Dr. Doc. SHERIF SELIMI 

UNIVERSITETI FON – SHKUP

Poetika e simbolizmit paraqet ndoshta problematikën më komplekse lidhur me ndryshimin teorik të simbolizmit në përgjithësi. Ashtu siç ndodh me letërsitë e popujve të tjerë në botë, ku bëhen transformime të ndryshme, po kështu diçka e ngjashme do të ndodhte edhe në letërsinë shqiptare. Procesi i transformimit në letërsinë moderne shqiptare karakterizohet me zgjerimin e tematikës dhe të hulumtimit, pra, vihet në kërkim të formave të reja të krijimtarisë poetike. Një gjë të tillë e mundësojnë kontaktet e poetëve (krijuesve) shqiptarë me lëvizjet letrare, ose fraksionet letrare që paraqiten në kulturat e popujve të mëdhenj të Europës Perëndimore, në gjysmën e dytë të shekullit XIX dhe fillimin e shekullit XX. 

Në një periudhë të ngushtë kohore, në letërsinë europiane paraqiten lëvizje të shumta letrare (simbolizmi, futurizmi, surrealizmi etj.), të cilat në mënyrë radikale i kundërvihen realizmit dhe natyralizmit, kurse vazhdimësinë e kërkojnë me një epokë të mëparshme, që do të thotë – me epokën e romantizmit. Kjo epokë mund të quhet si epoka e pluralizmit letraro-artistik. Duke rënë në kontakt me këto lëvizje, një proces i tillë zhvillohet edhe në letërsinë shqiptare, duke shkuar drejt vizioneve të llojllojshme dhe duke kërkuar mënyra të reja të shprehjes. Por kuptohet se letërsia shqiptare nuk do të zhvillohej me hapa të njëjtë, sikurse edhe letërsitë e tjera të popujve të mëdhenj të Europës Perëndimore.

Nëse marrim parasysh teorinë e Mihail Bahtin-it, pra, duke e shikuar nga aspekti i intertekstualitetit që lidhet me pluralizmin kulturor (Bahtin, Mihail, f. 252-253), natyra e ideve të procesit kulturor lidhet me të gjitha segmentet, duke përfshirë këtu edhe kontaktet ndërgjuhësore. Këto kontakte mund të përdoren edhe në kulturën shqiptare, e cila, sipas pozicionit të saj, nuk e ka pasur problem që të kontaktonte me kulturat tjera, sepse një numër i konsiderueshëm i poetëve të letërsisë shqiptare kanë studiuar nëpër qendra të ndryshme të Europës Perëndimore, si: Asdreni, Noli, Konica, Kuteli, Poradeci etj. Kështu, përmes këtyre kontakteve, letërsia shqiptare do të ishte e hapur për dialog me letërsitë tjera. Edhe kategoria e bi dhe poliliteraritetit, si variant i tyre polidimensional, do të aplikohej në poezinë e poetëve shqiptarë të lartpërmendur.

Sharl Bodler-i është paraprijës i simbolizmit në letërsinë franceze, por gjithashtu merret edhe si modernisti i parë i letërsisë franceze dhe i asaj botërore. Ai është i pari i cili bëri përjashtimin nga utilitariteti i atëhershëm dhe funksioni dekorativ i poezisë. Poezia e Bodler-it ka misionin e vet: “ajo hap dritaren në një drejtim tjetër të botës spirituale, që është e ngjashme me tonën, dhe i mundëson egos të dalë nga kufijtë e vet dhe të shtrihet në mënyrë të pakufizuar. Në këtë proces të shtrirjes fillon dhe përfundon hulumtimi i bashkimit shpirtëror të njeriut”. (Rajmon, Marsel f.92). Sipas kësaj, shihet qartë se simbolizmi europian lidhet me poetin e njohur të letërsisë franceze Sharl Bodler-in, i cili me poezinë e tij hapi dyer të reja në zhvillimin e lirikës franceze dhe asaj europiane në përgjithësi.

Poezia lirike mund të shihet në tri rrafshe: rrafshi emocional – ku shprehet funksioni emotiv; rrafshi figurativ– ku përshkruhen aspektet domethënëse semantike të poezisë lirike dhe rrafshi i njohjes, në të cilin vijnë në shprehje referencialja e lirikës ose funksioni tregimtar. Shtrirja në këto rrafshe paraqet orientimin themelor për zgjedhjen dhe analizën e ashtuquajtur differentia specifica të lirikës, specifikë me të cilën lirika themelon llojin e vet të njohur letraro-artistik, pikëpamjen e vet për botën dhe parimin krijues. (Ќулавкова, Катица, стр.5-6).

Në rrethana të tilla, letërsia shqiptare ka filluar ta artikulojë shprehjen e saj moderne, duke u paraqitur në situata të caktuara të cilat bartin me vete edhe specifikat (elementet dalluese), ndërsa terreni ku është zhvilluar, kuptohet që është një faktor i rëndësishëm. Pra, elementet e para të lirikës moderne shqiptare paraqiten në veprat e Asdrenit dhe Poradecit – posaçërisht te Kolonia Shqiptare e Bukureshtit. Në planin krijues, lirika moderne e zhvendos interesin kolektiv kah shprehja subjektive, nga e përgjithshmja kah personalja, nga retorikja kah emocionalja, dhe kjo bëhet për shkak të vetëdijësimit për pluralizmin estetik të krijuesve. Në këtë drejtim, këto elemente janë më të dukshme te poezia e Lasgush Poradecit, i cili në njërën nga poezitë e tij shprehet:

“Këng’ e lasht’ e vjershërisë më pëlqen aq fare pak 

Do t’j-a marr që sot e tutje si bilbil parëverak ,

Që nga fund’ i vetëvetes do këndoj një mall të ri…..” (Poradeci, Lasgush, f.51).

Me këto vargje dëshmohet se Lasgush Poradeci largohet nga “mënyra e vjetër e këndimit” dhe do të “këndojë një këngë të re”. Kështu përcjell një mesazh të qartë deri te lexuesi. Pra, ai bën një hap përpara në lirikën shqiptare, pasi poezia e tij karakterizohet nga funksioni i shprehjes emotive, si dhe është e pasur me shumë shprehje figurative. Këto elemente, në mënyra dhe forma tjera, i gjejmë edhe te F. Noli, Migjeni, M. Kuteli, F. Konica etj. Kuptohet se kjo është koha kur në poezinë shqiptare dallojmë mënyra të ndryshme të shprehjes letrare, të cilat janë rezultat i kontakteve dhe i ndikimeve të kulturave të ndryshme europiane dhe më gjerë. Kjo vlen konkretisht për poezinë moderne, ku “liriku bëhet magjistar”, sipas Fridrih Hugos. “Poezia krijohet nga impulset e gjuhës, që nga ana e tyre, duke e dëgjuar zërin paragjuhësor, (që i paraprin gjuhës së menduar) shpie te përmbajtja apo kuptimi, dhe jo anasjelltas. Domethënë, përmbajtja bëhet rezultat dhe ajo është në funksion të fuqisë së zërit, që është i mbifuqishëm në raport me kuptimin.” (Hugo, Fridrih, str.54-55).

Kështu, në fazën e modernizmit në letërsinë tonë vijnë në shprehje mundësitë e  shpeshta  të gjuhës poetike përmes përdorimit të mjetit kryesor stilistik të poezisë së simbolizmit, pra,   sinestezionit. (Речник на книжевни термини,стр.727-728). Sinestezioni nuk është term ekskluziv letrar; ai shënon përzierje të shfaqjeve ose lidhje të dukurive të fushave të ndryshme stilistike. Klasifikimi i tij ka të bëjë me: vizualen, auditiven, olfaktoren, gustativen, taktilen dhe psikikën. Në teorinë e letërsisë quhet edhe si “audition coloree” ose “dëgjim i ngjyrosur” (dëgjim me ngjyra), që e ka bazën psikike dhe biologjike, por, jo rrallë herë është kontestuar dhe i është dhënë drejtim kah mënyra që të trajtohen si “shenja për gjendje patologjike të shpirtit”.  Sinestezioni do të përdorej në realitetin gjuhësor dhe poetik të simbolistëve duke u bërë shenjë e të folurit poetik, si dhe element i poetikës së poezisë gjithëpërfshirëse moderne europiane.

Sinestezioni i takon grupit të figurave semantike, për të cilat është karakteristike ndryshimi i kuptimeve themelore të disa fjalëve të caktuara. Poeti modern ecën nëpër rrugën e matematikanit që lidhet me numrat irracionalë dhe transhendentalë, dhe, sipas operacioneve të veçanta, ndërton botën imagjinare të simboleve matematikore, të cilat kanë logjikën e tyre të brendshme. Sinestezioni arrin funksionin referencial të gjuhës poetike dhe e rrënon logjikën kauzale të botës reale dhe mendimin racional: “Syri na mashtron duke ia veshur lules cilësitë e rrezes së diellit. Veshi na mashtron duke ia veshur valëzimin e zërit ziles që bie. E gjithë vetëdija jonë na mashtron duke bartur cilësitë e veta, kushtet e veprimit të vet ndaj objekteve të jashtme” thekson udhëheqësi i simbolizmit rus, Valerij Bruesov. (Стојменич, Мирослав, 8-12).

Shembuj ku zëri paraqitet si zë artistik vizual ( auditivo-vizual) ose të fotografisë së paraqitur si fotografi tingullore (vizualo-auditive), dhe se si “aromat posedojnë ngjyrë”, gjegjësisht cilësi zanore (auditive-alfaktorike, vizuale-alfaktorike), ka edhe në poezinë e Lasgush Poradecit: “fjalë më shumë të ëmbla”, “aromë e flaktë”, “këngë me vrer, vrer të zi”, “gjuhë e zjarrtë” etj.

Sinestezioni kontribuon për rinovim apo freski të shprehjes poetike. Sipas studiuesve të këtij fenomeni poetik, Gi Misho-s,  Fridrih Hugo-s , Roman Jakobson-it, Svetozar Koleviq-it, Zoran Kravar-it etj., duke i fshirë kufijtë e perceptimit shqisor, sinestezioni, jo vetëm që nuk e përfill përjetimin fragmentar shqisor të botës së paraqitur, por në emër të disa mundësive të pandiera të shpirtit njerëzor, kthehet në shkallën zero të njohjes dhe kështu, gjërat bëhen kategori esenciale dhe produkte të një lloji të caktuar të receptimit sensorik. 

Përmes këtij teksti, tendenca jonë e përforcon bindjen e kritikës imanente të Sabri Hamitit dhe Moikom Zeqos, se në thelb poezia e Lasgush Poradecit është simboliste.

                                                    BIBLIOGRAFIA

1. Bahtin, Mihail, “Reč kod Dostojevskog” te: Problemi poetike Dostojevskog, Beograd, “Nolit”, 1981. 
2. Hamiti, Sabri, Lasgush Poradeci : Trashigimi; I – Testamenti poetik i Lasgushit; II – Kështu thoshte Lasgushi , Arti i leximit, Rilindja, Prishtinë, 1983.
3. Hamiti, Sabri, Arti poetik i Lasgushit, “Drita”, Tiranë, 5 maj 1996.
4. Hugo, Fridrih, “Struktura moderne lirike”, Stvarnost, Zagreb, 1989.
5. Konsantinovic, Zoran, “Savremene naucne misao o simbolizmu”, Savremenik (tema simbolizam), Beograd, (XXXIX) maj-juni, 1983.
6. Michaud, Guy, “Message poetique du simbolisme”, “Librarie Nizet”, 1974.
7. Ќулавкова, Катица, “Одлики на лириката”, Наша книга, Скопје, 1986.
8. Rajmond, Marsel, “Od Bodlera do nadrealizma”, Sarajevo, Veselin Maslesa, 1958.
9.  Речник на книжевни термини, 1986.
10. Стојниħ, Мирослав, “Подударности и сличности руског и српског симболизма”, у : Српског симболизма (типолошка проучавања), Меħународни научни скуп, Београд 8 – 11 , новембар 1983.
11. Zeqo, Moikom, Krijime poetike të L. Poradecit, “Drita”, Tiranë, 13 nëntor 1988.
12. Zeqo, Moikom, “Të dhëna të reja për L. Poradecin”, Bashkimi, Tiranë.

 VEPRA TË CITUARA

1. Poradeci, Lasgush, “Vdekja e Nositit”, Rilindja, Prishtinë, 1986.

Imam Gazmend Aga/

Rrjedhimisht gjithkush kritikon partine, ose eshte islamofob, ose i shitur te armiqte, ose i lekundur ne besim. Sipas tyre, edhe ne 2022, duhet te kete nje lider politik i cili perfaqeson te gjithe myslimanet e botes dhe flet ne emer te tyre.Partia e Erdoganit nuk eshte partia e pare islamiste ne Turqi. Erdogan e nisi rrugetimin e ri me partine e AKP’se duke u shkeputur nga partia e Erbakanit i cili cilesohet si babai i partive ‘islamiste’ ne Turqi. Kur nisi rrugetimin e ri, Erdogani shpalli se e ka hequr tashme ‘kemishen islamiste’ per te nisur nje rrugetim te ri. Ai formoi nje parti ku nuk ndodheshin vec islamiste, por kishte perfaqesues nga e gjithe shoqeria turke.Madje Erdogan i mori zgjedhjet e para duke i premtuar turqve evropen, lirine, demokracine dhe ekonomine. Erdoganin nuk e mbeshteten vec turqit, por mbare perendimi, sepse stabiliteti i Turqise eshte i rendesishem per gjithe rajonin. Ndodhi ajo qe ndodhi dhe rrugetimi i Erdoganit eshte shume i ngjashem me te gjithe lideret politike me pushtet te palimitueshem. Asnje prej bashkudhetareve te tij ne fillim nuk jane me me te. Sa per te drejtat e njeriut, median, ekonomine etj. ska nevoje per sh koment.Atmosfera e trumbetuar nga zerat me influence fetare ne Shqiperi nuk eshte aspak e shendoshe.Ne 2022 nuk eshte ne interesin e askujt vleresimi i shoqerise dhe botes ne ‘myslimane kundrejt te gjitheve’. Armiku i nje vendi ne 2022 nuk eshte as ai i fese tjeter as jobesimtari. Tradhtari i nje vendi eshte ai qe iu shfrytezon risurset. Ai qe mbjell percarje dhe perdor gjithcka ne interes te tij dhe shkakton emigrimin masiv te banoreve te tij.Nuk eshte aspak atmosfera e duhur trumbetimi se medemek myslimanet po shtypen ne ballkan e gjetke dhe shpetimtari i tyre eshte nje lider qe edhe ne vendin e vet me 99% myslimane me zor e dhune merr 50% te votave.Eshte demi me i madh qe i behet Shqiperise dhe Islamit nje profilizim i myslimaneve si te shtypurit e lindjes nga ‘te krishteret, hebrenjte e te pafete e perendimit imperialist’ dhe keta te shtypur kane nevoje per zerin e forte te nje lideri politikan.Nuk mund te ndertojme paqe sociale duke vleresuar shoqerite dhe vendet me konjekturat e 2-3 shekujve me pare. Ne kete bote globale ku shoqerite nuk vleresohen me sipas feve, por sipas cilesive, myslimanet e ndershem e produktive duhet te japin kontributin e vet se bashku me vellezerit e motrat e tyre bashkeqytetare.Te gjithe lideret politike duhen vleresuar sipas cilesive te tyre dhe asaj qe bejne, jo sipas asaj qe shpallin me populizem. Sipas te drejtave te njeriut dhe frigoriferit, jo sipas dhunes ndaj te ndryshmit dhe propagandes. Sipas frymes se vellazerise dhe paqes boterore, jo nxitjes se percarjes dhe luftrave ne shekullin e 21.As ata qe e kritikojne viziten dhe bashkepunimin e Rames me Erdoganin e 2022 nuk jane detyrimisht islamofobe, as ata qe po mbrojne me zell gjithcka te Turqise nuk jane detyrimisht te dashuruar pas islamit. Jo rralle, eshte e kunderta.Tjeter eshte te falenderosh nje popull per ndihmat pas termetit, gje e cila patjeter duhet bere, tjeter ta perdoresh kete ndihme si shkop ndaj cdokujt qe kritikon Erdoganin&Ramen.Turqia eshte me e madhe se Erdogani.Islami eshte shume me i madh se Erdogani, partia e tij, ndjekesit e tij dhe Turqia.

Dubovik, Deçan, 17 janar 2022

Në 40 – vjetorin e vrasjes së Jusuf e Bardhosh Gërvallës dhe Kadri Zekës, Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, me Presidenten e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani Sadriu, vizitoi kullën e familjes Gërvalla në Dubovik.

Aty u pritën nga znj.Suzana Gërvalla, bashkëshortja e Jusuf Gërvallës dhe znj.Donika Gërvalla, e bija e tij, si dhe familjarë e miq të veprimtarëve të shquar të çështjes kombëtare.

Nga aty, Kryeministri Kurti, Presidentja Osmani dhe Zëvendëskryeministrja Gërvalla, bën homazhe dhe vendosen kurorë me lule, te varrezat e Jusuf dhe Bardhosh Gërvallës.

“Ne erdhëm sot në Dubovik, në 40 vjetorin e vrasjes së trefishtë në Shtutgart, më 17 janar 1982, kur u vranë Kadri Zeka e Jusuf e Bardhosh Gërvalla, që të vizitojmë kullën e lindjes, jetës dhe rritjes së tyre, por edhe varrin ku prehen ata, për të treguar kujtimin e pashlyeshëm dhe nderimin e pafund që kemi për këta heronj, të cilët na e dëshmojnë një luftë edhe para luftës çlirimtare. Meqenëse në vitet e ‘80-ta shqiptarët jo vetëm që persekutoheshin e burgoseshin, por edhe vriteshin nga regjimi i atëhershëm okupator, për shkak se dëshironin liri, republikë, demokraci e përparim”, tha kryeministri.

Si institucione të Republikës, si Qeveri e Kosovës, ne do të bashkëpunojmë me shtetet e tjera, në veçanti me Republikën Federale të Gjermanisë, në mënyrë që të marrim vesh sa më shumë e që të zbardhet e vërteta edhe sa i përket edhe urdhërdhënësve edhe ekzekutorëve, bindjet dhe orientimi dhe qendra e të cilëve natyrisht se dihet, mirëpo emrat e përveçëm të atyre natyrisht se duhet të ndriçohen dhe asisoj të mundësohet drejtësia e ndëshkimi, tha ai.

Kryeministri Kurti theksoi se jemi të vetëdijshëm për kufizimet që kemi, që pas kaq shumë kohësh të arrijmë përnjëherë të zbardhim gjithë ato vrasje, meqenëse janë të shumta, ndërkohë që edhe regjimet, të cilët kanë marrë pjesë në ato vrasje, nuk është se kanë vdekur përfundimisht e në plotni. 

Në nderim të tre veprimtarëve të shquar të çështjes kombëtare, Kryeministri i Republikës së Kosovës, sot, në 40 – vjetorin e vrasjes së tyre, organizon Akademi Përkujtimore në Prishtinë.

Prishtinë, 13 Janar 2022- Gazeta DIELLI/

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti ka pranuar letër nga Sekretari i shtetit i Shteteve të Bashkuara të Amerikës,z. Antony J.Blinken.

Sekretari Blinken ka thënë se marrëdhënia ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës është e rrënjosur në vlerat e përbashkëta demokratike dhe zotimin për Kosovë sovrane dhe të pavarur. Duke i strehuar me zemërgjerësi afganët që janë në pritje të rivendosjes, Kosova po tregon lidership në të cilin Shtetet e Bashkuara dhe të tjerët mund të mbështeten, ka shkruar z. Blinken. Ngjashëm, ka thënë ai, vendosja e përbashkët e Forcës së Sigurisë së Kosovës me ushtrinë e SHBA-së në Kuvajt, vë në pah kapacitetin në rritje të Kosovës për të kontribuuar në sigurinë globale.
“Si mik dhe partner i Kosovës, Shtetet e Bashkuara presin të bashkëpunojnë me ju për ta zbatuar plotësisht agjendën e Presidentit Biden të përcaktuar për marrëdhënien tonë, përfshirë fuqizimin e sundimit të ligjit, mbrojtjen e të drejtave të minoriteteve, nxitjen e rritjes ekonomike dhe sigurimin e marrëveshjes së vonuar prej kohësh ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, me fokus në njohjen e ndërsjellë”, ka shkruar në letër Sekretari Blinken.
Lidhur me raportet ndërmjet Kosovës e Serbisë, Sekretari Blinken ka thënë se natyra e pazgjidhur e marrëdhënieve mbetet një pengesë e madhe ndaj anëtarësimit dhe integrimit të plotë në institucionet evropiane dhe euro-atlantike, i cili është një qëllim i përbashkët i Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës.
“Besojmë që dialogu i ndërmjetësuar nga BE-ja mbetet forumi më i mirë për normalizimin e negociatave ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës dhe ne koordinohemi nga afër me partnerët tanë në BE për këtë qëllim”, ka shkruar z. Blinken.
Në letrën drejtuar kryeministrit Kurti, Sekretari Blinken ka thënë se Shtetet e Bashkuara, shpresojnë në lidershipin tuaj personal për rikthimin e momentumit në procesin e dialogut duke i mbështetur zotimet paraprake të vendit tuaj, pastaj duke e nxitur transparencën, duke i shmangur veprimet apo retorikën që mund t’i rrisë tensionet dhe duke u angazhuar në negociata me fokusin, kreativitetin dhe urgjencën e kërkuar.“Ju inkurajoj që t’i kushtoni vëmendje arritjes së marrëveshjes për energji elektrike në veriun e Kosovës dhe për avancimin e qëllimeve të përbashkëta në lidhje me personat e pagjetur. Është në interes të Kosovës që këto çështje të zgjidhen dhe të çojnë drejt një zgjidhjeje kompromisi në planin afatshkurtër, e që të mund të shërbejnë si bazë për progresin e mëtejshëm drejt normalizimit gjithëpërfshirës”, ka shkruar z. Blinken.
Mbështetja e vendimeve gjyqësore, në veçanti vendimeve që ndërlidhen me të drejtat e minoriteteve, do të kishte efekt të ngjashëm pozitiv dhe është në harmoni me prioritetet e qeverisë tuaj për fuqizimin e sundimit të ligjit, ka shtuar ai.
“Ju lutemi të punoni ngushtë me Ambasadorin Hovenier dhe Përfaqësuesin Special të SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, sepse të dy janë plotësisht të autorizuar për t’i adresuar këto çështje me ju. Të dy janë të përgatitur për t’i diskutuar specifikat me ju dhe ekipin tuaj. Jemi të gatshëm ta ndihmojmë Kosovën për t’i arritur qëllimet e përbashkëta”, ka përmbyllur letrën dërguar kryeministrit të Republikës së Kosoëvës, Albin Kurti, Sekretari i shtetit i SHBA-së, Antony S. Blinken.

Dr. Hasan Bello/

Historia ka treguar se perpjekjet per importimin e demokracise ne Shqiperi kane deshtuar. Kjo per shkak se ne fillim duhet emancipuar shoqeria. Nje historian dhe diplomat i njohur francez Albert Mousset, ne librin “Shqiperia perballe Europes (1912-1929)” kur flet per periudhen e princ Widit, shkruan se: “Ajo monarki operete, e krijuar nga diplomacia austriake, u fshi brenda muajit te pare te zhvillimit te luftimeve. Wilhelm von Widi, njeri arrogant dhe me keshilltare te keqinj, nuk kishte bere gje tjeter vecse i kishte shtuar shqetesime te reja veshtiresive te panumerta, ndermjet te cilave po perpelitej pavaresia e sapolindur e Shqiperise”. Kjo tregon se edhe importimi i drejtuesve te shtetit nga jasht, ka deshtuar. Me te drejte ai thekson se, ne Shqiperi, ashtu sic ndodh edhe ne shume vende te tjera, populli ishte shume pak i lidhur me programet e ndryshme politike dhe shume me teper me njerezit, me politikanet. Sipas Albert Mousset populli shqiptar politikisht ishte (dhe vazhdon te jete), pak i zhvilluar. Por “Te metat dhe veset e shqiptareve jane kryesisht ato qe u zhvilluan dhe u nguliten nga nderhyrjet, si dhe nga grindjet e te huajve me njeri-tjetrin. Keto nderhyrje ishin aq te sterholluara, saqe shqiptaret e kishin teper te veshtire t’i benin ato te deshtonin. Dhe keto nderhyrje asnjehere nuk kishin qellim qe te nxitnin te shqiptaret dicka te mire, por vetem e vetem instiktin e lakmise per parane”. Ky liber eshte botuar ne Paris ne vitin 1930, megjithate diagnoza nga e cila vuajme, eshte e ngjashme, me ate sot.