Nga GOFFREDO BUCCINI – “Corriere della Sera”, 21 qershor 2024 – Përktheu: Eugjen Merlika/

Sado paradoksal të duket, i kemi borxh  në terma të së vërtetës, egërsisë popullarizuese të Hamasit. Në ndryshim nga Putini, që është përpjekur të fshehë krimet e ushtarëve të tij që nga ploja e Buçës, islamistët e qeverisë së Gazës gjithmonë kanë patur (edhe) një synim mësimdhënës: t’i tregohet në rrugë interneti botës se si trajtohen të pafetë. Tani kjo krenari e tmerrit na ndihmon të kujtojmë. Pa trupat e izraeliteve të reja të hedhura në kamionetat e tyre më 7 tetor, pa vështrimet dërmuese të nënave të marra me fëmijët e vegjël, pa tregimin e të burgosurave hebreje të poshtëruara në tunelet, gjithshka do të ishte zhvleftësuar si një dyshim  relativ, i mbytur nga një valë kundër hebreje. Deri edhe përdhunimi i një dymbëdhjetëvjeçareje franceze, të ndëshkuar nga bashkëmoshatarët “sepse hebreje” gjen në rrahjet e mendimeve në radio ndonjë justifikues të gatshëm të vërejë: “Por në Gazë  është në zhvillim një gjenocid!”. Dora dorës  që, ndërmjet bombardimeve dhe urisë, rriten viktimat palestineze nën mësyemjen e Cahalit dhe dënimin kolektiv të Netaniahut, bëhen më të zbehta parakushtet e kësaj tragjedie.

Ndryshon madje edhe tregimi mbi muajt  e para burgimit të dyqind e pesëdhjetë pengjeve të rrëmbyer në sulmin e së Shtunës së Zezë, jo të zënë në ballë të luftës, por të zhgulur nga një festë në Negev e nga shtretërit e tyre, nga tinarët e nga djepat në kibucet. Është në veprim prej kohësh një operacion mediatik që turbullon gjithshka. Simbas disa burimeve kushtet  e këtyre të burgosurve duken në përgjithësi, të pranueshëm. Mbeten të gjallë ndoshta më pak se pesëdhjetë por dhunat lakohen në kushtore (do të kishin ndodhur). Shtohet gërgasa se autoritetet izraeliane i mbyllin gojën pengjeve të liruar për të shmangur rrëfimet se si janë trajtuar “njerëzisht” gjatë paraburgosjes siç ka bërë për shembull Yokaved Lifshitz. Me atë qëllim harrohet ndonjë hollësi: pacifistja e moshuar kishte treguar se si ishte rrahur mizorisht në rrugën e Gazës sa shihte “ferrin” e fliste nën kërcënim , duke patur ende të shoqin Oded në dorë të terroristëve. Lihet në heshtje, veç asaj, ngurimi i hebrejve për t’u treguar viktima, që i ka frenuar për javë të tëra që të përhapnin barbaritë e pësuara më 7 tetor: një gjëndje shpirtërore krenare, mbi të cilën është ndërtuar ndjenja e përbashkët e kombit mbas Shoah, deri aty sa të rrethonin me pështjellim të mbijetuarit e kampeve në vitet e para të mbasluftës, siç tregon mjeshtërisht Amos Oz.

Por Hamasi bën shumë më tepër për të na hapur sytë. Ndërsa amerikanët  vrasin mëndjen në hamëndje armëpushimesh, kryetarët e organizatës kërkojnë më shumë të vdekur. Kujdes, jo izraelianësh: palestinezësh. E kishte thënë mbas pogromit të 7 tetorit, Ismail Haniyeh, kreu politik, nga streha e tij në Doha: “ Kemi nevojë për gjakun e grave, të fëmijëve e të të moshuarve për të rizgjuar tek neve shpirtin revolucionar”. E ka përsëritur së fundi, duke mos pranuar bisedimet, kreu ushtarak Yahya Sinwar, ende i fshehur në tunelet: “Këto janë flijime të nevojshme, limfë jetike”, ka shpjeguar. Bëhet fjalë për kode jashtëtokësorë për ne, por nga të cilët nuk duhet të shkëputemi kur përimtojmë dramën e banorëve të Gazës, të shtrënguar nga kundërveprimi izraelian e një klasë drejtuese që jeton martirizimin e tyre në terma ringjalljeje, duke shpënë  përpara një luftë jo simetrike në të cilën shkollat dhe spitalet kthehen në baza veprimesh.

Ndërsa hapet në veri fronti i Libanit, ky është pra një çast i së vërtetës për këdo ka në zemër fatin e palestinezëve, ka vërejtur Federico Rampini, duke paditur mbi të gjithë ata fusha ku hymnizohet Palestina “e lirë që nga lumi në det” (pra, pa hebrejtë). Por krerët e Hamasit, me kërdinë e tyre mijëvjeçare, janë në të vërtetë një pikë kunërshtie e pazgjidhur për të gjithë opinionin perëndimor të zgjuar nga gjumi që e quan organizatën e Gazës  një variant të Lindjes së Mesme të Kongresit Kombëtar Afrikan të  Mandelës, kundër Perëndimit të bardhë, të pasur e kolonialist. Është një zgjim i papritur për ata ëndërrimtarë që dëshirojnë një federatë izraelo-palestineze mbi përgjegjësinë me të cilën së fundi Gjermania dhe Franca ndërtuan Evropën, mbasi ishin therur në shekuj: duke harruar si në këtë rast, njëri ndër federuesit mendon se duhet të asgjësojë tjetrin për normë morale hyjnore. Sigurisht ethet kombëtariste kanë kanë majisur edhe pjesën izraeliane, me skajorë si Ben-Gvir ose Smotrich, vendimtarë për fatet e ekzekutivit, dhe mijra kolonë skajorë ortodoksë, të vendosur në Cisjordani nën mbrojtjen e ushtrisë. Por Jeruzalemi ka ende kundërtrupa të fuqishëm, një shtyp të fortë, një trupë gjyqësore që i qëndron orvatjeve të nënshtrimit. Netaniahu, në mundimin për t’u përjetësuar, thyen çdo lloj rekordi të mungesës së popullaritetit: “Është sikur kapiteni i Titanikut të kërkonte një tjetër anije” thotë për të Ehud Baraku,  duke përmëndur një përgjigje të vjetër, për të saktësuar më tej: “Por Bibi ka fundosur dy anije – dështimin e 7 tetorit dhe luftën që e ka pasuar – e tani kërkon lejen të jetë kapiteni i anijes së tretë e të fundit”. Rrethimi i sajuar nga Irani, që ka armatosur Hamasin në Jugë e manovron Hezbollahun në veri, me frikat pasuese e radikalizimet, është letra e tij më e mirë për të qëndruar i ngërthyer në timon.  

Astrit Lulushi/

Akili, i shpallur si më i fuqishmi nga të gjithë luftëtarët, luajti rol kryesor në Luftën e Trojës dhe si i tillë, zuri vend në Iliadën e Homerit, poema e lashtë e përqendruar në konfliktin legjendar. Ai ishte djali i nimfës së detit Thetis dhe i mbretit të kombit të lashtë Mirmidon, Peleus. Ka disa histori rreth konceptimit të Akilit, megjithëse një mit dallohet për shkak të humorit të tij. Ajo vjen në shfaqjen e Eskilit, ku nëna e Akilit, Theti e dëlirë, ndjiqej pa pushim nga shumë prej hyjnive. Hera, gruaja e Zeusit, një nga perënditë dashurore, profetizoi se fëmija që do të lindte Thetis do të ishte pafundësisht më i fortë se babai i tij dhe do të uzurponte çdo pretendim që babai i tij kishte në botë. Me të dëgjuar këtë, perëndive u lindën menjëherë idetë e tyre pushtuese dhe e detyruan Thetisin të martohej me Peleus, një mbret i vdekshëm.
Nëse nuk jemi të njohur me historitë e Akilit, sigurisht që jemi të njohur me pjesën e tij të trupit, thembrën. Thuhet se Theti, nga frika e shkatërrimit të fëmijës së saj të vetëm nga duart e hyjnive, iku në botën e Hades dhe nën sigurinë e motrës së saj Styx, në lumin e paprekshmërisë, e zhyti Akilin, duke e mbajtur nga thembra, e cila nuk iu lag. Si e tillë, thembra e Akilit mbeti i vetmi vend i prekshëm në të gjithë trupin e tij dhe është një term që ne e quajmë sot për të nënkuptuar një dobësi në një entitet ndryshe në dukje të fortë. Akili ishte figura qendrore në Luftën e Trojës, duke luftuar në anën e grekëve kundër Trojës. Na është thënë nga Homeri se Akili mbërriti në Trojë me pesëdhjetë anije mirmidon, secila mbante pesëdhjetë ushtarë të kombit të tij. Pasi u angazhuan në disa beteja me trojanët dhe heroin e tyre Hektorin, mirmidonët nën Akilin dhe mikun e tij të përjetshëm Patroklin ishin shtyrë në plazhet ku strehonin anijet e tyre, ku Patrokli veshi armaturën e Akilit dhe mblodhi trupat për një kundërsulm. Ai doli të ishte i suksesshëm, duke i detyruar trojanët të ktheheshin gjatë gjithë rrugës pas mureve të famshme të qytetit të tyre, megjithëse Patrokliu u vra në sulm dhe armatura e Akilit u vodh nga Hektori. Duke parë shokun e tij më të mirë të rrëzuar në betejë, Akili u tërbua. Ai kërkoi nga Hephaestus që t’i krijojë një armaturë të re, një mburojë të re dhe një shtizë të re dhe niset në fushën e betejës, ku me paprekshmërinë dhe aftësinë e tij hyjnore armët vrisnin çdo ushtar armik që haste në kërkim të Hektorit. Homeri shkruan se zemërimi i tij është aq i madh sa nëse perënditë nuk do të kishin ndërhyrë, ai do të kishte pushtuar i vetëm Trojën.
Në fund të fundit, Akili e gjen Hektorin dhe e ndjek atë rreth qytetit të rrethuar disa herë përpara se Hektori të shihte se fati i tij ishte i pashmangshëm. Duke pranuar vdekjen e tij, ai i lutet Akilit që ta linte trupin e tij të trajtohet me respektin e një luftëtari të rënë; Akili nuk e bëri një gjë të tillë, duke e lidhur kufomën e Hektorit në pjesën e pasme të karrocës së tij dhe duke e tërhequr zvarrë nëpër fushën e betejës përballë Trojës. Megjithatë, me frymën e tij të fundit, Hektori profetizon rënien e Akilit legjendar; më vonë gjatë luftës, shigjeta e Parisit, vëllait të Hektorit, do të sillte shkatërrimin e heroit.
Në këtë histori të shkurtër të Akilit, si në shumë prej historive të gjysmëperëndive, ajo që ne shohim është forca e njerëzimit kur frymëzohet përmes hyjnores. Në rastin e Akilit, ai ishte sjellë në një tërbim hyjnor dhe kërkonte hakmarrjen e tij, jo me ndonjë ofendim të drejtpërdrejtë ndaj tij, siç do të ishte rasti me Zeusin ose Poseidonin, për të përmendur dy, por sepse një nga miqtë e tij më të ngushtë ishte vrarë padrejtësisht. në betejë. Ne shohim se vetë perënditë duhet të ndërhynë kundër forcës së një njeriu, i cili është i shtyrë jo vetëm në vepra të mëdha në fushën e betejës, por edhe një turp i madh në përdhosjen e trupit të Hektorit. Kjo tregon se megjithëse nuk ka njeri në tokë më të fuqishëm se ky luftëtar i vetëm, gjysmë-njerëzor, ai dominohet nga ato nuanca të errëta që ndjekin të gjithë njerëzit e vdekshëm.
Nëse Akili është luftëtari më legjendar, vendi i heroit më të madh duhet t’i përkasë Herakliut. Ndoshta figura më e famshme në mitologji, tregimet e Herakliut lulëzojnë me simbolikë të pasur të forcës dhe vendosmërisë së vdekshme. Ai ishte mbrojtësi hyjnor i njerëzimit, duke vepruar si urë midis botës së vdekshme dhe malit Olimp. Është mbi supet e tij që fati i njerëzimit qëndron dhe ai është, mbi të gjitha, kampioni më i madh i tij; ne mund ta imagjinojmë atë thjesht si një Supermen të lashtë. Punët dhe pushtimet e tij kanë ndihmuar në formimin e kanunit letrar perëndimor. Mitet e tij janë thënë dhe ritreguar gjatë historisë, por gjithmonë tregojnë besimin se njerëzimi zotëron ato cilësi unike të këmbënguljes dhe forcës së brendshme që i vendosin edhe përpjekjet në dukje hyjnore, brenda mundësive të njerëzimit.

Astrit Lulushi/

Nga ratifikimi i Amendamentit të 18-të më 16 janar 1919, deri në shfuqizimin e tij në 1933, ndalimi i pijeve alkoolike dominoi shoqërinë amerikane. Kjo solli veç të tjerash edhe pasurimin e mafias dhe botës kriminale me anë të prodhimi ilegal. Shumica e dashamirësve të pijes u detyruan ose të hiqnin dorë nga alkooli ose ta merrnin atë me mjete të paligjshme, ndërsa të tjerë dinakë konceptuan zgjidhje të zgjuara. Një individ i tillë ishte burrështetasi britanik Winston Churchill, i cili përfitoi nga një aksident që pësoi më 13 dhjetor 1931. Pasi u godit nga një automjet teksa po kalonte Fifth Avenue në qytetin e Nju Jorkut, Churchill përjetoi dhimbje të mëdha, për të cilat mjeku i tij i përshkroi alkooli si trajtim – disa thonë se ishte vetë Churchill ai që kërkoi këtë “ilaç” specifik. Mjeku shkroi: “Churchill kërkon përdorimin e pijeve alkoolike veçanërisht në kohën e vakteve”, duke i lejuar kështu kryeministrit të ardhshëm të anashkalojë ligjin gjatë vizitave të tij në SHBA. Mjemu e përshkroi dozën si “natyrisht të pacaktuar”, por jo më pak se “250 miligram.

Rasti i Churchillit nuk ishte aspak i pazakontë, pasi farmacitë shpesh përshkruanin alkoolin si “ilaç” për shkak të përfitimeve financiare. Ishte një nga metodat e shumta që përdori Churchilli për të mposhtur rrugën e tij rreth ndalimit; një herë ai vizitoi një deputet amerikan, duke i thënë me shaka se ai e bëri këtë, pasi pirja e Churchill-it nuk duhej të pengohej nga ligjet apo feja; siç e kishte pirë dikur në prani të mbretit saudit Ibn Saud. Çurçilli përdori një përkthyes për të shpjeguar: “Feja është përshkruar si një ritual i shenjtë absolut i pirjes së duhanit dhe alkoolit para, pas dhe nëse është e nevojshme gjatë të gjitha vakteve dhe intervalet ndërmjet tyre”.

Churchill fitoi çmimin Nobel në letërsi për shkrimet dhe fjalimet e tij më 1953. Piktura të realizuara nga Churchill gjatë jetës së tij ishin mbi 500.

Agjentët Federalë u ngarkuan me zbatimin e Amendamentit të 18-të mbi ndalimi e pijeve alkoolike. Maine ishte shteti i parë amerikan që ndaloi alkoolin në 1851.

Shumë kohë përpara ndalimit, lëvizjet lokale të vetëpërmbajtjes nëpër SHBA u përpoqën të kufizonin konsumin e pijeve. Megjithëse disa lokalitete ia dolën mbanë, Maine u bë i pari që ndaloi alkoolin në nivel mbarë shtetëror, falë Ligjit të Maine të vitit 1851. Më 2 qershor 1851, ligji i Maine kaloi me sukses, megjithëse reagimi ishte mjaft domethënës sa që përfundimisht u shfuqizua vetëm pesë vjet më vonë. Megjithatë ndalimi i alkoolit u regjistrua më vonë në kushtetutën e shtetit. Pasi ndalimi përfundoi në mbarë vendin në vitin 1933, Maine i lejoi. banorët e tij të pinin përsëri, megjithëse disa shtete të tjera përqafuan stilin e jetës kundër alkoolit për dekada. Misisipi ishte mbrojtja e fundit, duke mbajtur ligjet e epokës së ndalimit deri në vitin 1966.

Eshtë jeta ime

“Të kërkohet që në Kryeqytet të ngrihet një Memorial kushtuar femrave shqiptare që u vranë, u burgosën dhe internuan padrejtësisht nga diktatura më e egër në Europë”. 

Nga Mimoza Dajçi

Shqipëria po përgatitet për zgjedhjet e reja parlamentare. Por a do të ketë përfaqësim të barazisë gjinore në kuvendin e ardhshëm, në kuotën 50/50.

Në show-un “Ferma VIP1” fitues doli një djalë, urime sigurisht, garat e paracaktuara në atë format televiziv ishin përllogaritur njësoj për të gjithë.Testet e garimit nuk ishin të lehta, megjithatë pjesëmarrëset edhe pse nuk dolën fituese i ndoqën shpirtërisht deri në fund ato. Për çudi ajo lloj konkurence nuk parashikonte dallime gjinore. 

Edhe partitë politike që pretendojnë të marrin pushtetin duhet të fokusohen më shumë në përzgjedhjen e kandidatëve për deputetë. Kryetarët e partive mos të mendojnë vetëm për kolltuqet e miqve dhe shokëve të tyre, por edhe për vajzat e gratë që kanë një kontribut të konsiderueshëm në strukturat e partisë. Jeta dhe veprimtaria politike është e njëjtë për këdo, Çdo vajzë, grua duhet të jetë e barabartë edhe në këtë “lojë politike”. Nëse fitojnë, nuk duhet të heshtin, të tregojnë kapacitetet që disponojnë. Qëndrimi i tyre në kuvend lë për të dëshëruar, ndërkohë që vendi ka shumë probleme ekonomike, sociale etj. Gratë deputete duhet të distancohen nga gabimet e qeverisë, korrupsionit, të jenë të mirë artikuluara për çështjet që prekin interesat e grave. Të flasin për të drejtat e grave ish të persekutuara politike nga regjimi komunist, të kërkojnë që në Kryeqytet të ngrihet një Memorial kushtuar femrave shqiptare që u vranë, u burgosën dhe internuan padrejtësisht nga diktatura më e egër në Europë. Të mbrojnë ligjet për të drejtat e grave dhe fëmijëve, një pjesë e të cilave po dhunohen e keqtrajtohen, vriten nga bashkëshortët e tyre. Të rralla janë ato gra parlamentare që marrin mundimin e flasin në kuvend. Sa kemi parë, ulen në atë institucion, fusin të ardhurat mujore në xhep, bëjnë jetë luksi, krahas atyre që i dhanë votën. Kësaj i thonë “pas meje le të bëhet qameti”. 

Çdo grua, vajzë apo nënë që dhunohet nga bashkëshorti ka jetën e saj, por duhet që ligjvënësit të ngrejnë zërin për to, pasi askush nuk ka të drejtë ti marrë, ti cënojë jetën nënave, grave dhe fëmijëve. Jeta është e tyre, dhe ato duhet ta jetojnë. Siç thonë edhe vargjet e këngës “It’s my life” të këngëtarit të famshëm amerikan Bon Jovi. “Eshtë jeta ime”. Ka shumë gra e vajza në Shqipëri që kanë kontribuar shumë edhe për jetën politike në vend, si personalisht ashtu edhe familjarisht. Po flas për ato gra që linin apo lenë në shtëpi fëmijët apo prindërit e sëmurë e të munduar nga hallet e viteve në diktaturë, të cilat sakrifikonin e sakrifikojnë kohën e tyre të çmuar për partinë demokratike. I takon drejtuesve të saj ti ftojnë, ti afrojnë këto zonja që sakrifikuan veten e familjet e tyre për kohët e errëta që kaloi vendi edhe pas viteve ’90-të. Në fakt edhe pas rënies së regjimit komunist në Shqipëri asnjë herë situata politike nuk ka qenë e qetë, kurdoherë ka pasur trazira, protesta, grumbullime dhe askush nuk është kujtuar ti vlerësojë ato gra qofshin gjallë apo ndarë nga jeta.

Gratë parlamentare mos ti binden verbërisht direktivave të partisë, kur ato nuk i shërbejnë interesave të drejta të grave, popullit, por të jenë të pavaruara për të shprehur interesat e drejta të grave dhe vendit, që të përfitojë e gjithë pjesa e shoqërisë. Ato duhet të tregojnë në parlament cilësitë e larta të tyre, për të krijuar besimin tek votuesit tek qytetarët, pasi të gjitha gratë sëbashku mund të çojnë përpara reformat dhe përparimin e vendit.

Dhe suksesi është i pamohueshëm, referuar mediave shqiptare dhe TV – Zërit të Amerikës rasti më i fundit është kur në Shqipëri gratë dhe vajzat po depërtojnë edhe në industrinë e prodhimit të automjeteve. Arjeta Puca themeluese e kompanisë “Timak”, që bazohet në punën e vajzave, në pak vite ja ka dalë të prodhojë disa qindra të tilla, së fundi dhe prototipin e makinës së parë të blinduar ushtarake, e cila do të ekspozohet në panairin Eurosatory në Paris. Nën moton “gratë në timonin e ndryshimit” zonja Puca po ndërton të ardhmen e saj në Shqipëri, pas kthimit nga emigracioni.

Albert Vataj/

A mund ta imagjinoni se si do të ishte të linit shtëpinë, kujtimet, ëndrrat, mallin dhe dhimbjet, për të ikur diku tjetër, atje ku askush nuk të pret, në një vend, i cili mund të të dobojë me të njëjten pamëshirë si ai fat që të dëboi nga toka e të parëve, nga atdheu që nuk mundi të vijonte të ishte më një At’ Dhé?

Ikën i përzënë nga tmerri dhe frika, nga lufta dhe nga vdekja, ikën për të besuar se mund të ketë jetë diku tjetër, diku që mund të mos ishte e rrethuar me mure dhe me tela me gjemba, me kordonë policie dhe makineri ushtarake, që në vend të mirëseardhjes të pret me skërmitje dhëmbësh, nerva të tendosura, hipokrizinë e pështirë të humanitetit dhe bukën e hidhur të mëshirës. Të pret për të të treguar se bota që ke lënë dhe ajo që ke gjetur nuk ndyshon. Nëse ike nga toka e djegur, toka që të pret është gati të të përpijë, me të njëjten pamëshirë si bombardimet dhe zjarri i armëve.

A mund të imagjinoni sfidat me të cilat do të përballeshit dhe ndjenjën e humbjes që do të ndjenit? Epo, çdo minutë 20 njerëz i nënshtrohen kësaj përvoje të hidhur dhe bëhen refugjatë. Ndoshta ju jeni edhe vetë një refugjat ose njihni njerëz të zhvendosur që jetojnë në komunitetin tuaj.

Në një botë ku dhuna, persekutimi dhe lufta detyrojnë mijëra njerëz të ikin çdo ditë, është e rëndësishme që ne të gjithë të bashkohemi në mbështetje të refugjatëve dhe ka më mirë se në Ditën Botërore të Refugjatëve? Ky rast i veçantë synon të rrisë ndërgjegjësimin dhe ndjeshmërinë për atë që kalojnë njerëzit e zhvendosur, si dhe të festojë refugjatët në të gjithë botën.