Dr. Eugent Kllapi/

Pikë së pari do shpjeguar se çfarë quajmë identitet kombëtar, komb sipas kuptimit të sotëm dhe të djeshëm në revolucionin grek dhe pas tij.

Kuptimi jonë i sotëm i shtet kombit lind pas shek 18 kur e gjithë bota po formësohej në komb-shtete në disa modele.

Modeli i parë ishte ai gjerman që nga romantizmi gjerman besonte se kombshteti shprehte hapësirën territoriale deri aty ku kishte gjermane të shpërndarë, gjë e fituar kjo nga udhëheqesit e mesjetës.

Modeli i dytë, modeli francez pak më shumë bashkohor mendonte se kombshteti ishte një hapësirë territoriale institucionale ku të gjithë shtetasit pa dallim ishin francezë, i bashkonte ligji.

Modeli i tretë, zviceran është në bazë të bashkimit të etnive. Te gjitha ato etni bashkuese brenda vetes qe formonin shtetin angazhoheshin te beheshin nje komb brenda nje ligjesie, pra multikulturor, multietnik. Njesoj pothuajse edhe SHBA po me shume ata ngrejne lart aspektin multikulturor e ligjor meqe jane nja 200 etni bashke.

Kuptimi dhe dilema(ose jo) nese Bubulina ishte shqiptare apo jo, meqe perfaqesonte etnine arberore te asaj kohe, lind me modelin lindor te te berit shtet.

Nqs Franca e ndau fene nga shteti ne koncept qe me Rishelje(i pari Jezusi qe tha jepi Cezarit cfare i takon Cezarit, Zotit cka eshte e Zotit), nje kardinal afer mbretit qe besonte se mbreteria mund te udhehiqej me mire pa nderhyrjen e fese, dhe me pas me Revolucionin Francez u nda me thike shteti nga feja, dhe nqs kete koncept, te ndarjes se fese nga shteti, (feja kishte shpirteroren dhe nuk nderhynte ne aspektet drejtuese te shtetit) e ndoqen edhe shtetet e tjera perendimore, ne krahun tjeter sidomos ne Lindjen e Mesme ky koncept nuk kuptohej ose u kuptua vone. Ne modelin lindor, feja ishte shteti, nuk e pranojne laicizmin(dhe shekullarizmin e lindur Turqi) ose bejne sikur e pranojne pasi eshte model shteti i importuar jo si ata duan(psh Sheriati).

Ky model mbizoterues qe pengonte kuptimin e kombshtetit, ose e zbehte ate ne qender te shtetit ve aspektin shpirteror te fese. Kuptohet kjo dhe nga roli i fuqishem i fese qe ka pasur ne mesjete edhe ne politike, kulture, arsim, ekonomi etj.

Para se te krijohej Greqia elementi i identitetit etnik dhe kombetar me aq sa kuptohej kombi ishte fetar. Ne etnine greke qe nga koha kur lindi krishterimi, feja ishte elementi kryesor identitar e me pas ajo ndikonte ne te gjitha elementet e tjera. I fetarizonte nga pak, si gjuhen, zakonet etj. Njesoj si Turqi(perandori Osmane) e tutje. Po te ishte i krishtere ne ate zone ishe helen ose grek edhe po te ishe nga Republika Dominikane apo nga Sudani. Kjo mbizoteronte dhe i kundervihej muslimaniznit perballe. Nga ana etnike feja ishte perbashkuese dhe per ngjizjen e kombshtetit. U futen aty grumbull zakonesh e traditash si shqiptare, rumune, cifute, serbe, bullgare edhe ndonje kongolez. Te gjithe keta u quajten greke me pahir.

Por me lindjen e kombshtetit grek me modelin francez dhe misherimit te modelit gjerman te kombshtetit(Ideja e VorioEpirit, Megalidea) u pa e udhes te mbahej akoma i fuqishem elementi fetar per ta instrumentalizuar pilitikisht. Duket si e menjanuar por feja eshte shume e fuqishme per qellimet politike. Njesoj eshte modeli edhe ne Serbi(po i meshohet shume edhe ne Kosove, te ngrihet me shume identiteti fetar sesa kombetar ne media, dhe me ne Maqedonine e Veriut nga shqiptatet ka nje zell te shtuar te identitetit fetar sesa kombetar) Pra nga nje ane ‘de juro’ kane model perendimor edhe si misherim i demokracise, nga ana tjeter sillen sikur fetarizmi duhet te kete rol qendror.

Ne anen e kundert per te shpjeguar Bubulinen element perbashkues i identitetit kombetar shqiptar me modelin francez te kombshtetit nuk ka qene feja por gjuha dhe zakonet. Madje vete fetaret te shume feve kane ndikuar fuqimisht per te bere gjuhen dhe zakonet, shtetin me shume se populli te udhehiqej nga feja po nuk i fetarizoi. Shqiptari e nderroi fene shume here qe nga paganizmi por e respekton ate. E ka te rendesishme po jo me shume se identiteti i tij kombetar. Kush ishte shqiptar ishte shqiptar e nuk ishte turk se ishte musliman apo italian pse ishte katolik.

Para se te ngjizej kombshteti shqiptar kjo etni/komb i bashkonte gjuha, zakonet, fete. Arberit dhe arvanitet, arbereshet apo i fundit ne Zelande te Re e quanin veten shqiptar.

Kur Bubulina e quan veten shqiptare, cdo Greqia e sotme, qe u krijua si ide e Rusise e djeshme per krishterimin bashke me fuqite e tjera te medha pas luftes me Perandorine osmane, per ta quajtur ate greke? Pike se pari nuk ka greke te paster sipas identitetit kombetar grek(ye ardhur nga helenet, greke te vjeter) dhe Bubulina perfshihej ne kete territor,(modeli francez) dhe nuk ka figura historike te pastra greke te mesjetes, arrijne deri aty sa dikur edhe Skenderbeun e Kostandinin e madh ta bejne grek.

Ne radhe te dyte ajo ishte ne ate kohe shqiptare-arnaute-arvanite pasi identiteti i saj nuk jepet pas revolucionit, ajo e kishte nje identitet si te tille qe kur u lind e u rrit.

Ajo ishte shqiptare qe ndikoi si shume figura te tjera per ndertimin e shtet-kombit grek per t’u shkeputur nga Perandoria Osmane.

Astrit Lulushi/

Çdo maj, familjet amerikane festojnë matriarkët e tyre me lule, kartolina dhe telefonata. Mijëra vjet përpara se të fillonte kjo traditë moderne e Ditës së Nënës, romakët e lashtë kishin një kremtim të ngjashëm, megjithëse u përqendrua në martesë dhe lindje të paktën po aq sa te vetë nënat. E festuar çdo vit më 1 mars, Matronalia përkujtoi ngritjen e një tempulli për Juno Lucina, perëndeshë romake e lindjes së fëmijëve, në kodrën Esquiline të Romës.

Ashtu si në Ditën tonë moderne të Nënës, bashkëshortët u bënin dhurata grave të tyre – por këtu përfundon ngjashmëria. Matronalia ishte një çështje mjaft e devotshme; pas një kortezhi me gra të martuara në tempull për t’i bërë oferta Juno Lucinës, familjet ktheheshin në shtëpi dhe luteshin për lumturinë martesore. Gra të skllavëruara u bënë gjithashtu pjesë e festimeve. Megjithatë, Matronalia nuk ishte e vetmja festë romake e lashtë që lidhej me nënat. Në fakt, ishte mjaft e zbutur në krahasim me kremtimin vjetor të Nënës së Madhe të Perëndive, e njohur gjithashtu si Magna Mater ose Cybele, e cila hyri në panteonin romak rreth shekullit të tretë pes. Festivali i saj, i quajtur Megalensia, zhvillohej gjatë disa ditëve në mars ose prill dhe përfshinte lojëra, shfaqje teatrale dhe rituale të tjera.

Të gjithë kemi nëna, gra, motra, ose të afërm që kanë…

Fuqia ushtarake e UÇK-së mund të ketë qenë më e vogël se sa ajo lëvizjes partizane, por mençuria politike e transformoi në një ushtri fitimtare, natyrisht në krahun e NATO-s. Pra, mençuria e udhëheqësve të projekteve mund të ketë ndikim në zhvillimin e ngjarjeve, çka e bën të rëndësishëm rolin e elitave dhe aftësinë e popullit që të orientohet në pajtim me interesat vitale.

Milazim KRASNIQI

Raporti i shqiptarëve të sotëm dhe i paraardhësve të tyre ilirë, me popuj e shtete të tjera, kësaj radhe me theks tek aleatët, duhet të jetë objekt i një historie kritike, ku do të analizoheshin e ballafaqoheshin të gjitha burimet ekzistuese dhe do të vlerësoheshin realisht të gjitha ato zhvillime, pra si një histori e raporteve të shqiptarëve me aleatët. Por, ne një histori të tillë nuk e kemi ende dhe me gjasë nuk do ta kemi edhe për një kohë të gjatë, për aq kohë sa nuk ndiejmë nevojë për t’u shkëputur nga interpretimet jokritike e edhe pseudoshkencore për të kaluarën tonë. Prandaj na ndodhë jo rrallë që për të njëjtën ngjarje të kemi interpretime diametralisht të kundërta, gjë që e shton konfuzionin dhe e mjegullon të vërtetën. Ne na ndodhë jo rrallë madje që aleatët t’i përjetojmë ose t’i paraqesim si armiq, ndërsa armiqtë t’i paraqesim si aleatë. E vërteta është se ka pasur edhe ndërrim rolesh të tyre nëpër kohë, pra kalim nga njëri status tek tjetri, një ngatërrim fatkeq, pak a shumë të ngjashëm me skenën e fundit të romanit “Ferma e kafshëve” të Xhorxh Orvellit, ku në një zënkë ndërmet njerëzve e derrave, rolet përzihen aq shumë sa që është vështirë të dallohet cili është derri e cili njeriu. Aleatët tanë shpesh janë në aso pamjesh të përziera.

Disa nga faktorët që formojnë dhe shformojnë aleancat tona

Në rastin tonë konkret, pra ilir e shqiptar, në krijimin dhe prishjen e aleancave kanë ndikuar disa faktorë, nga të cilët ne këtu po i skicojmë vetëm disa që na duken relevantë e mbase edhe aktualë: përkatësia gjeografike, fuqia ushtarake, mençuria politike dhe fatet e fshehta, që nuk i rrokë logjika historike.

Në rastin tonë, nga periudhat helenike e romake, përkatësia gjeografike ka qenë me rëndësi për raportet me fqinjët e edhe për aleancat e ndryshme. Që nga pjesëmarrja e disa fiseve ilire në luftën e Trojës, mbase në taborret e kundërvëna, ka vazhduar ajo ngatërresë në aleanca e armiqësi të pandërprera. E drejta, para sundimit romak, kund në shekullin V-IV para erës sonë, Pseudo Skymni e përshkruante Ilirinë si një vend me shumë banorë, në paqe, liri e begati dhe ku njerëzit bënin një jetë të hijshme. Mirëpo shkatërrimi tragjik i asaj jetese të hijshme, erdhi si pasojë e pushtimeve romake (229-228, 119-218) dhe veçmas të vitit 163, me kapitullimin e Gentit, i cili pati një aleancë antiromake me mbretin maqedon, Filipin. Ne nuk jemi në gjendje të vlerësojmë se a ka qenë aleancë e imponuar përballë mujshisë romake, por e dimë se nga ajo aleancë Iliria më kurrë e ka marrë veten, kurrë më nuk ka pasur gjasa të ribëhet. Shkatërrimet që bën Anici dhe Paul Emili në Epir dhe në Iliri janë shënuar në histori si shkatërrim sistematik i mbi tetëdhjetë qyteteve dhe plaçkitje e paimagjinueshme e pasurive të arit. Pra, përkatësia gjeografike, të gjendurit në pjesën lindore të Adriatikut, në rrugën e Romës për ekspansion drejt Lindjes, ka qenë fatale për Ilirinë, ndërsa aleanca e gabuar, ka qenë e imponuar nga ai realitet. Edhe në shekujt e mëvonshëm, në kohën e dyndjeve sllave, në kohën e kryqëzatave, të ekspansionit osman, më vonë të atij austro-hungarez, italian, gjerman, jugosllav e rus, pozita gjeografike në këtë udhëkryq të kontinentit tonë, ka pamundësuar që të arrihen aleanca racionale, po shumica kanë qenë të imponuara. (Në poezinë me titull “Monedha e Gentit” këtë dilemë tonën gjeografike e kam sublimuar në vargjet” “Në njërën anë shungullon nga deti/në tjetrën ulërin nga mali”, pra në njërën anë ishte peshkaqeni, në tjetrën në ishte luani.) Prandaj fuqia ushtarake, sado që të ketë qenë, në kohë e situata të ndryshme, më të shumtën ka qenë e pamjaftueshme për t’u imponuar si aleat kredibil, në raport me shtete perandorake e imperiale, Romën, Bizantin, Bullgarinë, Serbinë mesjetare, shtetin anzhuin, Venedikun, Napolin, Shtetin Osman, Italinë fashiste, Gjermaninë naziste, Jugosllavinë komuniste, BRSS bolshevike, Kinën maoiste. Pra, pothuajse vazhdimisht kemi qenë përballë fuqive të mëdha, me të cilat fuqia ushtarake ka qenë në disproporcion të madh. Rrjedhimisht jo gjithmonë ka pasur sukses në imponimin ose mbrojtjen e interesave strategjike. Ndërsa sa i përket mençurisë së udhëheqësve, edhe ajo ka pasur ndikimet e veta, herë fatale herë fatlume. Po i përmend vetëm dy shembuj, sa për ilustrim. Nga fundi i Luftës së Dytë Botërore lëvizja partizane ishte aleate e Britanisë së Madhe dhe e SHBA-së, të cilat e furnizuan me armë dhe e fuqizuan aq sa ia mundësuan që të dilte forca fituese në skenën e luftës në Shqipëri. Por, ajo aleancë u shkatërrua pas dy vitesh, pas incidentit të Korfuzit, duke e shëndërruar Shqipërinë në armik të tërbuar të Britanisë së Madhe dhe të SHBA-së, për gati gjysmë shekulli. E kundërta ndodhi me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Ajo lindi si një lëvizje guerile, me parashenjë majtiste, deri dikund enveriste, por gjatë zhvillimeve të shpejta, u shndërrua në aleate besnike të SHBA-së dhe NATO-s. Fuqia ushtarake e UÇK-së mund të ketë qenë më e vogël se sa ajo lëvizjes partizane, por mençuria politike e transformoi në një ushtri fitimtare, natyrisht në krahun e NATO-s. Pra, mençuria e udhëheqësve të projekteve mund të ketë ndikim në zhvillimin e ngjarjeve, çka e bën të rëndësishëm rolin e elitave dhe aftësinë e popullit që të orientohet në pajtim me interesat vitale. Ne shqiptarët ende nuk e kemi arritë nivelin kritik të të kuptuarit të rolit të elitave. Prandaj edhe kemi me raste lëkundje, hutesa, oscilime dhe gabime. Mjafton të përmendim këtu trazirat e dhunshme të vitit 1997 në Shqipëri dhe të vitit 2004 në Kosovë, të cilat tronditën kombin deri në themel dhe patën elemente të kundërvënies ndaj aleatëve strategjikë, veçmas në Kosovë. Është e vështirë të kuptohet se si ka qenë e mundshme që vetëm pesë vite pas çlirimit të Kosovës nga NATO, protestuesit shqiptarë në Kosovë të konfrontohen me ushtarët e NATO-s.

Në rastin tonë Vullneti Hyjnor si faktor shpëtimtar ekziston

Lidhur me fatet e fshehta, ato që nuk i rrokë logjika historike, në historinë tonë të re ka disa shembuj indikativë. Fjala vjen, në Luftën e Parë Ballkanike ishte planifikuar çrrënjosja e të gjithë muslimanëve nga Ballkani, pra në rend të parë të shqiptarëve, si komb me shumicë absolute muslimane. Ka burime të besueshme që konfirmojnë se projekti e kishte edhe miratimin e disa fuqive të mëdha evropiane, pra jo vetëm të shteteve ballkanike e Rusisë. Projekti do të zbatohej plotësisht, po të mos shkaktohej Lufta e Dytë Ballkanike ku shtetet ballkanike, Serbia e Greqia (po edhe Rumania) u futën në luftë kundër Bullgarisë, me çka shpëtuan shqiptarët në Ballkan po edhe Edreneja dhe vetë Stambolli. Pas Konventës jugosllave-turke të vitit 1937 filloi sërish shpërngulja e shqiptarëve, por nuk u realizua deri në fund ngase në vitin 1941 Gjermania e pushtoi Jugosllavinë, duke e ndërprerë projektin e dëbimit të shqiptarëve dhe të copëtimit të Shqipërisë sipas elaboratit të Ivo Andriqit. Edhe projekti i Millosheviqit i viteve 1998-1999 ishte për dëbimin e shqiptarëve nga Kosova por edhe ai u pengua nga bombardimet e NATO-s. Këto fate të fshehta mund t’i quajmë vullnet i Zotit, sepse nuk janë brenda asaj që ne quajmë logjikë historike. Bile mund të thuhet se brenda logjikës historike ilirët do të ishin zhdukur të mullirin e romanizimit, ata që mbetën të paromanizuar do të ishin bluar në mullirin e helenizimit e të sllavizimit. Por, mbijetuan dhe e konfirmuan identitetin e veçantë ilir-shqiptar, duke përftuar një komb të ri e dinamik në zemër të Ballkanit. Bindja ime është se në fatet e popujve, krahas përkatësisë gjeografike, fuqisë ushtarake, mençurisë politike, ka ndikim edhe Vullneti Hyjnor. Arsyet e aktivizimit të Vullnetit Hyjnor ne nuk mund t’i kuptojmë, por ne mund ta evidentojmë si fakt që ndodhë në realitetin historik.

Aleanca e sotme dhe kryedilema e sotme

Historia e shqiptarëve në Ballkan ka hyrë në një epokë të re pas rënies së Murit të Berlinit, pas shpërbërjes së BRSS e të RFJ të Jugosllavisë, gjë që mundësoi çlirimin e Kosovës në vitin 1999 dhe vendosjen e trupave të NATO-s në territorin e saj, sado që nën një emër të një trupe paqeruajëtse të OKB-së. Shpërbërja e RFSJ/RFJ mundësoi lindjen e disa shteteve të reja në Ballkan, të cilat orientim strategjik e patën futjen në NATO. Rrjedhimisht, për ne si shqiptarë kulminacioni i kësaj historie është pranimi i Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe të Malit të Zi në Aleancën Veriatlantike. Në shekullin tonë, kjo është kryealeanca në të cilën aderojnë dhe participojnë shqiptarët si komb, sado të ndarë në disa shtete. Mbrojtja kolektive që siguron NATO, e bën më të sigurt ekzistencën dhe zhvillimin e kombit shqiptar. Kjo vlen sidomos për shqiptarët në shtetet që tashmë janë anëtarë të NATO-s, jo domosdoshmërisht për Kosovën në fazën e tashme, kur prezenca e NATO-s është e mandatuar nga rezoluta 1244 e Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe si e atillë teorikisht mund të tërhiqet. Por, përderi sa të vazhojë të jetë Rusia kërcënuese për Europën/Perëndimin dhe përderi sa Serbia të jetë shtet vasal i Rusisë, edhe siguria e Kosovës mbetet e fortë në këto konfrontime gjeopolitike, sepse pashmangshëm është aleat i Perëndimit. Por në rast se Serbia shkëputet nga Rusia dhe futet në orbitën atlantike, atëherë çmimi i atij ndryshimi mund të reflektohet edhe në Kosovë. Prandaj në këto realitete të aleancave të favorshme që kemi ne shqiptarët aktualisht, duhet të rritet koordinimi brendashqiptar, që të ndodhë faktorizimi shqiptar brenda sferës euro-atlantike po edhe përballë pretendimeve pansllaviste. Pse? Sepse Kosova ende mbetet dilemë gjeostrategjike e kulturore.

Mevlan Shanaj/

Dikur në mënyrë figurative kur po lulëzonin televizionet private, si një ndër njerëzit me eksperiencë në Televizionin Shqiptar, isha shprehur se kioskat (televizionet private )nuk mund ta konkuronin hotel “Dajtin” dmth Televizionin Shqiptar, kjo ka ndodhur më shumë se 30 vjet më parë! Më pas ato “kioska” u bënë gjigante në shumë drejtime! Pas shumë vitesh po rikthehem në përcaktime të reja lidhur me zhurmën e ish kioskave! Sipas së vërtetës dhe jo nënshtrimeve në forma të ndryshme të kapjeve nga bizneset apo politikat, ish kioskat u bënë grataçele të cilat qartazi i nënshtrohen imponimit politik. Kuptohet

në radhë të parë interesave ekonomike si edhe në përfitime të tjera në të gjitha drejtimet! Në fillim ishin si zjarri i nevojshëm për njeriun, por kur nuk përdoret me kujdes zjarri shkakton katastrofa, kjo mendoj se ka ndodhur me mediat private të domosdoshme në një shoqëri demokratike! Një gjë fondamentale u konfirmua, nuk u bënë mediume të edukimit, social kombëtar edhe pse disa prej tyre më të njohurat, quhen kombëtare! Dallimet Publike dhe Kombëtare janë me dallime të dukshme! Modelet e servirura programore nga firma të huaja, disa edhe argëtuese, vazhdojnë të prodhojnë huazimin apo abuzimin, që në psikologjinë tonë për fat të keq ka shikueshmëri duke praktikuar patenta të huaja argëtuese! Mendoj se problemet tona sociale apo psikologjike kombëtare, të cilat janë thembra e Akilit, mbeten shumë në hije! Mbingarkesa” tallava” ndoshta ka ardhur në pikën e ngopjes! Tani është rasti që me sa po shikoj të çohet nga gjumi Televizioni Publik Shqiptar, për tu bërë udhëheqësi i mendësisë bashkohore! Të vendoset në rolin e medias model publike për tu bërë imponuese e misionit kombëtar! Hapin e parë e ka hedhur me sukses, pothuaj është shkëputur nga nënshtrimi politik sidomos në bllokun informativ! Në se do të bëhet e mundur në shkëputjen përfundimtare atëhere pas kësaj fitore, me sa shikoj po fillon kthesa edhe në programet më sociale argëtuese! Është detyra bazë e kthimit të mediumeve në shërbim të publikut, duke mënjanuar dhunën e tregut apo të politikës! Dua të jem shpresues i bindur se pas dy- tre vitesh Televizioni Publik Shqiptar do rivendoset në misionin e tij, do futet me patjetër në listën më të preferuar të shikuesëve, pasi do të bëhet televizioni i shqiptarëve me tërë gamën e problemeve! Në se drejtimi ka qartësi edhe krijuesit specializohen! A nuk ishin shumica e profesionistëve të televizionit Publik që ngritën televizionet private? Më në fund ka ikur koha e garave mes partive për matjen e kohës televizive! Ndaj tani është koha e garave krijuese? Publiku ka ndjeshmëri serioze kur i futesh në psikologji, në hallet e tij! Këtë mision nuk e ka vetëm Televizioni Publik!Të gjithë së bashku do e kapërcejmë këtë fallsitet social, që bie erë mashtrimi!

Nga Frank Shkreli/

9 Maji, 2024, shënon Ditën e Evropës, përvjetorin e Deklartës Schuman (9 Maj, 1950), 74-vjet më parë, në bazë të cilës është themeluar Bashkimi Evropian (BE) – enti politik dhe ekonomik evropian që njohim sot. Deklarata mban emrin e Robert Schuman, ish Ministrit të Jashtëm të Francës dhe ish-Presidentit të Parlamentit Evropian, në bazë të cilës, fillimisht, çoi në themelimin e një tregu të përbashkët për qymyrin dhe çelikun evropian me qëllim për të “bërë të pamundur luftën nga pikëpamja materiale”, por që më vonë e, gradualisht, kjo deklaratë çoi në një bashkim politik dhe ekonomik më të gjërë. Vendet themeluese të këtij enti të ri politik dhe ekonomik në kontinetin evropian ishin Belgjika, Franca, Italia, Luksemburgu dhe Holanda që vendosën themelet e para të një organizate evropiane për një paqë të qendrueshme dhe për një Evropë të bashkuar. Sot

BE është një ent politiko-ekonomik prej 27 vendesh anëtare me privilegje dhe përgjegjësi, sipas traktave në fuqi për antarësim.

Gëzuar Ditën tënde të Bashkimit dhe Paqës, Evropë – qoftë edhe pa Shqipëri e pa shqiptarë, në radhët tua. 74-vjetori i Deklaratës së Schumanit, 9 Maj, 2024, për fat të keq, dhe për më shumë se një shekull tanimë, gjenë Shqipërinë, Kosovën dhe shqiptarët, ndonëse me dy shtete në Ballkan, gjithnjë të izoluar dhe të përjashtuar nga Evropa e Bashkuar. Pothuaj, aq të izoluar e të përjashtuar nga Evropa ashtu si edhe 105-vjet më parë kur At Gjergj Fishta i Kombit shqiptar në Konferencën e Paqës në Paris (1919) iu ishte drejtuar para-ardhësve përfaqsues të shteteve evropiane — “Evropës së qytetnueme” — siç u është drejtuar ai atyre me pak ironi në fjalimin e tij klasik mbi të drejtat e mohuara të Kombit shqiptar.

Në Ditën e Evropës, 2024, po i kujtojmë “Evropës së Qytetënueme”, se 6 Maji shënoi ditëlindjen e Heroit Kombëtar të Shqiptarëve Gjergj Kastriotit -Skenderbe – “Mbrojtësi i Qytetërimit Evropian” – i këtij qytetërimi që shumica e shteteve evropiane gëzon sot, të bashkuar, të pavarur e të lirë, por pa bashkatdhetarët modernë të Gjergj Kastriotit -Skenderbe në mesin tuaj, si pjesëtarë të këtij bashkimi kombesh. “Mbrojtësit të Evropës”– bashkatdhetarët e të cilit i mbani, sot e kësaj dite, jashtë dhe të përjashtuar nga radhët e bashkimit tuaj.

Megjithëse kanë kaluar disa shekuj, ia vlen ndoshta që tu kujtojmë evropianëve modernë të qytetëruar – në këtë ditë kushtuar Ditës së Evropës — se ata e gëzojnë atë qytetërim sot, fal fitoreve të Kryetrimit të shqiptarëve, Gjergj Kastriotit-Skenderbe kundër perandorisë osmane që synonte pushtimin e Evropës së asaj kohe – fitore të cilat kishin marrë namin anë e mbanë Evropës, duke e cilësuar Skenderbeun si “Mbrojtësi i Evropës”, por që sot janë pothuaj janë harruar nga evropianët modernë.

Mbrojtësi i Evropës — Me këtë emër, Evropa e njofti dhe e trajtoi gjatë historisë deri në ditë e sotëme nepërmjet qindra sh në gjuhët kryesore evropiane, poema, filma e monumente anë e mbanë kontinetit të vjetër. Vetëm ditën e 6 majit, 2024, të pakën 5-6 monumente u ngritën anë e mbanë Evropës, nga Italia, në Gjakovë e deri në Hungari, në nder e kujtim të Gjergj Kastriotit, Mbrojtësit të Evropës dhe Prijsit të Shqiptarëve. “Fat i vetëm për çdo burr të madh lufte dhe i rrallë për burrat më të mëdhej të çdo kohe”, do të shprehej dikur, albanologu në zë, At Zef Valentini në një shkrim për famën e Gjergj Kastriotit në Evropë.

Urime pra, Evropë ditën tënde 2024, ditën e bashkimit e të paqës, qoftë edhe pa Shqipëri e pa Shqiptarë në radhët tua, por me shpresën që në një të afërme jo të largët, të hapësh portat tua për shqiptarët– porta të cilat Gjergj Kastrioti -Skenderbeu i mbrojti nga hordhitë otomane në kohën e tij. Hapi portat sot Evropë edhe për Shqipërinë, Kosovën e për Shqiptarët, “si një mundësi e meritim që shqiptarët të jenë element kuptimi dhe paqeje ndërmjet fisesh e gjuhësh të ndryshme”, të Evropës. (Papa Pali i VI –1968).

Shqiptarët kanë dashur, historikisht dhe duan të jenë, aktualisht, pjesë e Evropës së bashkuar e të lirë, jo vetëm gjeografikisht, anëtarë të Bashkimit Evropian – pro-perëndimor me vlera, sjellje e kulturë, në shtëpinë e përbashkët të quajtur Evropë.

Evropa e bashkuar dhe e lirë, në këtë ditë, duhet të shfaq mirënjohjen e saj për fitoret e Gjergj Kastriotit – Skenderbe, për sakrificat e rënda të shqiptarëve gjatë historisë, në mbrojtje të dyerve të Evropës dhe qytetërimit evropian nga sulmet e herë-pas-hershme nga perandoria osmane. Ndërsa, Gjergj Kastrioti-Skenderbe u tregon shqiptarëve udhën që ata duhet të ndjekin drejtë integrimit të tyre në Evropën e bashkuar e të lirë.