Mehmet Prishtina/

Tensionet në veri të Kosovës po kalojnë nëpër një fazë tepër dramatike. Askush nuk do ta besonte se 24 vjet pas çlirimit të vendit, sërish do të jemi të kërcënuar nga i njëjti agresor, për të cilin kishim menduar se e kemi dëbuar nga vendi ynë. Por, ky si duket paska qenë një iluzion, sepse sot në territorin tonë janë kidnapuar tre policë tanë dhe kjo flet për një gjendje, e cila nuk do të duhej të jetë brengë vetëm e Kosovës, por edhe bashkësisë ndërkombëtare. Cenimi i sovranitetit territorial të një shteti, ndryshe kualifikohet edhe si agresion i hapur e në rastin konkret i planifikuar dhë urdhëruar nga vet kreu i shtetit te serbis, por çuditërisht kancelaritë diplomatike me heshtjen e tyre sikur lënë përshtypje se komandosët serbë që depërtuan në territorin tonë, kishin dalur për ndonjë piknik dhe në fund të ditës ishin kthyer me tre policë tanë, të lidhur dhe me duar pas shpine. Vetëm një shtet i mjerë si Serbia bën veprime të tilla të pa dinjitetshme dhe kjo flet shumë për karakterin moral e njerëzor të politikës që udhëheq atë shtet..

Reagimet ndryshme në Kosovë, sidomos te një pjesë e eksponentëve të opozitës dhe të mediave, çuditërisht përputhen me një narrativ që ata e kanë ndërtuar tash e disa vite se Kosova gjoja nuk ka kapacitete të mbrojë territorin e vet dhe cilido politikan që bën përpjekje ta shtrijë sovranitetin në gjithë territorin do të satanizohet dhe linçohet me etiketat më denigruese. Kemi ardhur në një pikë kritike dhe tepër absurde ku çdo kush që bën përpjekje të përkrah qëndrimet e Qeverisë së Kosovës mbi zhvillimet aktuale në veri të vendit, të kualifikohen si qëndrime antiamerikane. Kosova është shoqëria më proamerikane në Evropë dhe mbi 50 për qind e kësaj shoqërie e kanë votuar këtë Kryeministër, prandaj bien në ujë të gjitha insinuatat se gjoja veprimet fundit politike të Qeverisë së Kosovës janë të orientuara kundër interesave amerikane. Përkundrazi. Serbia është ajo që po e shantazhon shtetin tonë, duke dashur që përmes zgjerimit të botës serbe, ta zgjerojë edhe ndikimin rus në këtë pjesë të Ballkanit Perendimor. Nëse kundërshtimi i këtij ndikimi, siç po vepron aktualisht qeveri a jonë, qenka antiamerikanizëm, atëherë paskan ndryshuar krejtësisht parametrat se si matet proamerikanizmi. Ne e dijmë se si maten këto parametra në Serbi, ku sipas të gjitha anketave rezulton të jetë populli më prorus në Evropë dhe për pasojë disponimi antiamerikan është rrjedhojë e këtij orientimi filorus.

Ne mund të jemi kritik ndaj politikanit Kurti për shumë çështje politike që ai i menaxhon, por kur është në pyetje qëndrimi ndaj Serbisë, ne të gjithë duhet të jemi unik. Mungesa këtij uniteti, ka krijuar plasaritje edhe në leximin e situatës nga diplomacia ndërkombëtare dhe krejt kjo shkon në konton pozitive të Vuçiqit. Është e pafalshme që Vuçiqi të përfitoj nga përçarja jonë. Që nesër duhet të organizohen protesta e peticione për lirimin policëve tanë që padrejtësisht po mbahen peng nga Serbia dhe mbi këtë diskurs publik të fillojmë të ndërtojmë një narrativ të ri mbi zhvillimet në të ardhmen.

Krejt në fund, po e citoj të plotë një shkrim të kryeredaktorit të gazetës shqiptaro –amerikane “Illyria”, Ruben Avxhiu, i cili teksa e përshkruan aktin e sotëm të turpshëm të komandove serbe në territoiun tonë, ndër të tjera shkruan:

24 vjet më parë, forcat serbe u larguan nga Kosova, duke marrë me vete mbi një mijë trupa civilësh të vrarë. Nuk morën dot më shumë se NATO-ja po hynte me shpejtësi dhe koha u bë papritur shumë e shkurtër. Arsyeja se pse i morën, ishte që t’ia fshihnin drejtësisë ndërkombëtare dhe historisë. I morën e i hodhën nëpër Serbi, nëntokë, në varre masive, si ato në Batajnicë, në lumin Danub si në atë rastin kur u zbuluan brenda një furgoni, në liqene, e fusha e ku mundën.

Sot, 24 vite më vonë, u rikthyen, ashtu si ikën, tinëzisht, si burracakë. Kapën tre trupa, i rrëmbyen dhe ikën përsëri si atëherë. U rikthyen për të na kujtuar se nuk kanë ndryshuar, se 24 vjet më vonë, është po ajo Serbia që mbajmë ”.

Prandaj sot kemi nevojë jo thjeshtë për unitet prej zorit, por për mirëkuptim vëllazëror Kosovë-Shqipëri, pa hile dhe pa teke politike, sepse rrezikimi i një pjese të territoreve tona, kërcënon stabilitetin e gjithë rajonit, ku ne pashmangshëm jemi pika më neuralgjike.

Nga Prof.Lush Susaj/

Objekti më i vjetër e më i dukshëm i vëndbanimit të sotëm të Vuksanlekajve është ajo që quhet “Kështjella e Vuksan Lekës”.

Vizitorët që vijnë në këtë zonë, kan dëshirë për ta vizituar e përshkruar nga afër këtë ndërtim, që është një banesë tipike Iliro-Dalmate. Për më tepër është një objekt familjarë, i ndertuar me gurë të latuar e me mure të trasha, e menduar dhe ndertuar edhe për funksione mbrojtëse, e që mendohet që ka vlera të mëdha historike, arkitekturore dhe turistike.

Kështjella e Vuksan Lekës, është e vetmja e këtij lloji në Malësinë e Madhe dhe më gjërë.

Është një banesë – kështjellë, e ndertuar rreth 250 vjetë më parë, sikurse thuhet diku nga vitet 1770-1800. Koha e ndertimit të kësaj kështjelle mund të llogaritet duke u bazuar në brezat e familjeve, nga sotë e deri tek Vuksan Leka që e ka ndertuar këtë objekt, e që i ka dhënë edhe emërin kësaj vllaznie dhe kësaj qëndre banimi.

Duke u nisur nga brezi i 25 vjeçarëve të sotëm, e duke vazhduar hap pas hapi me brezat e gjinealogjisë, mund të themi që Vuksan Leka ka zbritur nga Traboini fiks 9 breza më parë, apo rreth 250-270 vjetë më parë.

Ka edhe një dëshmi tjetër interesante, e shkruar nga konsulli i përgjithshëm i Austro-Hungarisë në Shkodër mbi një shekull më pare, e ku fjalë për fjalë ai dëshmon që: “Djaloshi nga fisi i Hotit, Vuksani i një farë Leke, ka jetuar këtu para pesë brezave, përafërsishtë në vitin 1788”.

Vuksan Leka është zanafillorë apo themelues i këtij vendëbanimi të ri, si dhe parardhësi i 5 vllaznive apo degëve të mëdha, që rrjedhin nga 5 djemtë e Vuksan Lekës (Figura mëposhtme).

Figura 6. Pasardhësit e Vuksan Lekës, zanafillorë të degëve të Vuksanlekajve

Të gjithë pasardhësit e Vuksanlekajve, bashkohen tek emëri i parardhët të tyyre Vuksan Leka, një burrë i zgjuar, atëdhetarë, fisnikë e shumë i zoti, e që është shpërblyer nga Perendia me pesë djem, të njohur si pasardhës e puntorë të zotë.

Sot pasardhësit e shumtë të Vuksan Lekës jetojnë në trojet e tyre në Hot, në Malin e Zi dhe në Shqipëri, krahas atyre që prej shumë vitesh punojnë e jetojnë në SHBA, dhe në shtete të tjera, duke u bërë shëmbull i mirë i punës, kontributit kombëtarë dhe njerëzillëkut.

Nga kjo kështjellë, akoma janë ruajtur mirë muret e larta rrethuese dhe dy kullat ballore.

Në lidhje me formën dhe dimensionet e kështjellës, Ndue Bacaj ka shkruar: “Forma e kështjellës është katërkëndëshe , ku gjatësia është 30 m, gjërësia 30 m dhe lartësia e murit rrethues 4 m . Ndërsa në anën ballore (lindore), në dy ekstremet e kështjelles, ka dy kulla të larta nga 6 metra secila. Muret janë prej guri të latuar (skalitur) me mjaftë mjeshtri dhe janë mure të lidhura me llaç gelqereje. Në tërë gjatësinë dhe lartesinë e murit rrethues dhe në dy kullat dallohen dhjetra frëngji, nga ku në rastë nevoje luftohej (qitej pushkë) kundër armiqeve që e sulmonin apo rrethonin kështjellen. Duke parë numrin e madh të frëngjive, në krahasim me mashkujt apo njerëzit që mund të kishte per ë qitur pushkë një shtepi sado e madhe, të shkon mendje te një taktikë e hershme e luftes të të parëve tanë, të cilet qitnin pushkë herë në një frengji herë në një tjeter, me qellim që armikut ti duken shumë luftetarë të pozicionuar në të gjitha frëngjitë”.

Duke lexuar këtë përshkrim, edhe pse unë përsonalishtë nuk e kam vizituar akoma këtë kështjellë, me sjell ndërmend përshkrimin që shkrimtarët e antikitetit dhe të mesjetës kanë bërë për mënyrën tipike të jetesës së Iliro-Dalmatëve në kulla të larta, e sikurse ata i kan përshkruar “të ndertuara me mure të trasha guri, e me oburre të gjëra, brenda të cilave ka kroje dhe puse me ujë”.

Sikurse e kemi trajtuar edhe më sipër, kjo mënyrë jetese dhe kjo formë e banesës kështjellë, i ka dalluar dhe i dallon ilirët dhe shqiptarët nga popullsitë e tjera të rajonit, që sikurse dihet, fillimishtë erdhen në këto si kalimtarë, si argatë apo edhe si pushtues, e që kurrë nuk kishin jetuar në kështjella as në kulla guri.

Historia na mëson që dalmatët jetonin në kështjella të mëdha prej guri, e të rrethuara me mure të larta, e ku në brendësi të tyre kishte puse ose burime uji të pishëm.

Prandaj, të tilla objekte duhen trajtuar si objekte historike të rendësisë së veçantë, e duhen marrë në ruajtje, e duhet investuar për restaurimin dhe mbrojtjen e tyre.

Pavarësishtë se pasardhësit e Vuksan Lekës, e kanë ruajtur dhe e kanë mirëmbajtur aq sa kan mundur këtë banesë, duke e restauruar në muret rrethuese, në kullat, e duke ja ruajtur gjithkund origjinalitetin, kjo nuk është e nuk mund të jetë e mjaftueshme.

Kjo sepse individi nuk mund të zevendësojë e nuk mund të bëjë kurrë punën e institucioneve të shtetit. Parë në këtë kontekst, për këtë objekt të historisë, detyrimi më i madh bie mbi strukturat e trashegimisë historike e kulturore të shtetit shqiptarë, ndërsa duhet theksuar që nuk ka munguar edhe interesi i kohëve të fundit nga ana specialistëve të monumenteve historike nga Cetina.

Shtojcë nga redaksia e neutrale.al:

Këto ditë një nga pinjollët e këtij fisi, ish deputet i PD, prof Gjok Vuksani ndodhet në SHBA, ku midis shumë takimeve me bashkatdhetarë dhe personalitete amerikane, ka marrë pjesë edhe në takimin vëllazëror me trashëgimtarë të tjerë të fisit Vuksan Leka.

Ja postimi i Gjokës në “Facebook”:

Takim me antaret e fisit tim Camaj (Vuksanlekaj e Hotit ) qe jetojne ne New York .

Krenar per kontributin historik dhe arritjet e tyre ne biznes , shkence dhe diplomaci.

Isha i privilegjuar te mbaja fjalen e mireseardhjes ne kete evenimet shume emocional per mua.

Faleminderoj ekipin e te rinjve : Martinit , Vinkun, Frankie etj qe organizuan gjithcka ne prefeksion..

Dy fotot e fundit janë nga ky takim.

12 Qershori 1999, dita kur nisi zbarkimi në terren i trupave tokësore të NATO-s është skalitur në memorien e historisë sonë kombëtare, si data e çlirimit të Kosovës.

Paraprakisht dhe mbi të gjitha, për çdo vit, dëshiroj t’ju përcjell bashkëkombasve, urimet më të perzemërta për 24 vjetorin e çlirimit të Kosovës.

12 Qershori mbetet pa asnjë mëdyshje edhe një datë e përuljes kombëtare ndaj të rënëve/Dëshmorëve tē Atdheut si dhe e nderimit më të thellë ndaj luftëtarëve të Kosovës për sakrificat për liri dhe pavarësi në shekuj.

Thënë këtë, besoj fortë se në koshiencën Institucionale dhe opinionin mbarëkombëtar do të mbetet përjetësisht e kthjellet si kristal, që: “çlirimi i Kosovës dhe realiteti i ri gjeopolitik”, nuk erdhën brënda një date të vetme (12 Qershor 1999), ashtu si edhe të dihet që: “çlirimi nga Pushtimi Serb nuk u arrit vetëm nga luftrat, qëndresa si dhe sakrificat e popullit të Kosovës në shekuj”.

Në të kundërt, për shkak të së vërtetave, shpresoj të mbetet përjetësisht e mirënjohur se, para datës 12 Qershor, pra që mbas, “dështimit të diplomacisë për të shmangur luftën”, nga 24 Shkurt, deri në 10 Qershor 1999 (datë kur Sekretari i Përgjithshëm z. Solana, urdhëroi ndalimin e bombardimeve ndaj Serbisë); SHBA dhe NATO u angazhuan për herë të parë në një fushatë ajrore ose në luftë “jashtë artikullit 5” (pa miratimin e Këshillit të Sigurimit/OKB) por duke e legjetimuar dhe faktorizuar NATO-n si: “Aleancën më të suksesshme të lirisë dhe të besimit te vlerat demokratike në mbarëbotën”.

Së dyti, po pse data 12 Qershor 1999 është zyrtarizuar si data e çlirimit të Kosovës nga pushtuesit Serb ?

Tre ditë më parë, pra më 9 Qershor në Kumanovë u nënshkrua Marrëveshja Ushtarake ndërmjet palës fituese/NATO dhe palës humbëse/RFJ, marrëveshtje që hyri në, hyri në fuqi më 11 Qershor 1999.

Kështu, me Marrëveshjen e Kumanovës (MK), NATO ndalonte bombardimet ndersa Serbia detyrohej të terhiqte të gjitha forcat e saj policore dhe ushtarake nga territori i Kosovës.

Marreveshja e Kumanovës u nënshkruan nga Gjenerali mirënjohur anglez, Jackson komandanti i parë i KFOR/NATO dhe nga ish-shefi i Shtatmadhorisë së Serbisë, Gjeneral Pavkociç, më von i akuzuari i Hagës për krime lufte dhe gjenocid. Për hatër të së vërtetës, duhet shtojmë se në Kumanovë nuk kishte as palë nënëshkruese dhe as prezent, përfaqësues ushtarak të UÇK-së. Përkundër MK vendosi shkrirjen e Saj dhe shndërrimin në Forcat e Sigurisë së Kosovës (FSK).

E thënë më shkurt, më 12 Qershor 1999, NATO nisi zbarkimn e trupave të këmbësorisë në Kosovë, ndërsa dy ditë më parë (10 Qershor) Këshilli i Sigurisë së OKB-Së, kishte miratuar Rezolutën e Anthisarit nr. 1244 , për të dërguar në Kosovë 37.200 ushtarë nga 36 shtete.

E parë nga ky këndvështrim, 12 Qershori, vulosi fundin e luftës dhe datën e çlirimit të Kosovës nga pushtuesit Serb por gjithashtu meriton të skalitet përjetësisht në memorien historike edhe si data e mirënjohjes Kombëtare ndaj fuqisë Ushtarake të Aleancës Transatlantike (USA/NATO) si dhe vlerave perëndimore!

Së treti, pse humbja e luftës në Ukrainë dhe “vetë – shpërdorimin ose partneritetin special” të Beogradit Zyrtar me Rusinë, e gjej jo vetëm si rrezik ndaj, paqes dhe stabilitetit demokratik në vendet e Rajonit, si dhe interesave të NATO-s, SHBA & BE, por edhe si një oportunitet strategjik ndaj interesave kombëtare të RSh ?

Duhet thënë se, pamvarësisht përpjekjeve të Kremlinit,e Rusia – Putiniste keq-dështoi për të ndezur një front të ri lufte duke frymëzuar grupet kriminale, axhendën e politikanëve të diskretituar, interesat e zyrtarëve të korruptuar si dhe ekstremistët anti-USA për të ricikluar kërcënimet e Beogradit zyrtar: “deri me agresion ushtarak nën ispektimin e Ambasadorit Rus në Serbi … !!” jo vetëm sovranitetin teritorial të Kosovës, por edhe prezencën e shtuar të NATO/KFOR-it me mision në terren ?!

Po ashtu edhe trimërimin mbas lufte të Z. Vučić mbi: “Kufijtë e rinj shtetëror në Ballkan apo (mos) njohjen e Kosovës”, kurrësesi nuk mundet ta trembin fuqinë e sprovuar (1999!) të NATO-s, por vetëm minojnë dialogun dhe rrezikojnë axhendën e integrimit të Serbisë drejt BE. Prandaj, duhet ta përsëris fortë: “përsa kohë të ketë prezencë të SHBA në terren, agresioni ushtarak kundër tërësisë teritoriale të Kosovës, e cila në të njëjtën kohë është nën përgjegjësinë e NATO-s, përveçse aventurë vetëvrasëse e Serbisë mbetet një mision tërësisht i pamundur”.

Përsa riciklimin e radikalëve nacionalist dhe rrënjve të destabilitetit në veri të Kosovës por edhe respektivisht përqasjen e “pakonsultuar me aleatët strategjik, SHBA/NATO/BE) të Qeverisë Kurti” nuk mundet të mos shpreh keqardhjen dhe shqetësimin për mungesën e “sencit të mirënjohjes dhe të intuitës së konsultimit si dhe sencit Euroatlantik [USA/NATO/UK/EU)”, si dhe fatëkeqësisht, për riciklimin e populizmit, patriotizmave dhe sovranizmave folklorike të PM- Kurti si dhe tjerë aktorë të Prishtinës Zyrtare.

Së katërti, megjithë përpjekjet dhe progresin në 24 vjet, mbetet ende shumë për të bërë nga të dy vendet sovrane (Serbia dhe Kosova).

Ndërsa, përkundër riciklimit të klimës/burimeve të konfliktit besoj edhe më fort se paqja mbetet opsion dhe misioni i vetëm, në mënyrë që siguria të perceptohet dhe konsumohet përtej historisë së përgjakshme, në interes të sigurisë së jetës, pronës, prosperitetit të qytetareve, interesave të shoqërive edhe në 6 vendet e Ballkanit ende të pa integruara në BE.

Nga ana tjetër, historia botërore e mbas-konflikteve na ka mësuar, se marrëveshjet e Paqes dhe Stabilitetit (me çdo lloj emërtimi) nuk kanë për të funksionuar, pa shtruar themelet e mirëbesimit reciprok mes popujve. Krimea, është shëmbull i gjallë, ku arritjet nga Marrëveshja e Paqes-2014, po shpaguhen me gjakun e qytetarëve Ukrainas dhe Rusë.

Së pesti, me kapacitetin e eksperiencës në çështjet e sigurisë kombëtare, Rajonit, NATO-s etj, do sygjeroja aktorët dhe strategjistët/kolegët në Washington dhe Bruksel, Londër, etj që perspektivën e dialogut mes Serbisë dhe Kosovës ta para-kushtëzojnë me vetëm dy Masa të Mirëbesimit Reciprok, nëpërmjet të cilave Beogradi dhe Prishtina Zyrtare të “imponohen nga USA/NATO/BE” se: (1) do të ruajnë balancat e fuqisë ushtarake (me kapacitete ushtarake, Mig, Raketa, Tanke, etj deri në nivelin që reciprokisht të mos kërcënojnë integritetin teritorial); (2) nuk do të vendosin instalime dhe aktivitete ushtarake (25 km distancë ajrore dhe 5 tokësorë), në kufijtë shtetërore mes dy vendeve sovrane si dhe këto dy kushte të monitorohen nga USA/NATO/BE, të cilat mbeten faktor kritik për paqen dhe axhendën e integrimit të Rajonit.

Nga ana tjetër, do t’i këshilloja vllazërisht faktorët politik dhe shtetërorë të Prishtinës që: “marrëzinë e kërcënimeve ushtarake të Beogradit ndaj integritetit të Kosovës, ndaj prezencës së NATO-s, SHBA dhe vlereve perëndimore”, kurrësesi të mos i konsiderojnë vetëm si rrethanë e favorshme por një sfidë shtetërore dhe përgjegjësi zyrtare shtesë për të zhvilluar Masat e Mirëbesimit Reciprok mes dy vendeve, (përtej prezencës së NATO-s që sigurisht nuk do të jetë e përjetshme…) ku mbi të gjitha qytetarët pavarësisht përkatësive etnike, fetare dhe politike të garantohen si të barabartë para ligjit, si dhe faktorizimin të Kosovës nga konsumatore në kontribuese për paqen, stabilitetin demokrartik dhe për integrimin në NATO dhe BE!

Në të njëjtën kohë, do të sygjeroja faktorët institucional në Tiranë dhe Prishtinë, që për interesa jetike kombëtare të përulen në gjunjë para historisë së përgjakshme dhe përgjegjësive shtetërore duke jetësuar një Patformë Strategjike: “Dy Shtete një Komb” dhe atij “Smart/mënçur” mbi sovranitetin dhe mbrojtjen e interesave kombëtare, duke garantuar SHBA dhe NATO se kjo “qasje e vonuar” nuk kërcënon por do të kontribuojë si balancë racionale për paqen afatgjatë ndërmjet vendeve të rajonit.

Në përmbledhje, 12 Qershori mbetet kështu një datë e lavdishme e çlirimit të Kosovës nga pushtuesit Serb dhe njëkohësisht një ngjarje për të na kujtuar Ne si Komb që Aleanca Transatlantike (USA/NATO/BE) e meritojnë mirënjohjen në përjetësi nga mbarë Shqiptarët.

Me këtë rast, ri-Konfirmoj se, edhe në mbi 35 vjet në fushën e sigurisë kombëtare & NATO-s: “mbetem ushtar i përkushtuar dhe i përulur i Atdheut, për mbrojtjen dhe zhvillimin e interesave Kombëtare në Rajon, Mesdhe dhe më gjerë”.

* Ekpert për SK, Rajonin dhe NATO,

Zv/President i Këshillit të Atlantikut;

Anëtar i Bordit “Istrael House”, si dhe Ish:

Këshilltar i Presidentit të RSh & Zv/ShShPFA,

Përfaqësues Kombëtar Ushtarak në NATO.