Fikrije Salihu autorja e librit “Diell në zemrën time”, rrëfen për Diellin e Vatrës në New York në një bashkëbisedim me Editorin Sokol Paja, emocione rreth librit “Diell në zemrën time” promovim që u zhvillua në Malmö të Suedisë në Qendrën Kulturore të Kosovës, në organizimin kulturor “Ditët e kulturës shqiptare në Skåne”. Fikrije Salihu flet me detaje për shqiptarët në Finlandë, sukseset e tyre, emigrimin nga Kosova dhe dëshirën për të kontribuar në Kosovë të të ardhmen e afërt.

PROMOVIMI “DIELL NË ZEMRËN TIME” NË DITËT E KULTURËS SHQIPTARE NË SKÅNE

Promovimi i librit “Diell në zemrën time” u mbajt në Malmö të Suedisë, konkretisht në ambientet e Qendrës Kulturore të Kosovës, në organizimin e “Ditët e kulturës shqiptare në Skåne”. Duke qenë fakti se shtetet Nordike janë fqinje, edhe ne bashkatdhetarët shqiptarë përmes miqëve jemi informuar se shoqatat shqiptare në Suedi përkrahin autorët e rinj letrarë, dhe ky fakt ishte si pikënisje e kësaj ideje promovimi. Këtë ide e bën edhe më të veçantë dhe emocionuese pasi pak ditë më parë u festua edhe dita e pavarësisë së Shqipërisë dhe festa e Flamurit tonë kombëtar dhe njëkohësisht u mbajt edhe konferenca e Federatës së Mjekëve Shqiptarë në Evropë. Gjithashtu dua ti përgëzoj organizatorët, apo bashkatdhetarët tanë në Malmö, ku edhe u vërejt se në atë shtëpi shqiptare të përbashkët dora e mikëpritësit ishte kudo e dukshme. Për mua është nder dhe kënaqësi të isha pjesë e atij organizimi aq pozitiv, dhe me mesazhe të arta per ne, dhe gjeneratat e reja. Përmbajtja e librit tim të parë është me poezi të ndryshme, duke përfshirë poezinë bashkëkohore dhe atë moderne. Një pjesë e librit flet për pavdeksi, jetë, dashuri, vetbesim, atdhedashuri dhe flijim etj. Pjesa tjetër Himn për Gruan,  Nënë Terezën, poezi për gruan, për nënën dhe për dashurinë e saj pa limit, (të cilës nuk mund ia kthejmë sakrificat asnjëherë sa duhet) libri flet për fuqinë, sakrificat, apo edhe padrejtësitë ndaj gruas. Pjesa e tretë flet për dyert e zëmrës i lë hapur. Vendlindja, largimi nga vendlindja, porosia, vaji i babit, etj. Pjesa e fundit shpirtin e lirë se mbajnë fuqitë, flet për durimin, pendimin, forca për tu mos u dorëzuar, pushtetarët e Kosovës, poezi për Astrit Deharin, etj.  

POEZIA SI MOTIVIM DHE FRYMËZIM

Poezitë janë një formë e artit letrar, përmes të cilit unë e shprehi në letër, dhe quaj art gjithçka që më motivon, e më frymëzon të shkruaj. Edhe vuajtja është art në vete, pasi asnjë njëjtë nuk e përjetojmë. Është e mrekullueshme që përmes poezisë mund të gjej anë të reja të vetes time duke shkruar. Unë ndjek rrugët shpirtërore dhe gjurmët e formuara nga rimat që krijohen nga situata të ndryshme, kështu që teksti shkon në një drejtim që ndoshta nuk mund ta imagjinoj fundin, apo ka frymëzime tjera kur e di se çfarë dua të përcjell deri në fund përmes një poezie. Dua ta theksoj se shumica nga poezitë e mia nuk kanë të bëjnë asgjë me jetën personale. Për mua shkrimtari duhet të ketë diçka të veçantë që të ketë aftësinë e krijimit edhe nga një këndvështrim tjetër, psh. dalja nga gjinia personale, në një gjini tjetër. Me sa kujtoj letersinë e kam pas për qejfi qysh si fëmijë, dhe fare mirë më kujtohen ekspozitat letrare të shkollës fillore. Ende e kujtoj veten si humbja pas tyre duke i përcjellur më shumë dashuri e pasion. Si duket qysh atëherë ka filluar të krijohet ai frymëzimi për të shkruar. Dua ta theksoj se poezia për mua është frymëzim dhe pasion i shpirtit, kështu që nuk kam asnjë pregaditje profesionale. Poezia ime e parë është publikuar në moshën kur isha 18 vjeçare, pasi emigruam me familjen time, këtu në Finlandë në vitet 1993-94 u publikua ”Porosia” me një fletushkë në gjuhën shqipe, falë punës së palodhshme të profesor z.Nexhmedin Salihu, frikë pas periudhës së emigrimit. Thënë drejtën jeta ime letrare e kulturore në Finlandë nuk është aq aktive, ndoshta për arsye se jam e angazhar maksimalisht në punën profesionale, prandaj nuk më mbetet shumë kohë, por saherë me jepet mundësia të vizitoj ngjarje të cilat organizohen. Të arrish të gjesh veten në atë ti çfarë e zotëron, është zotësi dhe je më afër vetes dhe edhe Zotit. Mendoj se të gjithë kemi ndonjë aftësi për ta pasuruar misionin tonë në këtë botë. E unë mendoj se misioni im është të ndihmoj njerëzit, qoftë nga ana profesionale, qoftë humanitare. Edhe ky libër ka një mesazh humaniteti, për të cilin kam vendosur që përmes tij të ndihmoj fëmijët me aftësi të kufizuara, kuptohet në vendlindje.

LARGIMI NGA KOSOVA TRI DEKADA MË PARË

Në fakt asnjëherë nuk jam larguar nga Kosova, edhe pse fizikisht nuk jetoj atje. Unë, edhe sot i kam të freskëta në kujtesë angazhimet e mia të asaj bote, që ua ktheva shpinën si shumë shqiptarë. Nuk ishte aspak e lehtë. Edhe pse u integrova këtu ne Finlandë me shumë, dhe me shpejt se sa ishte e mundur atëkohë, prapë ndjeja se diçka e shpirtit dita ditës po më mungonte, e kjo ndjesi akoma me tepër më bënte ti mbaja valixhet gati dhe të kthehesha në Kosovë. Për çudi edhe sot e kësaj dite, pothuajse 30 vite me radhe, një pjesë e imja jeton në Kosovë e pjesa fizike në Finlandë. Unë kam lindur në Mitrovicë, në vitin 1974, në veri të Kosovës, ndërsa jetoj që nga viti 1992 në Finlande, ku dhe punoj si higjieniste dentare në qytetin e Helsinkit. Jam nënë e dy fëmijëve të lindur, dhe rritur në Finlandë, Dardana dhe Kujtimi.  

RRUGËTIMI DERI NË FINLANDË

Fillimisht u nisëm për në Suedi, më pas udhëtimi ynë mori tjetër drejtim si pasojë e ndryshimit të rregullave të shtetit suedez për emigrantët. Jetuam një javë të plotë në Poloni. Ishte rrugë e gjatë dhe shumë e mërzitshme për ne. Me të mbërritur në Finlandë na transferuan në Turku, ku jetuam 5-6 muaj. Dëshira ime si vajzë e re ishte të mësoja gjuhën dhe të integrohesha në këtë vend, ani pse nuk kisha aq njohuri për Finlandën. 6 muajt e parë, në Turku jetuam në kamp, në një ish spital ku nuk mësova asgjë prej gjëje për Finlandën, dhe as gjuhën finlandeze. Kurse të gjuhës nuk kujtoj të na ketë ofruar dikush, sepse isha në moshë pa i mbush të 18-tat. Më pas kaluam në Punkalaidum, (fshat i vogël) ku jetonim në një kamp. Ky vend ishte si qendër për rehabilitimin e alkoholisteve. Ishim në liri, por ndiheshim sikur të burgosur. As atje për 6 muaj nuk u integrova thuaj në asgjë, por jo nga fakti se ne nuk donim të inkuadroheshim. Pas plot një viti në Finlandë na transferuan me një qytet të vogël afër Tamperes, ku nuk kishte asnjë shqiptar në atë vend. Atje u integrova në jetë dhe mësova gjuhën për një periudhë bukur të shkurt kohore. Kujtoj se isha përsoni i parë në klasë që shpreha dëshirë të punësohesha, kur në ditën e fundit të kursit të gjuhës finlandeze profesori na pyet; “kush është i interesuar të filloj me punë në një fabrikë të teknologjisë”, e cila atë botë ishte e sukseshme dhe me famë në Finlandë. Isha e para që ngrita zërin dhe shpreha interesimin të filloja në një profesion të cilit as emrin mirë nuk ja kuptoja, aq më pak ta zotëroja atë punë. Ishte fabrikë e cila prodhonte telefona mobil, dhe televizione të cilët kishin arritur fame nderkombetare. Per çudi une dhe dy vellezerit e mi, jo qe e mësuam punen, por per dy jave kaluam ne grupin e punetoreve me pervoj pune shume vjeçare, dhe me vend pune me vendim të përgjithshëm. Ishte e rralle atëkohë të punësohej dikush, perjashtim perkthyeseve te gjuhes, aq me pak tre persona te nje familje ne elektronik. Pas dy vite pune u transferuam ne qytetin e Turkut, pasi ndinim mungesen e shoqerisë me komunitetin tonë  që ishin ne qytetet tjera. Ne kishim arritur të fitojmë simpatinë e shoqërisë finlandeze, dhe dy familjeve të ngritura që kontaktonin me ne. Ata takoheshim me ne për qëllime të mësonin kush ishim ne, cilet, e si janë shqiptaret, te dinin per kulturen tone, dhe donin te mesonin pse kishim zgjedh te jetonim pikerisht ne Finlande?  Unë zotëroj titullin e dy profesioneve në degën e stomatologjisë, pra fillimisht si ndihmesë e dentistit, 2 vite, pastaj fakultet 3.5 vite si Dental Hygienist (higjieniste dentare). Këtu në Finlandë ky profesion është profesion ndër 10 më të kërkuarit, nga të gjitha fushat. Gëzon autoritet dhe besueshmeri te lartë, njashtu siç gezojnë diplomat e shumta te shkollimit ne kete vend, ndersa ne Kosove e viset tjera shqiptare njihet dhe ende i perket stomatologëve. Mendoj se ky koncept duhet te ndryshoj dhe tu mundesohet edhe tjereve ta gjejnë veten ne kete fushe pak te njohur per vendet tona. Endrra ime profesionale eshte te kthehem nje dite ne vendlindje, dhe te jap maksimumin tim profesional. Mesazhi im ne fushen profesionale per te rinjenjet, pse jo edhe per gjeneratat e ndryshme eshte se; sikur të kujdeseshim më shumë për shendetin oral, pa u marrë me kohën e filtrave dhe dukjes, do i kishim punët shume më mirë në shëndetesi. Shendeti oral nuk i përket vetem gojës, por është pasqyrë e gjithe shendetit te njeriut, andaj kujdesuni për dhëmbet.

DIASPORA SHQIPTARE NË FINLANDË

Mund të them se zemra mal më bëhet për shqiptarët e Finlandës. Kemi arritur bukur mirë, por gjithmonë duhet të ketë vullnet e motiv për të arritur edhe më shumë, dhe për të qenë sa më të bashkuar. Me krenari u rrufej kolegeve ne degen e stomatologjisë, dhe shoqerisë finlandeze për meritat, respektin dhe arritjet e bashkatdhetarëve ne Finlandën e largët. Kemi arritje te sukseseve nga me te ndryshme, sport, kulturë, biznes, politikë, arsim, etj. Kemi director, enterprise solutions at Nokia, doktor të shkencave bujqësore, veterinare – research manager, for food business, dentist, e dentist të specializuar, mjek të përgjithshëm, psikolog, menaxhment të transportit ndërkombëtar dhe shpedicionit, ekspertë të politikës sociale, doktor shkencë dhe teknologjie, doktor shkence dhe inzhinjerie, doktor shkence në marketing, profesionistë në shkenca matematikore, ekspertë të teknologjisë, juristë, ekspertë të tatimit shtetëror, sociologë, biznesmen të fushave te ndryshme, shkrimtare dhe shkrimtar me famë boterore, aktor, dizajnere, etj, etj. Shqiptarët në Finlandë jetojnë nje jete te thjesht, por të sigurtë dhe të shëndetshme. Lidhja me vendlindjen është gjithëherë aktive dhe e afërt, duke theksuar se gjeneratat e reja me kënaqësi e vizitojnë Kosovën dhe Shqipërinë, e akoma me krenari e flasin gjuhën shqipe, pa e harruar atë. Edhe në Finlandën e largët festohet dita e pavarsisë, përjashtim tani në kohen e pandemisë. Veprimtaria shpirtërore, atdhetare, diplomatike, ka dhe duhet të ketë rol të rëndësishëm në kontribuimin dhe bashkimin e shqiptarëve për interesa kombëtare. Të mësohemi ti afrojmë zemrat e popullit, ti përkrahim ata të cilët punojnë dhe e duan popullin shqiptar. Eksperienca nderkombetare është çelës për avancimin e shkences. Brezat e rinj janë pjesë e rëndesishme e jetës. E rëndësishme është ndarja e njohurive me brezat e rinj përmes dashurisë ndaj atdheut. Mendoj se Kosova dhe Shqipëria duhet të gjejnë format dhe mënyrat e duhura për t’i afruar drejt atdheut profesionistët dhe talentet e rinj. Si komunitet mendoj se gezojmë respekt në Finlandë, e dhashtë Zoti sukseset mos të ndalen asnjëherë. Finlanda ka nxjerrë talente shqiptare, e besa mendoj se të arrish deri tek suksesi i madh, në Finlandë nuk është aspak e lehtë. Mesazhi im për të rinjtë është të studiojnë, të punojnë pa u kursyer, në atë fushë ku ata e gjejnë veten më së miri. Një profesionist i sukseshëm duhet me patjeter ta adhurojë punën që bën. Ëndrra tjetër është ti shërbejë popullit dhe komunitetit shqiptar, të jemi ambasadorë përmes artit dhe meritave profesionale. Në fund dua ti falenderoj të gjithë ata që më përkrahën, drejtë kësaj rruge deri këtu ku kam arritur sot, duke filluar nga prindërit, fëmijët e mi, familja e ngushtë dhe shoqëria e gjerë, në veçanti z.Fazli Hajrizi, z.Hysni Syla, dhe z.Murat Koci, dhe gjithë lexuesit e mi e bashkëpunëtorët e mi.

Derguar per botim ne Diell nga Gezim Alpion.

Grupi i Lobimit përshëndet nisjen e parakohshme të qarkullimit në Rrugën e Arbërit. Ne nje pjese te letres derguar per gazeten Dielli nder te tjera ata kerkojne: “Lajmi i nisjes së qarkullimit të pjesshëm në këtë aks të rëndësishëm rrugor është një lajm i mirë. Siç kemi deklaruar në nisje të peticionit, qëllimi është që Rruga e Arbërit të ndërtohet sa më shpejt dhe më standarde, dhe për këtë ne do të vazhdojmë të jemi vëzhgues të paanshëm deri në metrin e fundit.

Qeveria ka njoftuar se në fazën e ndërtimit të Tunelit të Murrizit kanë dalë problematika në lidhje me strukturën gjeologjike. Ne nuk e kemi parë këtë të ilustruar në terren. Deri më sot, asnjë media apo organizatë tjetër nuk është parë të hyjë në tunel dhe të bëjë publike pamjet. Po kështu, nuk kemi parë të ketë as ndonjë debat mes gjeologëve dhe specialistëve përkatës.

Megjithatë, ne shpresojmë dhe urojmë që punimet të vazhdojnë. Po kaq i rëndësishëm është edhe ndërtimi e një tuneli me standarde bashkëkohore.

Rruga e ndërtuar deri më tani vëmë re se është sipas parametrave të njoftuar më parë. Shpresojmë se punime e pambaruara do të jenë cilesore dhe se do të përmirësojnë cilësinë e rrugës dhe sigurinë e saj.

Nga informacionet e botuara deri më tani, nuk është e qartë se përse qeveria vendosi ta hapë rrugën për qarkullim tani. Duke qenë se rruga është akoma një kantier ndërtimi, siguria e punëtorëve, drejtuesve të automjeteve dhe kalimtarëve është më e rëndësishme se nisja e qarkullimit të përshpejtuar, pavarësisht dëshirës së mirë.

Kemi vënë re se në të gjitha segmentet janë vendosur sinjalistika të përkohshme që tregojnë vazhdimësinë e punime në rrugë. Shpresojmë dhe u bëjmë thirrje udhëtarëve dhe drejtuesve të automjeteve t’i respektojnë ato.

Hapja e parakohshme për qarkullim krijon lehtësira për qytetarët dhe ne urojmë që ky veprim të mos cënojë punimet në rrugë për dorëzimin në kohë dhe me cilësi në afatin e kontraktuar.

Segmenti nga Ura e Vashës deri në Qafë të Buallit konstatuam se është i pambaruar. Ky segment, së bashku me segmentin tjetër në dalje të Tiranës, pranë Qafës së Tujanit, përbën rrezik për kalimtarët, pasi nga skarpatet e larta dhe të thepisura mund të ketë rënie gurësh. Ne shpresojmë se në këtë fazë të ndërtimit të rrugës, kompania të ecë me ritme më të shpejta për të garantuar sigurinë e udhëtarëve.

Në kemi konstatuar se standardi C2 i rrugës i reklamuar nga qeveria shqiptare mbyllet në Maqellarë. Ne i kërkojmë qeverisë shqiptare që këtë standard ta vazhdojë edhe në drejtim të pikës doganore të Bllatës si dhe të negociojë me qeverinë e Maqedonisë së Veriut që ky segment të vazhdojë sa më parë drejt lidhjes me Shkupin.

Gjatë këtyre ditëve ne kemi vënë re përmes shtypit se qeveria po përpiqet që me hapjen e plotë të rrugës vitin e ardhshëm, të vendosë edhe një taksë kalimi. Ne shpresojmë që këto lajmë të jenë jo të vërteta. Ne e konsiderojmë vendosjen e një takse kalimi në këtë aks një vendim të padrejtë.

Nisja e qarkullimit të makinave përmes Rrugës së Arbëit është një rast i mirë për drejtuesit e automjeteve dhe qytetarët që të shohin ecurinë e punimeve dhe të raportojnë problematikat që hasin gjatë udhëtimit. Kritikat dhe sugjerimet e tyre duhet të merren parasysh nga specialistet në mënyrë që ato të korrigjohen sa më parë.

Faktori politik shqiptar në Maqedoni duhet të angazhohet pa vonesë që punimet për këtë vepër të fillojnë sa më parë. Grupi i Lobimit është në kontakt për këtë vepër me përfaqësues lokal dhe qëndror të politikës shqiptare në Maqedoni që nga viti 2014, dhe do ta vazhdojë lobimin në këtë drejtim.

Grupi i Lobimit do të ketë kënaqësinë të marr pjesë në përurimin e rrugës kur ajo të ndërtohet jo vetëm deri në Bllatë po edhe në Peshkopi sipas standardeve ndërkombëtare.

Deri sa te vij ajo ditë, peticioni për këtë vepër, që deri tani ka mbi 20,000 përkrahës, nga te cilet me shume se 18,000 online, do të qëndroj i hapur dhe mund të nënshkruhet këtu: https://bit.ly/3poy8r7” – thuhet ne letren derguar per botim ne Diell.

Kam ndjekur dhe jam shprehur ne tv per Bujar Celen qe vendosi foton e diktatorit prane flamurit ne dt.28 Nentor. Gjesti i tij eshte i denushem aq me teper per nje deputet i parlamentit Shqiptar qe paguhet nga taksa paguesiit.Atij nuk i intereson fyerja qe i ben nje pjese te mire te popullsise qe vuajten ne burgje u ekzekutuan u internuan si kundershtare te rregjimit diktatorial te enver hoxhes,pergjegjesi kryesor per tragjedine qe ju shkaktoie mijra,mijra familjeve Shqiptare. Desha ti them ketij nostalgjiku te diktatorit se enveri nuk ikshte respekt as per luften sepse ekzekutoj apo syrgjynosi ne burgje gjithe ata qe drejtuan luften si Gjin Markun, Dali e Liri Ndreu(Gega), Bedri Spahiun, Xhavit Qesen, Petrit Dumen, Rahman Parllakun Hulusi Spahiun, Beqir Alin, Beqir Ballukun etj se nuk po me kujtohen. Le te thote se cilen betej udhehoqi enver hoxha apo mori pjes ne luftime. Shikoja ftyren si i shkelqen kur hyri ne Tirane. Hyri ne Tirane si triumfator e vrau me urdherin e tij njerz krejtesisht te pa fajshem i vrau ne dyert e shpive. Vetem nje i smure mendor ben te tilla deklarata glorifikuse per diktatorin me gjakatar mbas Hitlerit qe ka njoft Europa. Te renet ne lufte kundra pushtuesit duhen vlersuar e nderuar zoteri. Une them kur ndergjegjia nuk ekziston duhet te flasi ligji. Kur shkelet ligji ka penalitete per ate qe shkel ligjin. A kemi nje ligj te till qe te ndaloj simbolet e komunizmit a te perdorimit te portretit te diktatorit ne mjediset publike ? Jo nuk kemi, atehere cfar mund ti themi Bujar Celes? Jemi vertet ne demokraci ,demokracia ecen e zhvillohet, konsolidohet nga ligjet e jo nga ndjenjat.Une di qe per ndalimin e simboleve te komunizmit eshte pregatitur nje ligj i till qe ne 2015 .Dekomunistizimi fillon me kethimin e prones te i zoti, arrihet duke bere memoriale, duke bere muze e ajo me e rendesishmja duke futur ne curicula shkollore. Ato do deshmojne se cfar ka ndodhur ne Shqiperi gjate rregjimit diktatorial te enver hoxhes. Nese pyet sot nje Gjimnazist a mund te thoni dy fjale per kryengritjen ne burgun e Spacit, Qaf-Barit? A din ata student se moshataret e tyre ne burgun e Spacit ngriten flamurin pa yllin e kuq,flamurin e sajuan vet. Sigurisht do ngrej supat, te tjerat jane parole, parole. Dekomunistizimi arrihet kur te krijohet nje tryez qe te marrin pjes pervec partive politike edhe pales se interesuar, shoqeria civile, akademija shkencave, historjanë etj. Dekomunistizimi sipas mendimit tim arrihet vetem atehere kur ta shohim si nje e keqe e perbashket qe depersonalizoj njeriun e shkaterroj ekonomin. Nje nder presidentet me medhenje te USA qe mposhti perden e hekurt te komunizmit Ronald Regan thote: “Komunist eshte ai qe ka lexuar Markesizem-Leninizmin. Anti komunist eshte ai qe e ka kuptuar Marksizem-Leninizmin”.

Saimir Z. Kadiu

Edi Luarasi me talentin dhe dinjitetin e saj “ngadhnjeu” mbi regjimin qe i pengoi ne menyre brutale karrieren e saj brilante per aresye qe vetem ai regjim i dinte…Ajo nuk u hakmorr si “Dama plake” e Dyrrenmahtit, por me artin, talentin e saj dhe vetemohimin unikal i dha nje leksion demokratik cdo regjimi se si duhen te sillen me artin dhe artistet.Vetem nje rast njihet ne boten e kinemase ku regjimi detyroi nje artiste te madhe sic ishte Edi Luarasi te behej per te mbijetuar .. .rrobaqepese…U prehte ne parajse aktorja jone e madhe!

PRISHTINË, 2 Dhjetor 2021-Gazeta DIELLI/ Sot në ditëlinjen e 77-të të Presidentit historik të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, Kryetari i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës e ish-Kryeministri, Ramush Haradinaj, shkruan:Në ditëlindjen e tij, me të drejtë e quaj fat për mua të isha bashkëpunëtor i Presidentit Rugova, saktësisht në vitet e para të lirisë, atëherë kur kishte shumë probleme e tema pakufi.Duke kujtuar idetë, qëndrimet, vendosmërinë por edhe mbështetjen e tij në kohën kur ballafaqohesha me drejtësinë ndërkombëtare, figura e Presidentit Historik Ibrahim Rugova, mbetet përjetësisht e respektuar.