• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Vdekja e njerëzimit

May 5, 2023 by s p

Dr. Bledar Kurti/

Nga mitra në varr, udhëtimi i jetës së njeriut është një mision. Është një rrugëtim ekzistencial dhe i vazhdueshëm që me vetëdije apo pa vetëdije, me apo pa ndërgjegje, është fakt, ndodh. I vetmi ndryshim në ecjen e racës njerëzore është nëse bëhemi aktorë apo spektatorë.

Mendimtarët, artistët, filozofët, shkrimtarët, shkencëtarët dhe edukatorët janë ata që e regjistrojnë këtë vendmbërritje ekzistenciale, pra shkrimin e historisë, dhe të tjerët janë thjesht dëshmitarë dhe vëzhgues të krijimit të historisë.

Adami dhe Eva u mërguan nga Kopshti i Edenit. Ata u dëbuan dhe u dënuan me misionin për të populluar botën dhe iu dha premtimi se një ditë do të kthehen në Eden. Kjo është arsyeja pse njerëzit e parë ishin nomadë. Shtegtarë pa vendbanim në kërkim të shtëpisë, Edenit. Dhe kështu erdhi Epoka Bujqësore dhe më pas Epoka Industriale, e ndjekur nga Epoka e Teknologjisë. Epoka e vetëshkatërrimit.

Ky udhëtim na mbajti për mijëra vjet, na mbajti njerëz. Të vetmet krijesa në të gjithë universin që ndjejnë, ëndërrojnë, krijojnë, skuqen, vishen dhe kanë konceptin e së shkuarës, të tashmes dhe së ardhmes. Të pajisur me inteligjencë. Por ne hoqëm dorë. Ne e pranuam humbjen. Ne i lejuam makineritë të sundonin jetën tonë. Tani jemi çnjerëzuar.

“Erunt etiam altera bella, atque iterum ad Troiam magnus mittetur Achilles.” (Do të ketë luftëra të tjera dhe Akili i madh do të dërgohet përsëri në Trojë.) shkroi Virgjili. Nëse një mijë herë do të shkonte të vdiste në Trojë një mijë herë ai do të zgjidhte fatin e tij. Sepse ky ishte destinacioni i njerëzimit. Deri më sot, kur hoqëm dorë nga lufta dhe vendosëm të jetonim në flluskën e izolimit. Çnjerëzorë. Të mundur. Të kontrolluar lehtësisht nga ata që kontrollojnë teknologjinë. Të ushqyer me kotësinë e idiokracisë. Pre e lehtë e korporatave, qeverive dhe politikanëve që na çojnë drejt humnerës, sipas pëlqimit të tyre.

Sundimi i teknologjisë është vdekja e njerëzimit. Teknologjia nuk ka atdhe, familje, Zot, dashuri, pasion. Nuk simpatizohet me vuajtjet, dhimbjet, torturat, gjenocidet, luftën e kombeve për pavarësi, nderimin për heronjtë. Nuk ka respekt për lirinë. Nuk e vlerëson lirinë sepse nuk ka përjetuar kurrë skllavërinë, pushtimin, robërinë. Nuk dha kurrë jetën për një kauzë fisnike!

“Unë mendoj, prandaj jam”, tha Dekarti. Nëse telefoni yt, kompjuteri yt dhe teknologjia jote e dashur mendojnë për ty, atëherë ti thjesht nuk ekziston.

Vetëm peshqit e ngordhur shkojnë me rrjedhën. Rezisto dhe ji i gjallë. Ushqeje shpirtin tënd me libra, art, muzikë dhe aspirata përtej flluskës tënde. Ndrysho botën dhe ndiko në jetën e njerëzve.

Nuk ka teknologji në varr. Vetëm trashëgimia e viteve të tua në këtë tokë. Të jepet vetëm një herë. Dhurata më e çmuar në univers.

Ji kalorës dhe jo kufomë.

Mendo. Jeto.

🇺🇸 The death of humanity

Dr. Bledar Kurti

From the womb to the tomb, the walk of the life of man is a mission. It is an existential and constant journey that consciously or unconsciously, with or without awareness, is a fact, it happens. The only difference in the walk of human race is whether we become actors or spectators. The thinkers, artists, philosophers, writers, scientists and educators are the ones who record this existential destination, i.e. writing history, and the rest are merely witnesses and observers of history-making.

Adam and Eve exiled from the Garden of Eden. They were expelled and condemned with the mission to populate the world and were given the promise that one day they will return to Eden. That is why the first people were nomads. Travelers without a settlement in search for home, for Eden. And this is how the Agricultural Era came about, and then the Industrial Era, followed by the Technological Era. The era of self-destruction.

This journey kept us going for thousands of years, kept us human. The only creatures in the whole universe who feel, dream, create, blush, and have a sense of past, present and future. Equipped with intelligence. But we gave up. We accepted defeat. We allowed machines to rule our lives. We are now inhuman.

“Erunt etiam altera bella, atque iterum ad Troiam magnus mittetur Achilles.” (There will be other wars, and great Achilles will again be sent to Troy.) wrote Virgil. If a thousand times he went to die in Troy a thousand times he would chose his destiny. Because this was the destinacion of humanity. Until today, when we gave up the fight and decided to live in the bubble of isolation. Inhumane. Defeated. Easily controlled by those who control technology. Fed with the vanity of idiocracy. Easy prey of corporations, governments and politicians who lead us towards the abyss, as they please.

The rule of technology is the death of humanity. Technology has no homeland, no family, no God, no love, no passion. It doesn’t sympathize with the suffering, pain, tortures, genocides, nations’ struggles for independence, the reverence for herores. It has no respect for freedom. It doesn’t value freedom because it has never experienced slavery, invasion, servitude. It never gave its life for a noble cause!

“I think therefore I am” said Descartes. If your phone and your computer and your beloved technology does the thinking for you, then you simply don’t exist.

Only the dead fish go with the flow. Resist and be alive. Feed your soul with books, art, music and aspirations beyond your bubble. Change and influence peoples’ lives. There is no technology in the grave. Only the legacy of your years on this earth. Given to you only once. The most precious gift in the universe.

Be a knight and not a corpse.

Think. Live.

Filed Under: ESSE

VAJTJA E MALESOREVE SHQIPTARE TE AMERIKES PER VOTIMET E 5 MARSIT NE TUZ DHE MALESI ISHTE VEPER HISTORIKE DHE PATRIOTIKE

May 4, 2023 by s p

(Pjese nga fjalimi ne darken e shtruar ne New York per nder te Kryengritjes se Malesise te vitit 1911)      

Nga Gjek Gjonlekaj/ New Yorrk

Imzot Noli në shkrimet e tij e krahasonte Kryengritjen e Malësisë së Madhe të vitit 1911 me Luftën e amerikane të Bunker Hillit në krye me George Washingtonin. Ndërsa Ismail Kadare thotë luftërat e Gjergj Kastriot Skenderbeut ishin prolog e luftërave për liri kundër Perandorisë Otomane ndërsa Kryengritja e Malësisë së Madhe ishte epilog kundër kësaj Perandorie. Unë sonte nuk do të flas për Kryengrtjen e Malësisë sepse Zonja Age Ivezaj foli shumë bukur për këtë ngjarje historike.

Sonte do të flasë më shumë për diasporën e Tuzit dhe Malësisë në Shtetet e Bashkuara. Emertimin diasporë e ka sjellur në publicistikën shqiptare Faik Konica. Izraelitët antikë i quanin diasporë hebrejtë që jetonin jashtë Izraelit dhe Palestinës. Edhe diaspora ilire, më vonë arbërore dhe  shqiptare ishte dhe është shumë e njohur. Pjesë e diasporës ilire ishin perandori romak Konstantini dhe iliri i fisit dalmat Shën Jeronimi. Pjesë e diasporës arbërore ishte Veziri i Madh Ibrahimi këshillëtari dhe besniku më i madh i Sulltan Sylejmanit të Madh. Bile biografët thonë Veziri i Madh Ibrahim ishte i krishter dhe sii tillë  kishte ndikuar shumë tek Sulltan Sylejmani që te krishterët dhe hebrejtë nën sundimin e Perandorsë Otomane të ishin të lirë për të ushtruar  fenë e tyre, çka tregon se merita e madhe për lirinë fetare në kohën e Sulltan Sylejmanit i takon Vezirit të Madh arbëror Ibrahimit. Përndryshe ai ishte i njohur me me emërin e krishter Mark Ura.  I tillë kishte qënë edhe Mehmet Aliu i Egjiptitt i cili themeluar mbrtërinë egjiptiane. Mehmet Aliu kishte qënë shumë i kujdeshëm për lirine fetare të koptikëve katolik të Egjiptit. Këtë e pohon historiani dhe analisti i mrënjour arabo-amerikan Fuad Axhami. Kjo do të thotë se ata e kishin mësuar respektin ndërfetar në tokën arbërore ku edhe kishin lindur. Kështu vepruan edhe Marko Boçari dhe shumë luftetare të tjerë të dalluar për lirinë e Greqisë nga Perandoria Otomane. Kolonia më mirë me thënë diaspora arbëreshe e Italisë i kishte dhënë Italisë Papa Klementin e IX, pastaj kryeministrin e parë të Italisë së Bashkuar Francesko Krispin dhe filozofin e madh arbëresh Antonio Gramshin. Pjesë e diasporës shqiptare dhe arbërore ishin edhe Gjergj Kastriot Skenderbeu, Nënë Tereza  dhe për disa dekada edhe Ismail Kadare kishte qënë jesë e diasprës. S’ka asnjë dyshim se diaspora shqiptare dha kontribut të rëndësishëm për pavarësinë dhe konsolidimin e shtetit shqiptar, cfarë dodhi edhe me Kosovën.
Diaspora e Malësisë dhe Tuzit në Amerikë është relativisht e re. Malësorët shqiptarë të kësaj treve shqiptare filluan të shpërngulen në Shtetet e Bashkuara dhe në Kanada tash pothuajse 6 dekada. Shumica ishin vendosur në Shtetet  e Bashkuara. Ata e braktisën vendlindjen për arsye politike dhe ekonomike. Pushteti jugosllav ishte diskriminuas në mënyra të ndryshme dhe ata e panë se pasardhësit e tyre nuk do të kenë asnjë lloj përparimi në Tuz dhe në Malësi. Në Shtetet e Bashkuara ata punuan rëndë dhe shumica nga ata dhanë maksimumin për shkollimin e fëmijëve të tyre. Sot kjo diasporë në gjirin e vet ka shumë specialist të fushave të ndryshme në këtë vend.
Më 5 mars të këtij viti ishin paralajmëruar zgjedhjet lokale për Komunën e Tuzit. Diaspora jonë u tregua jashtëzakonisht e interesuar për fitoren e Formit Shqiptar ku bënin pjesë disa parti më mirë me thënë grupime politike që kërkonte mandatin e dytë për të drejtuar dhe udhëhequr këtë trevë arbërore. Ata bënë fushatë atje, por edhe në diasporën tonë dhe ne diasporat tjera në Evropë e deri edhe në Australi. Malësorët e Amerikës gjithmonë e kanë dashur dhe e duan vendlindjen e tyre, dukde ndihmuar materialisht dhe shpirtërisht. Këto ndihma nuk munguan kurrë. Në këtë mes ndodhi një mrekulli që nuk ishte pritur kurrë. Nga Shtetete e Bashkuara shkuan më shumë se 700 malësorë për t’i siguruar Tuzit dhe Malësisë fitore të bindshme. Në këto 6 dekada kjo është vepra më historike dhe patriotike e alësorëve nga Tuz dhe Malësia. Diaspora amerikane shpënzoi miliona dollarë për të siguruar këtë fitore historike. Me ndihmën e diasporës ata fituan shumicën e mandateve në Kuvendin e Tuzit.Të gjithë ata që udhëtuan nga Amerika për në vendlindje meritojnë respekt e nderime të jashtzakonshme. Por dy personalitete të komunitetit shqiptaro-amerikan mritojnë një nderim kë vecantë. Këta janë Mark Gjonaj ish politikan i njohur në New York dhe Nikollë Junçaj ish luftëtar i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës i cili me 15 malësorë të tjerë nga Shtetet e Bashkuara në vitin 1999 vajti nga Amerika për të ndihmuar Kosovën në luftë për liri. Nikollë Junçaj dhe Mark Gjonaj kishin shkuar disa ditë përpara se të fillonte fushata për të qenë të pranishëm në të gjitha mbledhjet e fushatës. Nikollë Junçaj ato dite mbante fjalime në të gjitha trevat e Malësisë dhe në Tuz. Nikolla ishte shumë i besueshëm tek populli i Tuzit dhe Malësisë, ngase ata ishin të sigurtë se një luftëtar për lirnë e Kosovës kishte shkruar në Malësi për të mirën e atij vendi. Nikolla bënte fushatë të stilit politik amerikan. Kështu Malësia dhe Tuzi fitoi respekt edhe më të madh për luftëtarët malësorë të Kosovës nga Shtetet e Bashkuara. Malësorët solllën  në Tuz kulturën dhe sjelljet amerikane në zgjedhje duke ruajtur me shumë kujdes paqën rëndin dhe qetësinë sic e kërkon bota e qytetëruar. Malësorët e Amerikës u dhanë kurajo edhe vendasëve për të votuar.
Lusim Zotin që komunarët në krye me udhëheqësin e mirënjohur  z. Nik Gjeloshaj do të ndërtojnë midis Tuzit të Ri dhe Tuzit të Vjetër dhe Harkun e Triumfit ku do të skaliten emrat e të gjithë malësorëve të diasporës që morën pjesë të këtë ngjarje histoike. Diaspora e meriton shumë për këtë sakrificë nga se ata bënë shumë për demokracinë dhe përparimin e vendlindjes së tyre. Malësorët e Amerikës kanë realizuar atje shumë vepra të mira, por vajtja më 5 mars do të shënon kulmin e dashurisë dhe respektit për vendlindjen e tyre. Emëri i tyre duhet të shënohet me germa të arta, ngase do të shkëlqej gjithmonë në historinë e Tuzit dhe Malësisë. Urime Malësi. Urime diasporë.

Filed Under: ESSE Tagged With: Gjek Gjonlekaj

Gjuhë simbolesh

May 3, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Partitë janë njësoj të njëjta, prodhim i një sistemi të vjetëruar që mohon çdo ligj të natyrës. Të dhënat historike tregojnë se kur Inkasit zbuluan qytetin e Tiahuanaco në Amazonë, në shekullin e dytë pes., ai ishte i braktisur.  Edhe pse inkasit jetuan në atë vend brez pas brezi, shekuj pas shekuj, ata e lanë atë plotësisht të patrazuar. Indianët e Amerikës kanë një moto:

“Ajo që është në mal i përket malit”.

Kjo do të thotë se çfarëdo që ata gjejnë, nuk e shqetësojnë, as nuk e shkatërrojnë, as nuk e lëvizin dhe as nuk e heqin. Mund të lexoni për të, ta shihni të portretizuar në filma ose t’ju tregohet për të, por nuk ka asgjë si ta shohësh personalisht. Është një lloj lakmie e përsosur që e ndryshon një njeri në një introvert me sy të egër, mashtrues, të fshehtë, intensiv, i cili mund ta çojë veten dhe të tjerët drejt shkatërrimit dhe vdekjes përmes lakmisë së tij.

Tiahuanaco u gjet nga Pizarro dhe në vitet 1520. Me sa duket, ethet e arit kishin pushtuar të gjithë ekspeditën e tij, sepse ata vazhduan të vandalizonin pothuajse gjithçka që shihnin. Ata thyen mijëra statuja në kërkim të arit. Kishte bulona të mëdha argjendi deri në disa tonë secila, që kalonin nëpër monolite masive prej guri. Ata thyen këto monolitet për të marrë bulonat e argjendit. Ishte një anëtar i zbuluesve të hershëm, një prift spanjoll, Diego de Alcabaso, i cili në fletoren e tij shkroi:

“Pashë një sallë të madhe të gdhendur në çatinë e saj për të përfaqësuar kashtën. Aty ishin ujërat e një liqeni që lante muret dhe një oborr i mrekullueshëm në këtë qytet të të vdekurve. Duke qëndruar në oborrin e tij të bukur, në cekëtinat e ujit, mbi platformën e një kolonade madhështore kishte shumë statuja të bukura burrash dhe grash. Kaq reale ishin sa dukeshin të gjallë. Disa kishin gota pije të ngritura. Të tjerët ulur ose të shtrinë, si në jetë. Disa ecnin në përrua që rridhte pranë mureve të lashta. Gratë, të gdhendura në gur, tundnin foshnja në prehër ose i mbanin në shpinë”.

Asnjë nga këto statuja nuk qëndron sot. Lakmia e qytetërimit e ka shkatërruar fjalë për fjalë Tiahuanacon me vandalizëm dhe vjedhje. Megjithatë, bënë atë që bëjnë shumica e atyre që kanë ethet e thesarit – ata injoruan vlerat intelektuale të cilat ishin më pak të dukshme. Porta e madhe prej guri në tempullin e Kalasasaya ka mbishkrime nëpër harkun e saj dhe në shtyllat e saj, të cilat, për syrin e patrajnuar, duken si gdhendje pikturash të pakuptimta. I mbeti Arthur Posnanskit të kuptonte rëndësinë e tyre; ai u pasua nga Wendell Bennett dhe John Phillips; pastaj Hans Schindler Bellamy dhe Peter Allan të përfundonin deshifrimin dhe përkthimin e tyre e fotografive, të përshkruara në mënyrë kaq të përshtatshme në librin e tyre, Kalendari i Tiahuanaco-s. Libri i mëvonshëm, Idhulli i Madh i Tiahuanaco-s, tregon më tej shkëlqimin e tyre në deshifrimin dhe përkthimin e simboleve figurative të gdhendura në një statujë monolitike të gërmuar nga një tempull i varrosur. Ky libër jo vetëm shpjegon deshifrimin dhe përkthimin e tyre, por tregon për punën e mundimshme për të ruajtur monolitin. E vetmja gjë që ata nuk shpjegojnë është pse kjo statujë e madhe ka dy duar të majta dhe jo të djathtë. Ky mund jetë edhe simbol, që paralajmëron se ç’mund të ndodhë kur shoqëria drejtohet nga parti të njëjta, dhe dy kundërta duhen për të mbajtur trupin në ekuilibër.

photo: www.pinterest.com

Filed Under: ESSE Tagged With: Astrit Lulushi

TÁLLJE ME …TALLAVÁ

May 3, 2023 by s p

Frano Kulli/

Kolona muzikore, me motive orientale e me spërdredhje çengijash e shfaqur si gjetja e fushatës së sivjetme të Partisë së pushtetit, që në zhargonin e vulgut njihet me emrin tallava u pasua me kundërrreagimin e përkuljes së gishtit të mesit e të ngritur përpjetë prej palës tjetër respektive kundërshtuese.Të dyja qasjet u drejtohen zgjedhësve, si shije të parapëlqyera prej tyre, thonë. Të dy palët përbetohen se kështu e duan zgjedhësit, pra kështu e do njerzia shqiptare. Edhe pse, si kategori estetike, njëra formë e mostruar si edhe tjetra, emërtohen e shëmtuara e për këtë janë mjaftueshmërisht të vetëdijshëm të dy prijësit. Sidomos i gjithpushtetëshmi i udhëheqësve që, siç është e ditur vjen nga bota e artit. Por…populli, njerëzia pra që i zgjedh ata, kështu e dashka, na thonë. E ndaj janë improvizuar e kuruar me kujdes prej njërës edhe prej tjetrës palë. Si formë e shije e parapëlqyer e popullit !!

Thua të jetë me të vërtetë kështu ?!

Njëri prej të dy kuptimeve të foljes tall, prej së cilës e merr kuptimin edhe emri tallje, sipas fjalorit të gjuhës shqipe, është: e gënjej dikë me fjalë, e mbaj me shpresa e me premtime, e vë në gjumë… Dhe sa më e hollë tallja, pra sa më e gjetur dhe inteligjente fraza tallëse dhe sa më e lëmuar ajo të jetë, aq më ndikuese dhe e efektëshme ajo është; aq më shumë ndikim ajo ka në “përgjumjen” e të tallurit. Sepse, duke qenë e tillë ajo përcillet tek i talluri si një e vërtetë dhe jo ashtu siç ajo është. Zakonisht tallësit janë njerëz të mençur e veçanërisht të artikuluar. (Edhe zevzekë, sigurisht, që s’e kanë për gjë t’i bien në qafë tjetrit).Udhëheqësit suprem të këtyre dhjetë viteve të fundit në Shqipëri, zotit Edi Rama, kjo formë, pra tallja i ka funksionuar me sukses. Falë edhe aftësisë së tij të dallueshme artikuluese, të cilën, sipas meje, shpesh herë ia nënçmojnë me të padrejtë, tallja i është çmuar si zotësi e për këtë është shpërblyer. Dhe jo pak, po me pushtet gati…monarkik. Do vite më parë kur ai doli në mejdanin e votëmbledhësit me tepsi e timon, pa përmendur se çka bërë nga ato gjëra që kishte premtuar në kohëpushtetërimin e mëparshëm katërvjeçar pa bërë premtime të reja, votëdhënësit e besuan, ia mbushën torbën me vota e ia rrasën edhe më thellë në kokë kurorën e mbretërimit sundimtar. Tallja me zgjedhësit , sidomos në dy a tri fushatat e fundit elektorale, tek ne është bërë rutinë; një e dhënë prioritare për të qenë politikan i suksesshëm në Shqipëri. Atje ku ta pranojnë me kënaqësi talljen, s’është më e nevojëshme ta mprehësh mendjen…. Ndoshta edhe për arsyen se herën e mëparëshme tallja nuk ka qenë kaq ashiqare, se e ke ka pasë një thelb të kërkesës: ma jepni mua timonin, ta drejtoj i vetëm makinën e pushtetit e jo me të tjerë nëpër këmbë dhe do të provononi …një udhëtim të sigurtë drejt vetë lumturisë. Dhe ia besuan timonin, në mos për tjetër, me ia dhënë edhe mundësinë e një sprove të re. Ani pse sprova doli e “shpuar” në të gjitha anët. Në vend të premtimit të gjelbrimit të rrafshtë qytetës u rritën përpjetë qiellgërryeset, në vend të drejtësisë së reformuar u shpartallua edhe ajo e pakta sa ç’ishte; u burgosën katundarë për një kësollë pa leje, teksa “djegësat me leje” të mbetjeve urbane kapërdijnë miliona edhe mbuluar me heshtjen e drejtësisë së reformuar. Në vend të demokracisë më të përparuar u rrënua opozicioni e u bë si teneqe e shpuar me njëqind vrima. Sigurisht për mëkatet e veta e të prijësave të saj, por edhe me bekimin e tij e me të shtymen (shtytjen) e tij me sa i “hangri krahu”, me kombëtarë e me ndërkombëtarë, me miq e jo miq, me dreqin e me të birin. Deri tek ajo pamja e posterit sa…i gjithë opozicioni përfaqësohet me të zezën e përposhtëme të prijësve të tij. Ani pse ,në të vërtetë, kundërshtia opozitare vlon; asaj i shton zjarr përditë qeverisja skandaloze, që rrokullis teposhtë prosperitetin e të ardhmen tonë.

Kurse kjo tallavája lodron si një tallje që s’ndalet . Një tallje aspak e zgjuar dhe si e tillë edhe më poshtnuese për ne njerëzinë mbarë. Thua me të vërtetë këtë meritojmë ?! Përsëri ?…

Filed Under: ESSE Tagged With: Frano Kulli

In Memoriam – Hekuran Zhiti’s Embrace

May 2, 2023 by s p

Rafaela Prifti

On the 112th birth anniversary of Hekuran Zhiti, let’s take a moment to let him know he is appreciated and remembered but most of all embraced. Should you wish to pick up one of his poems, read or watch one of his comedies or dig in his acting abilities on stage, you would be well served by reading  Perqafimi i Dy Kundershtareve ( The Two Rivals Embrace ). The poem calls for reconciliation to bring an end to a fratricidal war ravishing through Albanians engaged in the global military conflict from 1939 to 1945. During World War II Hekuran Zhiti had close friendships on both sides: the nationalist and communist forces and was devastated by the enormous loss of human lives. The division was deeply personal. His older brother joined the nationalist movement to protect the homeland while his younger brother was one of the young men who had promptly answered the call to join the Albanian partisan fighters. While his beliefs did not align with the communist ideas, Hekuran Zhiti moved in the same circles as Albanian diplomat, writer and politician. Mithat Frasheri who prioritized the national ideals. Contrary to the satirical poem Epopeja e Ballit Kombetar (1944) that diminishes the leaders of the National Front through parody, Hekuran Zhiti’s creation, which is published around the same time, Perqafimi i Dy Kundershtareve (The Two Rivals Embrace) draws attention away from politics and ideology lamenting the nation’s woes. Two opposing views of the same event. One politically charged, the other humane. And politics won. In 1946 being labeled “a pacifist”, the poet who mourned the dead from either side with equal compassion as Albanians, was thrown in jail for a year and a half. What shaped him was his upbringing and his education, what solidified his views was his love of the nation that he placed over any ideology. This is the embrace of Hekuran Zhiti, as relevant in the political landscape of Albania today as it was when he wrote the poem, that arguably defines his legacy.     

Hekuran Zhiti was born on April 13, 1911 in Milova, Skrapar by the Tomorr mountain. The family home is no longer there. His father Hasan, an Albanian patriot of Bektashi faith, was ardent in the education of his three sons, Maksut, Hekuran and Ahmet. Thanks to a state scholarship, Hekuran attended a top school for educators Shkolla Normale e Elbasanit in 1927. His gift for poetry writing and theater were carefully nurtured and with the encouragement of renowned teachers of this institution, Hekuran formed a theater group. At times he would write and be the leading role on the school productions paving the way for his later, short, yet successful career as an actor.

As part of the education curriculum of the vocational Elbasan School, students went on cross country trips. Hekuran’s class trip included Shkodra, the birthplace of Father Gjergj Fishta, a brilliant political figure and man of cloth of the Franciscan order. Meeting him in person had such an impression on the young Hekuran, as he later describes in his memoirs. The author of thirty-seven literary publications, Father Gjergj Fishta is known as “the Albanian Homer”. The most astounding work in Albanian literature is Lahuta e Malcis‘, Shkodra, 1937 (The Highland Lute) Hekuran’s older brother Maksut Zhiti, an educator and graduate of the same school had his own copy of the book where on the inside he signed his name in beautiful handwriting. It is a prized possession of the Zhiti family with double layers of significance and one that would put their lives in danger had it been discovered to be at home at the time. “Gjergj Fishta’s book was banned by Albania’s communists. As if that wasn’t enough, it had the signature of my uncle who had been arrested and eliminated without trace by the authorities,” says Hekuran’s son, Visar Zhiti, Albanian writer, poet, translator, journalist, and diplomat.

Upon graduation Hekuran worked as a teacher in Roskovec of Fier and Pogon of Gjirokaster where he taught for several years. Later in Berat, he was a fixture in the city’s art scene. Hekuran was writing poetry and dozens of sketches and plays where he was often the leading role. At the end of Word War II Hekuran had the opportunity to flee Albania as did hundreds of Albanians who had embraced a national driven platform. He did not leave. He saw himself in that “embrace” that he described in the poem and he stayed in Albania perhaps refusing to believe the cruelty and vengeance that communists were capable of and would unleash onto the opponents. His brother Maksut dies in custody of the police believed to have been tortured. His remains have not been found. After being released from prison in Berat, Hekuran moves his family to Durres. He is not allowed to work on the docks and is assigned to do road maintenance for the city. With the help of some reasonable individuals in the administration, he starts teaching in Karbunare of Lushnja to support his wife and four children. Since his life passion was the stage, he starts artistic groups in the village that soon bring attention to him and he is called to found the professional Variety Show (Estrada) of the city. Hekurani became one of the founders of the Lushnja troupe. He worked as a professional actor from its inception in 1961, until he was forced to retire in the 1970s as another wave of restrictions hits the artists and intellectuals. He remained vulnerable as his biography was “stained” and his record followed him wherever he went. Although he continued to write sketches and skits for the professional troupe of Lushnje, Hekuran was not allowed to publish any of his serious work. 

The imprisonment of his son, Visar, was a very hard blow for Hekuran.  He passed away in Lushnje on March 1989. The town where he had brought laughter through comedies and skids and where he helped found a center of professional comic actors could not go to pay respects at his funeral. Since the authorities considered him an enemy, going to the funeral was a risky business, as some witnesses recall. So Hekuran Zhiti took the embrace with him. Visar says that today his father has his rightful place in the Albanian literature. Despite the deprivation and affliction brought upon him, the broad genre of comedy is his father’s favorite. A collection including seven of his comedies and a play has been released by Eugen Publishing House in Albania. Whether through publications, paintings, street names and titles, Hekuran Zhiti is honored and memorialized in various ways.  Yet it’s his embrace of loving the nation that deserves the attention of Albanian’s today.   

Filed Under: ESSE Tagged With: Rafaela Prifti

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 122
  • 123
  • 124
  • 125
  • 126
  • …
  • 607
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT