CIKËL POETIK PËR KOSOVËN ME 12 VJERSHA

Nderim 17 Shkurtit, Ditës të shpalljes së Pavarësisë së Kosovës

Nga Albert HABAZAJ, Vlorë

1. KЁNGЁ PЁR FLAMUR

Përshëndetje Pavarësisë së Kosovës

Oj, Kosovë, o krah’Shqiponje

Krah’ rrebeshesh i plagosur,

Siç kam ty ti në  tonat troje

Kam Çamërinë sakatosur.

Vjen me frymë Perëndie

Përreth Sheshit të Flamurit

Yjësia e Lavdive,

Ku zihet Besa e Burrit!

Tok me Ismail Qemalin

Qëndron baca Boletin –

Emblema jonë krenare

Dhe kur ndrin a bubullin.

Prishtina ime është Vlorë

Edhe Vlora ësht’ Prishtinë.

Për FLAMUR po thur kurorë,

Këngë yjesh për SHQIPTARINË.

Sheshi i Flamurit, Vlorë, 17 Shkurt 2008

2. MIRËMËNGJESI, KOSOVË!

Mirëmëngjesi, Kosovë, moj e bukura ime, 

Si dritë e bukurive më je veshur fisnikërisht, 

Si shqiponjë dardane merr fluturime,

Me dritë të do Labëria, me spektër, sinqerisht!

Me dritë të do Vlora e Shqipëria,

Me dritë dhe Çamëria, krahu i plagosur.

Feniksi Dardan merr frymë nga Iliria,

Me klithmat e diellit ende brengosur.

O dhembje krenare, E Bukura e Dheut,

17 Shkurti yt është edhe imi,

Herë si zanë mitologjike, herë si Prometeu,

Ma shkëlqen emrin me rreze besimi.

Dhe kur vdekja këndon shqip në këto vise,

Dhe kur, vetvetiu, dasma qan shqip me lot lavdie,

Kur globi, me njerëz  i populluar,  merr ndonjë krisje 

Çuditërisht, Kosova i fal mimoza mirësie…

3. GËZUAR, KOSOVË E PAVARUR!

Kosovë e dashur mijëravjeçare

Datëshpalljen e Pavarësisë tënde

Ta gëzojmë, moj shqiponjë krenare!

Kuçedra serbe në tërbim të çmendet.

Moj fisnikja ime e bukur dardane,

Mallëngjimi i festës me lot diellor

Plot ma mbush zemrën, moj kapedane.

Sot unë kam zënë qiellin me dorë!

Motër martire e lirisë, e nderit,

Jam kryelartë me ty e këndoj me gaz.

Shpirti im me shtatë ngjyrat e ylberit

Zbukururohet sa lugati serb të pëlcasë!

Plastë nga ligësia, derri i derrit,

O moj luanesha ime e fortë!

Shkjau – në fund të rrathëve të ferrit,

Ne – Flamurin Kombëtar kemi kryezot.

Ty, Kosovë e pavarur në ballë

Të vargut, të këngës, të lavdisë të kam.

Is’ Boletinët, Adem Jasharët gjallë

I mbaj në gjakun tim, se gjak i tyre jam!

4. BALADË E RE PËR NJË LEGJENDË TË RE

nderim heroit kosovar Adem Jashari

Kjo tokë filloi të mësohet me dhembjen,

Me ëndrrat mbështetur në murin e pushkatimit:

Hiena zgërdhihet kur shuan një familje,

Zogjtë e bjeshkëve e ndalën fluturimin.

Ende plagët e lirisë kullojnë gjak,

Dhembjen nuk e nxen dot pentagrami epik,

Një det me lot rreh të thinjurat dallgë

Për Adem Jasharin si Muji kreshnik.

Për Adem Jasharin, që si Mic Sokoli

U ngrit për Drenicën sipër, mbi legjendë,

Për atë që fjalën dardane e foli

Si bajraktar mbi hark dielli të prerë.

5. RRËNJËN E KËRKON DHEU

– Yllit të madh dardan të kinematografisë botërore, Bekim Ibrahim Fehmiu –

(1. 06. 1936 – 15. 06. 2010)

Pa e takuar as dhe një herë titanin,

Pa hapur as dhe të filmave manuale,

I kam pirë dollinë me adhurim pagani,

As ngaqë u shfaq me Claudia Cardinale.

As yjet botërorë, me të cilët lozi

S’patën autoritet tek unë, sinqerisht jo.

Arti i Tij drithërues keq më marrosi,

Ai detin e Kulturës e çau si Hero!

As dhe seriali “Përgjithmonë Xhulia”,

As “Odiseja”, ku Ai qe vetë Ulisi,

Nuk më tunduan dot për të më prishur mendjen

Sa dinjiteti i pashkulur i Atij lisi.

Dhe kur e ngjeshi nën këmbë sojin sharlatan

U bë rrënjë e zgjimit në zemër të dheut.

Dhe nga Lumbardha Prizreni hirin i shpërndan

Të sjellë bekim për ujërat e Mesdheut.

Fregata kosovare në dallg’, tym e stuhi,

Bëhet shqiponjë  mali e shqiponjë deti

Dhe fluturon qiejve të botës si verì

T’i përmbushet Bekim Fehmiut amaneti.

Iku një njeri i bukur e burrë i bukur,

Iku një artist i bukur globit fluturim,

Eshtrën e Kombit me palcë për të mbushur

E vetë për t’u mbushur me shkëlqim e trishtim…

                                                                            Vlorë, e hënë, 23. 08. 2010 – e enjte, 02. 06. 2016 

6. RAPSODI TRIMËRORE PËR HERONJTË E KAÇANIKUT

Dëshmorëve të Lirisë së Kosovës: Agim Bajrami, Besnik Begunca, Xheladin Kurtaj me trima

Çdo ditë jave, muaj’, viti, 

Çdo dit’ të jetës që kemi,

Me dhembje e plagë shpirti

Tek dëshmorët tanë vemi.

Dhe jo vetëm çdo dhjetë gusht,

Jo vetëm për t’i kujtuar, 

Shkojmë e mblidhemi një grusht,

Na vjen turp për t’i takuar…

Kemi gabuar me ta,

Me ata që u bënë fli,

Ëndrrabukurit sa s’ka,

Sakrificat për liri.

Apo jo, komandant Zefi,

Agim Bajrami i qeshur, 

Ti s’e dhe jetën nga qejfi,

Re dëshmor për të mos vdekur. 

Se të deshi Nënë Kosova

Ty, Besnikun, Xheladinin,

Po kaq shpejt nuk e mendova

Gjethet e lavdisë të binin…

S’ bien gjethet e lavdisë,

Le të zvarriten zuzarët,

Si bishtok’ të neverisë,

Ju për ne jeni krenarët.

O Agim Bajram me trimat

E Ushtrisë Çlirimtare,

Me kërrab’ zut’ vetëtimat

Për Kosovën legjendare.

Rroba ngrin e shkrin në trup,

Ju – përleshje me rrufetë,

Një cifël u zë në sup,

Klithma qielli derdhën retë.

Dimër të mos kish’ Kosova

U bëtë legjendë lirie, 

Fluturim për shqipet tona

Përmbi kreshta shqiptarie. 

Ngrohtësi qe ideali

Historia përsëritet,

Kur lindin shqiponja mali

Perandoria tronditet:

Legjenda Idriz Seferi

Mbi osmanë bëri kërdi,

 Ti, Agim Bajram si dreri –

Mbi barbarin serb të zi.

Fryma jote në tri jetë,

O yll i bukur i botës!

Njërën e gëzove vetë

 Dhe dy ja fale Kosovës!…

Vetëm 36 vite

 Bëre komandant Agimi,

Sot ndriçon me rreze drite 

Në monument përjetësimi.

Komandant Zefi, lavdia

Të ka marr’ në krah’ të saj, 

Përcjell trimin pavdekësia

Stafetë nderi skaj më skaj.

Eshtër e Adem Jasharit, 

Ti i mposhte mbret e krajle, 

Dhe për fisin e shqiptarit

Mbete spaletë morale.

Nga Kosova, Çamëria,

Shfaqesh ëndërr e lirisë,

Nga Dibra, Plava, Gucia –

Majave të historisë,

Nga Kaçaniku në Vlorë

Nderi yt i larë me diell, 

O trim i zgjedhur me dorë,

Emri yt flamur në qiell.

Kujtesa historike më zgjoi ndjenjëzën poetike për të thurur dy vargje shpirti Dëshmorëve të Kombit, që dhanë jetën për çlirimin e Kosovës më 10 gusht 1998.

Nderim për Ju, Heronj të Shqiptarisë, me përulje të thellë dhe vëllazëri kombëtare!

7. TUNGJATJETA, ILIR SHQIPTARI!

(Kur isha mërgimtar në Itali, duke dëgjuar kasetën “Shkëlqimi i plisit”)

Në malësitë xheloze akuilane,

Mes një gjelbërimi të ftohtë e të errët,

Dëgjoj këngën shqipe të Ilir Shaqirit;

Kraharori më hapet si qiell i çelur.

Dhe mendoj, në vend të huaj, se Shqipëria

Lindi pishtarët që u tretën si qiriri,

Sot, kur në hall ësht’ e ka nevojë NËNA,

Një rilindas i ri bëhet Ilir Shaqiri.

Kosovë e Çamëri, Ulqin e Dibër ngrysur,

Jemi tanët që këndojmë e qajmë shqip;

Gjurma e pëllumbit në paqe të hidhur,

Këngën dhe ëndrrës në grykë ia lidh… 

Të faleminderit, Ilir Shaqiri!

Tungjatjeta, o i miri Ilir Shqiptari,

Plis i vure si kup’ shpirtit të qiellit,

Të bardhë si bora, të shtrenjtë si ari. 

Të faleminderit, që më mbushe me besim,

Ma freskove krenarinë, s’ma le të thahej.

Shtatë kontinente larg mendimin loti ma lag:

Shqipëria të bëhet, në këmbë të mbahet!

L’Aquila, 08. 10. 1998; Copitto, 16. 12. 1998; Vlorë, 08. 06. 2016

8. PËR JU, YJE TË GJAKOVËS

Yjet që ran’ për Gjakovën,

Dritë bëjnë për Kosovën,

Bekim nga Liria paçin,

Thonë Shqiponjat e Tërbaçit.

Ata ranë po janë gjallë,

I ka Gjakova në ballë.

Nuk harrohet historia,

Pa gjak, jo, nuk vjen liria.

Po ju, o trima të bukur,

Nuk luftuat për t’u dukur.

Dhe pse dhemb ajo masakër

Zjarri s’u shua në vatër.

Ratë për më fisniken ëndërr,

Ju vijmë me dorë në zemër.

Kur ju na erdhët si lule,

Kombi në gjunjë ju ulet.

Jeni lavdi me kurorë

Sot në këtë përvjetor.

Jubileu i Çlirimit,

Ju-në krahë të paharrimit.

O ju, yjet e Gjakovës,

Përjet’-në krahë të Shqiponjës.

9. HIMNI LIRIE

Për dëshmorët e Kosovës

Këngën me ligje fillova:

Sot si diva ju po flini,

Sa u desh Nënë Kosova,

Sa e do nëna të birin.

Çdo ditë jave, muaj’, viti,

Çdo dit’ të jetës që kemi,

Me dhembje e plagë shpirti

Tek dëshmorët tanë vemi.

Ne me ju jemi krenarë,

Ju si spaleta lavdie,

Për të gjithë shqipëtarët,

Ju jeni yje mbi yje.

Këndojmë me lot për trimat

E Ushtrisë Çlirimtare,

Me kërrab’ zut’ vetëtimat

Për Kosovën legjendare.

Ndriçoni me rreze drite

Në monument përjetësimi.

Shkojnë vjet e vijnë vite

Për ju më  lart’ nderimi.

Yjet e bukur të botës,

O ballëlarët me diell,

Jetën ja falët Kosovës!…

Dhe emrin flamur në qiell.

10. BEKUAR NGA MAL’ I ÇIKËS!

-valle e kënduar grash-

Valle si nga anët tona,

Do hedhim bashk’ me shqiponja.

Ju, shqiponja fluturoni,

anemban’ shqipet uroni.

Flamur i trojeve tona

Nuk njeh kufij për shqiponja.

Ismail Qemal Flamuri

Gurin në themele vuri.

Urimet nga Këndrevica

Çoini tutje nga Drenica,

Që nga Tuzi në Tetovë,

nga Preveza në Gjakovë.

Ju shqipe që fluturoni,

anemban’ Shqipen uroni.

Kush bie rrezet e dritës

U bekoft’ nga Mal’ i Çikës!

11. FLUTURIM LIRIE 

Këngë elegjiake për Dëshmorin e Atdheut Skerdilajd Bardhyl Llagami (Komandant Shpendi): Tiranë, 31 tetor 1969-Bogovinë, Tetovë, 29 Qershor 2009

Teksti: Albert Habazaj, këngë elegjiake për Dëshmorin e Atdheut Skerdilajd Bardhyl Llagami (Komandant Shpendi): Tiranë, 31 tetor 1969 – Bogovinë, Tetovë, 29 Qershor 2009; kënduar nga grupi “10 Shqiponjat e Tërbaçit”,

marrëse: Antoneta Goxho Mehmetaj dhe Evgjeni Habili Seferaj, 

kthyese: Shpresa Kapo Çelaj, 

hedhëse: Hava Çelaj Muçaj, 

në iso: Liri Gaçe Shkurtaj, Liljana Rrapi Kapaj, Meme Ribaj Habazaj, Fatmira Hodo Skendaj, Flutura Nanaj, Lavdie Goxho Xhaka, drejtues artistik Albert Habazaj;

Vanë njëzet vite

Skerdilajd i motrës,

Të kërkoj si qyqe

Qiejve të botës.

O Shpirt, elegjinë

Ta këndoj me vaje,

Mbulojë ke lavdinë

O vëlla me halle!

Lirinë zbukuruar

Me gjak tënd e kemi.

Ku ke fluturuar

O Komandant Shpendi?!

Dhe mali nga vendi

Luajti nga dhëmbja,

O Komandant Shpendi,

Shpendi yn’ me ëndrra!..

Si zog të pranverës

Tirana të nisi,

Lugin’ e Preshevës

Një yll ta qëndisi.

Prizreni, Tetova,

Sipër, mal i Sharrit,

Me shpresa të njoma,

Trim i Idealit.

Dhe në Bogovinë

Një dre po derdh lot,

Kurorë me dafinë

Të thur motra sot.

Luan guri vendit

Gur shkëmbi Babai,

Amanet i Shpendit

Jehon skaj më skaj…

12. SHQIPËRIA E PARË

Çfarë bëri me trimat Ismail Qemali

e di dhe gjyshi, dhe babai, dhe djali:

që ndezi zjarrin e shtëpisë shqiptare,

kur dinakët donin ta shuanin fare.

Por Shkodra, dhe Lezha, dhe Kruja, Kanina,

Prizreni, dhe Shkupi, dhe Ohri, Janina,

Plaku i Bardhë dhe Luigji Mendjeqiell,

Baca Is’ e Rasih Dino na mbushën me diell.

Marigo Posio stafetën e Elena Gjikës,

e ngriti si kurorë të bukur të Dritës.

Dhe Qirinjve të Atdheut u falem unë,

larë me diell, qëlluar me furtunë.

Dhe Dibra, dhe Delvina, dhe Hasi, dhe Hoti,

Dhe labi, dhe malësori kanë frymë Kastrioti,

Dhe çami, dhe myzeqari, dhe ulqinaku qëkur

Janë firmë lirie e këngë për Flamur!

Se me centaurët Europa rrufjane,

Kasandra me Pandorën europiane,

e plakur, e egër, marrëzisht e bukur

na ka dashur, na ka flakur e na ka ndukur.

U tkurr, u mpak, u mplak e nuk u gremis Nëna,

u trondit në flakë e nuk iu thye zemra.

Dhe deti, dhe fusha dhe maja e malit

si balli i bardhë i Ismail Qemalit.

Se s’është Vlora si Meka e Muhametit,

është anije e bardhë në mes të rrebeshit;

s’është Vlora as Bethlehem i Krishtit,

është vatër e mendimit dhe rrufe e gishtit.

Vlora është Vlorë, me dritë mes ciklonit,

është djepi ku u përkund palca e kombit;

është bërthama diellore e Flamurit,

me shqiponjën që fluturon mbi gjakun e burrit.

Vlora është magje e bukës kombëtare,

Është tharmi i mbrujtur në zemrat shqiptare.

Është rrënjë e besim dhe vizion në shikim,

është eshtër e dinjitetit të kombit tim.

Urata e Plakut, si mirësi e ullirit,

u mbjelltë e shpërtheftë si lulet e prillit!

O ju zogj të Shqiponjës, po ju flas sinqerisht:

sot Pavarësia Flamurëron Vlorërisht!

Sheshi i Flamurit, Vlorë; 28,

Vjeshtë e tretë, 2020

Arlinda Sukaliqi/

Shkolla shqipe “Mëso Shqip” në Staten Island, New York, festoi 17 vjetorin e Pavaresisë së Kosovës me një program te larmishëm patriotik, edukativ, atdhetar e kulturor. Në respekt, nderim e përkujtim të kësaj dite madhështore, nxënësit shfaqen talentin e tyre duke sjellë shumë emocione. Nxënësit e grup moshave të ndryshme nga ato 5 deri ne 21 vjeç shprehen shpirtin e tyre artistik duke performuar në mënyra të ndryshme, qofshin ato poezi që u recituan me aq dëshire dhe emocione të zjarrta patriotike, qofshin me vizatime, kënge e valle me motive patriotike. Kjo ditë ishte e veçantë për shkollën e komunitetin tonë sepse përveç projekteve shkollore dhe vallëzimet e kënget kushtuar Kosovës patëm mundësi të njihen më afër me sakrificën e patriotëve dhe heronjëve kombëtar siç është Adem Jashari e shumë të tjerë, pa të cilët liria që sot po gëzojmë nuk do ishte e mundur. Nderim perjetë sakrificave për lirinë e atdheut.

Përkushtimi i mësueseve të gjuhës dhe të vallëzimit, e këndimit e bënë që kjo ditë të jetë me festive dhe argëtuese për nxënësit por dhe për prindërit që mbështesin këtë shkollë.

Kosovë, Gezuar 17 vjetorin e shtetformimit, përjetë e mot.

𝐃𝐫. 𝐁𝐥𝐞𝐝𝐚𝐫 𝐊𝐮𝐫𝐭𝐢/

Democracy in Action – Demokracia në Veprim nuk funksionon pa Njerëz në Veprim. Nuk ekziston asnjë sistem që garanton demokracinë e vërtetë, por ka njerëz e shoqëri aktive që e mbajnë të gjallë dhe efektive qeverisjen dhe drejtimin demokratik. Asnjë fryt nuk vjen nga sistemet, sado i emancipuar të jetë, por nga veprimi i njerëzve. Asnjë titull shtetarie apo ofiq nuk sjell të mira të përbashkëta nëse nuk ka njerëz që veprojnë.

Përmes veprimit arrihet edhe lumturia – pra, si lumi që rrjedh. Jo lum ai që rri por lum ai që rrjedh, si lumi, si vetë jeta.

Ka shumë vurrata fizike e shoqëroe e nevoja bazike në ditët e sotme. Ka njerëz të paushqyer, të sëmurë, analfabetizëm (sipas ETF, në 2025-ën 47% e shqiptarëve mbi 15 vjec nuk dinë të shkruajnë e të lexojnë), korrupsion, krim, mungesë meritokracie, etj. Kështu ka qenë në mijëvjeçarë e kështu do mbetet pasi është pasojë e vanitetit njerëzor, por është e do mbetet gjithmonë një thirrje për veprim.

Është përgjegjësi individuale që gjithësecili, teksa e vendos kokën mbi nënkresë, përpara se të flejë, të shqyrtojë veten: A veprova unë sot? A ndikova unë sot në jetën e tjetrit, në të mirën e qytetit, vendit, botës, apo çfarëdoqoftë?

Gjëja më e keqe që mund të bëjë njeriu në jetë është të bëjë asgjë. Nuk ka sakrilegj më tragjik se një njeri që e ngrys ditën e vet pa bërë gjë, pa vepruar, pa kontribuar. Çdo individ duhet të veprojë, të lëvizë, të rrjedhë, jo këmbadorasi, jo duke u zvarritur e ngjethur si zvarranikët, por në këmbë, me integritet e me krenarinë e një qenieje njerëzore.

Kur sot flasim për Demokracinë mendojmë për lindjen e saj në Athinën e lashtë përpara dymijë e pesëqind vitesh. Por Demokracia e sotme nuk ka asnjë lidhje me atë athinase. Demokracia e Athinës së lashtë përbëhej nga një formë qeverisjeje me mbledhje masive qytetarësh. Demokracia athinase u bë e njohur vetëm prej nivelit të lartë të veprimtarisë politike të qytetarëve të saj. Ata jo vetëm që merrnin pjesë në mbledhjet e rregullta të Kuvendit, por ishin të përgatitur për të marrë përsipër përgjegjësinë e funksioneve publike dhe vendimmarrjes.

Vendimet kryesore merreshin nga Kuvendi, ose Bashkësia, të cilës i përkisnin të gjithë qytetarët. Kjo mblidhej të paktën 40 herë në vit në një formë qeverisjeje me mbledhje masive. Kuvendit i nevojiteshin zyrtarë publikë, ata zgjidheshin me short ose me rotacion për t’u siguruar që ata përbënin një mikrokozmos të qytetarëve më gjerë dhe mandatet ishin zakonisht të shkurtra për të arritur pjesëmarrjen më të gjerë të mundshme.

Këshilli i përbërë nga 500 qytetarë vepronte si komitet ekzekutiv ose drejtues i Kuvendit, dhe një komision prej 50 anëtarësh i bënte propozime Këshillit. Kryetari i Kuvendit mbante detyrën vetëm për një ditë të vetme dhe asnjë athinas nuk mund ta kishte këtë nder më shumë se një herë në jetën e tij.

Pra thelbi i demokracisë së vërtetë është Njerëz në Veprim, Njerëz të Angazhuar, Njerëz që Kontribuojnë.

Çdo njeri është i aftë të veprojë. Jo të gjithë kanë talente e dhunti të dalluara por që të gjithë lindin me aftësinë për të vepruar. Kushdo që mbledh krahët rreth vetes, mbyll sytë ndaj padrejtësisë, kafshon gjuhën kur i duhet të flasë, mbyll sytë kur duhet të shohë, vjedh e zhvat kur duhet të japë, përqesh kur duhet të pikëllohet, fle kur duhet të zgjohet, shkatërron kur duhet të ndërtojë, zgjedh me vetëdije të mos jetë qytetar i përgjegjshëm për një shoqëri demokratike. Zgjedh të jetë asgjë.

Unë, në jetën time, modestisht zgjedh të veproj, e veproj, e veproj, në çdo frymëmarrje.

Vjenë, 14 shkurt 2025: Lidhja e Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’ në bashkëpunim me Ambasadën e Republikës së Kosovës në Austri organizoi një orë letrare festive me rastin e shënimit të përvjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Kosovës. Në këtë aktivitet kulturor morën pjesë edhe diplomate dhe diplomatë që denjësisht përfaqësojnë Shqipërinë dhe Kosovën në këtë shtet mik.

Në ambientet e Ambasadës së Kosovës në Vjenë të pranishmit fillimisht i përshëndeti Anton Marku, kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’, i cili ndër të tjera theksoi se krijuesit shqiptarë në Austri i bashkëngjiten festimeve në nderim të ditës kur Kosova përfundimisht u vendos në hartën e shteteve të pavarura dhe sovrane të botës. Ata do të vazhdojnë që përmes shkrimeve të tyre të afirmojnë gjuhën dhe identitetin kombëtar edhe në mërgatë. Më pas përshëndetën edhe nikoqiri i takimit, Ambasadori në detyrë i Kosovës në Austri, Albinot Bimbashi, Eglantina Gjermeni, Ambasadore e Shqipërisë në organizatat ndërkombëtare në Vjenë dhe ambasadori i Shqipërisë në Vjenë, Fate Velaj, edhe vet shkrimtar, të cilët nënvizuan të arriturat e Kosovës që nga shpallja e pavarësisë si dhe marrëdhëniet vëllazërore mes dy shteteve tona në Ballkan dhe raporteve shumë miqësore me Austrinë.

Aktiviteti letrar ishte e ndarë në dy pjesë. Në pjesën e parë para publikut dolën autore dhe autorë shqiptarë me banim në Austri. Kështu Violeta Allmuça lexoi poezitë ‘‘Të kam thënë’’, ‘‘Ikje’’ dhe ‘‘Danubi blu’’, për t’i lënë radhën poetit veteran Zaim Toska, i cili recitoi poezitë ‘‘Refugjati’’ dhe ‘‘Largimi’’. Ai po ashtu njoftoi per nje telegram ruime i cili i ka arrru Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’ nga SHBA përkatësisht nga Lobi Shqiptar – dega ne Chicago. Shkrimtarja Angjelina Marku lexoi një fragment të shkurtër nga libri i saj për fëmijë ‘‘Albani nuk flet shqip’’ dhe pas saj autorja Ardiana Salihu deklamoi poezitë “Nganjëherë”, “E bardha fletë nate” dhe “Ba me u ba”. Ajo po ashtu prezantoi edhe revistën letrare “G&G’’ e cila tash e sa vite botohet në Shkodër dhe shpërndahet në të gjithë Evropën dhe më gjerë.

Në pjesën e dytë të mbrëmjes me lexime nga librat e tyre së pari u prezantua Gjergj Kola me dramën ‘‘Marie Shllaku’’, vepër kjo e cila shkundë kujtesën tonë historike për figura të njohura shkodrane që pas luftës së dytë botërore dhanë jetën e tyre për lirinë e Kosovës. Gjatë prezantimit të librit të tij më të ri ‘‘Duke pritur ditën e tetë’’ autori Anton Marku nënvizoi rolin e poezisë si mbretëreshë e letërsisë dhe lexoi disa poezi të përzgjedhura nga ky vëllim. Befasi e veçantë ishte paraqitja spontane para dashamirëve të artit të pranishëm në këtë mbrëmje e ambasadorit të Shqipërisë në Vjenë, Fate Velaj, autor i pesë romaneve, i cili prezantoi shkurtimisht përmbajtjen e tyre si dhe lexoi disa poezi të shkruara përgjatë udhëtimeve të tij nëpër shtete të ndryshme të botës edhe si piktor dhe fotograf.

Kësaj mbrëmje artistike të udhëhequr nga prezantuesja Kaltrina Durmishi i dhanë një sharm edhe më kombëtar pikat muzikore të interpretuara me mjeshtri në violinë nga pedagogia e muzikës Erseka Nekaj.

Publiku, si dhe herëve të tjera përgjatë këtyre viteve, mbështeti me entuziazëm këtë manifestim letrar, i cili shpalosi vlerat krijuese nga kultura shqiptare, e cila vazhdon të jetë udhërrëfyes dhe për gjeneratat e reja të cilat po rriten larg atdheut.

Lidhja e Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’ është themeluar në vitin 2011. Ajo është adresë e parë e krijuesve shqiptarë në Austri dhe pikë referimi për sa i përket letërsisë shqipe në këtë shtet. Duke u imponuar me një qasje serioze dhe kualitet në organizimin e më shumë se 70 orëve letrare dhe promovimeve të librave, ajo ka komunikuar në mënyrë shumë të frytshme me institucionet në nivel kombëtar, si Ministritë e Kulturës, të Arsimit dhe Diasporës, me Ambasadat e Shqipërisë dhe Kosovës në Vjenë, me shoqatat dhe individët e ndryshëm, etj. Ajo po ashtu ka bashkëpunim shume domethënës edhe me organizatat austriake, sidomos me PEN Klubin e Austrisë dhe Lidhjen e Shkrimtarëve të Austrisë.

Tekstin e përpiloi: Anton Marku

Nga Rafael Floqi

14 shkurti shënon një ditë e mbushur me çokollata, lule, dhurata dhe pritshmëri madhështore. Dyqanet shpërthejnë me zemra të kuqe, arusha pelushi, karamele me tematikë dhe një det i pamëshirshëm rozë, ndërsa rrjetet sociale tallen: “A të pëlqen ai ty nëse nuk të ka kërkuar ende të bëhesh Shën Valentini i tij?”

Momenti kur ora shënon mesnatën e shkurtit. 1 – ose edhe më herët – makineritë komerciale kompulsive të Ditës së Shën Valentinit fillojnë me shpejtësi të lartë. Dyqanet ju nxisin të shpenzoni në këmbim të “provave” të dashurisë. Çiftet përpiqen të kalojnë njëri-tjetrin për të provuar se kujt i takon dashuria më e madhe. Dhe parajsë, që partneri juaj të mos dhurojë një arush pelushi 100 dollarësh Costco – a ju duan ata?

Mesazhi është i qartë: dashuria është transaksionale dhe më mirë bëni pjesën tuaj për ta provuar atë. Po një diamant për të treguar vërtet vlerën e partnerit tuaj? Si Tiffany & Co. E thotë, bizhuteritë e tyre në formë zemre janë një “simbol i dashurisë… që i bën zemrat të kalojnë një rrahje”. Në fund të fundit, sa më i madh të jetë diamanti, aq më e madhe është dashuria. Beqare këtë vit? Më mirë trajtojeni veten me një çantë luksoze për vetëkujdes për të lehtësuar fajin e ‘humbjes’—dhe mos harroni të kapni një diamant ndërsa jeni në të. Ti e meriton vajzë.

Pra, kush ishte Shën Valentini, pse emri i tij sjell miliona dollarë çdo vit? A i pëlqeu ngjyra rozë?

Edhe pse askush nuk mund ta përcaktojë saktësisht se kush ishte burri, një teori sugjeron se Shën Valentini ishte një prift në Romë gjatë mbretërimit të perandorit Klaudi II në shekullin e 3-të. Perandori ndaloi martesat e çifteve të reja pasi besonte se ushtarët beqarë performonin më mirë në betejë, të pa ngarkuar nga pesha e dashurisë dhe angazhimit. Shën Valentini, gjithnjë romantik, vazhdoi të kryente martesa sekrete për çiftet e reja – një rebelim që përfundimisht çoi në rënien e tij.

Sipas legjendës, perandori fillimisht e donte Shën Valentinin, por kur prifti u përpoq ta kthente në krishterim, perandori i dha një ultimatum: të hiqte dorë nga besimi i tij ose të përballet me ekzekutimin. Duke zgjedhur besimin, Valentini u burgos për ungjillizimin dhe rebelimin e tij kundër urdhrave të Perandorit. Gjatë kohës së tij në burg, ai shëroi vajzën e rojtarit të burgut, duke ia rikthyer shikimin në emër të Jezusit. Para ekzekutimit të tij, ai thuhet se i dërgoi asaj një shënim të nënshkruar, “Nga Shën Valentini juaj” – një frazë që frymëzoi traditën moderne të shkëmbimit të letrave të dashurisë. Oh, dhe, jo – ngjyra rozë në Romë nuk ishte e lidhur me dashurinë dhe feminitetin. Këtë ia bëmë vetes, shekuj më vonë.

Dita e Shën Valentinit ka një histori kurioze. Emri i saj i përket një të krishteri të hershëm të martirizuar në Romë gjatë shekullit të III-të. Kur Papa Gelasius në vitin 496 shtoi Shën Valentinin në regjistrin katolik të shenjtorëve të njohur zyrtarisht, ai kurrë nuk mund ta imagjinonte se dita e zgjedhur për ta përkujtuar atë, shkurt. 14, do të bëhej e shenjtëruar për të dashuruarit.

Nuk dimë shumë për Shën Valentinin. Në të vërtetë, mund të ketë pasur dy martirë të shekullit të 3-të me emrin Valentin – një prift romak i ekzekutuar gjatë mbretërimit të perandorit Klaudius dhe një peshkop i Ternit, gjithashtu martirizuar në Romë. As nuk e dimë saktësisht se kur apo si u shndërrua festa nga një ngjarje e shenjtë në një ngjarje dashurore. Një nga shpjegimet më të përhapura është se Dita e Shën Valentinit ishte e lidhur me një festë romake parakristiane të quajtur Lupercalia e kremtuar në shkurt. 15. Atë ditë, djemtë romakë supozohej se nxirrnin emrat e vajzave nga një urnë dhe të dy “bashkoheshin” gjatë kohëzgjatjes së festivalit. Por lidhja midis Lupercalia dhe Ditës së Shën Valentinit nuk ka asnjë bazë të fortë në fakt.

Evoluimi i një ngjarjeje fetare në një festë laike është i çuditshëm, por nuk është gjë e rrallë.

Ne e dimë se Dita e Shën Valentinit ishte e lidhur tashmë me dashurinë nga fundi i shekullit të 14-të. Në Angli gjatë viteve 1380, Chaucer shkroi dy poezi në shkurt. 14 si dita kur zogjtë zgjedhin çiftin e tyre, të cilën ai sugjeroi të jetë një model për njerëzit që duan. Sado fantastike, kjo ide të rezononte në shoqërinë oborrtare angleze dhe franceze.

Miku i Chaucer, John Gower, i cili shkroi në frëngjisht dhe latinisht, si dhe anglisht, kompozoi gjithashtu poezi për Shën Valentinin me referenca të ngjashme për zogjtë. Ashtu si shumë nga bashkëkohësit e tij të ushqyer me dashuri oborrtare, ai promovoi përparësinë e zemrës në çështjet njerëzore. Siç tha ai: “Aty ku është zemra / trupi duhet të bindet.”

Francezi Charles d’Orléans, gjatë burgimit të tij të gjatë britanik nga 1415 deri në 1440, i shkroi gruas së tij, Bonne d’Armagnac, që jetonte në Francë atë që konsiderohet si kartolina e parë e njohur e Shën Valentinit. Ai iu drejtua asaj si “Shën Valentini im shumë i butë” dhe këmbënguli që dashuria e tij për të të duronte pavarësisht distancës mes tyre.

Në një poezi tjetër të shkruar për ditën e Shën Valentinit, Charles vajtoi për fatin e tij të vështirë:

Këtë vit burrat dhe gratë që janë

Të dashuruar zgjedhin Shën Valentinin

Unë mbetem vetëm, pa ndihmë,

Në shtratin e mendimeve të dhimbshme.

Atë ditë në Francë, burrat dhe gratë kapnin dorën në një urnë, vizatonin emrin e Shën Valentinit të tyre dhe i trajtonin ata me dashuri. (Ju mund të shihni pse njerëzit kanë bërë lidhjen me Lupercalia.) Nuk dihet se sa larg shkoi kjo dashuri. Por, dy shekuj më vonë, prifti dhe shkrimtari pjellor francez, Jean-Pierre Camus, e kundërshtoi këtë praktikë, veçanërisht kur “burrat e martuar zgjedhin gratë ose vajzat e fqinjëve të tyre për të dashurën e tyre” dhe “gratë përfundojnë me të rinj beqarë ose burra të grave të tjera”.

Nga mesi i shekullit të 17-të në Angli, Dita e Shën Valentinit filloi të kishte një anë komerciale. Burrat hidhnin short me emra femrash dhe detyroheshin t’i jepnin dhuratë zonjës së zgjedhur. Samuel Pepys vuri në dukje në shënimin e tij të ditarit të shkurtit. 13, 1661, që në përgatitje për festimet e së nesërmes, ai dhe gruaja e tij zgjodhën me short për Shën Valentinin e tyre në shtëpinë e Sir Ëilliam Batten. Sir Batten zgjodhi gruan e Pepys, së cilës më pas i dërgoi “një palë doreza dhe një palë çorape mëndafshi “. Festimi i Ditës së Shën Valentinit në stilin e Pepys dhe Batten sigurisht që nuk ishte për masat.

Megjithatë, festa u përhap në mesin e njerëzve të zakonshëm, kryesisht në formën e kartolinave. Shën Valentinit të punuar me dorë të shekullit të tetëmbëdhjetë përbëheshin nga disa rreshta vargjesh të zbukuruara me zemra, zogj dhe lule. Në fillim të shekullit të 19-të, kartat komerciale të Ditës së Shën Valentinit u bënë të disponueshme, fillimisht në Angli dhe Shtetet e Bashkuara, pastaj në Francë dhe në pjesën tjetër të Evropës.

Sot në mbarë botën festohet Dita e Shën Valentinit, me shumë variacione kulturore. Në Francë, si dhe në Itali, është rreptësisht një ditë për të dashuruarit dhe nuk shtrihet tek familjarët dhe miqtë, siç ndodh në Angli dhe në Shtetet e Bashkuara. Në Japoni, janë gratë që u japin çokollata burrave – një lloj i caktuar miqve dhe kolegëve të tyre meshkuj jo-romantikë dhe një lloj tjetër për të dashurit, të dashuruarit ose burrat e tyre.

Evoluimi i një ngjarjeje fetare në një festë laike është i çuditshëm, por nuk është gjë e rrallë. Mendoni për Halloëeen, i cili fillimisht ishte festa e krishterë e Ditës së të Gjithë Shenjtërve. Mendoni për Krishtlindjet, të krijuara për të nderuar lindjen e Jezusit, e cila tani është sinonim i Santa Claus dhe dhënies së dhuratave.

St. Shën Valentini, sado i transformuar në sytë e publikut, të paktën mund të ngushëllohet duke ditur se emri i tij ka mbijetuar gjatë gjithë këtyre viteve, edhe nëse është i lidhur me praktika që ai mund të mos i kishte falur.

Tani që kemi eksploruar origjinën e kartave dhe letrave të dashurisë për Ditën e Shën Valentinit, pse çokollata, pse roza, pse amerikanët shpenzojnë mesatarisht 20 miliardë dollarë për festën çdo vit?

Richard Cadbury, bashkëpronar i kompanisë së çokollatës Cadbury, filloi të tregtonte kuti me çokollatë në formë zemre në 1861, të zbukuruara me lule, cupids dhe skemën ikonike të ngjyrave rozë dhe të kuqe për të ‘festuar’ festën. Nuk u desh shumë kohë që Russell Stover dhe Milton Hershey të hidheshin në lëvizje pasi njohën suksesin dhe potencialin tregtar. Kështu, ata filluan traditën moderne të thyerjes së bankës për të ndërtuar një marrëdhënie.

Meqenëse rrënjët e festës në dashuri, sfidë dhe rebelim i kanë humbur kohës dhe konsumizmit, ne filluam traditën tonë të dashurisë, dhe kjo është e lidhur drejtpërdrejt me çmimin. Çdo vit na kujtohet se dashuria është e kushtëzuar dhe ajo duhet të blihet. Sa më e madhe të jetë dhurata, aq më e madhe është dashuria. Dita e Shën Valentinit nuk ka të bëjë me të qenit beqar apo partner? ka të bëjë me atë se sa jeni të gatshëm të konsumoni.

Këtë vit, në vend që të paloseni nën presionin e konsumizmit dhe korridoreve dërrmuese të dyqaneve, merrni një moment për të reflektuar mbi origjinën e vërtetë të festës – lidhjen, mirësinë dhe shërimin përmes dashurisë, një dashuri që kapërcen materialin. Pavarësisht nëse jeni duke festuar një marrëdhënie romantike, platonike ose dashurie ndaj vetvetes, mbani mend se festa ka të bëjë në të vërtetë me kujdes, dhe jo me çmime. Koha cilësore, dashuria, kujtimet e përbashkëta dhe shënimet e përzemërta mund të jenë po aq të vlefshme sa diamantet. 

Dashuria është një ndjenjë – jo një çmim.

Pra, nga Shën Valentini juaj, le të ripërcaktojmë dashurinë këtë vit

Për Shën Valentinin 

Në sytë e tu gjeta dritë,
si hëna e plotë mbi një det të qetë,
zemra më rreh me ritëm të shpejtë,
kur buzët e tua më japin jetë.

Një lule sjell, një prekje e butë,
fjalët s’duhen, ndjenjat flasin,
në çdo përqafim, në çdo minutë,
të dua më shumë se sa mund ta them.

Sot e nesër, e përjetësisht,
për ty do jem, siç je për mua,
një ëndërr e bukur, një diell që ndrin,
një dashuri që s’venitet kurrë! 

Gëzuar Shën Valentinin! 💕