Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Fuçia e pashuar e barutit

by

Viliem Kurtulaj/

Është pothuajse e pamundur të mos të ketë zënë veshi shprehjen “Ballkani është fuçi baruti”. Kjo shprehje përdoret rëndomtë sa herë ka konflikte në rajonin tonë. Në fakt, në një rishikim të shpejtë, që prej krijimit të shtetit shqiptar nuk rezulton se ushtria shqiptare, apo segmente të saj, të kenë sulmuar në mënyrë të planifikuar e organizuar një shtet tjetër me synim aneksimin, pushtimin apo spastrimin etnik. Nga ana tjetër, vetëm në 30 vitet e fundit, ushtri të vendeve të tjera të Ballkanit e kanë bërë kasaphanë rajonin. Më 10 prill 1994, pjesëtarë të forcave të armatosura të Greqisë sulmuan një repart kufitar shqiptar pranë fshatit Peshkëpi të Dropullit, ku mbetën të vrarë dy ushtarakë shqiptarë, ndërsa tre të tjerë u plagosën. Nga ana e shtetit shqiptar nuk pati asnjë reagim ushtarak ndaj Greqisë.
Ndërkohë, te fqinjët tanë veriorë, sulmet ushtarake ishin bërë diçka e zakonshme në vitet ‘90. Në qershor-korrik të 1991, ushtria serbe sulmoi Slloveninë për të mos lejuar këtë të fundit të shkëputej nga Jugosllavia. Kjo luftë njihet ndryshe si lufta 10-ditore që përfundoi me marrëveshjen e Brionit e cila ndalonte ushtrinë federale jugosllave të kryente veprimtari ushtarake në Slloveni, çka, rrjedhimisht, i dha Sllovenisë mundësinë për t’u bërë shtet i pavarur. Kjo bëri që ushtria jugosllave (e dominuar dhe drejtuar nga serbët) të orientohej drejt Kroacisë dhe Bosnjës.
Në mars të 1991, trupat ushtarake serbo-jugosllave sulmuan disa njësi policore kroate duke vrarë një polic kroat, çka konsiderohet si pikënisja e luftës serbo-kroate. Më 19 maj 1991, Kroacia zhvilloi një referendum për shkëputjen e plotë të saj nga Jugosllavia. Referendumi kaloi me 94% të votave pro. Më 25 qershor 1991, parlamenti kroat shpalli pavarësinë e Kroacisë duke shkëputur varësinë e saj prej Jugosllavisë. Të njëjtën gjë kishte bërë dhe Sllovenia. Qeveria jugosllave u përgjigj duke deklaruar se shpalljet e pavarësisë nga Sllovenia dhe Kroacia ishin të paligjshme dhe në kundërshtim me kushtetutën jugosllave. Si reagim, ajo intensifikoi sulmet ndaj kroatëve çka prodhoi një luftë 4-vjeçare Serbi-Kroaci. Lufta përfundoi në 1995 me fitoren e Kroacisë e cila arriti qëllimet veta, përkatësisht, pavarësinë dhe ruajtjen e kufijve të saj.
Një tjetër luftë e përgjakshme në Ballkan është lufta e Bosnjës e cili nisi në prill të 1992 deri në dhjetor të 1995. Edhe kjo luftë ndodhi në kuadrin e shpërbërjes së Jugosllavisë dhe u zhvillua ndërmjet forcave serbe dhe boshnjake. Masakrat e ushtrisë serbe në këtu luftë ishin nga më të tmerrshmet të cilat kulmuan me masakrën e Serbrenicës ose, siç njihet ndryshe, gjenocidi i Serbrenicës. Kjo ngjarje famëkeqe u zhvillua në korrik të 1995 ku më shumë se 8000 burra dhe djem boshnjak u vranë nga ushtria serbe në Serbrenicë. Lufta përfundoi në dhjetor të 1995 me nënshkrimin e marrëveshjes e Dejtonit.
Më 1998, një tjetër luftë do të shpërthente në Ballkan, luftë në të cilën ndryshonte viktima por jo agresori. Nën udhëheqjen e Millosheviçit, më 28 shkurt të 1998, ushtria serbe do të kryente disa sulme ndaj shqiptarëve në fshatrat Likoshan dhe Qirez në Drenicë të Kosovës. Kjo konsiderohet dhe si pikënisja e kësaj lufte. Pas luftimeve dhe masakrave të përgjakshme nga ushtria serbe, lufta mori fund në 1999 me ndërhyrjen e forcave të NATO-s, kryesisht të ShBA-së, dhe nënshkrimin e marrëveshjes së Kumanovës. Prej 11 shkurtit të 2008, Kosova është shkëputur përfundimisht nga Serbia, duke shpallur pavarësinë si një vend sovran. Pavarësisht kësaj, aktualisht strukturat paralele kriminale serbe në veri të Kosovës vazhdojnë të mbajnë, prej disa ditësh, të paralizuar qarkullimin atje. Ndërkohë, pak ditë më parë, presidenti serb Aleksandër Vuçiç i bëri kërkesë zyrtare autoriteteve të KFOR-it për dërgimin e 1000 trupave ushtarake serbe në Kosovë, kërkesë kjo që pritet të refuzohet.
Në janar të 2001, sërish do të kishte luftë në Ballkan. Maqedonia e Veriut, e cila kishte arritur të shkëputej pa luftë nga Jugosllavia, nuk do arrinte t’i siguronte pothuajse asnjë të drejtë komunitetit shqiptar, gjë që do të çonte në shpërthimin e një lufte midis ushtrisë maqedonase dhe kryengritësve shqiptarë atje, të organizuar nën emrin e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare. Si shembull i të drejtave të mohuara mund të sjellim faktin se, në 2001, vetëm 2% e administratës publike maqedonase ishin shqiptarë. Lufta përfundoi më 13 gusht 2011 me nënshkrimin e Marrëveshjes së Ohrit.
Si përfundim, nga të gjitha luftërat apo konfliktet e përmendura më lart, të cilat kanë ndodhur në Ballkan gjatë tre dekadave të fundit, nuk ka asnjë rast sulmi nga ushtria shqiptare ndaj një vendi tjetër. Duket qartë që ushtritë serbe kanë qenë vazhdimisht nismëtare dhe flamurtare të luftërave, pa përmendur Luftën e Parë Botërore e cila, edhe ajo, nisi në Ballkan pas vrasjes së Franc Ferdinantit më 28 qershor 1914 në Sarajevë nga studenti serb Gavrilo Princip. E ndodhur në një rajon të ashpër, Shqipëria dhe shqiptarët më shumë janë dëmtuar sesa kanë përfituar nga marrëdhënia me fqinjët e tyre. E për ta riformuluar drejt shprehjen “Ballkani është fuçi baruti”, do të ishte më e saktë të thuhej “Serbia është fuçi baruti”.

Gazetari Simon Shkreli vizitoi Vatrën

by

Gazetari Simon Shkreli vizitoi Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA. I shoqëruar nga djali i tij Antuan dhe xhaxhait i tij Toma, u njohën nga afër prej Editorit të Diellit me historinë e Vatrës, kontributin për çështjen kombëtare, rolin e vatranëve e shqiptaro-amerikanëve në proceset ku ka kaluar shteti dhe kombi shqiptar. Gazetari Simon Shkreli u njoh nga afër me punën e voluminoze që bën gazeta Dielli në publikimin e jetës së gjallë të vatranëve e komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sfidat për ruajtjen e gjuhës, kulturës, historisë e identitetit kombëtar në mërgatën e Amerikës. Gazetari Simon Shkreli shprehu vlerësimin e tij më të lartë për punën e jashtëzakonshme që Vatra e Dielli bëjnë çdo ditë në të mirë të komunitetit dhe angazhimit patriotik duke u shndërruar në dy institucione shumë të rëndësishme të ruajtjes e forcimit të shqiptarizmës në mërgim.

Lamtumirë Benedikti XVI, punëtor i përvuajtur në vreshtin e Zotit

by

Papa i Nderit, 95 vjeç, ndërroi jetë në orën 9.34 në selinë e tij, në Vatikan. Të enjten, më 5 janar, ora 9.30, në Sheshin e Shën Pjetrit, salikimet, kryesuar nga Papa Françesku.

R. SH. – Vatikan

Benedikti XVI u kthye në shtëpinë e Atit qiellor. Salla e Shtypit e Vatikanit njoftoi mëngjesin e sotëm se u shua në orën 9:34 në selinë e Manastirit Mater Ecclesiae, të cilin Papa i Nderit, 95-vjeçar e pati zgjedhur si strehë pas dorëheqjes nga shërbesa papnore,  në 2013:

“Me dhimbje ju njoftoj se Papa i Nderit Benedikti XVI ndërroi jetë sot, në orën 9:34, në Manastirin Mater Ecclesiae, në Vatikan. Njoftimet e mëtejshme do të vijojnë sa më shpejt të jetë e mundur”.

Kështu shkruhet në njoftimin e drejtorit të Sallës së Shtypit të Vatikanit, Matteo Bruni, botuar në mëngjes. Sërish Bruni njofton se “nga mëngjesi i së hënës, 2 janar 2023, trupi i Papës së Nderit do të jetë në Bazilikën e Shën Pjetrit në Vatikan, për përshëndetjen e fundit nga besimtarët”.

Funerali, më 5 janar

Në një takim, mbajtur në Sallën e Shtypit të Vatikanit, drejtori, duke folur me gazetarët e gazetave në gjuhë të ndryshme, të pranishëm apo të lidhur virtualisht, njoftoi se funerali do të kremtohet në Sheshin e Shën Pjetrit, të enjten, më 5 janar, në orën 9.30, i kryesuar nga Ati i Shenjtë Françesku. Papa i Nderit pati kërkuar që gjithçka të ishte e thjeshtë, ashtu siç qe edhe ai vetë gjatë gjithë jetës së tij. Bruni njoftoi gjithashtu se Benedikti e mori Sakramentin e Vojimit të mërkurën e kaluar, në përfundim të Meshës në Manastir, në praninë e motrave Memores Domini, të cilat e ndihmuan në jetën e përditshme prej vitesh.

Lajmi për keqësimin e shëndetit

Ditët e fundit, gjendja shëndetësore e Papës së nderit u keqësua edhe për shkak të moshës, siç njoftoi Salla e Shtypit, që e ndoqi hap pas hapi zhvillimin e situatës.

Vetë Papa Françesku e bëri të njohur publikisht lajmin për keqësimin e gjendjes shëndetësore të Paraardhësit të tij, në përfundim të audiencës së fundit të përgjithshme të vitit, më 28 dhjetorin e kaluar, kur i ftoi besimtarët të luten për Papën e Nderit, në gjendje të rëndë. E më pas uroi që Zoti ta ngushëllojë dhe ta mbështesë “në këtë dëshmi dashurie për Kishën, deri në fund të fundit”.

Pas këtij lajmi të hidhur, në të gjitha kontinentet, në pritje të ankthshme, nismat e lutjes u shumëfishuan menjëherë, shoqëruar me mesazhe solidariteti dhe afërsie edhe nga bota jo kishtare.

link i shkrimit: https://www.vaticannews.va/sq/papa/news/2022-12/lamtumire-benedikt-xvi-punetor-i-pervuajtur-ne-vreshtin-e-zotit.html

PAQË TANI, MË SHUMË SE KURDOHERË TJETËR – 2023! PAQË E PAJTIM EDHE PËR SHQIPTARËT KUDO QË JANË

by

Nga Frank Shkreli

Kjo është kërkesa e Sekretarit të Përgjithëshëm të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), Antonio Guterres në mesazhin e tij drejtuar botës në vigjiljen e fillimit të Vitit të Ri, 2023.  “Pas një viti luftërash brutale nga Afganistani e deri në Ukrainë, duke detyruar një numër rekord njerëzish të largohen nga shtëpitë e tyre, bota ka nevojë për paqe në vitin 2023, “Më shumë se kurrrë më parë”, është shprehur udhëheqsi i OKB-së, në mesazhin e tij drejtuar mbarë botës, me rastin e Vitit të Ri, 2023. Peace needed now, ‘more than ever’: Guterres | UN News

“Le t’a bëjmë Vitin 2023 një vit kur rivendoset paqeja në jetën tonë, në shtëpitë tona dhe në botën tonë. Në vitin 2023, kemi nevojë për paqë, tani më shumë se kurrë. Paqe me njëri tjetrin, nepërmjet dialogut, për t’u dhënë fund konflikteve…”.

“Për një jetë me dinjitet, paqeja është gjithashtu e nevojshme brenda familjeve, ashtuqë gratë dhe vajzat të mund të jetojnë në dinjitet dhe siguri”, ka theksuar Sekretari i Përgjithshëm i OKB_së, Antonio Guterres.  “Por, paqe edhe për protestuesit paqësorë nepër rrugë, të cilët shpeshëherë janë subjekt hakmarrjesh dhe dhune nga forcat e sigurisë”, ka shtuar ai.  Demonstruesit dhe komunitete të tëra kanë nevojë që të drejtat e tyre të njeriut të mbrohen plotësisht dhe duhet të ketë paqe në hapësirat fetare dhe tolerancë më të madhe ndaj feve të tjera, është shprehur udhëheqsi botëror.  Antonio Guterres kërkoi gjithashtu paqe në internet — “online” — “ashtuqë të gjitha komunitetet të mund të përdorin Internetin “të lirë nga fjalët plot urrejtje dhe abuzime”.  Me këtë rast, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres i bëri thirrje botës që, “Në vitin 2023 të vendosim paqën në zemër të fjalëve dhe të veprave tona”, ashtuqë t’a bejmë Vitin e Ri, 2023 një vit kur të rivendoset paqeja në jetën tonë, në shtëpitë tona dhe në botën mbarë.”

Paqe e Pajtim edhe për Shqiptarët kudo që janë

Përfshir edhe botën shqiptare! Temat e mesazhit të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së për Vitin e Ri 2023, si “Paqa e siguria”, “Të Jetuarit me dinjitet”, “liri nga urrejtjet dhe abuzimet” dhe “fund konflikteve” — për fat të keq janë fenomene dhe dukuri dominuese negative që kërcënojnë paqën dhe sigurinë – për të cilat foli Antonio Guterres në mesazhin e tij — edhe në shoqëritë shqiptare, në përgjithësi e sidomos në radhët e politikës.

Viti i Ri nuk është vetëm një ndryshim datash e vitesh, por është një rast për ndryshim drejtimesh, qellimesh e objektivash të reja me një angazhim serioz për realizimin e tyre.  Në 30-vitet e fundit “post-komunizëm” dhe pas luftës për çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës, shpresohej se do merrnin fund urrejtjet, antagonizmat, përçarjet, grindjet dhe ndasitë politike midis shqiptarëve, anë e mbanë trojeve të tyre shekullore — kryesisht si rrjedhim i regjimit komunist nën të cilin shqiptarët jetuan për një gjysëm shekulli. Shëmbja e Murit të Berlinit  shpresohej të shënonte një rend të ri shoqëror e politik për Europën dhe për shqiptarët, në veçanti.  Madje, fillimi i shekullit XXI është shikuar me aq optimizëm sa që  mendonim se, më në fund, ky do të ishte “shekulli i shqiptarëve”. 

Por, jo! Asgjë nuk ka ndodhur gjatë këtyre tre dekadave që të na bejë të besojmë një gjë të tillë. Përkundrazi! Sulmi dhe shkatërimi i varrit dhe bustit të Midhat Frasherit, ditë e fundit, mu në zemër të Tiranës, tregoi qartë se për shoqërinë dhe shtetin shqiptar, gjoja “demokratik” dhe anëtar të NATO-s,  Lufta e Dytë Botërore nuk ka marrë fund ende. Një provë kjo e gjallë për të gjithë ata që mendonin se gjërat mund të ndryshonin në Shqipëri, në paqë e siguri, pa urrejtje dhe dinjitet për të gjithë dhe pa dallime politike,  ashtu siç bëri thirrje Antonio Guterres në mesazhin e tij drejtuar botës, për Vitin e Ri, 2023.  Lista e urrejtjes zyrtare ndaj ish-kundërshtarve të komunizmit barbar të Enver Hoxhës edhe sot e kësaj dite është shumë e gjatë ndaj më të mirëve të Kombit Shqiptar, si At Gjergj Fishta dhe Midhat Frasheri, e shumë e shumë të tjerë, të cilëve as varret nuk u dihen se ku i kanë, nëse i kanë.  Heshtja zyrtare ndaj këtyre akteve të shëmtuara kriminale inkurajon akte të tjera si kjo e ditëve të fundit në Tiranë. Duke përjetësuar kështu urrejtjen nga një brez në brezin tjetër midis shqiptarëve. E pa-falëshme!

Shqiptarët, ndonse të shpërndarë në pesë shtete, janë një komb, kanë një gjuhë dhe një histori, janë vëllëzër e motra të një gjaku.  Megjithkëtë, fatkeqsisht, historia dhe shpresat e fillim shekullit 21 kanë ndeshë përsëri në një numër trysnishë, kryesisht politike si rrjedhim i antagonizmave dhe përçarjeve midis partive të ndryshme, sa që edhe për optimistin më të madh, vihet në pikëpyetje të madhe gatishmëria dhe vullneti i klasës politike shqiptare të këtij çerek shekulli për të jetuar në paqe, harmoni dhe në vëllazërim kombëtar me njëri tjetrin.  Ishin këto 30-vjetë “post-komunizëm” që, fatkeqsisht, u dalluan nga mungesa e tolerancës politike, mungesës së kulturës politike dhe shoqërore ndaj njëri tjetri, pothuaj në të gjitha nivelet e shoqërisë, e sidomos në radhët e partive politike dhe të qeverive të drejtuara prej tyre. Askush nuk flet për pajtim midis shqiptarëve!

Rezultatet e kësaj politike shkatërruese kombëtare, besoj se sot shihen nga të gjithë.  Prandaj, si rrjedhim, 30- vjetë pas rënjes së Murit të Berlinit dhe me Kosovën e pavarur, ka ardhur koha që vullnet mirët dhe atdhetarët e vërtetë të konsiderojnë një fillim të ri politik dhe shoqëror, të vendosin për një angazhim serioz, për një harmoni me të vërtetë vëllazërore atdhetarizmi me njëri tjetrin, me gjithë ndryshimet  dhe pikpamjet politike që mund të ekzistojnë midis tyre. Rrugë tjetër nuk ka.

Duke shkruar këto mendime modeste, mu kujtua një shkrim i Ernest Koliqit, të cilin po e parafrazoj pasi nuk më kujtohet burimi i vërtetë për ta cituar tekstualisht, por duke folur për pajtim midis shqiptarëve, ai është shprehur se paqeja e njerës palë e siguruar nga gjaku dhe vuajtjet e gjysmës së palës tjetër nuk zgjatë shumë edhe nëqoftse mbahet në këmbë për një kohë. Që Kombi shqiptar të bëhet pjesë e paqës dhe pajtimit botëror dhe të një bashkjetese të harmonizuar botërore, logjika e kërkon se duhet më së pari që të pajtohemi ne, si shqiptarë, me njëri tjetrin. Që të jemi të bashkuar me mend e zemër, të gjithë pa dallim, si shqiptarë që Shqipërinë e duan SHQIPTARE.  Është pra, në dorë të shqiptarëve nëse ata zgjedhin paqën, harmoninë, bashkjetesën dhe pajtimin për një jetë të lumtur për të gjithë dhe pa dallim – pjesëmarrës të barabartë në proceset demokratike – apo do të zgjedhin grindjet, konfliktet dhe mos pajtimin midis tyre që çon drejtë një humnere të rrezikshme dhe të pafund, kombëtarisht.

Urojmë pra, që Viti i Ri, 2023, të shërbejë si një fillim i ri, si një rast që në Vitin e Ri, shqiptari të mos e përjashtojë dhe të  mos e urrejë shqiptarin, vetëm e vetëm, se tjetri ka pikëpamje të ndryshme politike.  Por të punojnë së bashku për dashurinë ndaj Shqipërisë dhe shoqi-shoqit si dhe për hir të përparimit ekonomik dhe politik të mbarë Kombit shqiptar.  Kështu do të ishte e mbara. 

 Ky pra është urimi për Vitin e Ri – por besoj se edhe i shumicës dërmuese të shqiptarëve kudo –që shqiptarët në përgjithësi dhe klasa politike shqiptare, në veçanti, të dëgjojë zërin e arsyes dhe tu tregojnë, “Miqëve dhe armiqve, anembanë botës, se shqiptarët janë të zotët ta bëjnë dhe ta mbajnë Shqipërinë të bashkuar, të fortë, madhështore dhe të denjë për Kastriotin, për stërgjyshërit tanë, për burrërinë dhe fisnikërinë shqiptare.” (At Anton Harapi). 

Si është e mundur që shqiptari sot pajtohet, bëhet mik dhe quan vëlla turkun, grekun e serbin – por nuk pajtohet me vëllain e vet? Ne duhet ti kemi të gjithë këta miq, por vëllezër e motra janë ata të një gjaku, të një gjuhe e të një kulture, të një historie e identiteti! Të huajve u ndërtohen buste e monumente në trojet shqiptare, ndërsa personaliteteve të historisë së Kombit shqiptar u shkatërrohen ato natën për terr. Diçka nuk është në rregull me këtë vend, që të pakën deri tani ende e quajmë Shqipëri.

Historikisht, armiqtë e shqiptarëve i kanë dashur ata të ndarë e të pëçarë, politikisht dhe gjeografikisht, nga trojet e veta. Por fati i shqiptarëve është sot në dorë të vet shqiptarëve. Mos të humbet rasti historik që shqiptarëve tu jepet arsye dhe mundësi që të qëndrojnë në trojet e veta stërgjyshore dhe që të kenë besim në një Shqipëri e Kosovë demokratike ku të gjithë ta ndjejnë veten të barabartë dhe pjesëmarrës në proceset demorkatike dhe të mos marrin rrugët e botës, vetëm e vetëm se klasa aktuale politike me ndasitë dhe me përçarjet midis veti, po bjerrë aspiratat e

shqiptarëve për një jetë më të mirë, në paqe e siguri, pa urrejtje dhe me dinjitet në shtëpitë e tyre, në Atdheun e të parëve.  

Urojmë Paqë e Pajtim midis Shqiptarëve në Vitin e Ri, 2023!

Vëllazërisht,

 Frank Shkreli    

Varri dhe Mithat Frashëri pro dhe kundër

               Busti dhe varri i dhunuar i Midhat Frashërit në Tiranë, Dhjetor, 2022 

              A picture containing person, window, people, standing Description automatically generatedKortezhi i përmortërshëm duke dalur nga Qendra Nenë Tereza – Kisha Zoja e Shkodrës, Nju Jork

A picture containing indoor, floor, wall, person Description automatically generated

 Në përcjelljen e eshtrave të Midhat Frasherit nga Nju Jorku për në Atdhe, Nëntor, 2018 – Mendonim, gabimisht, se riatdhesimi i eshtrave të Frasherit do hapte një kapitull të ri tolerance në Shqipëri. Fatkeqësisht, duket se e kundërta ndodhi – dhunimi i varrit të Midhat Frasherit dhe heshtja e Tiranës zyrtare ndaj këtij krimi taleban mesjetar, tregon se urrejtja politike — ndaj një shqiptari ndonëse i vdekur e që konsiderohet si kundërshtar politik pothuaj një shekull më vonë – është në kulmin e sajm, urrejtje e kaluar brez pas brezi. 

Frank Shkreli/ Riatdhesimi i eshtrave të Mid’hat Frashërit – një përcjellje dinjitoze nga Nju Jorku | Gazeta Telegraf