«Sikur shoku Enver të më pyeste: “Pas teje, kush është personi që më do mua më shumë?”, unë do t’i përgjigjesha pa u menduar: Hasani.»
Hasani ka qenë sekretar partie ne Farkë të Tiranës, tek helikopterët. Në çdo xhep të tij mban një fotografi të Enver Hoxhës, ndërsa në shtëpi ruan me mall një statujë të vogël fildishi të diktatorit, të cilën e ledhaton në mbrëmje deri sa e zë gjumi.
6- Selami Liço, nga Peshkopia.
Ish-oficer zbulimi në kohën e diktaturës dhe oficer ushtrie deri më 1997. I akuzuar për kontrabandë masive armësh prej vitit 1997 e në vazhdim, Liçon e mori në mbrojtje ambasada amerikane në Tiranë, ku edhe u punësua në vitin 2000. Atje vazhdon të jetë edhe sot. I befasuar prej ngrirjes së dosjes së tij penale mjaft të ngarkuar, nuk lodhet së përsërituri fjalët:”Mallkuar qoftë kush mendon se amerikanët janë antikomunistë!” Gruaja e tij ka punuar gjithmonë në Bllok.
7- Agim Bllaci, nga Gjirokastra.
Ka filluar punë në ambasadën amerikane qysh më 1991, me “ajkën” e të punësuarve atje.
Deri më 1973 – sa kishte gjallë babanë –, ka jetuar në “Bllok”. Është dëgjuar të përmendë shpesh kujtimin më të shtrenjtë që ruan nga jeta në «Bllokun e Udhëheqjes”:
«Sa herë që vinte për vizitë tek ne, shoku Enver nuk harronte t’i thoshte babait: “Prokurorët e vendosur si ti janë maja e shpatës së diktaturës së proletariatit, shoku Misto Bllaci. I tmerrove klerikët me pretencat e tua, që s’njohin dënim tjetër veç atij me vdekje. Uroj që edhe Agimi të eci në gjurmët e tua.»
Për meritat e babait dhe të tijat, Agimi dhe gruaja e tij ndodhen të dy të punësuar në ambasadën amerikane.
8- Bashkim Male, nga Erseka.
Ish-oficer, pilot, aktualisht mbikëqyrës në ambasadën amerikane. Bashkëpunëtor aktiv i Sigurimit të Shtetit. Shokët e tij të punës trembeshin më shumë nga Bashkimi, se sa prej kryetarit të Degës së Brendshme.
«Përpiqem të jem më tolerant kur më shajnë për familjen, se sa kur më përgojojnë karrierën time si anëtar besnik i Partisë së Punës», pranon me çiltërsi Bashkimi.
9- Sadik Hasko, nga Skrapari.
Një tjetër rekomandim i goditur i Sulo Gradecit, i cili është shprehur me respekt të thellë si për patriotin e tij edhe për ambasadorin amerikan në Tiranë:
«I vetmi komisar që i ka lexuar nga tri herë të gjitha veprat e shokut Enver është pikërisht Sadiku. Një ditë Sadiku, i përhumbur në kujtime, shkroi instinktivisht me bojë të kuqe mbi një mur të ambasadës emrin e pavdekshëm “Enver”. Falënderoj nga zemra ambasadorin amerikan i cili, në vend që ta pushonte nga puna mikun tim për pakujdesinë e treguar, e thirri në zyrë dhe i dhuroi një flakon parfumi Nostalgji. Vetëm tani po arrij ta kuptoj disi shprehjen e hollë që më kishte përsëritur disa herë shoku Enver gjatë viteve të fundit të jetës së tij të ndritur:
“Sillo, në politikë gjërat nuk janë ashtu si duken. I shikon ata anglo‑amerikanët ti? Aq sa jam unë besimtar se kam mbiemrin Hoxhë, aq janë edhe ata antikomunistë”. »
10- Veli Varfri, nga Tepelena.
“Bashkëpunimi me Sigurimin e Shtetit për mua ka qenë po aq i domosdoshëm sa edhe frymëmarrja”, thekson Veliu me modesti.
Edhe sikur të mos quhej Lug i Zi, ai vend atë emër do të kishte marrë prej nënave të shumta tropojane që veshi me të zeza Veli Varfri, duke iu vrarë djemtë në kufi.»
Sa herë që bie fjala për Enver Hoxhën në ambasadën amerikane, Veliu përdor epitetin «I paharruari», duke psherëtirë dhe sytë e tij mbushen menjëherë me lot. Nëpërmjet një sajti privat shpërndan stema të ish-diktatorit
11- Bardhyl Poda, nga Erseka.
Një ndër komunistët fanatikë që e ka vizituar më shpesh shtëpinë muze të diktatorit në Gjirokastër, duke pozuar çdo vit para saj. «Sigurimi i Shtetit për mua ka qenë Zoti në tokë», shprehet Bardhyli në konfidencë.
12- Qemal Bashkurti nga Tropoja,
Baba i profesorit dhe akademikut, Presidenti i Universitetit, Lisen Bashkurti. I pyetur nëse do të dëshironte që t’i ngjallej njeriu i tij më i dashur që nuk jetonte më apo ish-diktatori, Qemali është përgjigjur pa ngurruar: “Nuk kam pasur në jetë njeri më të dashur nga Enver Hoxha”.
13- Kasëm Ymeri, nga Skrapari.
Dëshira e tij më e madhe në jetë: “Të kisha vdekur në të njëjtën ditë dhe orë me Enver Hoxhën!”
14- Albert Hasanballiu, nga Skrapari.
Ky është i rekomanduari i tretë i Sulo Gradecit, për të cilin Sulua vetë shprehej dikur me modesti:
«Sikur shoku Enver të kishte njohur Albertin para meje, historia shqiptare do të kishte mbetur pa Sillo.»
15- Aleks Ndini, me origjine Korça.
Shprehja e tij më e spikatur: “Një ditë pësova një krizë kardiake pranë vendit ku ka qenë liceu francez në Korçë, të cilin e vizitoj shpesh. Në çast mendova: “Ç’vdekje të lumtur paskam pasur fat! Duke u rrëzuar përtokë, do të kem rastin të vë kokën atje ku ka vënë këmbën dikur shoku Enver!”
16- Peti Çala, nga Fieri.
Ditën që u rrëzua monumenti i diktatorit në Tiranë, duke u ngashëryer Peti deklaroi: “Do të kisha qenë i lumtur sikur të vdisja duke më rënë përsipër ai monument”.
17- Shkëlqim Xhagolli, nga Tirana.
“Po të kisha vdekur duke qenë anëtar i Partisë së Punës, me siguri vdekja do të kishte qenë shumë më e ëmbël për mua nga ç’do të jetë një ditë në të ardhmen”… është shprehur mes miqsh Xhagolli.
18- Hajri Mazaj, nga Vlora.
I paepur në zhvillimin e luftës së klasave edhe brenda fisit të tij të cilit i krijoi probleme serioze, Mazaj u kishte dhënë urdhër të prerë postave të kufirit në Peshkopi:
“Ose asgjësoni thyesit e kufirit, ose vrisni veten; rrugë të mesme nuk ka”. Idenë e tij për vlerën e jetës, Hajriu e ka përmbledhur në pak fjalë:
“Sa boshe do të më dukej jeta, sikur shoku Enver të mos më dilte çdo javë në ëndërr!”
19- Fejzi Hoxholli, nga Korça.
“Shumë herë u kam tërhequr vërejtjen prindërve që nuk më kanë çuar emrin Enver”, ka thënë Fejziu me keqardhje.
20- Mels Arapi, nga Vlora.
Të afërmve të tij u ka lënë këtë amanet: «Nuk duhet të harroni të çoni mbi gjoksin tim në arkivol teserën e Partisë së Punës.»
21- Isa Lumani, nga Erseka.
Çdo i interesuar mund të gjejë në shtëpinë e Isait secilën prej “veprave” të ish diktatorit. «Veprën 19» në anglisht ia ka bërë dhuratë ambasadori amerikan më 16 tetor 2008, me rastin e 100 vjetorit të ditëlindjes së diktatorit.
22- Aleksander Shtepani, nga Tirana.
“Sikur shoku Enver të kishte jetuar edhe 9 vjet, Shqipëria do të kishte mbërritur në komunizëm”, ka profetizuar Shtepani.
23- Muharrem Ibrahimi, nga Fieri.
“Po ratë në vështirësi, kujtoni shokun Enver; po ratë në nevojë, kujtoni Partinë e Punës!”, i ka këshilluar të afërmit e tij Muharremi.
24- Halit Haliti, nga Erseka.
“Kur mora teserën e Partisë së Punës nuk më ka zënë gjumi dy net nga gëzimi”, është shprehur i përlotur Haliti.
25- Jorgo Kaçi, nga Saranda.
Kur ishte komandant kufiri në rrethin e tij, Jorgua nuk harronte t’iu thoshte në çdo mbledhje forcave të mbrojtjes:”Çdo shqiptar që arrin të arratiset bëhet vegël e imperialistëve, për të luftuar kundër popullit e vendit të tij. Një atdhetar i vërtetë pranon më parë të vdesë, se sa të vihet në shërbim të amerikanëve”.Kur “atdhetari i vërtetë” Jorgo Kaçi pranoi të vihej në shërbim të amerikanëve në ambasadë (sigurisht pa vdekur), atje mësoi disa gjëra që nuk i dinte më parë dhe thirri i entuziazmuar:”Nuk ma priste mendja kurrë që karriera ime komuniste, e ideuar në Komitetin e Partisë të Sarandës, do të realizohej në selinë e ambasadës së Imperialistëve Amerikanë në Tiranë! I ftoj gjithë shokët e mi të idealit që parullën “Lavdi Marksizëm-Leninizmit!” ta zëvendësojmë me “Lavdi prapaskenave të politikës!”
26- Rrapo Hazizi, nga Skrapari.
Shef i kufirit të jugut deri më 1991. Rrapo Hazizi mbahet mend për vrasjet e shumta në kufirin e jugut të shtetasve që tentonin të arratiseshin. Për këtë “meritë të spikatur”, Ramiz Alia e dekoroi posaçërisht në fund të vitit 1990. Po për të njëjtën meritë, ambasada amerikane e punësoi duarpërgjakurin Rrapo pak kohë pas dekorimit.
Prej datës 03 shkurt 1990 deri në datën 23 gusht 1990 (pra, brenda një periudhe më pak se dyqind ditë) me urdhër të Rrapo Hazizit janë vrarë prej postave të ndryshme të kufirit të Jugut 23 shqiptarë me moshën mesatare 27 vjeç. Ky krim i përbindshëm ka ndodhur disa muaj pas përmbysjes së komunizmit në Evropën Lindore dhe në një kohë që në Shqipëri ligji i vendosur rishtas parashikonte një dënim maksimal deri në pesë vjet heqje lirie për shkelje kufiri.
Të gjith personat e listës janë me Tesera te PPSH-se
Nga Bedri ÇOKU
Ky qe paralajmërimi i menjëhershëm i Sigurimit të Shtetit, sapo Gjykata Kushtetuese, në të cilën militojnë njerëzit e gardës së vjetër të Ligjeve të Diktaturës, pezulluan Ligjin e Lustracionit. Me këtë rast ata i treguan edhe një herë popullit shqiptar, se: Ne, demokratët e majtë, me parime komuniste, po nuk na eci politika e bindjes, përdorim edhe forcën, edhe paratë!.
Ndaj themi:
– Sali Berisha, hesht!
– Edhe ti popull, që të nënshtruam 45 vjet me regjimin tonë komunist, hesht!
– Ndërsa ju, o të munduar, të djegur e të përvëluar nga diktatura e jonë e proletariatit, kot e keni! Kurrë dhe asnjëherë nuk do të bëhet për ju deti kos, sa kohë do të jemi ne, komunistët e Perandorisë sllave e greke, me pushtet ! Ne, që ju kemi vrarë e varur me litarët e proletariatit, ne, që ju morëm pasurinë dhe ju mbyllëm burgjeve e internimeve, ju lamë pa familje, pa fëmijë, pa dritë e dituri…
Ndërsa të Drejtat e Njeriut që i trumbetojmë me të madhe, i trumbetojmë për veten tonë, jo për ju që ua shkelëm e ua përgjakëm ato mbi telat e burgjeve e plumbat e kallashnikovit …
Nuk ka si të ndodhte ndryshe, përderisa jemi kudo, grusht bashkuar … Përderisa jemi kuadro të aftë, komunistë që ndërtojmë kapitalizmin, sistemin e borgjezisë, dikur armiken e përjetshme të sistemit tonë të diktaturës së proletariatit…
Prandaj bërtasim fort, së bashku me miqtë tanë:
– Sali Berisha hesht!
– Ti, popull shqiptar, hesht!
RRNO PËR ME TREGUE!…është amaneti sublim për të gjithë kohën që jetuam NËN TERRORIN KOMUNIST… Dhe unë do vazhdoj të tregoj…
Askush nuk do ta besonte atëherë, Halim Xhelon (Koçia), i burgosur politik në burgun e Burrelit, ish- korifeu i Sigurimit të Shtetit e të Ushtrisë, kur një ditë prej ditësh ai shpërtheu pa pritur ndaj bashkëvuajtësve të vet, në dhomën e izolimit, ku jetonin prej vitesh:
– Më falni, por ju, pro- perëndimorët, antikomunistët jeni budallenj që shpresoni ende kaq shumë rrëzimin e sistemit komunist në Shqipëri, me ndihmën e Amerikës e të Evropës Perëndimore. Më vjen keq që po ua them, por më mirë ta dini nga unë këtë gjë. Sepse kush e di si vete fati im. Por, ngaqë i kam parë nga afër të dy sistemet, vazhdoi me këmbëngulje, padyshim që komunizmi është më i poshtëri që ka njohur njerëzimi. Vërtet, kapitalistët kanë parime, por ato i zbatojnë vetëm kur u intereson atyre. Mjafton tu çosh ujë në mulli dhe nuk duan tia dinë cili je, komunist, kriminel, hajdut a ku ta di unë… Por ajo që desha tju thosha nuk është e rëndësishme vetëm për ju, por për të gjithë shqiptarët. E di që nuk do të më besoni, por nuk është dhimbja ime kjo. Mua më dhimbsen fëmijët, njerëzit e mi, natyrisht edhe shqiptarët që po vuajnë sot nga mashtrimi i doktrinës komuniste. Por më e dhimbshme do të jetë, për mendimin tim, e nesërmja, kur shqiptarët do të zhgënjehen akoma më shumë nga ata, të cilët prej dekadash i quajnë miq për kokë. Unë uroj: mos ndodhtë kurrë kjo që po them! Dhe, mos qoftë e vërtetë kurrë, ajo që do të them! Por jam i detyruar të flas, sepse nuk duroj dot më, kur shoh e dëgjoj përditë të shpresoni kaq shumë nga Amerika dhe Evropa Perëndimore. Ata as na kanë dashur, as na duan, të paktën siç mendoni ju. Ndryshe nuk do ta kishin lënë kështu Shqipërinë, nën protektoratin e ortodoksisë sllave. Ose do ta kishin ndihmuar të paktën për tu ndarë një orë e më parë nga robëria e pamëshirshme komuniste. Unë jam nacionalist, por jo si babai im. Ai jeton në Amerikë, sepse është antikomunist. Dhe unë e adhuroj për këtë. Por e dua më shumë edhe për mençurinë që po tregon, kur nuk u beson amerikanëve për të ardhur me të tjerët, gjoja për të çliruar Shqipërinë nga diktatura komuniste. Dhe ta pësonte si të gjithë ata që u vranë e po vriten nga tradhtia e një farë Kim Fildi… i sajuar. Unë e di që ju nuk i besoni këto që po them, ngaqë jam komunist dhe, si i tillë, mendoni ju, i urrej amerikanët dhe anglezët, urrej perëndimorët … Nuk them se gjykoni gabim për mua. Por ama, për deri sa jemi së bashku që vuajmë këtu, në burg, vite të tëra, të paktën më besoni, në fund të fundit që jam shqiptar. Më besoni që Shqipërinë dhe shqiptarët i dua, pavarësisht nga rruga e gabuar që zgjodha për ti shërbyer vendit. Më besoni pra, pse po trembem që edhe po të përmbyset komunizmi, këta miqtë e kahershëm të Shqipërisë do të vazhdojnë të bashkëpunojnë ende më shumë me komunistët dhe sigurimsat e sotshëm dhe jo vetëm kaq, por sdo të lejojnë që këtyre tu hyjë gjemb në këmbë. Trembem sepse di diçka më tepër nga cilido prej jush. Di këtë që, sigurimi i brendshëm dhe i jashtëm shqiptar punon për interesat e Perëndimit. Ka kohë që punon për interesat e tij, por pas vitit 1967 është angazhuar tërësisht dhe poshtërsisht kundra shqiptarëve dhe Shqipërisë. Nuk ka krim më të madh që ta detyrosh një popull evropian të sillet e të mendoj si kinez, sepse është në interes të amerikanëve dhe globalizmit amerikan, nuk ka ligësi më të madhe të shkatërrosh besimin tek Zoti, sepse kështu u intereson amerikanëve, që arabët të besojnë se komunizmi është sistemi i vetëm kundra zotit. Dhe për këtë, o ju myslimanë, shikoni Shqipërinë që sundohet nga komunizmi! Nuk ka krim njerëzor më të madh që, për interesat e gjeopolitike të Perëndimit dhe Amerikës ta lësh Shqipërinë dhe shqiptarët jashtë Bashkimit dhe Bashkëpunimit Evropian!… Por, atëherë, askush nuk e besoi Halim Xhelo Koçinë…
Ndërsa, Arshi Pipa, ky shqiptar i madh, i cili doli nga burgu i Burrelit më 1959- tën dhe vuri kokën përsëri në rrezik, për ti shpëtuar kthetrave të regjimit, u strehua politikisht në Amerikë dhe arriti të punësohej atje profesor në Universitet, nuk duroi dot më, kur në Helsinki, në vitin 1975, u firmos Bashkëpunimi Evropian me të gjitha vendet Evropës, përfshi edhe ato të kampit komunist. Ndërsa Shqipëria jo. Ai shkoi përnjëherë vetë i tretë për të kontaktuar me punonjësit e departamentit të CIA- s, për të kërkuar shpjegim pse ishte ky indiferentizëm kaq i madh për popullin shqiptar që po vuante mbi 30 vjet nën regjimin barbar të komunizmit. E priti sefte një nga drejtorët e drejtorive të departamentit. Ai e dëgjoi me vëmendje dhe i zënë ngushtë nga arsyetimi i Profesorit shqiptar, kroi kokën ngaqë sdinte të justifikohej dhe tha. Po çtë bëjmë ne… kur ju keni mbuluar kokën me batanije dhe nuk lëvizni?!!. … “Nuk është e vërtetë, ia ktheu Profesori, populli im është i vetmi që ka bërë disa kryengritje kundra regjimit komunist… E fundit ishte ajo para dy vjetësh e të burgosurve politikë në kampin shfarosës të Spaçit, të cilët nuk i ndihmoi kurrkush. Ata kërkuan bashkimin me Evropën dhe vendet demokratike. Kërkuan çlirimin nga regjimi komunist… por i vranë, i sakatuan….
Profesori mori vetëm përgjigjen e dy supeve që u ngritën padjallëzish dhe futën kokën e drejtorit midis tyre. Dhe iku nga ai. Kërkoi takim me shefin e madh të CIA- s… Edhe ai e priti me kënaqësi, por jo aq i padjallëzuar sa varësi i tij. E dëgjoi me vëmendje të madhe dhe në fund i buzëqeshi si njeriu më i ditur i botës.
– Dëgjomë me vëmendje, more Profesor i nderuar, sepse vartësi im nuk ju ka thënë të vërtetën. Atë do të them unë. Por më parë më thuaj, ngaqë nuk jam fort i sigurt se sa popull jeni ju që jetoni në tokën, që quhet Shqipëri?
– Jemi afërsisht 2 milion e gjysmë, gati 3 milion…
– E, pra, dëgjomë mua, vërma veshin mirë, o Profesor i madh!… Sikur të ndodhë që ju shqiptarët, të shfaroseni të tërë sa jeni atje ku populloni atë tokë, kufi me Greqinë e Jugosllavinë, ne prapë do ta popullojmë atë me njerëz dhe prapë komunizëm do ta lëmë. Të këshilloj të rrish i qetë se do ti vijë koha Shqipërisë të ndryshojë si të tjerët, por ama vetëm kur të na interesojë neve dhe fqinjëve tuaj nderuar. Faleminderit për mirëkuptimin!