Rilind Dauti, Shkup/

Festat kombëtare janë ditët kur përkujtohen ngjarjet historike të një populli dhe janë shkak për rimbushje të baterive të patriotizmit. Kur këto ditë bëhen festa zyrtare, njerëzit jo vetëm që e ndjejnë kënaqësinë e të mos shkuarit në punë por edhe kanë më shumë mundësi të reflektojnë mbi peshën e asaj dite historike, kurse festimet publike me zbukurim të qytetit dhe koncerte në shesh çojnë te rritja e homogjenitetit në popull, që ja, ka diçka që na bashkon përkundër asaj se u përkasim perspektivave të ndryshme politike.

Kur festa zyrtare bie të premten ose të hënën, këtë fundjavë të zgjatur njerëzit e shfrytëzojnë për ekskursione në qytetet tjera, apo për pushime të shkurta në mal, liqe, ose det, me çka ndihmohet edhe ekonomia përmes shpenzimeve në gastronomi dhe hotelieri.

Të gjitha këto dobi hetohen më së shumti në festat zyrtare që janë në muajt e verës, ndërsa për ironi të fatit, të gjitha festat zyrtare me taban kombëtar, shqiptarët i kanë në vjeshtë dhe dimër!

Këtu mbi të gjitha është fjala për 28 Nëntorin, Ditën e Flamurit, që është festë zyrtare në Republikën e Shqipërisë. Vetëm një ditë më pas, në RSH festë zyrtare është edhe 29 Nëntori, Dita e Çlirimit (të Shqipërisë londineze nga okupatori gjerman), që për shqiptarët në Shkup, Prishtinë, etj. nuk ka ndonjë rëndësi, por edhe brenda Shtetit Shqiptar ka shumë nga spektri i djathtë që refuzojnë ta festojnë.

Por nëse 29 nëntori është datë përçarëse, ndërsa për shqiptarët jashtë Republikës së Shqipërisë nuk ka rëndësi të madhe, 28 Nëntori – Dita e Flamurit, është festa kryesore edhe për shqiptarët në pjesët e Shqipërisë që pa vullnetin e tyre janë lënë jashtë Shtetit Shqiptar. Kjo fatkeqësi ka bërë që ata të mos e shijojnë 28 Nëntorin si ditë jopune, por në vend të kësaj kanë festa tjera zyrtare. Në Kosovën ahtisariane e kanë 17 Shkurtin, ndërsa shqiptarët nën Maqedoninë e Veriut e kanë 22 Nëntorin – Ditën e Alfabetit.

Pra, për nga stina, 17 shkurti dhe 22 nëntori po ashtu janë në muajt e ftohtë. Nëntor, nëntor, nëntor, shkurt.

Fatmirësisht, në historinë tonë kombëtare e kemi një ngjarje madhështore me dy data të mundshme që njëra prej tyre të shpallet festë kombëtare (dhe festë zyrtare aty ku ka mundësi). Bëhet fjalë për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit.

Data që e njohim të gjithë është 10 qershori 1878 kur u mblodh për herë të parë ajo që më vonë do të njihet si Lidhja e Prizrenit, dhe kjo datë është njëra mundësi, por është një datë tjetër që është kandidate edhe më e mirë që të shpallet si festë kombëtare: 2 korriku 1878.

Kjo datë ka rëndësi sepse pikërisht në këtë datë lindi kombi shqiptar!

Është e vërtetë se edhe më herët shqiptarët kanë pasur subjekte të forta autonome gati se në nivelin e shtetit (si Pashallëqet e Shkodrës dhe Janinës), apo janë çuar në kryengritje të mëdha (si Kryengritja e Dervish Carës), por këto nuk kishin shtrirje në të gjithë Shqipërinë dhe nuk kishin karakter kombëtar. Tek me Lidhjen Shqiptare të Prizrenit do të luftohet për tërë Shqipërinë si atdhe i kombit shqiptar.

Kur populli merr dimension politik, atëherë shndërrohet në komb. Dhe pikërisht kështu ndodhi me popullin shqiptar kur delegatët e mbledhur nga të katër anët e Shqipërisë e miratuan Statutin e Lidhjes së Prizrenit, dokument ky që kishte karakter kombëtar, me çka lindi kombi shqiptar. Me këtë dokument u përpiluan objektivat kombëtare shqiptare të Lidhjes së Prizrenit. U themelua Komiteti Kombëtar me të drejtë për formimin e nën-komiteteve të Lidhjes në qendrat e sanxhaqeve të Shqipërisë, me të drejtë që të organizonte një ushtri të armatosur dhe t’i mobilizonte me detyrim burrat e aftë për armë, të mblidhte tatime dhe taksa, dhe t’i dënonte dezertorët nga Lidhja Shqiptare (Shih: Jusuf Buxhovi, “Kongresi i Berlinit dhe Lidhja Shqiptare e Prizrenit 1878”). Kështu që, më 2 korrik 1878, u krijua protoshteti i parë kombëtar shqiptar që, sikur gjërat të shkonin më mbarë, në ato kufij të gjerë herëdo-kurëdo do të shndërrohej në shtetin e pavarur shqiptar.

Po ashtu, përparësia tjetër ndaj 10 qershorit 1878 është se kjo mbledhje ishte shumë e cunguar sepse kishte mungesë të plotë të delegatëve nga Vilajeti i Shkodrës ndërsa nga Vilajeti i Janinës mori pjesë vetëm Abdyl Frashëri. Ndërkaq, më 1 dhe 2 korrik 1878 kishte përfaqësim shumë më gjithëpërfshirës të Shqipërisë, me 96 delegatë nga Vilajeti i Kosovës (ku hynin edhe territoret e pjesëve që prej 1879 do të jenë në Vilajetin e Manastirit), 26 delegatë nga ai i Shkodrës, dhe 20 nga Vilajeti i Janinës.

Kështu që, 2 korriku 1878 kur u miratua Statuti (ose 1 korriku 1878 kur filloi mbledhja) duhet të shpallet festë kombëtare (për të gjithë shqiptarët) dhe festë zyrtare (aty ku ka mundësi).

Në listën e stërgjatë të festave zyrtare në Republikën e Shqipërisë kanë gjetur vend festat pagane të Ditës së Verës (14 mars) dhe Viti i Ri Persian (Nevruzi, 22 mars) por nuk ka gjetur vend Lidhja Shqiptare e Prizrenit!

Çfarë idiotizmi!

Nëse duket se do të ishte e tepërt që listës së gjatë të festave zyrtare t’i shtohet edhe ndonjë datë e rëndësishme nga Lidhja e Prizrenit, atëherë pa asnjë problem do të mund të sakrifikohet njëra nga dy “festat” pagane të lartpërmendura. Po ashtu, 8 Dhjetori – Dita Kombëtare e Rinisë (festë zyrtare prej 2009 e këndej) mund të përkujtohet edhe pa qenë ditë jopune!

Kështu që, pa asnjë problem 2 korriku i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit do të mund të ishte festë zyrtare në Republikën e Shqipërisë, ndërsa sa u përket shqiptarëve në(n) shtetet fqinje, ata do të mund t’i bashkëngjiteshin festës edhe pa qenë ditë jopune, siç veprojnë edhe me 28 Nëntorin.

Shënimi i ndonjë date kyçe të Lidhjes së Prizrenit nuk do ta zëvendësonte 28 Nëntorin. Shumë kombe tjera si ditë jopune i festojnë dy apo më tepër festa kombëtare. Këto ditë përbëjnë faza të ndryshme në rrugën drejt pavarësisë së plotë, apo edhe revolucione të dështuara. Për shembull, Maqedonia e Veriut, përveç 8 shtatorin e vitit 1991 kur e shpalli pavarësinë nga Jugosllavia, si festë zyrtare e shënon edhe 2 gushtin e vitit 1903 kur shpërtheu Kryengritja e Ilindenit dhe kur u shpall Republika e Krushevës (që u shtypën vetëm 10 ditë më vonë), dhe 2 gushtin e vitit 1944 kur u shpall republika maqedonase në kuadër të Jugosllavisë.

Bullgaria ka tre festa kombëtare që e shënojnë rrugën e tyre drejt pavarësisë: 3 marsin e vitit 1878 – “Dita e Çlirimit” – që e shënon themelimin e Principatës së Bullgarisë në kuadër të Perandorisë Osmane, 6 shtatori i vitit 1885 – “Dita e Bashkimit” – kur kjo principatë u bashkua me Rumelinë Lindore, dhe më në fund 22 shtatorin e v. 1908 si Dita e Pavarësisë (kur e shpallën pavarësinë nga Perandoria Osmane).

Ka edhe shumë shembuj të tjerë të shteteve që i shënojnë si festa zyrtare dy apo më tepër data të rëndësishme kombëtare, ndërsa kampione absolute është Malta me plot 5 festa kombëtare që shënohen si festa zyrtare.

Ajo që duhet përkujtuar është se 28 nëntori 1912 nuk erdhi papritmas por është faza përfundimtare e përpjekjeve 35-vjeçare të shqiptarëve për ta siguruar ekzistencën e tyre fizike nga kanosja prej fqinjëve, për mbrojtjen e Shqipërisë nga rënia nën pushtimin e fqinjëve, dhe për krijimin e një subjekti politik kombëtar shqiptar (qoftë autonom apo i pavarur).

Lidhja e Prizrenit është kulmi i këtyre përpjekjeve të periudhës para pavarësisë, dhe është turp që asnjëra nga datat kyçe të saj të mos jetë festë zyrtare!

Është fat që 28 Nëntori shënohet si Dita e Flamurit e jo si Dita Kombëtare, dhe ky “boshllëk” mund të plotësohet me 2 korrikun 1878 të Lidhjes së Prizrenit. Kështu, Ditën Kombëtare, ose që sipas shembullit të kombeve tjera mund ta quajmë Dita e Unifikimit Kombëtar, do ta festonim me parada, pikniqe, koncerte, fishekzjarre, dhe aktivitete tjera në të nxehtin e këndshëm të fillimit të verës! Ajo që për amerikanët janë fishekzjarrët dhe BBQ për 4 korrik, për kombin shqiptar do të ishte festa madhështore më 2 korrik!

Për herë të parë një botim i plotë për Ismail Qemalin si LIDERSHIP!

Një libër që duhet ta ketë çdo shqiptar në bibliotekën e tij!

Nga EVARIST BEQIRI

Veç mitit të krijuar, pak dihet dhe pak flitet për aftësitë e vërteta dhe të jashtëzakonshme të lidershipit të Ismail Qemal Vlorës.

Lidershipi është një rrugëtim e jo një destinacion. Ismail Qemal Vlora përgjatë gjithë jetës u shqua si një lider i shkëlqyer. Një njeri i drejtë dhe i ndershëm, i cili besonte në atë që predikonte dhe në atë që bënte.

Ai ishte i duruar, këmbëngulës dhe i qëndrueshëm. Ai kërkonte që t’i bindte dhe motivonte të tjerët dhe jo t’i detyronte ata drejt realizimit të synimeve të përbashkëta. Ai veproi në kohën e duhur dhe me stilin e tij të lidershipit arriti të themelonte një shtet.

Ismail Qemali pati përballë pengesa thuajse të pakapërcyeshme, por me gjeninë e tij ai shpalli Pavarësinë, pa një ushtri dhe pa zhvilluar luftë.

Është fati ynë që kemi pikërisht atë themeluesin e shtetit shqiptar dhe modelin par excellence ku mund të mësojmë e të frymëzohemi, për të tejkaluar sfidat e së ardhmes.

Lidershipi është një proces i ndërlikuar, por në thelb ai ka të bëjë me aftësinë e liderit për të formësuar mendimet dhe veprimet e atyre që ai udhëheq. Një lider është i aftë të realizojë ndikimin nëse arrin të kuptojë se, përse njerëzit me të cilët ai punon,

mendojnë, ndihen dhe sillen ashtu siç bëjnë. Ismail Qemali i kishte të qarta synimet që donte të arrinte. Ai ishte i aftë të kontrollonte, organizonte, mbikëqyrte dhe analizonte.

Lidershipi është një kombinim midis fuqisë së karakterit dhe strategjisë. Karakteri është thelbi i lidershipit. Edhe zgjuarsia, edhe strategjia luajnë rolin e tyre, por pa karakterin e fortë ato nuk shërbejnë shumë.

Disa nga cilësitë e lidershipit të tij i shohim natyrale, disa ai i zhvillon me vetëdije përgjatë jetës së tij. Studimet mbi lidershipin evidentojnë si element thelbësor të këtij procesi liderin dhe kontekstin ku ai bashkëvepron me ndjekësit. Rrethanat shoqërore, historike, politike dhe mjedisi ku lideri vepron kanë rëndësi dhe nxjerrin në pah cilësitë e veçanta të tij.

Ismail Qemal Vlora nuk ishte një lider i prefekt dhe për më tepër ai nuk udhëhiqte njerëz të prefekt. Por, ai i donte pa kushte njerëzit e tij dhe synonte përsosmërinë. Ai ishte kurdoherë një mbrojtës i flaktë i interesit publik, si në periudhën kur shërbeu si funksionar i lartë i Perandorisë, ashtu edhe kur i shërbeu shtetit shqiptar.

Lidershipi, më tepër se një disiplinë shkencore është arti i udhëheqjes së njerëzve nga vetë njerëzit. Kthimi pas në kohë për të ravijëzuar dhe karakterin e personazheve që kanë bërë krenare historinë tonë është një mënyrë jo vetëm për t’i kujtuar, por edhe për të ndërtuar veti dhe elemente që posedon një lider i vërtetë.

Ismail Qemali është lideri transformues, i cili afron diçka për t’u përvetësuar nga brezat e rinj të liderëve dhe te biznesit. Stili i lidershipit dhe filozofia e udhëheqjes së Ismail Qemalit paraqet interes për liderët e tanishëm.

Vlerësime për librin:

“Ismail Qemali është quajtur vetvetiu THEMELUESI nga populli shqiptar. Figura e tij tregon se kombi shqiptar ka themele, ka bazë ku të rritet. Libri “Themeluesi”, i shkruar nga studiuesi Evarist Beqiri, vjen si një nevojë dhe si një domosdoshmëri për të riafirmuar Ismail Qemalin dhe kombin shqiptar. Një komb ka nevojë për riafirmime të herëpasherëshme dhe ky libër për Ismail Qemalin tregon se ai është një popull që do të riafirmohet si komb dhe do ta arrij këtë gjë padyshim.”

ISMAIL KADARE

“Libri me titullin kuptimplotë “Themeluesi”, i shkruar me shumë dashuri nga studiuesi i ri, Evarist Beqiri, më shtyu të thërras edhe njëherë së brendshmi se Ismail Qemal Vlora është figura më e ndritur politike e Shqipërisë moderne dhe bashkëkohore. Ky është modeli i liderit që ne duam sot!

Autori e ka analizuar figurën e “Atit të Kombit” tonë nga këndvështrimi i lidershipit, një metodë e re studimi që realizohet për herë të parë në lidhje me figurën e Ismail Qemalit.

Metodologjia e këtij libri i ka mundësuar autorit të thellohet në analizën e tipareve dhe arritjeve të Ismail Qemal Vlorës si lider, përmes shtjellimit të fakteve historike dhe krahasimit me liderë të tjerë në Shqipëri e në botë. Duket si një analizë më së shumti tredimensionale, e cila e ndihmon autorin ta shohë heroin e tij në një hapësirë të gjerë, duke nxjerrë në pah tiparet e tij si lidership, jo vetëm në dritën e kohës në të cilën punoi, por edhe në këndvështrimin e sotëm.”

AURELA ANASTASI

“Studiuesi Evarist Beqiri befason dashamirët e librit me këtë prurje tejet interesante. Autori ka zgjedhur të trajtojë një ndër figurat qendrore të historisë sonë kombëtare, atë të Ismail Qemal Vlorës, Babait të Pavarësisë, në rolin e tij si Lider ose thënë ndryshe si Prijës i Kombit. Edhe pse një zgjedhje aspak e lehtë, pasi askush më parë nuk ishte marrë me studimin në këtë aspekt të ndonjë prej figurave të njohura të historisë tonë, Evaristi guxoi dhe ia ka dalë mbanë më së miri. Me të vërtetë libri është një risi tejet e këndshme e njëkohësisht edhe e veçantë, që lexuesi ka fatin ta ketë në dorë.

Falë një pune të mundimshme autori ka mbledhur të dhëna të shumta, të rralla e shumë të vyera për këtë figurë të ndritur të historisë tonë kombëtare. Ka qëmtuar arkiva e biblioteka, autorë të huaj e shqiptarë duke zbuluar të dhëna të njohura pak ose aspak nga publiku shqiptar, por edhe ai i huaj.

Po kështu na përcjell me shumë vërtetësi ndikimin që historia familjare ka pasur në formimin e karakterit të tij si Prijës i ardhshëm i Kombit, si dhe ka analizuar edhe rrugëtimin e Ismail Qemalit si nëpunës i lartë në administratën e Perandorisë Osmane, gjatë të cilit ai kishte dëshmuar se zotëronte tipare e aftësi prej Lideri.”

NEVILA NIKA

“Ky tekst është më shumë se një libër, jo thjesht nga ndershmëria profesionale që ka treguar autori ndaj heroit të tij, as vetëm nga gjuha tërheqëse, e bukur, e dëlirë, apo nga stili i thjeshtë e i rrjedhshëm. Ky tekst i kalon përmasat funksionale të një libri dhe bëhet magnet i atdhedashurisë së vërtetë dhe të motivuar, sepse autori ravijëzon veten si ndriçimtar i ri i figurës së Ismail Qemal Vlorës në një këndvështrim të pashfaqshëm deri më sot në studimet shqiptare apo albanologjike.” ALBERT HABAZAJ

“Autori është mbështetur në një literaturë të gjerë e të pasur me studiues shqiptarë këtej e andej kufirit, studiues të huaj, burime arkivore duke shfrytëzuar variante shkrimore origjinale, si dhe në multimedian.

Gjuha e përdorur është e kuptueshme për të gjitha shtresat, si rrjedhim ka qasje që lexuesi të jetë i gjerë.

Si talent i fushës, veçanërisht i lidershipit, Evaristi sjell të vërteta historike të zhveshura nga paragjykimet duke ndihmuar të ardhmen.”

MONIKA HASANI

“Evarist Beqiri na sjell modelin më të mirë të lidershipit, atë të Ismail Qemalit. Në studimet tona jemi mësuar ta shohim ndryshe të trajtuar figurën e Ismail Qemalit. Bie në sy marrja në konsideratë e të dhënave të shumta, të rralla e shumë të vyera që studiuesi ka vendosur në fokus të punimit të tij. Një punë tejet e mundimshme , kur bëhet fjalë për analizimin e një figure të jashtëzakonshme si Ismail Qemali, e cila këndvështrohet në disa drejtime.

Në librin “Themeluesi-Lidershipi i Ismail Qemalit”, autori jo thjesht e lartëson figurën e Ismail Qemalit, por e analizon gjatë përmes një strukture që nxit mendimin kritik. Përmes një analize të thellë autori e përshkruan Ismail Qemalin si një lider që “udhëheq me shembullin e vet”.

Ky libër është biografia e munguar e Ismail Qemalit, parë nga një vështrim tridimensional i Evarist Beqirit, i cili na ndihmon ta shohim ndryshe themeluesin e shtetit shqiptar. Autori i nxjerr tiparet e tij si lidership në dritën e kohës. Libri i përket zhanrit biznes lidership dhe ofron një qasje që nuk është sjellë më parë në Shqipëri.”

EDLIRA ÇERKEZI

“Themeluesi – Lidershipi i Ismail Qemalit”, është libri i vetëm që është shkruar për një figurë historike nga pikëpamja e lidershipit. Miku im, Evaristi, ka shkruar një libër brilant.”

ENVER HOXHAJ

JU NJOHIM ME AUTORIN E LIBRIT

Evarist Beqiri u lind më 25 shtator 1982, në Vlorë. Në vitin 2007 diplomohet “Jurist” në Universitetin e Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë. Po aty në vitin 2011, kreu studimet Master i Nivelit të Dytë. Në vitin 2017, fiton gradën shkencore “Doktor” në Universitetin e Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë. Në vitin 2010, përfundon Shkollën e Studimeve Politike të Këshillit të Evropës. Prej 15 vitesh shërben në administratën publike shqiptare në fushën e sigurisë kombëtare. Ka kontribuar si lektor në një sërë trajnimesh për sigurinë kombëtare, organizuar nga institucione kombëtare dhe ndërkombëtare. Aktualisht është konsulent ndërkombëtar i UNODC dhe OSBE-së. Njëkohësisht prej vitesh Evarist Beqiri është lektor i jashtëm në Universitetin e Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë, në lëndën: E Drejta Kushtetuese; dhe në Universitetin “Luarasi”, Fakulteti i Ekonomisë, në lëndën: Lidershipi. Ka botuar gjithashtu një parathënie origjinale në librin e përkthyer prej tij “Lidershipi i John F. Kennedy” (2013). Në vitin 2022, ka botuar librin “Themeluesi – Lidershipi i Ismail Qemalit”. Me këtë botim është vlerësuar nga platforma “Bukinist.al” dhe blogu “Leximtari”, si libri më i mirë i vitit 2022, në kategorinë e librit non-fiction dhe studimor. Njëkohësisht, libri “Themeluesi” është shpallur finalist i çmimit “Lumo Skëndo”.