Rafaela Prifti, Ardian Murraj/

Ndarja midis skicave humoristike, subjekteve të trilluara dhe ‘skenarëve’ të vërtetë politikë po bëhet përherë e më “e hollë”. Duke qenë se arti ka dalë parashikues i realitetit në politikë mund t’ia vlejë të përqendrohemi tek disa momente nga të dyja kategoritë për të ndjerë prirjet e pranishme në Shqipëri. Ky shkrim kërkon përgjigjen e pyetjes se çfarë kanë të përbashkët Qendtundësi, çështja McGonigal, aferat e qeverisë shqiptare, kodi i mafias dhe rrobaqepësi. Sa për fillim, dy prej tyre janë tituj filmash të shfaqur ndërsa të tjerët intrigojnë për t’u bërë filma. Në shkallë të gjerë publiku reagon si ndaj komedisë së politikës ashtu dhe ndaj politikës në komedinë e zezë.

Njëzetepesë vjet më parë komedia e regjisorit amerikan Barry Levinson e pasuroi fjalorin e Anglishtes me shprehjen “të tundësh qenin” (wag the dog) modifikim i ‘tundjes së bishtit’. Fraza, që zuri vend shpejt në leksikun e shkencave politike dhe në atë të përditshmin, nënkupton krijimin e një realiteti fiktiv për të shmangur një problem aktual. Kur satira politike i kapërcen kufijtë e kohës së vet, ajo arrin te realiteti i hidhur i të ardhmes, i një të ardhme kur faktet nuk kanë epërsi mbi fshehjen e realitetit dhe vërtetësia është alternative. Rrjedhimisht marrëdhënia me realitetin dhe të vërtetën bëhet përherë e më relative.

Në komedinë Wag the Dog, lufta imagjinare, e cila ka si synim të zhvendosë vëmendjen nga një skandal i bujshëm presidencial në një vit zgjedhor, trajton me humor, por me mendjemprehtësi marrëdhënien e politikës me artin, më konkretisht Hollivudin. E para çon popujt në luftëra, e dyta i bën luftërat të besueshme në ekran. Në politikë zhvendosja e vëmendjes krijon hutim dhe zhgënjim te publiku, por e njëjta teknikë është zbavitje në komedi. Fabrikimi i një lufte në dobi të interesave politike ishte ideja frymëzuese nga libri me të njëjtin titull. Në vitin 1998 ideatorët e përshtatën skenarin e filmit dhe sa për kureshtje Klintoni ishte president kur filmi u shfaq në ekranet e kinemasë. Për ta bërë sa më të besueshme idenë se “vendi ka hyrë në luftë” thirret me urgjencë një ekip me kineastë dhe regjisorë të zotë. Por janë detajet historike që e pasurojnë ngjarjen, qoftë edhe vetëm për ekranin si p.sh. dhoma e vogël pas Zyrës Ovale që ishte një nga sugjerimet e diplomatit Richard Holbrook për mikun e tij De Niro, pasi aktori dhe producenti ia dha të lexonte skenarin. Nga aktorët, Xhim Belushi luan vetveten në film sepse Shqipëria është në qendër të ngjarjes. Për atë rol, ai ka thënë se përsëriti në shqip shprehjet a sharjet që mbante mend nga gjyshja e tij, dhe nga si film, origjina e tij shqiptare mori përmasa të papara deri në atë kohë. Historia u ndërtua e thjeshtë: një operativ i regjur i Uashingtonit vjen në kryeqytet me kërkesën urgjente të Këshilltares së Marrëdhënieve Publike të Presidentit në kohën kur kanë mbetur 11 ditë nga zgjedhjet presidenciale. Ata rekrutojnë një producent Hollivudi që të sajojë “një gjoja luftë me Shqipërinë” për ta larguar vëmendjen e opinionit nga skandali që ka dalë në media për ngatërresën e presidentit me një vajzë minore.

Premisa e komedive me temë politike nuk ngjall ndonjë entuziazëm ngaqë publiku ndjehet i ngopur me farsën e fakteve për të justifikuar politikën e elitës apo veprimet e ndërmarra në emër të saj, përfshirë madje edhe shpalljen e luftërave. Por në art edhe një përmbajtje traumatike mund të sjellë një përjetim sa zbavitës aq edhe reflektiv te shikuesit të cilët në fund të dhjetorit 1997 shkuan në kinematë e përzgjedhura për të parë filmin Wag the Dog. Një vit më pas Amerika vihet në krye të Aleancës EuroAtlantike në luftën e Kosovës dhe rasti me shqiptarët nga filmi në realitet doli profetik. Madje gazetarët amerikanë shkuan në shtëpinë e regjisorit Levinson pas shpërthimit të luftës për ta intervistuar atë: Çfarë kishte ditur ai një vit përpara? Boris Yeltsin, presidenti i Rusisë, në librin e tij shkruante se kineastët i kishin rënë pikës me atë film. (Kulmi i ironisë!) Në të vërtetë filmi Wag the Dog ishte i trilluar dhe nuk kishte të bënte as me Kosovën, as me Klintonin.

Media dhe Politika 25 vjet pas – Përfituesit e Mëdhenj të Realitetit Fiktiv

Pas njëzetepesë vjetëve të daljes së filmit manipulimet e ngjarjeve reale janë më në sipërfaqe se kurrë falë mediave sociale dhe teknologjisë së informacionit. Skandalet ndodhin para syve tanë dhe kufiri midis asaj që shohim jashtë dhe brenda ekraneve bëhet gjithmonë e më i padukshëm. Ku është kufiri i medias dhe politikës, sa përfitojnë të dyja nga koha e sotme dhe opinioni publik? Rreziku që paralajmëroi Wag the Dog nuk është se në politikë bëhen dhe ka manipulime sepse kjo dihet, por të dëmit që sjell falsiteti në besueshmërinë e çdo lloj informacioni. Humbja e besimit çon në përfundimin se çdo lajm është i rremë dhe prej këtej vihet në pyetje e vërteta, vihen në dyshim faktet, zbulohen dhe fshihen rrugët për tek e thelbi dhe pak nga pak arrin në konkluzionin se e vërteta nuk ekziston. Pyetja është se cilët janë përfituesit më të mëdhenj në një realitet që nuk ekziston?

Komedia e Politikës dhe Politika në Komedinë e Zezë

Në kinemanë amerikane filmat me subjekte Shqipërinë dhe shqiptarët kanë hyrë në zhanrin e komedisë së zezë, aksionit, krimit dhe trafikut njerëzor, prostitucionit, drogës, shitjes së armëve dhe pastrimimit të parave në produksione si Wag the Dog, Taken, Dogs of War, Run All Night, My Mom’s NewBoyfriend dhe në forma më tangente edhe në disa filma të tjerë si Inside Man, Jackie Brown, dhe seriale policore si The Blacklist, Law and Order etj.

Shqipëria në mbi tre dekada tranzicioni ushqen idetë e kineastëve, është një vend me një shoqëri ku ligjet zbatohen me dy dhe me më shumë standarte, ku demokracia është një fasadë që mezi mbahet në këmbë dhe vendi ku varfërimi i shtetasve pasuron një elitë në pushtet dhe korrupton ndërkombëtarët. Pushteti autokratik që ka si synim vetëm jetëgjatësinë prandaj bën zgjedhje dhe jetës politike zgjidhjen të njëjtat figura. Në përmbajtjen gjeografike Evropa Juglindore përkatësisht Ballkani është terreni i preferuar jo thjeshtë i skenave tërheqëse për xhirimet, por trualli i krimit ku fermentimi i kalbësirës-shtet kthehet në minierë ari dhe parajsë për lojtarët që pasurohen me shumë rritëm prej saj. Kur protagonistët e lartë përfundojnë përpara drejtësisë ndjekja e lidhjeve me krimin të shpie në portat e një shteti. Në këtë rast çelja e një lajmi do ishte “qeverisja dhe partia-shtet i kontrollon të gjitha pushtetet” ndërsa në filma tema do kishte trajtime subjekti të zhanrit kriminalistik-psikologjik si produksioni amerikan The Outfit (2022).

Edhe këtu krahasimi ka rëndësi për kuptimin leksikor meqë emërtimi i plotë i një bande krimi të organizuar ishte Chicago Outfit, referencë edhe për kodin e veshjes së gangsterëve të familjes italiano-amerikane në 1910. “I mbështetur në një ngjarje të vërtetë” ndodhia në Çikago e rrobaqepësit me klientët gangsterë mund t’i takojë Shqipërisë rreth viteve 2000 si kapërcimi i pragut mes dy shekujve deri në ditët tona. Ja si do ishte ideja për film Rrobaqepësi Shqiptar. Aktori kryesor që përfaqëson kryeministrin pak kohë para ditës së votimit mban një qëndrim modest kur gazetari në studio i bën një pyetje provë për të parashikuar reagimin në rast të humbjes. Politikani që synon kreun e qeverisë shprehet se; “do t’i kthehej pasionit të stilimit të veshjeve, pra të një rrobaqepësi në mbyllje të karrierës politike” duke nënkuptuar qetësinë familjare dhe riafrimin me artin e pikturës të cilin e ushtron dhe e trashëgon. Kaq mund t’i duhej gazetave apo portaleve që çdo gazetar dhe gazetare të shprehnin gatishmërinë për të rendur pas të resë dhe për të ndarë pak para zgjedhjeve ose për t’u marrë me një realitet absurd atëherë, por të rëndësishëm tani kur malli stok i copave është mbi dhjetëvjeçar. Një stok që barazohet me vitet e pushtetit si dhe me veshjen dhe ndryshimin e përshtatshmërisë që shpreh një gjallesë zvarranike si kameleoni. Primitiv për atë që kërkon zhvillimi, por efektiv në përshtatshmëri për të gjetur prehën, ushqimin dhe mbijetesën. Ideja e filmit mban intrigat dhe emocionin e një subjekti të jetuar dhe në proces para syve tanë. Në Shqipëri, aty ku gazetaria e përdor fjalën “skenar” për realitetin politik ose kontekstin e ngjarjeve politike ndjekja e fakteve sugjeron se si ky term u përshtat dhe vijon përdorimin gjatë përcjelljeve të lajmeve si dhe jo pak në dialogun e tryezave të studiove televizive ku flitet për rolin e drejtësisë dhe çështjet hetimore ku shpesh përmenden dosjet në proces si “të kopsitura”, “qepura”. Vetë kryeministri i sotëm thoshte se në “rast se ai do të dilte nga politika do të merrej me stilimin si një rrobaqepës”.

Sa Qentundës i Duhen një Politikani Rrobaqepës si Rama për Zgjedhjet e 2025?

Në pritje të vendimit final të datës 16 shkurt për dosjen shqiptare të Charles McGonigal, gjykatësja e kësaj çështje ka rënduar akoma më shumë pozitën e ish-agjentit të lartë të FBI, të akuzuar për korrupsion për llogari të Edi Ramës. Gjykatësja Colleen Kollar-Kotelly ka dhënë vendimin e saj të fundit përpara se të japë dënimin për pretencën e kërkuar nga prokuroria, e cila thotë se McGonigal duhet të vuajë edhe 30 muaj burg për dosjen shqiptare. Përveç kësaj, McGonigal duhet të paguajë edhe 95 mijë dollarë gjobë. “Rrobaqepësit” Rama i duhet që dalja i paprekur nga çështja McGonigal, ai të jetë një agjent i tre-katërfishtë falë mediokritetit qeverisës dhe i shpallur qëndrimit të pafajshëm nga drejtësia për një “happy ending” të stilit të Hollivudit. Personazhi që ka pranuar fajësinë, McGonigal ka bërë një jetë të dyfishtë familjare dhe profesionale prej më se 20 vitesh. Në qendër të vendimit të fundit të gjykatëses është fakti se akuza ndaj McGonigal është rënduar me tre nivele. McGonigal e ka pranuar fajin për akuzën e ‘fshehjes së fakteve materiale’ por avokatët e McGonigal thanë se niveli bazë i këtij krimi, përllogaritur në ligjet penale amerikane, është 6. Për shkak të rrethanave rënduese, prokuroria thotë se ky nivel ka shkuar në 16. Avokatët e McGonigal e kanë quajtur përllogaritjen të gabuar, dhe kanë kërkuar nga gjykatësja rrëzimin e kërkesës së prokurorisë. Megjithatë, gjykatësja thotë se përllogaritja është e saktë dhe se niveli total i krimit të McGonigal është 16 dhe jo 6 duke dhënë arsyetimet mbi baza ligjore të përgjegjësisë penale për aktet e shkeljeve përfshirë ndërhyrje në zbatimin e drejtësisë dhe shpenzime të panevojshme të burimeve të konsiderueshme qeveritare ku hyn edhe një rishikim i brendshëm për ‘të siguruar se nuk kishte komprometim në radhët e agjencisë FBI. Ndërkohë që pritet vendimi më 16 shkurt, prokuroria amerikane ka pranuar për herë të parë se qeveria shqiptare e Edi Ramës ka korruptuar një agjent të lartë të FBI për llogaritë e tij politike. Aq sa po zgjat gjyqi aq duket se po vazhdon edhe dëmi ndaj kundërshtarëve politik. Një qëllim i përkohshëm ku korrupsioni dhe frika nga dyshimet ka copëtuar opozitën shqiptare.

Në mediat shqiptare lajmi “i huq faktet” dhe çfokusohet, ndërsa në kinema faktet e ushqejnë trillimin madje edhe atë komik. Dosjet e drejtësisë mund të bëhen filma “mbështetur në ngjarje dhe karaktere të vërteta”. Njëzetepesë vjet më parë zhvendosja e problemeve për të mbuluar skandalet u quajt me një shprehje që hyri nga libri dhe u përshtat në filmin Qentundësi. Ashtu si në Outfit, kodi zbulohet aty ku financa depozitohet, pikërisht aty ku klientët shik vijnë për të dhënë ofertat. Rrobaqepësi ynë Kryeministër me VKM-t e tij, me një shkumës në dorë dhe me gërshërë pret copa nga Shqipëria për paguesit dhe klientët me xhepa të mëdhenj. Nëse fantazia e hetimit ashtu siç e shohim në filma kërkon provat, prokuroria dhe drejtësia shqiptare mund të ndërtojnë besimin te qytetarët se të pakorruptueshmit e kryejnë detyrën duke ndëshkuar të paprekshmit me para dhe me pushtet. Aferat korruptive politike dhe dosjet hetimore japin subjekte të gatshme për të kaluar drejt e në produksion filmi të zhanrit policor apo nëse trajtohen me humor në komedi të zezë të përditshmërisë ku, sipas gjasave, parathuhet e ardhmja.

Përgatiti Rafael Floqi/

Alexei Navalny, i cili luftoi kundër korrupsionit zyrtar dhe organizoi protesta masive kundër Kremlinit si armiku më i ashpër i Presidentit Vladimir Putin, vdiq të premten në koloninë penale të Arktikut ku po vuante një dënim 19-vjeçar, tha agjencia ruse e burgjeve. Alexei Navalny, lideri më i lartë i opozitës ruse dhe armiku më i ashpër i Presidentit Vladimir Putin, vdiq në burg të premten, thuhet në një deklaratë nga Shërbimi Federal i Ndëshkimit. Navalny, i cili po vuante një dënim 19-vjeçar me akuzat për ekstremizëm, u ndje mirë pas një shëtitjeje dhe u rrëzua, tha ai. Ekipi i politikanit nuk kishte asnjë konfirmim të menjëhershëm për vdekjen e tij. Navalny u zhvendos në dhjetor nga ish-burgu i tij në Rusinë qendrore në një koloni penale “regjim special” – niveli më i lartë i sigurisë së burgjeve në Rusi – mbi Rrethin Arktik. Në një hark kohor prej një dekade, ai u shndërrua nga armiku më i madh i Kremlinit në të burgosurin politik më të shquar të Rusisë.

Zyrtarët perëndimorë dhe kritikët e Kremlinit fajësojnë Putinin dhe qeverinë e tij për vdekjen e Navalny në burg Ja një vështrim në ngjarjet kryesore në jetën e Navalny, aktivizmin politik dhe akuzat me të cilat ai është përballur ndër vite:

4 qershor 1976 – Navalny lindi në një pjesë perëndimore të rajonit të Moskës.

1997 – I diplomuar nga universiteti RUDN i Rusisë, ku u diplomua në drejtësi; fiton një diplomë në ekonomi në vitin 2001 ndërsa punon si jurist.

2004 – Formon një lëvizje kundër mbizhvillimit të shfrenuar në Moskë, sipas faqes së internetit të fushatës së tij.

2008 — Fiton famë për akuzat për korrupsion në korporatat shtetërore, si gjiganti i gazit Gazprom dhe gjiganti i naftës Rosneft, përmes blogjeve të tij dhe postimeve të tjera.

2010 — Themelon RosPil, një projekt kundër korrupsionit i drejtuar nga një ekip avokatësh që analizon shpenzimet e agjencive dhe kompanive shtetërore, duke ekspozuar shkeljet dhe duke i kundërshtuar ato në gjykatë.

2011 – Themelon Fondacionin për Luftimin e Korrupsionit, i cili do të bëhet platforma kryesore e ekipit të tij për ekspozimin e korrupsionit të supozuar në radhët më të larta politike të Rusisë.

Dhjetor 2011 — Merr pjesë në protestat masive të shkaktuara nga raportet për manipulime të gjera të zgjedhjeve parlamentare të Rusisë dhe arrestohet dhe burgoset me 15 ditë për “sfidim ndaj një zyrtari qeveritar”.

Mars 2012 – Pas rizgjedhjes dhe inaugurimit të Presidentit Vladimir Putin, shpërthejnë protesta masive në Moskë dhe gjetkë. Navalny akuzon figurat kryesore, duke përfshirë zëvendëskryeministrin e atëhershëm Igor Shuvalov dhe liderin e fortë të Çeçenisë, Ramzan Kadyrov, për korrupsion.

Korrik 2012 – Komiteti Hetues i Rusisë akuzon Navalny për përvetësim që përfshin Kirovles, një kompani shtetërore e drurit në rajonin e Kirov, ndërsa vepronte si këshilltar i guvernatorit lokal. Navalny i hedh poshtë akuzat si të motivuara politikisht.

Dhjetor 2012 – Komiteti Hetimor nis një tjetër hetim për përvetësim të dyshuar në një nën rus të lidhur me Navalny, filial i Yves Rocher, një kompani franceze kozmetike. Navalny përsëri thotë se akuzat janë të motivuara politikisht.

2013 – Navalny kandidon për kryetar bashkie në Moskë – një lëvizje që autoritetet jo vetëm e lejojnë, por e inkurajojnë në një përpjekje për të vënë një lustër demokracie në garën që është krijuar për të rritur profilin e kryetarit aktual, Sergei Sobyanin.

Korrik 2013 – Një gjykatë në Kirov dënon Navalny për përvetësim në çështjen Kirovles, duke e dënuar atë me pesë vjet burg. Prokuroria kërkon lirimin e Navalny nga paraburgimi në pritje të apelit të tij dhe ai rifillon fushatën e tij.

Shtator 2013 — Rezultatet zyrtare tregojnë se Navalny përfundon i dyti në garën për kryebashkiak pas Sobyanin, me 27% të votave, pas një fushate të suksesshme zgjedhore dhe mbledhjes së fondeve që mblodhi 97.3 milionë rubla (2.9 milionë dollarë) të paprecedentë nga mbështetësit individualë.

Tetor 2013 – Një gjykatë i jep Navalny një dënim me kusht në çështjen Kirovles.

Shkurt 2014 — Navalny vendoset në arrest shtëpiak në lidhje me çështjen Yves Rocher dhe i ndalohet përdorimi i internetit. Blogu i tij vazhdon të përditësohet rregullisht, me sa duket nga ekipi i tij, duke detajuar korrupsionin e supozuar nga zyrtarë të ndryshëm rusë.

Dhjetor 2014 – Navalny dhe vëllai i tij, Oleg, shpallen fajtorë për mashtrim në çështjen Yves Rocher. Navalny dënohet me 3 vjet e gjysmë me kusht, ndërsa vëllai i tij është dënuar me burg. Të dy apelojnë në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut.

Dhjetor 2015 – Fondacioni i Navalny për Luftën kundër Korrupsionit publikon videon e tij të parë të gjatë – një dokumentar në YouTube i quajtur “Chaika”, që do të thotë “pulëbardhë” në rusisht, por është gjithashtu mbiemri i Prokurorit të Përgjithshëm të atëhershëm Yury Chaika. Videoja 44-minutëshe e akuzon atë për korrupsion dhe lidhje të dyshuara me një grup famëkeq kriminal dhe ka grumbulluar 26 milionë shikime në YouTube. Chaika dhe zyrtarë të tjerë rusë i mohojnë akuzat.

Shkurt 2016 – Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut vendos se Rusia shkeli të drejtën e Navalny-t për një gjykim të drejtë në çështjen Kirovles, duke urdhëruar qeverinë të paguajë shpenzimet e tij ligjore dhe dëmet.

Nëntor 2016 – Gjykata e Lartë e Rusisë anulon dënimin e Navalny dhe e kthen çështjen në gjykatën fillestare në qytetin e Kirov për shqyrtim.

Dhjetor 2016 – Navalny njofton se do të kandidojë në zgjedhjet presidenciale të Rusisë 2018.

Shkurt 2017 – Gjykata e Kirov rigjykon Navalny dhe lë në fuqi dënimin e tij pesë-vjeçar të pezulluar nga viti 2013.

Mars 2017 – Navalny publikon një dokumentar në YouTube duke akuzuar kryeministrin e atëhershëm Dmitry Medvedev për korrupsion, duke marrë mbi shtatë milionë shikime në javën e parë. Një seri protestash kundër korrupsionit në të gjithë Rusinë tërheqin dhjetëra mijëra dhe ka arrestime masive. Navalny viziton vendin për të hapur zyrat e fushatës, mban mitingje të mëdha dhe burgoset vazhdimisht për demonstrata të paautorizuara.

27 Prill 2017 — Sulmues të paidentifikuar i hedhin një dezinfektues të gjelbër në fytyrë, duke i dëmtuar syrin e djathtë. Ai fajëson Kremlinin për sulmin.

Tetor 2017 – Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut e gjen dënimin e Navalny-t për mashtrim në çështjen Yves Rocher si “arbitrar dhe haptazi të paarsyeshëm”.

Dhjetor 2017 – Komisioni Qendror Zgjedhor i Rusisë e ndalon atë të kandidojë për president për dënimin e tij në çështjen Kirovles, një veprim i dënuar nga BE-ja duke hedhur “dyshime serioze” mbi zgjedhjet.

Korrik 2019 – Anëtarëve të ekipit të Navalny, së bashku me aktivistë të tjerë të opozitës, u ndalohet të kandidojnë për këshillin e qytetit të Moskës, duke shkaktuar protesta që shpërndahen dhunshëm, me mijëra të arrestuar. Ekipi i Navalny përgjigjet duke promovuar strategjinë e “Votimit të zgjuar”, duke inkurajuar zgjedhjen e çdo kandidati, përveç atyre nga partia Rusia e Bashkuar e Kremlinit. Strategjia funksionon, me partinë që humbet shumicën.

2020 – Navalny kërkon të vendosë strategjinë e Votimit të zgjuar gjatë zgjedhjeve rajonale në shtator dhe bën turne në Siberi si pjesë e përpjekjes.

20 gusht 2020 – Në një fluturim nga qyteti i Tomsk, ku ai po punonte me aktivistë lokalë, Navalny sëmuret dhe avioni bën një ulje emergjente në Omsk aty pranë. I shtruar në spital në koma, ekipi i Navalny dyshon se ai ishte helmuar.

22 gusht 2020 — Një Navalny në koma është dërguar në një spital në Berlin.

24 gusht 2020 – Autoritetet gjermane konfirmojnë se Navalny u helmua me një agjent nervor të epokës sovjetike. Pasi shërohet, ai fajëson Kremlinin, një akuzë e mohuar nga zyrtarët rusë.

17 janar 2021 – Pas pesë muajsh në Gjermani, Navalny arrestohet pas kthimit të tij në Rusi, me autoritetet që pretendojnë se rikuperimi i tij jashtë vendit ka shkelur kushtet e dënimit të tij të pezulluar në rastin Yves Rocher. Arrestimi i tij shkakton disa nga protestat më të mëdha në Rusi në vite. Me mijëra janë arrestuar.

2 shkurt 2021 – Një gjykatë në Moskë urdhëron Navalny të kryejë 2 vjet e gjysmë burg për shkeljen e lirimit me kusht. Ndërsa është në burg, Navalny organizon një grevë urie tre-javore për të protestuar kundër mungesës së trajtimit mjekësor dhe mungesës së gjumit.

Qershor 2021 – Një gjykatë në Moskë shpall jashtë ligjit Fondacionin e Navalny për Luftimin e Korrupsionit dhe rreth 40 zyra rajonale si ekstremiste, duke mbyllur qendrën e tij politike. Network. Bashkëpunëtorët e ngushtë dhe anëtarët e ekipit përballen me ndjekje penale dhe largohen nga Rusia nën presion. Navalny mban kontakte me avokatët dhe ekipin e tij nga burgu dhe ata përditësojnë llogaritë e tij në mediat sociale.

24 shkurt 2022 — Rusia pushton Ukrainën. Navalny dënon luftën në postimet e mediave sociale nga burgu dhe gjatë paraqitjeve të tij në gjykatë.

22 mars 2022 – Navalny dënohet me një dënim shtesë nëntë-vjeçar për përvetësim dhe përbuzje të gjykatës në një rast që mbështetësit e tij e refuzuan si të sajuar. Ai transferohet në një burg të sigurisë maksimale në rajonin perëndimor të Vladimirit të Rusisë.

Korrik 2022 – Ekipi i Navalny njofton rinisjen e Fondacionit Kundër Korrupsionit si një organizatë ndërkombëtare me një bord këshillues duke përfshirë Francis Fukuyama, Anne Applebaum dhe anëtarin e Parlamentit Evropian dhe ish-kryeministrin belg Guy Verhofstadt. Navalny vazhdon të ngrejë padi në burg dhe përpiqet të krijojë një sindikatë në objekt. Zyrtarët përgjigjen duke e vendosur rregullisht në izolim për shkelje të supozuara disiplinore, të tilla si dështimi i kopsimit të duhur të veshjes ose larja e fytyrës në një kohë të caktuar.

2023 – Mbi 400 mjekë rusë nënshkruajnë një letër të hapur për Putinin, duke kërkuar t’i jepet fund asaj që ai e quan abuzim me Navalny, pas raportimeve se atij iu mohuan mjekimi bazë pasi u sëmur nga gripi. Ekipi i tij shpreh shqetësimin për shëndetin e tij, duke thënë se në prill ai kishte dhimbje akute në stomak dhe dyshonte se po helmohej ngadalë.

12 mars 2023 – “Navalny”, një film për vrasjen e liderit të opozitës, fiton Oscarin për filmin dokumentar më të mirë.

26 Prill 2023 — Duke u shfaqur në një lidhje video nga burgu gjatë një seance dëgjimore, Navalny thotë se po përballej me akuza të reja për ekstremizëm dhe terrorizëm që mund ta mbanin pas hekurave për pjesën tjetër të jetës së tij. Ai shton me sarkazëm se akuzat nënkuptojnë se “po kryej sulme terroriste ndërsa jam në burg”.

19 qershor 2023 – Gjyqi fillon në një sallë gjyqi të improvizuar në Koloninë Penale Nr. 6 ku mbahej Navalny. Menjëherë pas fillimit të tij, gjyqtari mbyll gjyqin për publikun dhe median, pavarësisht kundërshtimeve të Navalny.

20 korrik 2023 — Në fjalën përfundimtare, prokuroria i kërkon gjykatës të dënojë Navalny me 20 vjet burg, raporton ekipi i tij. Navalny thotë në një deklaratë të mëvonshme se ai pret që dënimi i tij të jetë “i madh … një term stalinist”, duke iu referuar diktatorit sovjetik Josef Stalin.

4 gusht 2023 – Navalny dënohet për ekstremizëm dhe dënohet me 19 vjet, dhe ai thotë se e kupton se “po vuan një dënim të përjetshëm, i cili matet me kohëzgjatjen e jetës sime ose jetëgjatësinë e këtij regjimi”.

13 tetor 2023 — Autoritetet arrestojnë tre avokatë që përfaqësojnë Navalny pasi kontrolluan shtëpitë e tyre dhe aleati i tij Ivan Zhdanov thotë në mediat sociale se masa është një përpjekje për të “izoluar plotësisht Navalny”. Bastisjet që synojnë Vadim Kobzev, Igor Sergunin dhe Alexei Liptser janë pjesë e një çështjeje penale me akuzën e pjesëmarrjes në një grup ekstremist, thotë Zhdanov. Zëdhënësi i Navalny thotë se nëse lideri i opozitës nuk ka akses te avokatët, “ai do të përfundojë në izolim të plotë, llojin që askush nuk mund ta imagjinojë me të vërtetë”.

2 dhjetor 2023 – Ndaj Navalny ngrihen akuza të reja. Në komentet e kaluara për bashkëpunëtorët, Navalny thotë se ai është akuzuar sipas nenit 214 të kodit penal, që mbulon vandalizëm. “Unë as nuk e di nëse t’i përshkruaj lajmet e mia të fundit si të trishtueshme, qesharake apo absurde,” shkruan ai në rrjetet sociale përmes ekipit të tij. “Nuk e kam idenë se çfarë është neni 214 dhe nuk ka ku të shikoj. Ju do ta dini përpara se ta bëj unë.”

7 dhjetor 2023 — Ekipi i Navalny ngre tabela në të gjithë Rusinë me kode QR që çojnë telefonat inteligjentë në një faqe interneti të fshehur duke u kërkuar rusëve të marrin pjesë në një fushatë kundër Putinit, i cili pritet të kandidojë për rizgjedhje në mars 2024. Ekipi i Navalny thotë se votimi është i rëndësishëm për Putinin si një referendum për luftën e tij në Ukrainë, sesa një garë reale për presidencën.

11 dhjetor 2023 – Navalny ishte planifikuar të paraqitet në gjykatë me anë të lidhjes video, por nuk shfaqet, dhe zëdhënësja e tij thotë se zyrtarët e burgut po përmendin probleme me energjinë elektrike. Aleatët e Navalny shprehin shqetësim, duke thënë se as ata as avokatët e tij nuk kanë dëgjuar prej tij në disa javë.

25 dhjetor 2023 – Aleatët e Navalny thonë se ai është vendosur në një koloni burgu në qytetin Kharp, në veri të Rrethit Arktik, i njohur për dimër të gjatë dhe të ashpër. Është rreth 100 kilometra (60 milje) nga Vorkuta, minierat e qymyrit të së cilës ishin ndër më të ashprat e sistemit sovjetik të kampeve të burgjeve Gulag.

10 janar – Navalny shfaqet përmes lidhjes video nga Kharp për herë të parë. Mediat ruse të lajmeve publikojnë imazhe të tij me rroba të zeza burgu, në një transmetim të drejtpërdrejtë televiziv nga kolonia penale e “regjimit special” në Kharp, rreth 1,900 kilometra (1,200 milje) në verilindje të Moskës. Në seancën dëgjimore, Navalny bën shaka për motin në Arktik dhe pyet nëse zyrtarët në ish-burgun e tij organizuan një festë kur ai u transferua.

16 shkurt — Shërbimi Federal i Ndëshkimit të Rusisë thotë se Navalny vdiq në burg në moshën 47-vjeçare. Ai thotë se ai nuk u ndje mirë pas një shëtitje dhe u rrëzua. Një ambulancë mbërriti por nuk mundi ta ringjallte. Ekipi i Navalny thotë se nuk ka konfirmim për vdekjen e tij dhe se avokati i tij është rrugës për në koloninë penale Kharp.

Për axhë e nip, Rrustem e Xhavit Hasani, veprimtarë të njohur në Çikago, nga fshati Livadicë e komunës së Podujevës, do të ishte nderim për emërtimin e ndonjë rruge apo të sheshit në këtë qytet të Llapit me emrin e tyre.

Skënder Karaçica

Tek të gjithë popujt ka pasur zhvendosje, mërgim, diasporë, por te ballkanasit ajo ka qenë veçanërisht tronditëse, thoshte shkrimtari Ismail Kadare. Dhe, nuk është e rastit që këngët më të mallëngjyeshme për mërgimin, ato që kanë hyrë në historinë e poezisë si “këngët e kurbetit” janë krijuar prej mërgimtarëve shqiptarë të hapësirës etnike në Ballkan.

Rreth një shekull e gjysëm më parë, për fjalën “diasporë” e cila do të thotë “shpërndarje” poeti arbëresh Jeronim de Rada, pati përdorur në shqip fjalët gjaku i shprishur. Po në ketë udhëtim jete, poeti ynë tregoi se ishte vetë bir i diasporës dhe i dhimbjes kombëtare shqiptare të kohës.

Populli shqiptar dhe pjesa më e dhimbshme e robëruar, e kolonizuar e shtypur deri në shkallë të gjenocidit të Kosovës nga regjimet ish-Jugosllavisë dhe të Serbisë, mori fund në vitin 1999 dhe, tërë kjo katrahurë u ndal ora e vdekjes kolektzive shqiptare përmes intervenimit të faktorit ndërkombëtar në krye me SHBA dhe të forcës ushtarke të NATO-s.

Vendosja e atdhedashësve shqiptarë në Amerikë ua forcoi bindjet e tyre kombëtare në frymën e konventave të aprovuara në organizatat ndërkombëtare në frymën e të drejtave universale të lirive dhe të drejtave të njeriut, për të vazhduar aktivitetin e ndertuar për afirmimin dhe sensibilizimin e çështjes shqiptare në Ballkan me programin e motit të madh për Kosovën e lirë.

Tërë veprimtaria politike dhe kombëtare për këto vite gati një shekull në Çikago me rrethinë, organizatat e njohura të mërgatës shqiptare: Balli Kombëtar, Komiteti Shqipëria e Lirë, dhe Lidhja Kosovare, ishin në ballë të kërkesës para administratës amerikane në Washington për çështjen e pazhgjidhur shqiptare në hapësirën etnike në Ballkan.

Në dritën e këtij aktiviteti kombëtar, në Çikago ishin të njohura zëri i fuqishëm i protestave dhe të demonstratave të mëgatës shqiptare dhe me një zë: Liri dhe Pavarësi për Kosovën! Veprimtaria e mërgatës shqiptare në Amerikë tashmë ka hyrë në analet e historisë më të re dhe në mëynrë faktografike e ka shpalosur orën e madhe të historisë për sakrificën e tyre në mërgim në hapësirën e shtetit të lirë e demokratik të Amerikës.

Në analet e historisë dhe në kronikat e kohës,thuhet se në Çikago ndër vite ishte një organizim i madh kombëtar për Kosovën dhe, në dritën e kësaj pati aktivitet të nduarndurt, ku duhet të përmendim veprimtarinë e grave shqiptaro-amerikane, ato për djelmeninë e luftës (UÇK-n)i hoqën stolitë prej ari nga trupi dhe i vendosën në tovilinë që të bëhen valutë për pushkët e lirisë së Kosovës.

Në Çikago në zërin protestues ishtje thirrja drejtuar administratës amerikane në Washington gjatë viteve të 80-90-ta të shekullit të kaluar për të shpetuar shqiptarët dhe Kosovën nga regjimi i Serbisë pushtuese dhe sidomos nga regjimi antishqiptar e shfarosës i S.Millosheviq dhe aparati i tij ushtarako-policor.

Analet dhe kronikat historike në vegjile të Ditës së Pavarësisë së Kosovës, na çojnë në demontratat në Çikago, Nju Jork dhe Washington të mërgatës shqiptare në Amerikë, ku në rreshtat e zërit protestues ishin dy burrat e Llapit (axhë e nip)Rrustem dhe Xhavit Hasani nga fshati Livadicë të komunës së Podujevës.Ata në vitin 1980 duke u kthyer nga demontrata e mërgatës shqiptare në Nju Jork,në hyrje të shtetit të Ilinoisit(Çikago),vdiqën në një aksident komunikacioni pa e parë të lirë Kosovën dhe ëndrrën shqiptare shekullore!

Për nder të Ditës së Pavarësisë së Kosovës, i propozojmë kuvendit të komunës së Padujevës dhe krahinës shqiptare të Llapit, që në nderim të veprimtarisë kombëtare të dy burrave të Llapit, veprimtarë në Çikago, ndonjëra nga rrugët apo sheshet e qytetit të Padujevës të pagëzohet me emrin e dy veprimtarëve llapjanë, Rrustem dhe Xhavit Hasani!

Përgatiti: Rafael Floqi/

MOSKË – Presidenti Vladimir Putin tha të mërkurën se Rusia do të preferonte që presidenti amerikan Joe Biden të fitonte një mandat të dytë, duke e përshkruar atë si më me përvojë se Donald Trump. Duke folur në një intervistë me një korrespondent të televizionit shtetëror rus, Putin deklaroi se do të punojë me cilindo lider amerikan që zgjidhet, por vuri në dukje pa mëdyshje se do të preferonte fitoren e Bidenit kur u pyet se kush do të ishte një zgjedhje më e mirë nga pikëpamja e Rusisë. .

“Biden, ai është më me përvojë, më i parashikueshëm, ai është një politikan i formacionit të vjetër”, tha Putin. “Por ne do të punojmë me çdo lider amerikan të cilit i beson populli amerikan.” I pyetur për spekulimet për çështjet shëndetësore të Bidenit, Putin u përgjigj se “Unë nuk jam mjek dhe nuk e konsideroj të duhur të komentoj për këtë.”

Ekipi i Biden-it punoi për të lehtësuar shqetësimet e demokratëve lidhur me alarmet e ngritura nga një këshilltar special për moshën dhe kujtesën e Bidenit. Ata erdhën në një raport që përcaktonte se Biden nuk do të akuzohej për asnjë aktivitet kriminal për posedim të dokumenteve të klasifikuara pasi të largohej nga detyra. Putin vuri në dukje se bisedat për shëndetin e Bidenit vijnë pasi “fushata zgjedhore po fiton shpejtësi në SHBA dhe po merr një kurs gjithnjë e më të mprehtë”.

Ai shtoi se akuzat për problemet shëndetësore të Bidenit po qarkullonin edhe në kohën kur ata u takuan në Zvicër në qershor 2021, duke shtuar se ai ishte dëshmitar i të kundërtës dhe e pa liderin amerikan në një gjendje të mirë. “Ata folën se ai ishte i paaftë, por unë nuk pashë asgjë të tillë”, tha Putin. “Po, ai po shikonte letrat e tij, për të qenë i sinqertë, unë po shikoja në të miat, jo një punë e madhe.” Në të njëjtën kohë, Putin vuri në dukje se ai e sheh politikën e administratës Biden si të gabuar. Marrëdhëniet Rusi-Perëndim kanë rënë në nivelet e tyre më të ulëta që nga epoka e Luftës së Ftohtë pasi Putin dërgoi trupat e tij në Ukrainë në shkurt 2022.

“Unë besoj se pozicioni i administratës aktuale është shumë i gabuar dhe i gabuar, dhe unë i kam thënë Presidentit Biden për këtë,” tha Putin.

Putin ka pohuar se ai ka dërguar trupa në Ukrainë për të mbrojtur rusishtfolësit atje dhe për të parandaluar një kërcënim për sigurinë e Rusisë që vjen nga oferta e Ukrainës për t’u anëtarësuar në NATO. Ukraina dhe aleatët e saj perëndimorë e kanë denoncuar veprimin e Moskës si një akt të paprovokuar agresioni.

Putin argumentoi se Moska u detyrua të vepronte pasi Ukraina dhe aleatët e saj refuzuan të përmbushnin një marrëveshje të vitit 2015 për t’i dhënë më shumë kompetenca territoreve separatiste në Ukrainën lindore, ku separatistët e mbështetur nga Moska nisën një rebelim në vitin 2014.

“Ne vetëm mund të pendohemi që nuk kemi vepruar më herët, duke menduar se kemi të bëjmë me njerëz të denjë”, tha Putin.

I pyetur në lidhje me deklaratën e Trump të shtunën, në të cilën ai tha se dikur kishte paralajmëruar se do të lejonte Rusinë të bënte çfarë të donte për vendet anëtare të NATO-s që janë “delikuente” në kushtimin e 2% të prodhimit të tyre të brendshëm bruto për mbrojtjen, Putin u përgjigj se varet nga SHBA për të përcaktuar rolin e saj në aleancë.

Deklarata e Trump binte ashpër në kontrast me premtimin e Biden “për të mbrojtur çdo centimetër të territorit të NATO-s”, pasi aleanca angazhon të gjithë anëtarët të bëjnë në rast sulmi. Ajo tronditi shumë në Evropë, duke marrë një zotim nga Polonia, Franca dhe Gjermania për të forcuar sigurinë dhe fuqinë e mbrojtjes së Evropës.

Putin vuri në dukje se deklarata e Trump ndoqi politikën e tij gjatë mandatit të tij të parë, kur ai nxiti aleatët e NATO-s në Evropë të rrisin shpenzimet e tyre të mbrojtjes. “Ai ka pikëpamjen e tij se si duhet të zhvillohen marrëdhëniet me aleatët”, tha Putin për Trump.

“Nga këndvështrimi i tij, kjo ka një logjikë, ndërsa nga pikëpamja e evropianëve nuk ka fare logjikë dhe ata do të dëshironin që SHBA të vazhdonte të kryente disa funksione që i kanë përmbushur që nga formimi i NATO pa pagesë”.

Ai e përshkroi NATO-n si një “SHBA. mjet i politikës së jashtme”, duke shtuar se “nëse SHBA mendon se nuk ka më nevojë për këtë mjet, i takon asaj të vendosë”.

I pyetur për përshtypjet e tij nga intervista e javës së kaluar me ish-prezantuesin e Fox News, Tucker Carlson, Putin tha se priste që Carlson të ishte më agresiv. Putin e përdori intervistën për të nxitur narrativën e tij mbi luftimet në Ukrainë, për të nxitur Uashingtonin të njohë interesat e Moskës dhe të shtyjë Kievin që të ulet për bisedime.

“Prisja që ai të ishte agresiv dhe të bënte të ashtuquajturat pyetje të vështira, dhe jo vetëm që isha gati për këtë, por doja, sepse do të më jepte një shans për t’iu përgjigjur ashpër”, tha Putin.

Carlson nuk e pyeti Putinin për krimet e luftës për të cilat trupat ruse janë akuzuar në Ukrainë, apo për shtypjen e tij të pamëshirshme ndaj disidencës.

“Ai nuk më lejoi të bëja atë për të cilën isha gati,” tha Putin, duke e përshkruar Carlson si një “njeri të rrezikshëm”.

Eva Brinja/

Le të nisim me parathënien e tij në Librin Sekretet e Etruskëve. 

Parathënie 

Me prejardhje nga një familje arvanitase me vetëdije të plotë greke, me paraardhës që dhanë  jetën duke luftuar nga Mesolongji deri në Qeracini për çlirimin e Greqisë, prej preriudhës sime  shkollore nisa të më interesoj problemi i prejardhjes sime dhe në përgjithësi probemi i prejardhjes  së arvanitasve. 

Në kërkim të informacioneve mbi këto pyetje u gjenda përpara përgjigjes së të ashtuquajtur  shkencore të 

historiografisë greke se arvanitasit janë emigrant nga Shqipëria e jugut, gjë jo vetëm e gabuar por  shpesh dhe ofenduese. Fillova të lexoj literatura nga më të ndryshmet për të gjetur të vertetën  mbi këtë çështje. 

Duke lexuar gjithnjë e më shumë në disa prej tyre gjeta të shprehur se arvanitasit kanë afërsi me  banorët e lashtë të Italisë, të quajtur etrusk për latinët dhe tirrenas për grekët, dhe që kultura e  tyre kish qenë shumë e shquar në lashtësi. Sot gjetjet arkeologjike të kësaj kulture, etruske,  gjenden në muzeumet më të shquara arkeologjike të botës. 

Ndërkoh përgjatë arsimimit tim dymbëshjetveçarë në Greqi as emrin nuk ja kisha dëgjuar kësaj  kulture. 

Menjëherë futa në dorë disa prej numrit të madh të librave të shkruar për të pothuaj në të gjitha  gjuhët e evropës, përveç asaj greke. Ndërsa ndjeja gjithënjë e më shumë admirim për  madhështinë e saj ndjeja njëkohësisht indinjatë për mospërfilljen ndaj saj të historiografisë greke  por dhe ndaj atyre që mbahen si ekspert në këtë fushë në Europë. 

Krahasimi i relikteve me mbishkrime të shkruara prej etruskëve, numri i të cilave e tejkalojnë njëmbëdhjetëmijëshin, me mbishkrimet e pazbërthyera të gjetura në hapësirën e sotme të  quajtur greke, madje me ato që janë gjetur në vendet që dhe sot flitet gjuha arvanitase, na solli  në pah, lehtësisht identifikueshëm, faktin se kemi të bëjmë me të njëjtën gjuhë. 

Në njëjtësinë e gjuhës së Tirrenasve apo ndryshe të Etruskëve me atë që aktualisht quhet  Arvanitase, gjendet edhe përgjigja e pyetjes: Cila është arsyeja apo sekreti që gjuhëtarët  evropian nuk kanë qenë në gjendje të lexojnë mbishkrimet etruske deri më tani? Njëkohësisht  kështu zgjidhet problemi etrusk. 

Kështu, pas shumë vitesh hulumtimi nga ana ime në marrjen e përgjigjes për pyetjet, si dhe  dokumentimin e tyre, u krijua ky libër me titullin e përgjithshëm: SEKRETET E ETRUSKËVE, e cila 

nuk është vetëm një përgjigje, por edhe një përpjekje për ta rikthyer Prehistorinë e Vërtetë me  transformimin e mitologjisë greke në Histori. 

Kujtesë,  

në këtë referat do të marrim pjesë nga ky libër për të dhënë përmbajtjen dhe metodikën e punës  së tij dhe sidomos do të vinim në dukje se shpalosja e një morie artifaktesh dhe faktesh që ai sjell,  si fjalorë, pllaka të shkruara me plumb, pasqyra etruske, interpretimi i shkrimeve mbi to,  përdorimi i nëndialekteve brenda një dialekti apo ndikimet e alfabeteve vendase me gërma  njëshe, dyshe apo treshe, etj., janë shumë edhe për një studiues të sotëm për t’u fokusuar në  mendimin e fundit se mbi supet e kujt popullsie u ngritën dy kollonat e kulturës europiane, ajo  helene dhe romake. 

E gjithë pasuria kulturore e këtij mesdheu që u bë baza e atyre dy kollonave që quhen sot themeli  I kulturës së sotme europiane është pasuria shpirtërore e etnitetit tonë shqipfolës. 

Më poshtë keni një shembull. 

Figura më poshtë fig.1 është një pllakatë e shkruar, gjendur në sitet arkeologjike të Bylisit (Ballsh)  para disa viteve. Për hir të së vërtetës jo pak specialist nga fusha e arkeologjisë kanë nxituar të  shprehen se, pas përcaktimit të përkatësisë së shek. të II pas Krishtit, ky është shkrim është helen  apo romak. 

Fig.1

Fillojmë… 

• Gërma e dytë në rrjeshtin e parë dhë gërma e dytë (fig.1/2) në rrjeshtin e tretë dhe geërma  e parë në rrjeshtin e katër qartësisht tregojnë se nuk kemi të bëjmë as me shkrim helen  dhe as me shkrim latin. Me gjasa alfabeti është më pranë atij etrusk. 

Në fig.2 kemi një pasqyre etruske që përmbajnë gërmë, e dytë në rrjeshtin e parë dhe vet  fjalën e parë (fig.1.1) në këtë rrjesh. 

Fig.1/1 

Fig.1/2 

Fig.2 

Të gjithë tekstin, Stillo mbas shtjellimit të gërmë pas gërme, e përfundon të ndarë si në formën  e fig. .3

Fig.3 

Emërtesat dhe fjalët janë të identifikueshme përkatësisht sipas fig4, fig.5,  

Fig. 4 Fig.5 

del e qartë emërtesa Cecilia, Dionis dhe Venus, etj.

E kthyer apo e adoptuar në morfologjinë e sotme të krijimit të fjalisë shkrimi pllakatës de: 

Cecilia, e Venusit më të Madh të gjashtë, vajza e parë e lindur, shumë e lartësuar prej Dionisi, sytë  pluhur-pluhur, të krijuara gjatë, vjet 42, në sy të verbër, la tingujt e akustik (të lehtë). 

Pra kemi të bëjmë me Sesilian (emër i njohur në personazhet apo hyjnit mitologjik), Dionisin dhe  Venusin gjithashtu hyjni apo gjysëm hyjni të njohur, si dhe dy nga shumë karakteristikat që  personifikojnë hyjneshën Sesilia në të gjitha historit mitologjike ku ajo është e përfshirë. 

Për saktësimin e secilës gërmë në këtë pllakatë Stillo sjell shtjellime shumë të hollësishme të cilat  vërtetojnë saktësinë e artikulimit, pra dhe të identifikimit të të gjitha fjalëve apo emërtesa dhe  në fund vetë përmbajtjes së kësaj pllakate që ka të bëjë me një “Dedikim Sesilias”, hyjneshës  shumë të rëndësishme të mitologjis apo të botëkuptimit pellazg që së pari njihet si Isis (gruas së  Osirit dhe nënë e Horusit) e në vazhdim hyjneshë te cilës i atribohen shumë cilësi apo tipare si: 

– Shpikësja e rrotës, 

– Shpikësja e velave për anijen në detë 

– Shpikësja e harpës ose e vetë jetës, 

– E lindur në ditën e katërt prej detit (ndaj dhe shoqërohet ikona e saj zakonisht me 4 delfin) apo e gjejm edhe me emrin Thalasa, pore dhe me emrin Pelasgia, 

– Mbretëresha e shtatë e Mionëve (ndryshe quhet dhe 7 Gushtja, dita e festës për nder të  saj).etj. 

E njohur me emrat: 

CECILIA/ SELENA (hëna)/ ISIS / IOS/ PELAGIA/ THALASA-qe ka te beje me detin e lindur  në ditën e katërt ndaj dhe e shoqerojn me 4 peshq nëpër figura). SHTATA-mbreteresha e  Shtate e Mioneve. /IRINI/… 

Pra, ndërsa Stillo sjell artifakte me shkrime që përmbajnë gërma dhe emrat në kërkim, numri i tyre, si mozaikë, skluptura, monedha, afreske nëpër kisha me manastire apo muzeume të  ndryshme sot në botë , I kalon mbi 200 vetëm në këtë libër. 

Ndaj gjithmon punët e Stillos përveç metodollogjisë për të vërtetuar në mënyrë shteruese  artikulimet e gërmave për të gjetur përmbajtjen e shkrimeve na jep një panorama shumë të gjërë  figurative informuese për pasurinë dhe shtrirjen e kulturës pellazge dhe përkatesinë e etniteti që  e bart. Shipfolësit. 

Këtu po paraqesim një pjesë të vogël të artifaktve që bartin këto shkrime të shtria në kohë dhe  hapësirë nga antikiteti i hershëm para helen dhe romak deri në mesjetën e vonë nëpër ikonostatet  e kishave dhe manastireve të botës së sotme kristiane. 

Më poshtë figurat e periudhës antike paraqesin Hyjneshën Selena apo Cecilia me atributet si  shpikësja e velave, e rrotë, 

  Fig. 6 Statujë mermeri Selena Fig.7 Statujë bronxi e shek I pr.Kr sot në Muze në Berlin Fig.8 , reliev mermeri me Selenën (Luna) sot në muzeun e Pio Clementino në Vatikan. Fig.8

Kjo figure e njohur si Selena, Luna, Isis , Pelasgia I atribohen shpikja e velës , e rrotës siç e shikoni në  relieving më poshtë Fig.9 

Edhe në monedhat e mëpshtëme të përdoruar në hapësirat e NEIKAIA 167-175 pas.Kr. dhe e dyta  në KIMI në 258-268 ps.Kr. pra janë përdorur deri në epriudhën e zyrtarizimit të kristianizmit. 

e  

Fig. 10 (në Nikea) Fig.11 (në Kimi). 

Kjo shpikëse e madhe është quajtur edhe THALASA- Sea, dhe me këtë emëre e gjemë në mozaikun  e mëposhtëm të shekullit të VI, në kishën e Holy Apostles në Madaba, Jordani Fig. 12.

Κ (ΥΡΙ) Ε Ο Θ(ΕΟ)Σ Ο ΠΟΙΗΣΑΣ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ  ΓΗΝ ΔΟΣ ΖΩΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΩ ΚΑΙ ΘΩΜΑ ΚΑΙ ΘΕΟΔΩΡΑ  Κ(ΑΙ)ΣΑΛΑ: ΑΝΙΟΥΨΗΦ. (ΟΘΕΤΟΥ). 

Pra kjo perëndeshë është e lidhur me Qiellin, Jetën dhe Detin-ISIS IO. 

Fig. 12. 

Fig.13 kemi monedhat ku figura e femrës (hyjneshë) karakterizohet këtu me me numrin 4- peshke  ose delfinë dhe me emeërtesën Sea ose Pelagia si një dhrahmi e Sirakusës me vlerën $, dhe emrin  IOS.

Fig.13. 

_____________ 

Më poshtë do të japim disa shëmbuj nga pasqyrimi I kësaj hyjneshe në periudhat e vona dhe deri  në ditët e sotme në kisha dhe manastire të botës kristiane europiane dhe pikërisht me gërma  pellazge dhe emërtesa po ashtu pellazge. 

Fig. 14 dhe fig.15, më poshtë kemi një hyjneshë kristiane në Basilikën e Shën Cecilias në Trastevere  në Romë. Këtu qartazi lexohet emri Cecilia me gërma pellazge dhe me harpen në dorë duke  cilësuar këtu një nga atrubutete e saj si shpikësja e muzikës dhe harpës.

Ndërsa në figurën e dytë është në mes dy figurave Papa Paskali A dhe Apostulit Pal. Fig.14 Fig. 15 

Më poshtë kemi fig. 16 kemi një mbretëreshë apo hyjneshë në ikonostatet e “Tembullit të Artë” të Katedrales së Shën Markut në Venecia.

Fig.16 

Vini re shkrimin djathtas, gërma e parë e rrjeshtit të parë dhe të dytë është dyshe  S+T= sht, 

dhe e rrjeshtit të dytë A+V = Av 

Mund të lexohet lehtësisht “Shtatë Avgushti”, pra “Shtatë gushtja”. Por kjo katedrale është e  Mesjetës dhe e shkruar me gërma që gjënden edhe në shkrimin e pllakës së Bylisit.

Po japim edhe një shëmbull tjetër më poshtë në fig.17 dhe fig.18, është e njëjta ikonë kristiane  por edhë më dy emra të ndryshëm, Shën Pelasgia dhe Shën Cecilia. 

 SCA PELAGIA dhe SCA CECILIA 

Një konfirmim se kjo hyjneshë njihet me emra të ndryshme. 

  Fig. 17 Fig, 18 

Një tjetër shembull për dy ikona kristiane të njëjta por të dhëna me dy emra të ndryshëm më poshtë, tek e para fig.19 si Shën Parashqevi dhe e dyta fig.20 si Shën Cecilia. 

Por Parashqevia shoqërohet me një varkë me vela në duar, si shpiksja e saj, ndërsa Cecilia me  Sytë në Duar, pasi për të edhe në tregimet e lashta në trevat tona të veriut, kur përshkruhet kjo  hyjneshë thuhet se fluturonte pikërisht me sytë e mbyllur apo të verbuar, diçka e tillë.

Fig. 19 Fig. 20 

Dhe së fundmi po japim tre ikona për Shën Pellagian, në kishat orthodokse, ku fjala Shën është  zëvendësuar me fjalën Shtata (mbretëresha e Shtatë e Mionëve). 

Kurioziteti është se fjala Shtata është shkrujtur me gërma pellazge, pra as slave dhe as greke (në  kishat ortodokse).

dhe Shtata e saj  Fig. 21 

dhe Shtat e saj është Fig. 22

dhe Shtat këtu, Fig. 23 

Lexues, 

Këtu paraqitëm një pjesë të vogël vëtëm të një libri të Niko Stillos. 

Vetëm në këtë libër artifaktet që zbërthehen janë mbi 200 dhe janë të shpëndara nëpër Mesdhe  apo Europë. 

Synimi i këtij referati është ndërgjegjësimi ynë për këtë aset Niko Stillo, të cilin e kemi ende midis  nesh, jo për ta vlersuar, se ai nuk ka nevojë , është i mbushur plot me kulturën e etnisë që i përket,  por për të krijuar një vazhdimësi të shkollës së tij. 

Respekt nëse e lexuat.