Arti pa kujtesë nuk shprehë idealet e vërteta të njeriut shqiptar për jetën, familjen, atdheun, dashurinë, urrejtjen, besën, tradhtinë, vdekjen dhe jetën e pasosur. Prandaj, tjetërsimi ynë kurrkund nuk zbulohet më frikshëm se sa në poezi e në këngë.

Milazim KRASNIQI

Para pak ditësh ishte ditëlindja e Bob Dillanit, këngëtarit legjendar dhe fituesit të Çmimit Nobel për letërsi. Kur e pati fituar Nobelin kam thënë se ai çmim do të duhej të na gëzonte ne shqiptarëve më së shumti. Pse? Sepse vlerësimi i Bob Dilanit me çmimin më të lartë për letërsi, është vlerësim për një formë të artit poetiko-muzikor, që ne shqiptarët e kemi kultivuar me shekuj. Natyrisht shkaqet dhe konteksti ynë për këtë formë simbiotike të artit, ka qenë krejtësisht tjetër nga ai i Dillanit, por rezultati ka ngjashmëri: tekstet janë krijuar për t’u kënduar dhe janë kënduar duke shkrirë qëllimisht tekstin e muzikën në një tërësi unike artistike. Kjo nuk ka ndodhur vetëm me letërsinë popullore, po edhe me letërsinë e shkruar shqipe. Mjafton të kujtohet këtu poema zulmmadhe e monumentale “Lahuta e malcis” e Gjergj Fishtës, e cila është kënduar deri vonë nga rapsodët në Kosovë. Pra, vlerësimi për poezinë-muzikë të Dillanit, ne shqiptarëve do të duhej të na gëzonte, si një vlerësim për një formë të kombinuar të poezisë e muzikës, që ndër ne ka qenë dominante. Por, nuk ndodhi ashtu. Edhe në atë rast u vërtetua që letërsia dhe kultura jonë janë shkëputur shumë nga rrënjët e saj, nga tradita mirëfilli shqiptare, ku kombinimi i poezisë me këngën kanë qenë të pandashëm, të vetëkptueshëm. Pra, shumë shekuj para mrekullisë artistike të Bob Dilanit, këtë model e kemi kultivuar me sukses të rrallë ne shqiptarët. Kënga kreshnike shqiptare, me tekst mirëfilli artistik dhe me interpretim në formë rituali, ka edukuar artistikisht e kombëtarisht breza shqiptarësh ndër shekuj. Simbioza e tekstit dhe këngës kanë përftuar një model artistik që ka pasur audiencë të madhe dhe madje aktive. (Kujtoni këngën e Salih Sylës, ku bukuria e interpretimit të këngës, provokon pasionin e grave për ta dëgjuar, me çka thyen konvencionin dhe ashtu audienca aktive bëhet e kobshme për artistin!) Kjo simbiozë e poezisë me muzikën dhe ajo audiencë aktive e ka modeluar jo vetëm përjetimin artistik, po edhe atë real të botës nga ana e shqiptarëve. Disa nga rapsodët kanë qenë poetë e këngëtarë njëkohësisht, duke mbajtur gjatë interpretimit ekuilibrat fantastikë ndërmjet kuptimit të vargjeve dhe emocioneve të muzikës. Mjafton të kujtojmë në këtë kontekst rapodë si Sali e Feriz Krasniqi, Riza Bllaca, Augustin Uka, Marash Krasniqi, Ibish Broja, etj., që të kuptojmë se ata bënë për artin poetik-muzikor po atë mrekulli artistike që bëri e bën Bob Dillani për kulturën amerikane. (Natyrisht, me kufizimet që impononte gjendja e rëndë e kombit shqiptar.)

Pse nuk u kujtua askush për këtë ngjashmëri të disa poetëve dhe rapsodëve tanë me modelin e poetit-këngëtar, që sivjet fitoi Nobelin për letërsi? Përgjigja mbetet po ajo, e dhimbshme: sepse ka një harrresë të frikshme që është vendosur mbi kulturën tonë kombëtare nga periudha e “vesternizimit” të rremë dhe realizmit socialist e që po vazhdon me egërsi edhe në ditët tona të një liberalizmi anarkist. Gjatë kësaj kohe na është fshirë një pjesë e rëndësishme e kujtesës kulturore. Prandaj, sot eksperimentohet një art e kulturë pa kujtesë. Ama, arti pa kujtesë nuk shprehë idealet e vërteta të njeriut shqiptar për jetën, familjen, atdheun, dashurinë, urrejtjen, besën, tradhtinë, vdekjen dhe jetën e pasosur. Prandaj, tjetërsimi ynë kurrkund nuk zbulohet më frikshëm se sa në poezi e në këngë. Meqë kjo shkëputje nga vlerat e traditës shqiptare ka ndodhur në përmasa tmerruese, pothuaje askush më nuk e ndjen, as nuk e sheh gjëmën e kësaj shkëputjeje. Po rrezikojmë që të lëmë prapa vetes një amulli kultrurore. Nëse kjo ndodhë, do të jetë truall për zombet, që edhe nëse si nëpër mjegull do të thonë se janë shqiptarë, kulturalisht nuk do të jenë të tillë. Prandaj, verdikti i sivjemë i Komitetit të Nobelit meritonte vëmendjen tonë në këtë drejtim. Bile ka kohë që kjo të bëhet. Fjala vjen, mund të organizohen sesione e konferenca të reja shkencore lidhur me këtë tematikë, që të trajtohen aedët homerikë, rapsodët e këngëve kreshnike, modeli i poetit Gjergj Fishta, për të ardhur deri te të kuptuarit më të mirë edhe të mrekullisë artistike të Bob Dillanit. E gjitha kjo do të duhej të bëhej në kontekstin e vlerave të poezisë dhe të muzikës tonë shqiptare, e cila i ka rrënjët thellë në antikitet, atje ku poezia e muzika ishin bashkë. Dhe bashkë erdhën edhe përmjet aedëve, këngëve akritike e atyre kreshnike, poezisë alamiado, poezisë fishtiane, këngëve historike e deri te rapi. Por, amnezionin tonë duket se nuk po arrin të na e shërojë as mrekullia që ndodhi me Bob Dillanin. Ndërsa, vlerësimi i veprës së tij gjithnjë mbetet rast që t’i kthehemi kësaj çështjeje. T’u kthehemi modeleve tona artistike dhe rrënjëve tona kulturore.

Nga Rafael Floqi ‘Psikologjia e vetvetes’

Truri juaj është i lidhur për t’u fokusuar në negative. Ja se si të ndërtoni një mentalitet të ri, më pozitiv, në çdo kohë, kudo. Sapo keni marrë telefonin me një nga klientët tuaj më të rëndësishëm. Marrëveshja që do të ndryshonte lojën që po përpiqeshit të mbyllni është e mbyllur. Ata nuk janë të interesuar.

Sapo keni vendosur 10 investitorë potencialë. Ata të gjithë thonë se janë “të interesuar”, por kanë kaluar dy javë. Ju rifreskoni kutinë tuaj hyrëse çdo orë, por ende nuk ka asnjë fjalë.

Si reagoni në këto situata?

Nëse jeni si shumica e njerëzve, mendja juaj vërshon me negativitet. “Ndoshta produkti ynë është i neveritshëm,” “Pse nuk mund të bëj një pushim?” ose “Ndoshta ka diçka që nuk shkon me mua.”

Neuroshkencëtarët kanë një emër për këtë zakon automatik të trurit: “paragjykim negativ”. Është një tipar adaptiv i psikologjisë njerëzore që na shërbeu mirë kur po gjuanim me shtiza në savanë 120,000 vjet më parë.

Sidoqoftë, në kohët moderne, ky zakon i trurit na bën të reagojmë ndaj një emaili të ashpër ose bisedës së vështirë sikur jeta jonë të ishte në rrezik. Ai aktivizon një kaskadë të hormoneve të stresit dhe na lë të fiksuar ndaj kërcënimeve të mundshme, të paaftë për të parë pamjen më të madhe.

Neuroshkencëtari Rick Hanson ka një analogji të madhe për këtë cilësi të çuditshme të mendjes. “Truri juaj,” shkruan ai në librin e tij “Truri i Budës”, “është si Velcro për përvojat negative dhe Teflon për ato pozitive”. Kur humbet një klient, kur investitorët nuk vijnë në telefon, ose kur përballesh me qindra zhgënjime të tjera të përditshme të jetës, je i prirur të harrosh të gjitha gjërat e mira dhe në vend të kësaj të fiksohesh pas negatives.

Si mund ta kthejmë këtë zakon të ngurtë të mendjes?

Tre fjalë: Verejtje-Ndryshim-Rilidhje ( Notice-Shift-Rewire) Kjo strategji e thjeshtë vë në praktikë depërtimin thelbësor që doli nga revolucioni i neuroshkencës në 30 vitet e fundit – njohuria që, sipas fjalëve të neuroshkencëtarit të hershëm Donald Hebb, “neuronet që ndezin së bashku, lidhen së bashku”. Është njohuria që na kujton se truri nuk është i fiksuar. Zakonet e tij nuk janë si allçi. Ata janë më shumë si plastikë, mjaft të fortë për t’i rezistuar shtytjeve të herëpashershme, por mjaftueshëm të përkulshëm për të ndryshuar në përgjigje të përpjekjeve të përsëritura.

Kjo është magjia e Notice-Shift-Rewire. Duke marrë një moment çdo ditë për të tërhequr vëmendjen tonë te kjo praktikë, ne ndërtojmë zakonin e zhvendosjes nga paragjykimi negativ në gjendje më të dobishme mendore: duke kujtuar fitoret tona të së kaluarës, duke festuar pikat tona të forta dhe duke e parë jetën si një seri mundësish dhe jo një slogan i pamëshirshëm përmes pengesave dhe thyerjes së zemrës.

Si e integroni praktikën e Notice-Shift-Rewire në mes të jetës së përditshme?

1. Vini re paragjykimin tuaj negativ.

Hapi i parë është të ndërgjegjësoni këtë zakon të zakonshëm të mendjes. Kapeni veten kur rrëshqitni në dyshime për veten, përsiatje, ankth dhe frikë. Vini re kur mendja juaj fillon të tregojë skenarë të rasteve më të këqija se si gjithçka do të shembet.

2. Kaloni në një moment mirënjohjeje.

Vërejtja hap hapësirën për gdhendjen e rrugëve të reja nervore. Zhvendosja ju lejon të vërshoni këtë hapësirë ??me një fokus më produktiv të vëmendjes. Disa sekonda mirënjohje janë mënyra më efikase për ta bërë këtë. Mendoni për një gjë për të cilën jeni mirënjohës tani. Shtëpia juaj. Puna jote. Shendeti juaj. Familja jote. Talentet dhe pikat tuaja të forta. Makina juaj.

3. Rivendos trurin tuaj.

Ja ku fillon puna e vërtetë. Hanson e quan këtë akt të thjeshtë të shijimit. Duhen 15 sekonda për të qëndruar me këtë mentalitet të ri — për ta koduar atë thellë në strukturën e mendjes suaj.

Ky hap i fundit është vendi ku ne transformojmë zakonin tonë të zakonshëm për të anashkaluar pozitiven. Është vendi ku ne e zhvendosim reagimin e trurit ndaj të gjitha të mirave në jetë nga Teflon në Velcro. Ne po kthejmë telat tona të evoluara në kokën tonë — duke marrë vetëm disa sekonda për të ndërtuar kujtime më të forta rreth të gjitha gjërave të mira që ndodhin në jetë.

Gjëja më e mirë në lidhje me këtë praktikë është se është efikase në kohë, e lëvizshme dhe e fuqishme. Duhen më pak se 30 sekonda, ju mund ta bëni atë në çdo kohë dhe kudo dhe do të filloni të përjetoni një ndryshim të menjëhershëm në mentalitetin tuaj.

Në momentin që bëni këtë ndryshim, gjithçka ndryshon. Ju kujtoni qëllimin tuaj, prisni sfida të reja dhe e përballoni jetën me optimizëm të përtërirë.

Provojeni një herë në ditë, çdo ditë për një javë dhe shikoni se çfarë ndodh.

Çfarë i lëndon më shumë narcisistët? Si t’ia thyeni zemrën një narcisisti?

Thyerja e zemrës së një narcisisti mund të duket si një arritje e pamundur, pasi ata njihen për ndjenjën e tyre të fryrë të vetëvlerësimit dhe mungesës së ndjeshmërisë. Megjithatë, ka disa veprime dhe sjellje që mund t’i plagosin thellë emocionalisht. Për të kuptuar se çfarë i lëndon më shumë narcisistët, duhet të thellohemi në psikikën e tyre dhe të eksplorojmë dobësitë e tyre. 

 Sfidoni madhështinë e tyre: 

Narcistët lulëzojnë duke u perceptuar si superiorë ndaj të tjerëve. Sfidimi i besimeve ose arritjeve të tyre mund të jetë një goditje për egon e tyre. Angazhohuni në biseda të sinqerta që vënë në dyshim imazhin e tyre të ekzagjeruar për veten, por përgatituni për reagime mbrojtëse.

 Injoroni nevojën e tyre për vëmendje: 

Narcistët dëshirojnë admirim dhe vëmendje të vazhdueshme. Duke tërhequr vëmendjen tuaj dhe duke refuzuar të ushqeni egon e tyre, ju mund të shponi egocentrizmin e tyre. Kjo mund t’i bëjë ata të ndihen të parëndësishëm dhe të parëndësishëm, gjë që është thellësisht shqetësuese për ta.

 Vendosni kufij dhe pohoni veten: 

Narcistët shpesh shpërfillin kufijtë dhe ndjenjat e të tjerëve. Duke vendosur me vendosmëri kufijtë tuaj dhe duke mbrojtur veten, ju pohoni individualitetin tuaj dhe sfidoni besimin e tyre se ata kanë të drejtë për trajtim të veçantë.

 Ekspozoni taktikat e tyre manipuluese: 

Narcistët janë manipulues të aftë që përdorin sharmin dhe manipulimin për të marrë atë që duan. Duke iu drejtuar hapur taktikat e tyre dhe duke refuzuar të manipulohen, ju ua hiqni fuqinë dhe zbuloni qëllimet e tyre të vërteta.

 Refuzoni nevojën e tyre për kontroll: 

Narcistët kanë një dëshirë të pashuar për kontroll mbi të tjerët. Duke pohuar pavarësinë tuaj dhe duke refuzuar të përmbushni kërkesat e tyre, ju sfidoni ndjenjën e tyre të kontrollit, gjë që mund të jetë thellësisht shqetësuese për ta.

 Tregoni ndjeshmëri ndaj të tjerëve: 

Narcistëve u mungon empatia dhe shpesh i shfrytëzojnë të tjerët për përfitimet e tyre. Duke shfaqur ndjeshmëri të vërtetë ndaj të tjerëve, ju nënvizoni mungesën e tyre të dhembshurisë dhe ekspozoni natyrën e tyre të vërtetë.

 Angazhohuni në kujdesin për veten: 

Narcistët shpesh e perceptojnë veten si të përsosur dhe superior. Duke u fokusuar në kujdesin për veten dhe rritjen personale, ju demonstroni se i jepni përparësi mirëqenies suaj mbi miratimin ose vërtetimin e tyre.

Është e rëndësishme të theksohet se përpjekja për të thyer zemrën e një narcisisti nuk duhet të bëhet për hakmarrje ose me qëllim keqdashës. Në vend të kësaj, këto strategji duhet të përdoren me synimin për të vendosur kufij të shëndetshëm dhe për të promovuar rritjen personale.

Mbani mend, thyerja e zemrës së një narcisisti nuk është një rezultat i garantuar, pasi ata thjesht mund të hedhin poshtë përpjekjet tuaja ose të hakmerren me manipulime të mëtejshme. Është thelbësore t’i jepni përparësi mirëqenies suaj dhe të kërkoni ndihmë profesionale nëse është e nevojshme kur keni të bëni me individë narcisistë.

Si përfundim, sfidimi i madhështisë së një narcisisti, vendosja e kufijve, ekspozimi i taktikave të manipulimit, refuzimi i kontrollit, shfaqja e ndjeshmërisë ndaj të tjerëve dhe përqendrimi në kujdesin për veten janë mënyra efektive për të lënduar potencialisht një narcisist emocionalisht. Megjithatë, mbani në mend se thyerja e zemrës së një narcisisti mund të mos jetë gjithmonë e mundur ose e këshillueshme në çdo situatë.

Nga Jeton Kelmendi/

Libri me poezi “Duke pritur ditën e tetë”, shkruar nga autori Anton Marku, është një udhëtim emocional nëpër mendimet, ndjenjat dhe përvojat e njeriut në rrugën e jetës. Rrugëtim ky, nëpër të cilin poeti e gjen veten çdo ditë dhe çdo kohë, natyrisht me një koncept udhëtimi me vetveten, nëpër kohëra dhe imazhe shumë dimensionale, sikur për nga nuancat kuptimore, po ashtu edhe refleksionet gjuhësore dhe stilistike. Me gjuhën e tij suptile dhe poetike, Marku na udhëzon në botën e brendshme, duke reflektuar mbi dashurinë, humbjen, kujtesën dhe shpresën në mënyra të thella dhe të frymëzuara. Kësisoj, Marku nxjerr nga vetja e tij botën e brendshme dhe madje duke e shëtitur këtë “botë” nëpër të shtatë ditët e javës dhe ndalon për të pritur ditën e tetë. Kjo ditë sipas autorit do të vijë, por se kur, kjo pastaj edhe ngre një pikëpyetje.

Titulli i librit “Duke pritur ditën e tetë” i poetit Anton Marku përshkruan një udhëtim të brendshëm, të

hapur dhe të thellë në botën e ndjenjave dhe mendimeve të shkrimtarit. Në këtë libër, autori spikat me tematikat e zgjedhura, ku e përdor mirë përvojën në fushën e shkrimtarisë dhe sidomos stisjen imagjinare poetike, për çka me kujdes ndërton poezi të realizuara artistikisht. Sipas mendimit tim faktorët që e bëjnë këtë libër të veçantë, pse qasja poetike e autorit përfaqëson një dimension të tillë, të thellë dhe të veçantë, është pikërisht tentativa për ta vendosur vargun në një pikë, nga ku mund të shihet jeta lëvizëse dhe lëvizja e jetesës.

Mbi këtë parim, poeti Marku shpreh ndjenjat valëzuese dhe përvojat e tij nëpërmjet një gjuhe poetike të

mrekullueshme dhe një lirike të realizuar mirë edhe nga aspekti tematik, edhe nga aspekti përmbajtësor. Poezitë e tij nuk janë një shprehje e thjeshtë e ndjenjave, por ato përhapin thellësinë dhe kompleksitetin e emocioneve njerëzore në një mënyrë të provokuese. Poeti, që konsideroj se është poet i konciziteteve, pra Anton Marku përdor imazhe të pasura, metafora dhe simbole që e pasurojnë tekstin dhe e bëjnë atë tërheqës për lexuesin.

Natyrisht se kjo poezi më së shumti pëlqehet nga lexuesi i konsoliduar, pra shkrimtarët që janë edhe vetë pjesë e kësaj bote. Në këtë mënyrë, Marku arrin të krijojë një lidhje të fortë midis lexuesit dhe tekstit të tij, duke e bërë atë një përvojë letrare të larmishme.

Qasja poetike e autorit është e rëndësishme për të ngritur librin në një dimension të tillë të thellë sepse i lejon lexuesit të ndjehen të lidhur me çdo fjalë dhe çdo imazh që ai krijon. Duke shfrytëzuar fuqinë e poezisë, Marku ia arrin të ndajë ndjenjat dhe mendimet e tij në një mënyrë Duke pritur ditën e tetë të thellë dhe të frymëzuar, duke e bërë lexuesin të ndjehet si një pjesë e historive dhe emocioneve të tij.

Titulli “Duke pritur ditën e tetë” ka një dimension të thellë dhe metaforik në këtë kontekst. Ditë e tetë është

një koncept i njohur në letërsinë botërore, i cili është përdorur për të përfaqësuar shpërthimin e një realizimi

apo një moment të rëndësishëm në jetën e një personi. Në librin e Markut, ky titull krijon ndjenjën e pritjes,

tërheqëse dhe emocionuese, që e bën lexuesin të ndjehet si në pritje të një momenti të madh apo tërësor nëpër rrugën e jetës. Për autorin, ditën e tetë mund ta interpretojmë si një moment vendimtar, një pikë kulmore ku shfaqen shumë nga ndjenjat dhe reflektimet personale të autorit.

Përmes kësaj qasjeje shumë personale, Marku e ngre librin në një dimension të veçantë, duke e bërë atë

një eksperiencë letrare që prek zemrën dhe mendjen e lexuesit. Me poezitë e tij të thella dhe të frymëzuara, ai na udhëzon në një udhëtim emocional e filozofik, duke na bërë të reflektojmë mbi jetën, dashurinë, humbjen dhe shpresën në mënyra të thella dhe të frymëzuara. Anton Marku përdor një stil të shkrimit shkurtër

dhe tërheqës në poezitë e tij për të transmetuar thelbin e mendimeve dhe ndjenjave të tij. Përdorimi i fjalëve dhe imazheve të zgjedhura me kujdes i lejon atij që të shprehë shumë në një hapësirë relativisht të vogël, duke e bërë përmbajtjen e tij të ndjeshme dhe të thellë. Në pak fjalë ai ngarkon shumë mendime.

Poezitë e tij të shkurtra janë si grumbullime të momenteve të përjetuara dhe mendimeve të thella, të cilat ai përpiqet t’i përforcojë në mënyrë efektive përmes fjalëve të zgjedhura me kujdes dhe sintaksës së thjeshtë por të fuqishme. Në këtë mënyrë, ai arrin të shprehë thelbin e ndjenjave dhe ideve të tij në mënyrë të qartë dhe tërheqëse për lexuesin. Përsa i përket titujve të librit të tij, ata janë të shkurtër po ashtu dhe të fokusuar në thelbin e tematikës, duke e bërë përmbajtjen e librit të qartë dhe të identifikueshme për lexuesin. Kjo qasje e thjeshtë dhe e drejtëpërdrejtë në tituj e bën librin e tij të shkëlqejë për lexuesit, duke i lejuar ata të kuptojnë me lehtësi temën

kryesore dhe fokuset e tij. Në përgjithësi, përdorimi i një stili të shkurtër dhe të fokusuar nga Marku në poezitë e këtij libri është një strategji e suksesshme për të transmetuar mendimet dhe ndjenjat e tij në një mënyrë të fortë dhe tërheqëse. Kjo i lejon atij të krijojë një lidhje të ngushtë dhe të thellë me publikun, duke e bërë përvojën letrare më të rëndësishme

dhe më të thellë për ata që e lexojnë. Duke qenë se shkrimi dhe sidomos poezia ka modelin e vet të të shkruarit dhe kjo e dallon një shkrimtar nga tjetri, unë konsideroj se edhe leximi e ka atë lexuesin e vet, i cili dallon nga një lexues tjetër. Për mua ky është një lexim kontekstual që i kam bërë këtij libri.

Artan Nati/

Historia e Otellos zhvillohet në Venecia në fund të shekullit të 16-të. Otello, gjenerali afrikan i ushtrisë veneciane, mashtrohet duke menduar se gruaja e tij (Desdemona) ka kryer tradhëti bashkëshortore për shkak të Jagos. Jago planifikon hakmarrjen e tij pasi Otello i jep anijen e tij nëntogerit Kasios. Jago përdor pakënaqësinë e tij për të shfaqur një situatë ku Kasio dhe Desdemona kanë një lidhje. Kjo padyshim nuk ndodh kurrë, por Jago e sheh besueshmërinë e Otellos si një dobësi dhe jo një virtyt dhe e bind Otellon për këtë lidhje fiktive. Jago e ndjente se meritonte një status më të lartë, se ishte superior ndaj Kasios dhe më profesionist se Otello. Jago ishte një luftëtar i pastër dhe nuk i interesonte Desdemona, por vetëm pushteti dhe statusi i tij. Pas leximit të Otello-s së Shekspirit, temat mbizotëruese të pabesisë, manipulimit dhe mashtrimit, mund të themi se veprimet përshkruajnë një person në se ai është i mirë apo i keq. Si protagonisti kryesor, Jago komploton për të prishur reputacionin dhe jetën e dashurisë së Otellos. Kuptohet se si motivet e Jagos portretizojnë natyrën e tij të ligë. Ndërsa Otello padyshim posedon sjellje të mirë, por pasi mbyti gruan e tij Desdemona deri në vdekjen e saj të pashmangshme, kush e ka fajin? A i justifikojnë qëllimet e Jagos veprimet e Otellos apo Otello është një person i keq? Linja midis së mirës dhe së keqes tani është e paqartë.

Pra, ku është vija e saktë midis së mirës dhe së keqes? Ajo vijë midis së mirës dhe së keqes është e depërtueshme. Secili prej nesh mund ta kalojë atë dhe ne të gjithë kemi kapacitetin për mirësii dhe ligësi. Është situata që e nxjerr atë në pah. Është e mundur që njerëzit me qëllimet e duhura të bëjnë gjëra të gabuara.

Otello nuk është plotësisht përgjegjës për veprimet e tij. Ai ishte naiv dhe krejtësisht i verbër ndaj dinakërisë së Jagos. Megjithëse veprimi i vrasjes së gruas së tij mund të jetë i padrejtë, ishin thjesht veprimet e Jagos që shërbyen si motive të Otellos për të kryer veprën. Ai ndezi zjarrin që do të bënte që Otello të vepronte me rrëmbim impulsiv.

Rezultatet e veprimeve tona tregojnë gjithashtu nëse ato janë të mira apo të këqija. Duhet parë çfaré themi dhe béjmë si edhe rezultatet që prodhojnë. A e zvogëlojnë apo e shtojnë vuajtjen? Ajo që ne mendojmë të jetë e mirë nuk është gjithmonë e tillë. Naiviteti, injoranca, krenaria dhe marrëzia e thjeshtë mund të na mashtrojnë të mendojmë se diçka krejtësisht e neveritshme është e mirë.

Një shembull i kësaj është komunizmi. Në pamje të parë, dukej si një ide e mirë që më në fund do të përfundonte një utopi, por rezultatet që prodhoi ishin tragjedi. Mbi 100 milionë njerëz u vranë vetëm në shekullin e 20-të, megjithatë kjo nuk mjafton për të bindur disa ideologë dhe parti komuniste në botë që pretendojnë se socializmi mund të funksionojë.Në Shqipëri me fitoren e komunizmit shumë njerëz donin të fitonin statusin social të mohuar, ndërsa të tjerët thjesht kishin frikë se do të pushkatoheshin nëse nuk do të respektonin, ndërkohë që komunistët ushtruan terror ndaj intelektualëve dhe të shpronësuarëve. Të tjerë mirëpritën krijimin e shtetit shqiptar pas dekadash mjerimi dhe poshtërimi nga fqinjët ndërkohë që nën maskën e internacionalizmit Shqipëria u kthye vasale e Jugosllavisë. Qellimi I komunizmit per te krijuar barazi jo vetem qe deshtoi, por si për ironi në emër të barazisë rrëshkiti në krijimin e një kastë të privilegjuar të cilët krijuan privilege për vete dhe barazi mjerimi për popullsinë si edhe skllaveroi shtresën intelektuale dhe kundështarët e regjimit. 

Sistemi nxorri ne dukje anen negative te njeriut te mire dhe ktheu ne monstra njerezit negativ. 

Dhe erdhi demokracia, më në fund ëndërra jonë po bëhej realitet dhe Shqipëria do të bëhej si gjithë Europa. Nuk ndodhi vërtet ashtu dhe populli shpresonte se ndoshta sa të largoheshinn këta të korruptuar që drejtonin vendin dhe çdo gjë do të rregullohej. Faji nuk ishte tërësisht I tyre por i sistemit qe ndërtuam dhe I dha mundësi te keqes dhe njerëzve të këqinj te dalin ne krye. Shqiperia ka nevojë te ndertojë sistemin më parë që t’i japi mundësi të mirës te shfaqet tek njerëzit e mirë.  Diktatura qofte e majte apo e djathte shpesh edhe ekstreme nuk ka te bëjë shume me te majten apo te djathten, por me njeriun dhe sistemin qe ndertojne njerezit. Njerezit djallëzorë dhe narcisist mendojne si të marrin pushtet dhe sistemet e këqija favorizojnë pikërisht këta njerëz siç ndodhi me Stalinin, Hitlerin, Enver Hoxhën etj si dhe ndjekësit e tyre. 

Kjo është arsyeja pse duhet të mendojmë se është e rrezikshme që dikush ta konsiderojë veten një person të mirë. Do të thotë se ata janë të pavetëdijshëm se sa shumë të këqija janë në gjendje të bëjnë. Aftësia jonë për të keqen nuk zhduket. Na josh çdo ditë dhe kemi çdo arsye ta mirëpresim me dëshirë dhe, aq më keq, ta përqafojmë.

Shikoni botën në të cilën jetojmë. Ne kemi çdo arsye për të qenë të hidhëruar dhe të zemëruar. Nëse je ateist, jeta nuk ka kuptim përtej asaj që mund t’i japësh dhe është e vështirë të gjesh kuptim në një ekzistencë kaq të dhimbshme si kjo. Nëse besoni se Zoti ekziston, ndoshta jeni të zemëruar për krijimin e një bote të tillë. Ne kemi më shumë se mjaftueshëm nxitje për të lejuar që e keqja të mbretërojë përmes dhimbjes sonë, dhe të bindësh veten se jemi njerëz të mirë, na verbon aftësinë dalluese për të keqen më të rrezikshme, të keqen brenda vetes. Kjo është arësyeja që drejtësia e re dhe fryma europiane në vend po gjykon dhe dënon Jagot që drejtojnë vendin, të ndërgjegjësojë ndjekësit e tyre të verbuar nga djallëzia e Jagove dhe t’i japi mundësi Otellove dhe intelektualëve të ndershëm të krijojnë sistemin e ri që t’i japi mundësi të mirës të triumfojë përfundimisht në Shqipëri.

Ledio Xhoxhi/

Më 22 maj 1827, në Elbasan, lindi Kostandin Kristoforidhi, lëvrues dhe studiues i gjuhës shqipe, veprimtar i Rilindjes Kombëtare në fushën e arsimit dhe të kulturës. Nga viti 1847 ndoqi gjimnazin “Zosimea” të Janinës. Më 1857 shkoi në Stamboll dhe hartoi një “Memorandum për gjuhën shqipe” për të treguar nevojën e një pune të re me përkthimet shqip. Qëndroi në Maltë deri më 1860 në një seminar protestant, ku ndërkohë përfundoi përkthimin e “Dhiatës së Re” toskërisht e gegërisht. Më 1861 deri më 1865 u vendos si mësues në Tunis (Tunizi), ku hyri në marrëdhënie me përfaqësuesin e Shoqërisë Biblike të Londrës, në Stamboll. Më 1866 botoi përkthimin e parë gegërisht “Katër Ungjijtë dhe punët e Apostujve” dhe vijoi për shumë vjet përkthimet nga Shkrimi i Shenjtë: “Psallmet” (toskërisht 1868, gegërisht 1869, “Dhiata e Re” (gegërisht, 1869; toskërisht, 1870), “Të bërët dhe të dalët” (toskërisht 1880), “Fjalët e urta të Solomonit” etj. Që nga vitin 1870 udhëtoi disa herë nëpër Shqipëri për të mbledhur fjalë e shprehje nga goja e popullit, për të përhapur librat e vet dhe për t’u mësuar bashkatdhetarëve shqipen e shkruar. Veprimtaria e Kostandin Kristoforidhit u përqendrua në dy fusha të lidhura ngushtë: në fushën e gjuhës dhe të arsimit shqip. Më 1867 botoi “Abetaren” gegërisht, më 1868 toskërisht dhe libra të vegjël për nxënësit. Ai nxori në dritë vlera të visareve të gjuhës së popullit, dha ndihmesë për pastërtinë e gjuhës dhe dëshmoi se dialektet e shqipes nuk kishin dallime të mëdha. U nda nga jeta në vitin 1895.