Shqiponjë Osmanaj/

I nderuar dhe shumë i respektuari z. Elmi Berisha, duke e ditur kontributin tuaj që nga vitet 80-të jo vetëm për Kosovën, por për të gjitha trojet shqiptare, marr të drejtën ta tejkaloj modestinë tuaj dhe me etikë profesionale e potencoj që si gazetare/redaktore ku kam raportuar për çështjen e Kosovës, diplomacinë dhe luftën e lavdishme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) që me krenari ta potencoj faktin se ju ishit krahu i djathë i presidentit historik, Ibrahim Rugova, ju ndihmuat në lobimin e çështjes së Kosovës në përmasa ndërkombetare, në Departamentin e Shtetit, shumë njerëz mund të mos e dijnë se ju ishit edhe në vijën e luftës dhe nuk kursyet as centet e fituar me sakrificë.

Faktet flasin se si ju ishit përkrah me komandantët e luftës sonë për liri, ju jeni me ta edhe sot përmes mbështetjes ndaj tyre ku krerët e UÇK-së po mbahen padrejtësisht në Hagë.

Edhe pse shumë njerëz të njohin si diplomat e rugovist, e vërteta është se ju jeni pjesë e lavdishme e luftës së armatosur, shokët e luftës e të paqes flasin edhe për praninë tuaj kur u bë betimi i kolonel Ahmet Krasniqit, Agim Ramadanit, Tahir Zemaj, Agim Çekut, Rrustem Berishës dhe të tjerëve ku për herë të parë thyen kufirin për ta mbrojtur Kosovën.

Ju bashkë me shokët ndihmuat financimin e UÇK-së, shërimin e invalidëve të luftës, ndihmuat shkollimin e studentëve dhe krijuat ura miqësie me Vatikanin duke ja mundësuar edhe kryeministrit Kurti takimin me Papën, gjë që për Kosovën do të thotë shumë në sferën e diplomacisë, kulturës e historisë!

Ju ndihmuat të gjithë liderët në Kosovë pa anime politike, ju treguat se uniteti tejkalon barrierat e politikës ditore.

Një shqiptar shembull se si Vatra ecën rrugës së themeluesve të saj drejt bashkimit të intelektualëve, nderimit dhe mbështetjes së tyre!

Me ndjesë dhe mirëkuptim që disa nga pikat e kontributit tuaj për Kosovën dhe shqiptarët e kudondodhur i ritheksova këtu duke tejkaluar modestinë tuaj, por puna e gazetarëve është të tregojnë faktet, se personalitete si ju çfarë kanë bërë që ne që sot te kemi liri, shtet dhe paqe në koordinim me aleatët tanë ndërkombëtarë!

Shkruajnë: Komuniteti shqiptarë në Kroaci/

Përpjekjet e shumta të disa “shqiptareve” e qe jane prezence e rastesishme ne shoqerine kroate, edhe kesaj here po tentojne per ta shperndare voten e votuesit shqiptar ne Kroaci. Keshtu ndodhi edhe ne tre pale zgjedhje me pare, radhazi, ku çdo here deputetja shqiptare znj. Ermina Lekaj Perlaskaj doli ngadhnjimtare.

Ajo i prezantoi dhe i prezanton te gjithe shqiptaret dinjitetshim dhe me devotshmeri te pashoq ne Parlamentin kroat, sepse edukata e saj e paster shqiptare, synon qe te perceptohet shqiptari ne Kroaci ashtu sikurse e meriton!

Ajo shqiptarin nuk e sheh te si subjekt te asimiluar por si subjekt te integruar ne shoqerine kroate. Ajo, nuk deshiron nderrim identitar, qofte fetare apo nacional, por ajo synon shqiptarin ne Kroaci ta shoh si nje teresi nacionale.

Ajo i perfaqesoi te gjithe pa dallim, edhe ata qe nuk votuan per te, e te cilet e kishin vetem nje qellim; te bejne perçarje te trupit votues vetem per ta cua kandidatin joshqiptar (boshnjak) per ti perfaqesua shqiptaret.

Ajo nuk eshte kunder pakicave qe i prezanton (boshnjaket, maqedonasit, malazezet dhe sllovenet) sepse me punen e vet e deshmoi kete deri tani, por, ajo eshte shqiptare dhe si e tille don te mbetet!

Deputetja shqiptare znj. Ermina Lekaj Perlaskaj, edhe kesaj here i pirosit votuesit, se nuk ka kunderkandidat shqiptar, ajo i ka jo nje, por disa kunderkandidat boshnjak qe synojne dhe kan te vetmin qellim nepermes dhe me ndihmen e disa votuesve te mjere “shqiptar” ta çojne boshnjakun ne parlament.

I porosisim se kjo perpjekje e tyre nuk do tu kene sukses, sepse, shqiptaria dhe trupi votues shqiptar ne Kroaci e din se çka don, ai voton vetem shqip pa dallim feje dhe regjioni. Ai voton per deputeten tone me te cilen mburret shqiptaria, mburret Shqiperia, Kosova, shqiptaret e Maqedonise Veriore, dhe trojet etnike.

Deputetja znj. Ermina Lekaj Perlaskaj ndihmoi nepermes Kroacise dhe diplomacise se saj ku eshte pjese aktive ne parlamentin kroat:

– Kosoves, ne aplikim dhe tani antaresim ne Keshillin e Evropes,

– Shqiperise, ne proceset politike integruese evropiane si dhe

– Maqedonise se Veriut ne perpjekjet e saj per implementim te rrugetimit te shqiptareve ne barazine ne shtetin e Maqedonise Veriore.

Ne aspektin arsimor, ekonomik dhe shendetesor, qofte Shqiperise, qofte Kosoves qofte shqiptareve ne Maqedonine Veriore kjo deputete la gjurme te pashlyera, per te cilin gje, qeverite shqiptare, ato, e Shqiperise dhe Kosoves si dhe z Ali Ahmeti si perfaqesues legjitim i shqiptareve e mbeshtesin fuqishem znj Ermina Lekaj Perlaskaj ne keto zgjedhje.

Na prifte e mbara!

Astrit Lulushi/

Rrëfimi i Homerit në Iliadë përfundon me varrimin e Hektorit. Historia e Kalit të Trojës tregohet e plotë në Eneidën e Virgilit dhe hollësi të tjera vijnë nga shfaqja e e Euripidit, Gratë Trojane, e cila gjithashtu flet për rrënimin e Trojës dhe fatin e të mbijetuarve. Euripidi shkroi disa tragjedi rreth Luftës së Trojës, duke përfshirë Helenën dhe Andromakën, si dhe dramat Agamemnon dhe Ifigenia. 

Është për t’u habitur që përrallat e Luftës së Trojës tregohen kryesisht nga shkrimtarë grekë dhe në favor të fitores (përveç Virgjilit, i cili shkroi në latinisht për një fitore të shëmtuar, dhe flet me simpati për të mundurit. Hektori, kampioni i Trojës, është njeriu më i admirueshëm në këto legjenda. Kuptimi i plotë i profecisë së Kasandrës rreth Agamemnonit, tregon për kthimin e Agamemnonit në shtëpi. Ndërkohë që kthimi tjetër i famshëm i vështirë, i rrezikshëm dhe i vonuar, është ai i Odiseut.

Grekët patën fitoren e tyre, por mënyra se si e fituan i kishte zemëruar perënditë. Edhe Athena, kampionia e grekëve u zemërua,  sepse Kasandra ishte tërhequr zvarrë nga altari i saj. Athena shkoi te Zeusi dhe u ankua për këtë. Zeusi i dha asaj rrufenë e tij dhe Poseidoni e mbajti detin të qetë derisa flota u largua shumë nga bregu, pastaj e goditi me një stuhi të tmerrshme. Zhurma e bubullimës dhe gjëmimi i detit ishin shurdhuese, dhe vetëtimat ishin verbuese. Kapiteni që kishte marrë Kasandrën nga tempulli u mbyt në atë stuhi dhe Agamemnoni, i cili e kishte kërkuar Kasandrën për konkubinë, për pak u mbyt. Kur anijet e tij më në fund u lanë të kaloni nën retë e stuhisë, Agamemnon e ndjeu veten të falur nga perënditë. Por, jo. Megjithëse, rruga e Agamemnonit për në shtëpi ishte më e shkurtra; ceremonia e pritjes së tij ishte e vështirë. 

Njerëzit e lavdëronin Agamemnon për trimëri, fitore dhe uronin një kthim të shpejtë. Ndonjëherë e kishin fajësuar për marrjen e bijve të tyre në një luftë të kotë për një grua të pabesë. Here tjetër, më në heshtje, mërmërisnin për Ifigjeninë, bijën e tij të pafajshme, që e kishte flijuar për të marrë një erë të favorshme për udhëtimin e tij; kishin parë edhe pallatin ku mbretëresha Klitemnestra, nëna e Ifigjenisë, ulur në errësirë, qante e sikur gërmonte… 

Agamemnoni u prit me fjalim të pasionuar dhe lule; copa të purpurta ishin shtrirë, që këmbët të mos i preknin pluhurin. Ai argumentoi se një nder i tillë u shkonte perëndive jo njerëzve, por Klitemnestra tha se i ishte lutur perëndive për këtë. I bindur, Agamemnoni hyri në pallat, ku mbretëresha e nxiti të shkonte të lahej dhe të vishte rroba të bukura përpara se të ulej në festën e fitores. Njerëzit e tij shikonin dhe murmuritnin ndërsa portat e mëdha mbylleshin pas tij. Një shërbëtor solli Kasandrën në shtëpi – me nervozizëm, sepse dihej se ajo ishte e çmendur ose profete ose diçka tjetër e pakëndshme, dhe gjithashtu se ishte jashtëzakonisht e lirë me gjuhën e saj. Njerëzit ishin ende të befasuar, nëse jo të shokuar, kur Kasandra e shikoi pallatin me tmerr; i kujtoi që të vëzhgonin vrasjet dhe tradhtitë që kishin pllakosur familjen e Agamemnonit për breza, dhe shtoi se episodi tjetër në atë histori të tmerrshme ishte gati për t’u shfaqur. – ajo vetë do të ishte një nga viktimat. Disa nga dëgjuesit mërmëritën se nëse nuk donte të bëhej viktimë, duhet të fliste më me kujdes. Kasandra tha se heshtja nuk do ta shpëtonte, por vetëm do të kujtohej dhe hakmerrej. Pastaj shkoi duke u dridhur në pallat. 

Menjëherë pasi portat e mëdha u hapën përsëri, Klitemnestra i thirri njerëzit e saj për të parë se si e kishte pritur zotin e saj në shtëpi. Agamnenoni shtrihej te këmbët e saj, i mbështjellë me një rrobë argjendi – dhe gjithashtu – të rëndë e të mbyllur – me trupin e mbuluar me gjak, krejt i vdekur; gruaja e tij Klitemnestra e kishte goditur me thikë, ndërsa Kasandra më pak e stolisur – por po aq e vdekur –  shtrihej pranë tij. Njerëzit u zmbrapsën të tmerruar, por Klitemnestra u tha se kishte vrarë vrasësin e fëmijës së saj; veç kësaj, linja e Agamemnonit ishte njollosur me më shumë vrasje; shtëpia e Atreusit ishte mallkuar, me rrënjë e degë, nga perënditë; Klitemnestra, ishte vetëm instrumenti i hakmarrjes. 

Menelaus dhe Helen i mbijetuan stuhisë, por anija e tyre u largua nga rruga, dhe shkoi në brigjet e Egjiptit. 

Sa i përket Odiseut, mbretit të Itakës, i cili kishte dhënë idenë për Kalin e Trojës dhe kërkoi vrasjen e djalit të Hektorit për të parandaluar hakmarrjen e mëvonshme, pati rrugën më të gjatë të kthimit (10 vjet); anijet e tij qëndruan në det mes erërave çorientuese – ndaluan ishujve – derisa mbërritën në Itakë. 

NIKË GASHAJ/

Sot, marrëdhëniet e reja globale gjeopolotike janë shumë të ndërlikuara. Kemi të bëjmë me të ashtuquejtur “botën e re”. Shkasi për këtë është agresioni ushtarak rus në Ukrainë. Me kryerjen e agresionit, me përmbajtje saktësisht siç përcaktohet nga Rezoluta 3314 e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së nga viti 1974, Presidenti i Rusisë Vladimir Putin shkeli të drejtat ndërkombëtare, Kartën e OKB-së dhe parimet themelore të sigurisë dhe bashkëpunimit ndërkombëtar në Helsinki, më 1975. Në “botën e re”, e drejta ndërkombëtare e deritashme në shumë raste nuk zbatohet, por atë e zëvendësojnë rregullat e diktateve politike e përdorimi i forcës ushtare.
Ekspertët e marrëdhënieve ndërkombëtare tregojnë se pushtimi rus i Ukrainës ishte i përgatitur për një kohë të gjatë dhe gjerësisht. Agresioni rus( Operacioni special ushtarak) synon mohimin ose heqjen e sovranitetit të Ukrainës. Është një shtrirje e strategjisë së mëparshme sovjetike të sovranitetit të kufizuar, e cila ishte justifikimi për ndërhyrje(intervenim) në Hungari, Çekosllovaki apo Afganistan.
Procesi i krijimit të rendit të ri filloi me fjalimin e presidentit rus, Putinit në Konferenën e 43-të ndërkombëtare të sigurisë në Minhen, në shkurt 2007, ku ai kritikoi Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO-n, duke thënë se si Rusia e percepton zgjerimin e NATO-s si kërcënim. Dy vite më vonë, me rastin e drejtimit të kombit, Putini tha se rënia e ish-Bashkimit Sovjetik ishte “katastrofa më e madhe gjeopolitike e shekullit”.
Opercionalizmi i qëndrimeve ruse doli në pah me ndërhyrjen ushtarake në Gjeorgji në vitin 2008. Procesi vazhdon me krizën ukrainase, siriane dhe përsëri i ukrainës, homogjenizimin dhe forcimin e brendshëm të Rusisë, por edhe me përdorimin e një sërë “veprimesh sekrete”, për të eliminuar disidentët rusë dhe kritikët e regjimit si në Rusi ashtu edhe në territorin e Perëndimit. Ajo ka qenë një provë e aftësive ruse, por dhe një provë e reagimeve perëndimore.
Sukseset ruse, reagimet e buta perëndimore dhe depërshkallëzimi ushtarak i sigurisë u kuptua nga Rusia si dobësi e SHBA-së dhe NATO-s, gjë që i inkurajoi më tej veprimet ekspansioniste dhe agresive ruse. Marrëdhëniet amerikano-ruse kanë kaluar nga bashkëpunimi dhe partneriteti i kufizuar në konfrontim, përsëri në “luftën e ftohtë”. Kriza e ukrainës qëndron, në mes të aspiratave të ukrainës drejt integrimit euroatlantik dhe përpjekjeve ruse për të mohuar shtetin dhe kombin ukrainas. Pasi pjesë të territorit ukrainas u shkëputën në vitin 2014. dhe pavarësisht të kundërshtimit të bashkësisë ndërkombëtare, u aneksuan në Federatën Ruse(Krim) ose u përjashtuan nga mbikëqyrja e pushtetit qendror në Kiev( rajonet Donetsk dhe Lugansk), Ukraina, më 24 dhjetor 2014, hoqi dorë nga statusi neutral i vendit, i cili e lejon atë të kërkoj anëtarësimin në NATO. Mirëpo, kjo nxiti zemërimin e Moskës.
Dy ditë më vonë, Presidenti Vladimir Putin, miratoi një doktrinë të re ushtarake në të cilën NATO u caktuar si kërcënim themelor për sigurinë e vendit. Në shkurt 2015,amerikanët iu përgjigjën rusëve. Rusia për shkak të rolit të saj në krizën ukrainase, është etiketuar si shkelëse e sigurisë ndërkombëtare dhe si rrjedhim një kërcënim për lidershipin amerikan. Më tutje, kah fundi i vitit 2015, Rusia u përgjegj dhe vuri në dukje përkeqësimin e marrëdhënieve ruse me Amerikën, duke e akuzuar atë se po përpiqet të minojë Rusinë me presione politike, ekonomike, ushtarake dhe informative, ndërsa zgjerimin e NATO-s e vlerëson si kërcënim të sigurisë kombëtare.
Është e pranishme narrativa ruse për shkak të zgjerimit të NATO-s dhe të mosrespektimit të interesave ruse të sigurisë, si dhe të mospranimit të vazhdueshëm të Rusisë si një fuqi botërore e rikthyer me interesa të saja në hapësirën globale nga Perëndimi. Mirëpo, mund të konstatohet se nga të gjitha atributet e fuqisë, politike, ekonomike, ideologjike, ushtarake, Rusia zotëron vetëm të fundit- ushtarake.
Rezultat dyvjeçar i luftës dëshmon se agresioni rus i bazuar në “blitzkrieg” nuk dha rezultate të parapara. Andaj, strategjia luftarake e Putinit për kryerjen e aksioneve të shpejta sulmuese, donë me thënë të një luftë të rrufeshme me qellim të thyerjes së rezistencës së armikut për një kohë të shkurtë u treguar e pasuksesshme. Andaj, zhvillimi i saj në të ardhmen nuk është premtues. Dhe tani nuk dihet rrugëdalja nga kjo luftë. Meqenëse, Vladimir Putini vështirë do të pajtohet me dalë nga kjo luftë si humbës, sepse është i vetëdijshëm se çështja e së ardhmes së tij si lider i popullit të tij dhe Rusisë do të ishte e pasigurt. Andaj, një situatë e tillë është teje e rrezikshme, që do të thotë se ai do të bëjë gjithçka për të qenë fituesi. Përdorimi i arsenalit më të fuqishëm ushtarak rus është varianti më i sigurt. Mu për këtë arsye nuk mund të parashihet mundësia e miratimit të një marrëveshje të paqes ndërmjet Rusisë dhe Ukrainës në një të ardhme të afërt. Më në fund, ndoshta orekset luftarake të Putinit janë më të mëdha dhe më të gjera se në Ukrainë.
Presidenti amerikan Joe Biden vuri në dukje në dhjetorin 2023. rrezikun që Rusia mund të sulmojë ndonjë nga anëtaret e NATO-s, gjë që mund të shkaktojë, eventualisht Luftën e Tretë Botërore. Pastaj, Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Suedeze Micael Biden u bëri thirrje bashkëqytetarëve që në mënyrë”psiqike” të përgatiten për luftë.
Në kontekstin global, tendenca e Rusisë është të kthehet në skenën botërore si një subjekt i fuqishëm me respektimin e interesave të saja nga perëndimi dominues. Agresioni kundër Ukrainës është në të njëjtën kohë një qëllim strategjik me të cilin Vladimir Putin, pas vitesh të mosrespektimit, i tregoi botës se ai duhet të respektohet, ai tregoi se çfarë është i gatshëm të bëjë “në emër të respektimit” dhe deri ku ai është i gatshëm të shkojë….. Këto janë arsyet e pushtimit rus.
Siç njoftojnë mediat në rajon, presidenti amerikan Binden tha së fundmi se po krijohet një rend i ri ndërkombëtar dhe se Shtetet e Bashkuara të Amerikës duhet të luajnë një rol prijës në të. Mirëpo, sikur duket Fuqitë tjera globale Kina dhe Rusia nuk pajtohen me këtë, por as ato rajonale(India, Turqia, Irani e ashtuquajtura bota arabe) kanë interesat e tyre specifike.
Bashkimi Evropian, edhe pse nuk është gjithëmon për tëra çështje unik, por në radhë të parë përpiqet të forcojë aleancën euroatlantike. Në veçanti, agresioni rus ndaj Ukrainës pati një ndikim të madh në forcimin e unitetit të BE-së. Vihet re se kryeministri i Hungarisë, Viktor Orban, po i sjellë më së shumti probleme unitetit të BE-së. Po ashtu në disa vende evropiane është i pranishëm dhe forcimi i së djathtës politike.
Ndikimi i Rusisë, Turqisë dhe Kinës janë shumë të pranishme në vendet e Ballkanit Perendimor. Agresioni kundër Ukrainës dhe eksporti i pritshëm i ndikimit rus në Evropën Juglindore e kthen shpejt BE-në dhe SHBA-në në rrugën e parandalimit të destabilitetit dhe ruajtjes së stabilitetit.
Më në fund, për dallim nga bota bipolare e luftës së ftoftë të së kalueres, bota moderne është njëkosisht unipolare, interpolare, multipolare dhe e ndërvarur, është një botë që në pikëpamje politike, ekonomike dhe të sigurisë, gjithnjë më e komplekse, më shumë e lidhur dhe gjithnjë më e diskuteshme. Këto do të ishin konturet e rendit të ri.
Autori është antar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Diokles.

Photo by: policyoptions.irpp.org

Albert Vataj/

Kur lindi fjala, poezia kishte populluar botën, ti hyjnoje në këtë bekim, frymoje në gjithçka e pulsoje te çdo trill. Nga Kopështi i Edenit deri në lirikat flakatare të Petrarkës, mistikën e buzëqeshjes së Xhokondës, gjithësinë e çdo shkrepëtime të Rrugës së Qumështit. grua, brinja e shkulur e zanafillës, plaga e çdo psherëtime, ligjërimi adhurues i gjithë perëndive, poezia e parë që stolisi buza e çdo këndimi, krijimi që në fill.

Ti grua që hyn e del nga qenia dhe qiejt n’Apogje zotëron, deteve kridhesh te çdo Nimfë, dehjeve jepesh te çdo puthje, poezi je, ata që mëkuan shpirtin e mëtuan magjepsjen.

Ti që del nga sythi në mugëtim, e shpërthen hirshëm në shkasin e çdo teatraliteti të natyrës.

Grua, ti poezi e çdo vargëzimi që u ngjiz në ty me qenien dhe u lartësua qiejve me përulsinë dhe devocionin e nënës misionare. Ji çfarë stolisja e krejt shpengimeve nxjerr nga shpirtja e artit e të derdh në idilikën e pasioneve që gjunjëzon drita, ji gjithëçfarë është këndim dhe vaj, ij vetja e gjithësive në një çast.

Grua, ti lule e lirizëm poetikash dehëse, simfoni e tingull i çdo adhurimi, ti që shpërthen nga eteri si bima nga fara dhe hap krahët, gjoksin kreshpëron me gjinjt plot limf e hëna, flakesh e kuqëlon shegë dhe gjak, turpërohesh e dalldis, mëkon dritë e dielli, përkundesh rrezeve ku ti shuan etjen biblike të mëkatit e çlirumit nga zgjedha, për të qenë Evë e mbetur ëndje e çdo ëndërrimi, e purifikuara e çdo Parajse.

Grua, shëmbëllimi i çdo stine, verë paganizmi e çdo kremte në ty, verë që ngas e deh.

Grua, ti llojshmëria gazmimi, vetë vullneti i hyjshëm i atij komunikimi të magjishëm të natyrës me të gjallët e tokësores sonë, kopuluar në një qiellore eterne përmes përjetimit dhe forcës krijuese, hirit që në ty është thelbi, vetë qëllimi.

Grua, porta prejnga hyn perandoria e shpërblimit përmes mrekullisë, ti vullneti i bekuar që Krijuesi zbret me prehrin përplot shpërblesë dhe sfidë.

Grua, ditë vere, kumt pranverimi, kremte shenjtërimi e poezisë, je në çdo ditë të stinëve të trupit tënd, kopështi ku çelin të gjitha lulet e kundërmojnë krejt aromat, zemra ku thuhen më përgjërueset lutje dhe shpirti yt cak celebrimesh ëndërrtare.

Grua, zgjedh ti se çfarë lule don të jesh dhe me kë rreze dëshiron të përqafohesh, për të rrënjëzuar frymë dhe afsh në kurmin që i blaton mrekullimit që në ty pi gji.

Grua, unë të dua dhe kjo më dhemb, ndaj shkruaj për ty.

Asnjë tjetër shpërblim lumturimi nuk ma mbushi shpirtin veç asaj që je, që më bën të jetoj hirshëm dhe të vuaj bukur, asaj që s’mund dhe s’duhet të jesh ndryshe, veçse grua që drithëron në çdo varg, e hyjnon në çdo poezi që shkruaj për ty.