Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Njohja njerëzore, ky proces që fillon nga vetja

by

Irena Kuka Dragoti/

Njeriu është qënie komplekse me virtyte e të meta po aq sa me përceptime e vlerësime të ndryshme ndaj njohjeve që ofron jeta. Të lexosh njerëzit nuk është aftësi e lindur, por një aftësi që fitohet e përmirësohet. Të lexosh njerëzit nuk ka lidhje me çfarë janë ata, por me çfarë jemi ne e cilat janë pritshmëritë tona. Të lexosh njerëzit është një ndërlidhje veprimesh në një hark kohor që e nuk e përzgjedh veç ti, duke qenë objektiv e mendjehapur, duke i kushtuar rëndësi pamjes, veshjes, heshtjes, qëndrimit, lëvizjeve, pa shmangur bisedat e thjeshta në dukje, por edhe personi që pretendon të njohësh. Nëse doni të njihni një njeri thotë Dostojevski në romanin e tij “Djali” shiheni gjatë duke qeshur. E qeshura është testi më i mirë i një shpirti sepse nuk manipulohet. Kjo ndihmon të afrosh të mirën tek vetja e të largosh të keqen deri diku. Realisht ekzistojnë dy lloj interpretimesh njerëzore pas prezantimit e udhëtimit me një individ.

Së pari, rëndom thuhet:

Arrita ta njoh që në fytyrë apo sa hapi gojen….

Së dyti e cila zgjat në një hark më të gjatë kohor themi:

Nuk e paskam njohur sa e si duhet, u zhgenjeva.

Në rastin e parë prezantojmë vehten si një njohës smart në kohë e aftësi.

Në rastin e dytë prezantohemi si njohës të mirë por shumë të sinqertë pothuaj naiv, në besimin që japim. Ky zgjat më shumë ,shpesh dhe me vite, ku zhgënjimi është jo pak herë një justifikim i paaftësisë sonë.

Në rastin e parë njohja që të ofrohet nga pamja apo me një bisede të vetme nuk është njohje por paragjykim sepse ti kurrë nuk ia di rrethanat e kushtet individit me të cilin prezantohesh apo zhvillon nje bisedë të vetme. Njohja në këtë rast nuk është proçes real e i plotë që varet vetëm nga ti. Personi që ke përballë mund të jetë një njeri i drejtpërdrejtë po aq sa mund të jetë një njeri shumë herë më inteligjent e racional se ti, apo një individ me dy a më shumë personalitete apo një individ i sëmurë mendërisht e për më tepër ai mund të jetë aq i lodhur nga jeta sa nuk ka dëshirë të të japë ty sikur një mundësi njohjeje. Atëherë në keto rrethana vetbindjen tënde se je i aftë të njohësh dikë që në fytyrë apo sa hap gojen klasifikoje tek aftësitë e tua për përmirësim sepse çdo konkluzion i gabuar të degdis në një vlerësim fake ndaj këtij individi. Fill pas ketij vlerësimi të gabuar fillon një trajtim e qëndrim i gabuar qoftë pozitiv a negativ i cili është i pamerituar. Thuhet se sytë janë pasqyrë e njeriut. Por sa paradokse në jetë e kanë zhvlerësuar këtë thënie. Spontaniteti dhe lirshmëria në njohje ofrojnë rrëfim më real njerëzor se mijëra pyetje të formuluara mirë a teknika njohjeje ndaj duhet ti besojmë më shumë lirisë së komunikimit dhe kohës.

Në rastin e dytë, ndoshta që në fillim nuk ke bërë përpjekje të njohësh kënd, por ke marrë të mirëqënë një dëgjues të zellshëm, duke prezantuar plotësisht veten duke konsideruar njeriun përballë si të njohur ose e kundërta ke tentuar të njohësh si në rastin e parë por në një kohë më të gjatë e sërish nuk ke marrë realen prej tij. Ndodh të mos i jepet kohë bashkëbiseduesit për asgjë veç e vendos në piedestal si dëgjuesi dhe aprovuesi më i mirë. Dhe kur nuk është i tillë të kthehet në sfidë imponimi i vetes si vlerë para individit që sapo njeh. Futesh në garë me veten për një kohë të gjatë, shpenzon energji sepse është instikt njerëzor deri diku iluzionimi i të saponjohurve për virtyte që i ke apo edhe kur nuk i ke. Në rastin kur dëgjuesi është i mirë, me pak fjalë e pyetje, me enigma e tërheqje, ti përparon e zhytesh në një botë marramendëse miqësie që mund të të hajë dhe vite kohë pa e njohur dot në të vërtetë. Në çastin që i ke dhënë të gjitha e pret të marrësh mbrapsh njëjtë, atëherë ndodh të ndeshësh përballë një mur ose të kesh përballë sozinë tënde që nuk ka ç’të ofrojë më. Në rastin e dytë ti nuk e ke problemin me njohjen e të tjerëve por me atë të vetes sepse bindjet tua të lënë në baltë në çastin që ti kupton se efekti postprezantim u bë zhgënjyes. Zhgënjimi yt ka të bëjë me mërinë tënde të brendshme se si personi përballë nuk arriti të të njohë sa vlen. Dyzimi mes asaj që je dhe asaj që transmenton për efekt njohjeje është angazhim i panevojshëm kur ti nuk e di çfarë bashkëbiseduesi meriton. Përballë teje mund të jetë dikush që mbulon padijen me arrogancë, prepotencë apo me heshtje e nuk do ta kuptojë kurrë sa vlen ose mund të jetë e kundërta, një njeri tejet i përsosur që nuk të lejoi ta njihje por thjesht të ndjeu larg vetes e të dha duart ndoshta deri në lëndim. E në të dy opsionet fjala zhgënjim është etiketa jote në procesin e njohjes.

Në çastin që ti njeh veten, njohja e të tjerëve nuk është më një preokupim e ankth por natyrshmëri.

Njohja e vetes ky proces i vështrë kërkon më shumë se kohë e aftësi për ta bërë, kërkon ndërgjegje dhe forcë për ta parë në sy atë po aq sa guxim për të pranuar që jemi të ndryshëm…

“Dielli” i “Vatrës”, drita e shqiptarëve të Amerikës

by

Eneida Jaçaj/

Përpjekjet e veprimtarëve shqiptarë, mendjeve të ndritura të kombit, për liri e pavarësi, për mbrojtjen dhe bashkimin e trojeve etnike, ruajtjen e vlerave dhe traditave kulturore shekullore, si asetet më të çmuara që i japin frymë dhe formojnë që në gjenezë një popull, kishin nevojë për një zë të fuqishëm që të dëgjohej anë e kënd botës. Atdhetarët shqiptarë, të shpërndarë kudo, në Europë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për të idealizuar lëvizjen politiko-shoqërore, e cila në qendër të saj kishte luftën patriotike kundër pushtuesve të huaj për çlirimin e trojeve etnike, zhvillimin ekonomik, edukativ dhe kulturor, e panë me shumë interes dhe u lindi si nevojë e brendshme, që përpjekjet e tyre të sinkronizoheshin me mjetin e fuqishëm të fjalës, e cila do të kishte peshë te personalitete të huaja, në kancelaritë diplomatike më të rëndësishme të botës. Është pikërisht Gazeta “Dielli”, organ me shumë peshë që vepron pranë Federatës Pan Shqiptare “Vatra”, që ka ndriçuar rrugën e veprimtarëve të shquar të kombit dhe i ka dhënë vlerë të ashtuquajturës Rilindja Kombëtare Shqiptare, e cila hapi një faqe të re historike, duke ndërgjegjësuar dhe shkundur nga gjumi apatik çdo shqiptar, që të përvishnin “mëngët” dhe të rrëmbenin mjetet kundër pushtuesve të huaj. Gazeta “Dielli” ka shkëlqyer gjatë gjithë veprimtarisë së saj në diasporë, me shkrime dhe publikime, ku në qendër të tyre kanë qenë dhe janë interesat për atdheun, duke u shndërruar në simbolin e dritës dhe shpresës.

Kjo është gazeta me shtrirjen më të madhe në kohë, është gazeta më e vjetër në të gjithë diasporën shqiptare në botë, e cila, sot e kësaj dite po jep një kontribut të vyer për promovimin e vlerave dhe traditave kulturore, ruajtjen e gjuhës shqipe, adresimin e problematikave politike të brendshme dhe të jashtme të Shqipërisë dhe Kosovës, në instancat më të larta të shtetit më të plotfuqishëm në rruzullin tokësor, SHBA-së. Kjo gazetë është shndërruar në zërin e shpresës, dritës, begatisë për shqiptarët, brenda vendit dhe atyre në diasporë. “Dielli” është media më serioze dhe e besueshme e diasporës, e referuar prej institucioneve akademike, pasi vijon të trajtojë vetëm çështje kombëtare, për historinë, kulturën, albanologjinë, ndërsa sot për sot mbetet të jetë zëri më autoritar në Amerikë. Kjo gazetë është pasuria e komunitetit shqiptar në Amerikë, pasi në të shpaloset e gjithë kultura jonë si një ujëvarë, të cilën shqiptarët e trashëgojnë brez pas brezi, pa mohuar rrënjët, gjuhën shqipe, “mushkërinë” e kombit, që na nderon para popujve të tjerë me lashtësinë e saj ilire.

Gazeta “Dielli” u themelua më 1909 në Boston, nga dy figura të shquara, Faik Konica dhe Fan Noli, në periudhën më të errët të historisë së Shqipërisë, kur trojet shqiptare ishin uzurpuar nga pushtuesit osmanë dhe vendi kërcënohej gjithashtu nga fqinjët, Greqia dhe Serbia. Kryeredaktorët e “Diellit” ndër vite kanë dhënë një kontribut të qenësishëm, ku misioni i tyre ka qenë zhvillimi i Shqipërisë, mbrojtja e interesave kombëtare dhe bashkimi i trojeve shqiptare kundër zgjedhës së huaj. Ata janë: Fan Noli, Faik Konica, Kristo Floqi, Kostandin Cekrezi, Bahri Omari, Andon Frashëri, Refat Gurrazezi, Qerim Panariti, Bilal Xhaferri, Peter Prifti, Aqile Tasi, Nelo Drizari, Athanas Gegaj, Xhevat Kallajxhi, Arshi Pipa, Dalip Greca dhe kryeredaktori aktual, Sokol Paja, i cili ka sjellë një frymë të re në konceptimin e gazetës si pasuri komunitare dhe kombëtare duke bërë ndryshime rrënjësore te “Dielli”.

“Dielli”, me publikimet e tij, ka dhënë një kontribut të çmuar për lëvizjen kombëtare për pavarësi, kur të gjithë atdhetarët shqiptarë u bashkuan, me në krye Ismail Qemalin, i cili shpalli aktin e pavarësisë, më 28 nëntor 1912. Ismail Qemali si “babai i kombit”, përdori të gjithë eksperiencën e tij si shtetar në administratën më të lartë në Perandorinë Osmane, duke drejtuar me mençuri shqiptarët në krijimin dhe ndërtimin e shtetit të tyre. Gjithashtu, kjo gazetë dha një kontribut të rëndësishëm në ngritjen e çështjes shqiptare, veçanërisht në Konferencën e Paqes në Paris, 1919, duke sensibilizuar qarqet diplomatike perëndimore në lidhje me tratativat e fqinjëve për copëtimin e plotë të Shqipërisë. Gazeta “Dielli” mbetet të jetë institucioni më i rëndësishëm i problemeve të ndryshme të komunitetit shqiptar, si dhe përçuese e denjë e vlerave dhe traditave te brezat e ardhshëm.

Fetarë dhe humanistë

by

Astrit Lulushi/

Të ndryshosh mënyrën se si e shohim botën është fillimi i ndryshimit, thonë Gandi a Shën Tereza, pavarësisht besimit në Buda ose në Krisht. Çdo fe e bën njeriun humanist.

Përpara se t’i jepej titulli Mahatma, ose “shpirti i madh”, Gandi ishte një famijë i varfër dhe i heshtur. Shoqëri gjeti në libra, veçanërisht në klasikët indianë. Këto histori patën një ndikim të thellë tek ai, me vlerat e tyre gjithëpërfshirëse.

Gandi ishte një nxënës mesatar. Koha e tij në shkollë u ndërpre kur, vetëm 13 vjeç, u martua me një 14-vjeçare. Ai vazhdoi të mbaronte shkollën e mesme, por e la fakultetin. Një mik i familjes më pas rekomandoi që Gandi të dërgohej në Londër për të studiuar drejtësi. Megjithë se pati disa kundërshtime nga familja e tij dhe shqetësimet se Anglia do ta korruptonte, Gandi paketoi valixhet dhe u nis për në Londër. Ai mbërriti në 1888 dhe filloi të studionte drejtësi dhe jurisprudencë në University College, Londër.

Në moshën 22-vjeçare, u bë avokat dhe u kthye në Indi, por praktika e tij ligjore në Bombei dështoi, dhe pranoi një ofertë pune si avokat në Afrikën e Jugut, e cila në atë kohë ishte gjithashtu pjesë e Perandorisë Britanike. Gandhi e dinte se do të ishte në Afrikën e Jugut për të paktën një vit, por përfundoi duke qëndruar për 21 vjet. Ishte në Afrikën e Jugut që ai zhvilloi pikëpamjet e tij kryesisht për shkak të diskriminimit që iu nënshtrua për shkak të ngjyrës së lëkurës dhe trashëgimisë indiane. Gandi luftoi për të drejtat e indianëve dhe afrikanëve në Afrikën e Jugut dhe më vonë u shpall hero kombëtar.

Në vitin 1915, Gandi u kthye në Indi si një aktivist nacionalist. Ai u bë udhëheqës i Kongresit Kombëtar Indian; 10 vjet më vonë, India shpalli pavarësinë e saj nga sundimi britanik. Ishte një luftë e gjatë. Gandi kërkoi pavarësinë e menjëhershme në vitin 1942, të cilës britanikët iu përgjigjën duke e burgosur atë dhe mijëra udhëheqës të kongresit. Në fund të fundit, Gandi e udhëhoqi Indinë drejt pavarësisë dhe tani konsiderohet babai i vendit. Sot, ai respektohet globalisht për politikën e tij të protestës jo të dhunshme në aktivitetet politike dhe shoqërore. Siç shkroi dikur Gandhi, “jodhuna nuk është armë e të dobëtit, por e më të fortit dhe më të guximshmit.”

Gandi u vra nga një nacionalist hindu në vitin 1948. Trashëgimia e tij, megjithatë, nuk është zbehur kurrë dhe ai e la botën me shumë fjalë të mençura për vlerën e dhembshurisë, guximit dhe tolerancës. Janë fjalë me të cilat mund të jetohet, pavarësisht nga rruga që merr jeta. Në mënyrë të butë, pa dhunë, mund ta tronditni botën.

Njerëzimi është si një oqean; nëse disa pika të oqeanit janë të pista, oqeani nuk bëhet pis. Lavdia qëndron në përpjekjen për të arritur qëllimin dhe jo në arritjen e tij.

Jeto sikur do të vdisje nesër, mëso sikur do të jetosh gjithmonë. Kur dëshpërohem -thoshte ai – kujtoj se gjatë gjithë historisë rruga e së vërtetës dhe e dashurisë kanë fituar gjithmonë. Ka pasur tiranë dhe vrasës, dhe për një kohë ata mund të duken të pathyeshëm, por në fund gjithmonë dështojnë.

Një sy për një sy vetëm do ta bëjë të gjithë botën të verbër.

Nëse duam të mësojmë paqen e vërtetë në këtë botë, duhet të fillojmë me fëmijët.

Nuk është e mençur të jesh shumë i sigurt për mençurinë e dikujt. Është e shëndetshme të kujtosh se më i forti mund të dobësohet dhe më i mençuri mund të gabojë.

Një “Jo” e thënë me bindjen më të thellë është më e mirë se një “Po” e thënë thjesht për të kënaqur, ose më keq, për të shmangur telashet.

Është nën dinjitetin njerëzor të humbasësh individualitetin dhe të bëhesh thjesht një dhëmbëz ingranazhi.

Është shëndeti pasuria e vërtetë dhe jo copat e arit dhe argjendit.

Njeriu shpesh bëhet ai që beson se është.

Gandi thoshte:

“Nëse vazhdoj t’i them vetes se nuk mund të bëj një gjë të caktuar, është e mundur që të përfundoj duke u bërë vërtet i paaftë për ta bërë atë. Përkundrazi, nëse kam besimin se mund ta bëj, me siguri do të fitoj aftësinë për ta bërë atë edhe nëse mund të mos e kem në fillim.” Mirësjellja dhe respekti i ndërsjellë është themeli i kulturës.

T’i shërbesh një zemre të vetme me një veprim të vetëm është më mirë se një mijë koka të përkulura në lutje. Ligji i dashurisë nuk njeh kufijtë e hapësirës dhe kohës.

Këto thënie nga përvoja i la njerëzimit Gandhi; ato u pasuruan nga Nënë Tereza, dhe u mbetën brezave t’i ndjekin, megjithëse shpesh anashkalohen.

SERBIA – PROBLEM I BALLKANIT DHE JO ZGJIDHJE E TIJ

by

“Perëndimi duhet të punojë në forcimin e sovranitetit të Kosovës, të heqë dorë nga ‘marrëzia’ siç është realizimi i Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe ta detyrojë Serbinë të heqë dorë nga irredentizmi. Çështja nuk është ajo që duket si një kompromis i drejtë në letër, por si do ta përdorë Serbia një entitet të tillë në praktikë. Në praktikë, Serbia mbetet e përkushtuar ndaj politikës nacionaliste të rimarrjes së Kosovës, kështu që çfarëdo autonomie institucionale për serbët në Kosovë do të ndërtohej në atë mënyrë derisa të krijohet brenda shtetit të Kosovës, një shtet irredentist serb, që do të përdorej për ta përmbysur tërë Kosovën ose për ta copëtuar atë.” – Prof. Marko Atila Hor (Marko Attila Hoare, 1972- ), historian britanik   

*   *   *

Kriza e madhe lindore filloi në vitin 1875 me shpërthimin e kryengritjeve dhe të luftërave në territoret e Ballkanit që ishin nën sundimin osman. Kriza rezultoi me ndërhyrjen e fuqive ndërkombëtare dhe përfundoi me Marrëveshjen e Berlinit në korrik të vitit 1878. Që atëherë e deri në ditët tona, Rusia ndjek politikë antishqiptare. 

*   *   *

Dialogu i Brukselit dhe qëndrimi nebuloz i Perëndimit – Problem i dialogut midis Kosovës dhe Serbisë, nuk është kryeministri Albin Kurti. Problem është Serbia, e cila nuk kërkon të drejta për serbët e Kosovës, por kërkon territor për vete. 

Për t’u mbyllur me sukses dialogu midis Kosovës dhe Serbisë, Uashingtoni, Berlini, Parisi dhe Londra duhet t’i paraqesin Beogradit kërkesa të caktuara.

Një prej kërkesave do të ishte: të marrë fund gjenocidi i heshtur ndaj shqiptarëve në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë). 

Serbia në Kosovë kërkon asociacion, ndërsa në Kosovën lindore:

a) e ndalon përdorimin e flamurit kombëtar shqiptar;

b) nuk është në gjendje të sigurojë as tekste shkollore;

c) i shuan adresat e shqiptarëve;

ç) nuk investon asnjë euro për zhvillimin e ekonomisë së asaj zone.

Rajonin e sipërthënë, Serbia e ka shndërruar në geto. Para gjenocidit të sipërthënë, fuqitë perëndimore heshtin. Është absurde të kërkosh krijim asociacioni në veri të Kosovës, ndërsa para gjenocidit serb në Kosovën lindore t’i mbyllësh sytë. 

Perëndimi duhet të kërkojë nga Beogradi që ta heqë Kosovën nga Kushtetuta e Serbisë ku figuron si pjesë e saj. Perëndimorët duhet të kërkojnë nga Beogradi që politikanët serbë kur të japin betim, të mos e përmendin Kosovën si “pjesë e Serbisë”. Për çfarë dialogu mund të flitet, kur në kushtetutën serbe Kosova figuron si pjesë e Serbisë.

Perëndimorët duhet t’i thonë Beogradit se serbët në Kosovë i gëzojnë të gjitha të drejtat, që s’i ka asnjë bashkësi etnike në BE. Ç’kërkon Beogradi përtej kësaj?! Dihet, kërkon territor.

Perëndimorët duhet t’i thonë Beogradit se kërkesa për territor është në kundërshti me filozofinë politike të BE-së. Sipas parimeve politike të BE-së, problemet midis popujve duhet të zgjidhen duke u siguruar bashkësive etnike të drejta demokratike dhe jo ndryshim kufijsh midis shteteve. 

A s’e shohin perëndimorët se Serbia në rajon ndjek politikë destruktive dhe luftënxitëse. Ajo ka synime hegjemoniste, ekspansioniste, dominuese. Ndjek politikë force dhe kanoset me luftë. Përpos aspiratave territoriale ndaj veriut të Kosovës, Serbia ka aspirata hegjemoniste edhe ndaj Kroacisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Malit të Zi. Ajo pandeh se Maqedoninë e ka ndër sqetull.  

A s’e shohin perëndimorët se Serbia është me Rusinë, me Kinën apo me vendet e BRIKS-it (Brazili, Rusia, India, Kina, Afrika e Jugut). Asnjë prej tyre s’e ka njohur Kosovën. A s’e vërejnë perëndimorët se Serbia ka blerë armë dhe është armatosur nga Rusia. Serbia është i vetmi shtet i Evropës që nuk i ka vënë sanksione Rusisë për agresionin e saj ndaj Ukrainës. Shqiptarët në shkallë kombi e kanë dënuar agresionin rus ndaj Ukrainës, ndërsa një përqindje e madhe e popullit serb e mbështesin luftën ruse në Ukrainë. 

Herë pas here Vuçiqi mban do fjalime. Fjalimet e tij janë ëndrra për një Serbi të Madhe. Retorika e tij përputhet plotësisht me diskursin politik dhe ultranacionalist të Milorad Dodikut të Republikës Serbe të BH-së. 

Perëndimorët e dinë mirë se Serbia ndjek politikë nacional-socialiste dhe klerofashiste. Politikën e Millosheviqit dhe të vojvodës së çetnikëve, Voisllav Sheshelit, të fundit të viteve ’80 dhe të viteve ’90 të shekullit XX, sot e vazhdon Vuçiqi. Atëherë del se midis Kosovës dhe Serbisë nuk mund të ketë dialog. Me fjalë të tjera, as ka dialog, as ka pasur diç të tillë. Çfarë dialogu mund të presësh prej epigonëve të nacional-socialistëve, të radikalëve dhe të çetnikëve serbomëdhenj. Çfarë dialogu pret prej përfaqësuesve të klerit antishqiptar serbomadh?! Ndjekësit e vijës së Millosheviqit dhe të Sheshelit s’e kanë vendin në tavolinat e zyrave të Brukselit. Të tillët e kanë vendin në Hagë, ku të ballafaqohen me akuza për krime lufte, për krime kundër njerëzimit dhe për gjenocid të kryer ndaj shqiptarëve. 

Perëndimi duhet t’i kërkojë Beogradit të miratojë rezolutë me të cilën t’u kërkojë falje shqiptarëve për krimet e kryera në vitet 1998-1999. Serbia duhet t’i paguajë Kosovës zhdëmtim për politikën kolonialiste ndaj Kosovës që nga viti 1912 e këndej. 

I ashtuquajturi dialog midis Kosovës dhe Serbisë ka mbi dhjetë vjet që ka ngecur. Përse?! Për arsye se në dialog, në mënyrë të tërthortë ka qenë e përfshirë Rusia e Putinit dhe e Lavrovit. 

Moska i sugjeron Beogradit: “Në dialogun me Kosovën mos pranoni asgjë më pak se një republikë serbe, një shtet brenda shtetit. Pas jush qëndrojmë ne!” 

Atëherë si mund të ketë dialog?! Për çfarë dialogu mund të flitet?! 

Këtu kemi një paradoks: Në një anë Serbia kërkon asociacion, kurse në anën tjetër, në kushtetutën e vet Kosovën e quan pjesë të saj! Në një anë kërkon asociacion, ndërsa në anën tjetër thotë se pavarësinë e Kosovës s’ka për ta njohur kurrë. Uashingtoni, Berlini, Parisi dhe Londra heshtin. 

*   *   *

Pas rënies së Millosheviqit, fuqitë perëndimore duhej t’i kishin kërkuar Serbisë të transformohet në pikëpamje ideopolitike, ndërsa shoqëria serbe të përjetojë katarzis. Kjo nuk ndodhi. Nga kjo del se politika e Millosheviqit dhe e Sheshelit nuk paska rënë. Ajo vazhdon nëpërmjet epigonëve të tyre – Aleksandar Vuçiqit, Tomisllav Nikoliqit, Ivica Daçiqit, Aleksandar Vulinit, Milorad Dodikut. Dy të fundit, të shpallur nga Uashingtoni persona të padëshiruar. 

*   *   *

Pas disfatës së nazizmit, në Gjermani erdhën politikanë të cilët e bënë denacifikimin e shtetit. Konrad Adenhaueri (1876-1967) ishte i pari kancelar i Republikës Federale Gjermane të sapoformuar. Demokrat pragmatik dhe mbrojtës i palodhshëm i Evropës së bashkuar. Gjatë udhëheqjes së Gjermanisë së pasluftës në vitet 1949-1963, e ndryshoi pamjen e saj dhe rrjedhën e historisë së Evropës. Ai dhe politikanët e tjerë të brezit të tij thanë: “Vetëm me një Evropë të bashkuar mund të arrihet paqja e përhershme”. 

Në vitin 1970, kancelari Vili Brant (Willy Brandt, i lindur si Herbert Ernst Karl Fram, 1913-1992) bëri një vizitë në Poloni. Në paraditen e 7 dhjetorit të viti 1970, para përmendores së kryengritjes në geton e Varshavës, vendosi kurorë. U spraps nja-dy hapa dhe kokulur ra në gjunjë. Mbi granitin e lagët qëndroi tridhjetë sekonda. Fotografët e bënë punën e vet dhe skena sakaq mori dheun. Në kujtimet e veta, kancelari shkroi: “Mbi humnerën e historisë gjermane, nën barrën e miliona të vrarëve, e bëra atë që e bën njeriu kur i ndalet gjuha”. Duke u bazuar në motivet e krishtera, u gjunjëzua si mëkatar. Ishte lutur që t’u falet gjermanëve.

Serbia është e prapambetur për të nxjerrë politikanë që do t’u kërkonin falje shqiptarëve për të zezat e bëra.

*   *   *

Trazirat në veri nuk i shkakton Kosova, i shkakton Beogradi. Perëndimorët këtë duhet t’ia thonë prerë Beogradit. Në veri të Kosovës veprojnë grupe terroriste serbe. Ato grupe i ka krijuar Beogradi, bashkë me Moskën. Ato mbështeten dhe financohen nga Beogradi. Prej Serbie, ata sjellin armë në veri. 

Duke qenë se Kosova është shtet sovran dhe i pavarur, ka të drejtë dhe për detyrë të ushtrojë pushtet mbi tërë territorin e saj, t’i luftojë strukturat paralele të mbështetura nga Serbia, ta luftojë dhe ta parandalojë kontrabandën, krimin e organizuar dhe anarkinë. 

Serbët e Kosovës janë peng i Beogradit. Serbia ua ka ngulfatur atyre hapësirën demokratike, ua ndalon angazhimin në institucionet e shtetit dhe integrimin në shoqërinë kosovare. Qëllimi i Beogradit duhet: ndarja e Kosovës dhe shkëputja apo amputimi i një pjese të territorit të saj. 

Çudi sesi perëndimorët nuk i kërkojnë Vuçiqit që Kosova lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegje) të ketë statusin e një entiteti!?

*   *   *

Më kot Serbia e vë në dyshim shtetësinë e Kosovës. Në Kosovë mbizotëron rendi dhe rregulli si në asnjë vend të Ballkanit Perëndimor. Për nga rendi dhe shkalla e demokracisë, ajo krahasohet me vendet e BE-së dhe pikërisht kjo i pengon Serbisë. 

Trazirat e paradokohshme në veri nuk i shkaktoi qeveria e Kosovës. I shkaktoi Beogradi. U vunë në veprim kriminelët, bandat terroriste dhe hordhitë serbe të mbështetura nga Beogradi dhe Moska. I sulmuan forcat KFOR-it dhe plagosën 90 pjesëtarë të tyre. Plagosën pjesëtarë të policisë së Kosovës dhe gazetarë, dogjën vetura të policisë por edhe të gazetarëve. Për habi, Përendemi reagoi butë, për të mos thënë – heshti. 

Nuk ka dialog të suksesshëm derisa Serbia vazhdon të jetë e përkëdhelura e BE-së dhe e ShBA-së. Serbia ekziston vetëm në saje të investimeve perëndimore. Po të mos jenë ato investime, ajo do të ballafaqohej me krizë të thellë ekonomike. Do të kishte papunësi, varfëri, skamje, probleme ekonomike, sociale dhe morale. Do të ballafaqohej me të gjitha të këqijat që vijnë pas tyre. Megjithëkëtë, Serbia nuk i është mirënjohëse Perëndimit. Mendtë i ka në Rusi dhe në Kinë. Vetëm në ndërmarrjet gjermane në Serbi, janë punësuar 80.000 vetë.

*   *   *

Serbia është e keqja dhe shëmtia e Ballkanit. Është tragjedi e rajonit por edhe e vetvetes. Është turpi i Evropës. Ajo s’e ka vendin në Këshillin e Evropës. Derisa të mos i japë fund ideologjisë cardushaniste, asaj duhet t’i ndalohet anëtarësimi në BE. Ajo s’e ka vendin as në OKB. 

Për habi, Perëndimi i cakton masa ndëshkuese Kosovës demokratike e cila, me mjete të shtetit ligjor, synon të vendosë rend në tërë territorin e vet dhe të mbrojë tërësinë tokësore apo integritetin territorial.  

*   *   *

Nuk ka shqiptarë në botë, përpos ndonjë esat pashë toptani që do të pranonte apo që do të nënshkruante themelimin në Kosovë të një republike serbe apo të një shteti brenda shtetit.

Të supozojmë se një ditë në Kosovë vjen një qeveri tjetër. Ata që ne i quajmë aleatë tanë, do t’i kërkonin kryeministrit të ri ta nënshkruajë marrëveshjen e Brukselit dhe shtojcën e Ohrit – sipas rendit që e kërkojnë Vuçiqi dhe ndërmjetësuesi Miroslav Lajçak. Të mos harrojmë: Beogradi  kërkon asociacion me ingjerenca apo me kompetenca ekzekutive. 

Si do ta parandalonte një qeveri e ardhshme shndërrimin e këtij farë asociacioni në republikë serbe apo në shtet brenda shtetit?! Ç’do të bënin dhe ç’do të thoshin atëherë, këta që sot e fajësojnë kryeministrin e përtashëm, Albin Kurtin?! 

Kosova nuk është çështje partiake, nuk është çështje e Lëvizjes Vetëvendosje, e PDK-së, e LDK-së, e AAK-së, e Nismës … Kosova nuk është çështje e analistëve mercenarë, e mediumeve të shitura dhe të blera. Është çështje e popullit të saj. Kemi menduar se s’ka më shqiptarë të ndershëm. Por, po del se aty-këtu edhe sot gjendet ndonjë sish. Në vitet ’80 të shekullit XX, shtypi i Beogradit, të ndershëm i quante ata shqiptarë të cilët shanin Shqipërinë dhe lëvdonin Jugosllavinë. 

Fatin e Kosovës nuk do ta përcaktojnë pseudoanalistët, as mediumet e kontrolluara prej qendrave antikombëtare. Fati i Kosovës martire nuk do të mbetet në duart e politikanëve që nuk e kanë besimin e qytetarëve të saj. Kosova nuk mbrohet me arrogancë, me mendjemadhësi, me megalomani, me prepotencë. Kosova mbrohet, ndërtohet dhe zhvillohet me veprim racional. Kur është fjala për tërësinë tokësore, për sovranitetin dhe për ndërtimin e shtetësisë së saj, faktori politik i Kosovës duhet të jetë i bashkuar. Sulmet e politikanëve ndaj njëri-tjetrit, pranë një Serbie iracionale, është një luks i palejueshëm.          

*   *   *

ShBA-ja duhet sa më parë ta pranojë Kosovën në NATO, në Këshillin e Evropës dhe në BE. Të ushtrojë autoritetin e saj për liberalizimin e vizave. Të investojë në ekonominë e saj. T’u kërkojë vendeve të BE-së që t’i pezullojnë investimet në Serbi dhe t’i orientojnë ato në Kosovë. Kështu dhe vetëm kështu arrihet marrëveshje me Beogradin. Ndryshe, çfarëdo dialogu me serbomëdhenjtë, nuk është veçse punë Sizifi.

S’ka Kosovë pa Amerikën! 

*   *   *

Shqiptarët në Ballkan nuk kërkojnë kurrfarë drejtësie të posaçme, ngase ndaj tyre nuk është bërë kurrfarë padrejtësie e veçantë, por padrejtësi e përgjithshme, padrejtësi historike. 

Xhelal Zejneli          

Woodrow Wilson: Do të bëhej një komb i harbuar…

by

Sylë Ukshini/

E gjithë sjellja e Serbisë që nga shpërbërja e Jugosllavisë ka mëtuar të jetë një përpjekje për rikthimin e pozicionit të dikirshëm në Luftën e Parë Botërore, kur mbretëria SKS u krijua në mënyrë aksidentale dhe si një përpjekje për ta frenuar influencën austro-gjermane. Shtatdhjetë vjet më vonë, fuqitë që e krijuan ishin të paafta ta pengonin shpërbërjen e saj.

Katërshja e Madhe- Britania e Madhe, Franca, Italia dhe SHBA ishin të vèmendshme ndaj kombeve ziliqare në Ballkan, dhe për këtë kishin mjaft arsye. Por pavarësisht se Kosova mbeti nën mbretërinë SKS, presidenti amerikan Wilson, për dallim nga fuqitë evropiane të kohës deklaroi me vendosmëri se do të ishte gabim që Serbisë t’i jepej flotë ushtarake-detare. “ Do të ishte do të bëhej një komb i harbuar, meqë edhe kështu ata janë popull turbullues, dhe nuk duhet të kenë një flotë që të luajnë mendsh,”, deklaroi Wilson në Konferencën e Paqes në Paris (The papers of Woodrow Wilson).

Prandaj, nuk është e rastësishme që paqebërsit e takimeve dhe konferencave ndërkombëtare studiojnë me kujdes shembujt e konferencave paraprake. Kështu bënë edhe paqesbërit e Konferencës së Parisit me 1919, por “biznesi i Konferencës së Paqes”, siç do të thoshte ambasadori francez në Londër, do t” jepte fund luftës me Gjermaninë, dhe nëse mundeshin të krijonin një rend botëror i cili do t”ia bënte zë pamundur një tjetër Luftë të Madhe. Dhe, sigurisht, edhe tani bashkësia ndërkombëtare para çdo vendimi për rajonin duhet ta ketë parasysh fatin shteteve të reja në mënyrë që vendimet e tyre të mos shpijne drejt luftërave të reaj.

Ekziston një mendim i formësuar shkencor se vendimet për paqen në Paris me 1919 ishin dështim, se ato çuan drejt e në Luftën e Dytë Botërore.

Një gabim i tillë ndodhi edhe në Dejton, megjithëse Richard Hollbrooke ishte përpjekur të bënte më të mirën. Siç shënojnë studiuesit më vonë, gjatë ndërmjetësimit të luftës së Bosnjës, Richard Holbrrokeu, herë pas here lexonte libra për negociata e paqes në Camp Davidit, duke dashur të njihet me teknikat dhe mënyrat e arritjes së paqes. Holbrookeu konsiderohet arkitekt i paqes në Dayton, pro njëkohësisht edhe njeriu ë u pendua për lejimin e bërjes së “Republikës Srpska”. Ai do ta pranonte më vonë se ky ishte një gabim dhe gabimi më i madh ishte përse forcat kroate dhe boshnjake u penguan të Banjallukën, rënia e së cilës mendohej se do të shënonte edhe fundin e “Republikës Srpska”.

Ndërsa gabimi i dytë i bë me stopimin e ofensivës boshnjako-kroate drejt Banjallukët. Po ta kishin lënë amerikanët lënë Banjallukën binte në duart e boshnjakëve dhe kroatëve? Ky mendim do ta mundonte Holbrookeu në vitet që pasonin. Aty do të mbaronte “Republika Srpska”. Sot, Bosnja do të ishte shtet multietnik dhe i tërë. Lufta do të kishte një fitues. Dhe nuk do të ndodhte Daytoni, shkruan George Packer, gazetar i The Atlantic dhe ish gazetar i The New Yaker, në librin e tij për Hollbrookun.

Prandaj, Kosova nuk guxon të jetë as euforike dhe as naive që të bëjë gabimin e Bosnjës! Por edhe bashkësia ndërkombëtare duhet të jetë më

E kujdeshme dhe ta vlerësoj drejt se kush ka qenë shteti i habur dhe turbullues në këtë rajon në tri dekadat e fundit. Edhe 104 vite më pas mbetet aktual mendimi i presidentit amerikan Woodrow Wilson se luajnë mendsh nëse do të kenë përkrahjen ndërkombëtare. Guximi i djeshëm i Vucicit, është dëshmia më e mirë për këtë se vëmendja dhe llastimi ndërkombëtar e bënë atë një politikan të habuar.

May be an image of 1 person

See Insights and Ads

Create Ad

Like

Comment

Share