Pasi ke përshkuar milje e kilometra, je përballur me sfida e probleme, ke arritur objektiva e synime, je përplasur me njerëz e situata nga më të ndryshmet, i ke kërkuar Zotit fuqi që të luftosh e të mos zmbrapsesh, ke kërkuar gjithmonë të renë, befasinë, rrugëdalje nga udhëkryqe, pasi ke shkuar buzë greminës e je ringritur, befas mbërrin një çast që ndjen nevojës e paqes. Mbyll sytë i ulur diku në një cep të dhomës, pas një dite të gjatë, e këmbët ia lënë vendin mendimeve.

E nis habitesh pse njerëzit nuk e duan paqen, pse popujt luftojnë e urrejnë njëri-tjetrin, pse miqtë tradhëtojnë besimin e njëri-tjetrit, pse dy bashkëshortë apo dy vëllezër a motra nuk i flasin njëri-tjetrit, pse nuk është e mundur që kundërshtarët të ulen përreth një tryeze dhe të gjejnë një zgjidhje në emër të së mirës për të gjithë, pse babëzia e dikujt i heq bukën e gojës dhe mundësitë shumë të tjerëve, pse dikush dhunon familjen e tij apo popullin e tij. E nuk arrin ta kuptosh këtë gjë. Ndjen se harmonia dhe ajo nevojë e ëmbël, aq e dëshirueshme për paqe, sikur shkërmoqet para syve të tu.

E megjithatë e ndjen thellë se, kjo ndjenjë paqeje dhe harmonie që ekziston tek ti, mund të jetë e pranishme me siguri tek shumë të tjerë. Janë diku tjetër, të tjerë njerëz, që e duan paqen e zemrës e dëshirojnë atë për vete e për të tjerët. Fillon e i ndjen të gjithë ata anonimë, imagjinon fytyrat e tyre e të bëhen papritur miq e shokë. Ia nis e mendon se ndoshta po të ishim bashkë e ta kërkonim me ngulm këtë paqe ajo do të ishte e mundur.

Nëse jeni diku tregojeni se e doni edhe ju këtë paqe të zemrës për veten tuaj dhe mes njerëzve, se nuk jam vetëm unë që do të doja të shihja një botë më të mirë njerëzish që duan njëri-tjetrin, duan botën përreth dhe e duan atë më të bukur për vete dhe për brezat që do të vijnë.

Javë të paqtë!

+ dom Gjergji

See Insights and Ads

Create Ad

All reactions:

66

Libri “Koha e mediokrëve”, i autorit Nail Draga, brenda kopertinave të saja përmbanë ese, artikuj dhe vështrime, të botuara në periudha të ndryshme. Disa nga këto artikuj dhe shkrime kanë qenë të botuara në shtyp, të shpërfaqur nëpër portale në Mal të Zi, Kosovë, Shqipëri e gjetiu në hapësirën shqiptare por edhe më gjërë. Ky libër si i këtillë, meton të pasqyrojë për publikun lexues të historisë më të re, shumë delikate për shqiptarët, për shtetin dhe pushtetin, pushtetmbajtësit dhe pretendentët e tyre, të cilët të mbërthyer nga joshja për famë e pasuri, me mjete e forma të palejuara kapen institucionet me të gjitha instrumentet shtetërore.

Qani Osmani

Temat me të cilat rroket autori janë të shumëllojshme.Janë hallet dhe qorrollisja e njeriut tonë tok me politikën shqiptare në tranzicionin marramendës që birret nëpër labirinte të kohës e që neve shqiptarëve, gjithandej po na kushton shumë shtrenjtë. Hamendjet dhe sorollatjet individuale dhe grupore janë pikat që i sulmon autori, me të vetmin qëllim të gjendet diagnoza për shërim të shoqërisë shqiptare sa më shpejtë, sot se nesër mund të jetë vonë.

“Koha e mediokrëve”, si titull përmbledh në mënyrë tejet të logjikshme qasjen e autorit të cilat janë të përmbledhuranë në 46 artikuj, me tema mjaftë serioze të cilat ngërthejnë në vete shumë të dhëna, shumë të vërteta në mënyrë tejet të guximshme të përpunuara, fakt ky i cili na dëshmon se ky autor nuk heziton tu rreket temave të cilat paraqesin dhe manifestojnë realitetin e mjerueshëm të shoqërisë shqiptare.

Kur është fjala për shqiptarët e Malit të Zi, autori thekson “domosdoshmërinë për të ndriçuar vizionin që aspirojmë”. Të mos sillemi në “rrethin e mallkimit” si në legjendën shqiptare të murimit. Të vetëdijesohemi e të shporrim vetëmashtrimin në këtë hapësirë kaq të ngushtuar ku gjithsecili e njeh gjithsecilin. Alkimia e politikës si e tillë dhe ajo e politikës shqiptare në veçanti, nuk do të duhej të ishin caqe për standarde çoroditëse që me një të prekur me thupër, të shndërrohet në pasuri personale apo grupore të mediokreve. Në këtë vijë u shmangën, u margjinalizuan apo u haruan krejtësisht vlerat e mirëfillta nëpër të gjitha fushat e jetës.

Libri i Z. Nail Dragës, i titulluar “Koha e mediokrëve”, jo rastësishtë është përmbledhur në këto fjalë. Në këtë libër autori i jep formë më se reale dhe precize mu këtyre fakteve të cilat janë përditshmëri e neveritshme dhe monotone, të cilën të gjithë ne nuk duam ta kemi përreth nesh, por ajo imponohet dhe bëhet e patjetërsueshme. Autori në këtë libër mëton të na tregojë se në në epokën tonë shoqërore, politike e kulturore në të cilën po kalojmë, jeta e përditshme frymon me një adhurim dhe me një ushtrim të lirë të karaktereve të ndryshme njerëzore, profesionale e mendore. Një ndër defektet e karakterit që po e përcjellin njeriun e ditëve tona është edhe mediokriteti i cili perceptohet si një defekt i mendjes, si një harlisje e disa njerëzve tanë. Madje edhe si një lloj sëmundje e pashërueshme që kërkon një terapi shoqërore.

Për autorin njeriu mediokër, në të vërtet nuk është ndonjë përjashtim i jetës sonë e cila është e stërmbushur me përkeqësime dhe dukuri negative nga më të ndryshmet. Gjëja më e çuditshme është që rrethi dhe populli nuk denjon t’i japi hapësirën që ai të ngritët mbi njerëzit e merituar, intelektualët e vërtet, krijuesit e çdo lëmi. Të tillë janë dukur të jenë edhe fushatat e partive politike ku elektorati ka rënë në kurthet e verbëta të njerëzve të cilët me paraqitjen e tyre kanë pasur pamje engjëlli e përmbajtje mediokri.

Nail Draga në këtë libër, më saktësishtë në njërin nga artikujt, trajton edhe dukurinë e çekuilibrimit si strategji që ka çorientuar veprimin e politikës shqiptare këtu ndër ne. Kjo, thotë autori, ka qenë dhe mbase vazhdon të jetë, do të shtoja unë, metoda më e përshtatshme për të përçarë, për të rrënuar me djallëzi çdo gjë të ngritur me mund e sakrificë. Me kalimin e kohës shqiptarët dhe politika e tyre, thotë autori, për të shpëtuar nga vetvetja u “strehuan në kalanë e lakmisë (për pushtet e privilegje) dhe vetëpëlqimit” narcisoid them unë. Kjo lakmi, kjo ëndje, do të brejë substancën e e shoqërisë shqiptare në Mal të Zi por edhe më gjërë. Kështu do të fillojë shmangia, largimi dhe ikja e të rinjve që nuk pajtoheshin me politikën e partizuar, punësimet me libreza partiake, e që nuk mund t’i bënin rezistencë luftës së pakompromis, sidomos mes llojit. Ky fenomen do të krijojë zbrazëti profesionale e më pastaj edhe hapësirë për injorancën dhe mediokritetin me plot të dëgjueshëm dhe injorant. Andaj, kjo politikë është e rrasët me mashtrime, ndërskamsa, truqe e veprime lakmitare të pista.

Në këtë tufë tekstesh të shkruara me guxim, të ngjeshura me mjeshtri, lexuesi i vëmendshëm e i kujdesshëm, duke lexuar do të hetojë kurthet dhe pusitë që ngrehen në jetën shoqërore e politike, e veçmas te kjo ndër ne që autori do ta emërtojë “politikë anarkike, “politikë e padefinuar”, “politikë biznesi”, “politikë lypsare”…ndërkaq unë do të shtoja emërtimet: politikë servilizmi e politikë vazalizmi.

Injoranca, diletantizmi, ambiciet e sëmura dhe epitete të tjera të kësaj natyre, Draga do t’i përdorë në shtrirjen e tërësishme të teksteve të librit për të nxjerrë përfundime logjikë-plota sesi operohej indi kombëtar pa anestezion, meqë gjendja jonë ishte si në hipnozë. “Mendjet e robëruara” që në politikë u futën kinse për ta “shpëtuar kombin”, deklarata këto që bëheshin përpara elektoratit shqiptar e veçmas përpara ndërkombëtarëve, si dhe mentaliteti anarkik me shumë gabime e faje, kanë dëshmuar se kjo shturë trumacakësh politikë, ky zhgan kusarësh e intelektualësh laramanë “pa dhembje e fundosën çështjen shqiptare”.

Për autorin politikë është vetë jeta. Me fjalë të tjera, politika me një energji negative në këtë rreth kohor të tranzicionit përfshiu çdo pore të jetës. Më së keqi e pësoi kultura kombëtare, e cila me mendjelehtësi të vrazhdët u kuptua si “këngë që këndohet me dy-tre akorde”. Në mungesë e pamundësi të dijes e të guximit, në skenë zhagun e mbajtën “mediokrët”, “servilët”, “injorantët” me mbështetjen dhe përkrahjen e manipuluesve të strukur në limere hajdutësh, rrini të tulatur nëpër strofka grupesh e grupimesh. Dhe, nga veprime të këtilla të padenjëG, u lindën demagogët që vunë në rrezik mirëqenien shoqërore. Prandaj, ky tufan i furishëm i përgaditur që moti dhe i ndihmuar nga vetvetja solli dukurinë e akulturimit, një shpërlarje truri me pasoja të pariparueshme që ende, sot, nuk ia shohim shenjat e këndelljes. Dhe nëse nuk angazhohemi e nuk bëhet luftë për demokraci sa më të thellë, për të mirë të popullit, asgjë nuk do të ketë kuptim. Në të kundërtën, angazhimet dhe veprimet pa përmbajtje, me folklorizëm të thatë e optimizëm të rremë, nuk paraqesin asgjë tjetër, veçse ambicie të sëmura, kotësi, me të vetmin qëllim dëshirën dhe dalldinë për pushtet. Këto janë politikat e errëta të mbetura në labirint, e të cilat me guxim i gozhdon autori i librit dhe prej nga kuptojmë se nomenklatura udhëheqëse politike shqiptare e kësaj periudhe u shndërruan në personazhe qe me kohë i përbuznin qytetarët.

Më në fund vlenë të theksohet se shkrimet që i ofrohen lexuesit në këtë libër të autorit Draga, janë një përmbledhje e shkëlqyeshme që pasqyrojnë situatën politike e kulturore të shqiptarëve në Mal të Zi, por edhe më gjërë. Në këtë libër trajtohen ngjarje dhe paraqiten ide, ku janë analizuar mirë konceptet e shqiptarëve, paraqitet ecuria për të ardhmen dhe sukseset e pritshme të popullit shqiptar në përgjithësi.

Gjuha me të cilën është shkruar kjo përmbledhje, pra ky libër, është e pastër, me sintaksë të krehur mirë, me një leksikë të pasur, elemente këto të cilat edhe më shumë e shtojnë peshën e këtij libri. Duke i dëshiruar shëndet, fat dhe suksese në karrierën e tij të mëtejshme, çdo lexues i cili e ka librin mikun më të mirë, do të pret me padurim librin e ardhshëm të Dr. Nail Dragës, për të shtuar edhe më tutje jo vetëm numrin e librit shqiptar, por edhe cilësinë e tije si vlerë primare. (Botuar në Koha Javore, janar 2024)

See Insights and Ads

Create Ad

All reactions:

1313

Vudi Xhymshiti/

In the unfolding political drama in Kosovo, a decisive action beckons for the Kosovan government. The Serbian political party, Srpska Lista, has long been a contentious presence in Kosovo’s political landscape. It’s high time for Kosovo to consider following Germany’s recent example in dealing with anti-democratic elements within its political framework.

Srpska Lista’s deep entanglement with Serbia’s government, as evidenced by its leadership regularly attending national security meetings with Serbian President Aleksandar Vucic, poses a stark conflict of interest. Serbia’s constitutional claim that Kosovo is an integral part of its territory directly contradicts the reality of Kosovo’s sovereignty. This affiliation raises serious questions about Srpska Lista’s commitment to the interests of Kosovo and its people.

The list of allegations against Srpska Lista is grave and extensive. They are accused of orchestrating organized crime networks that have plundered Kosovar taxes for over two decades. They have led collective boycotts of Kosovar public service institutions, including administration, courts, and policing. Their role in the December 2022 attacks on central election commission facilities in northern Kosovo, the erection of violent roadblocks, and the assassination of Oliver Ivanovic, a Serb politician advocating for peace and reconciliation, is alarming. Moreover, their involvement in the killings of Kosovar Police Officers Enver Zymberaj and Afrim Bunjaku, the injuring of NATO peacekeeping troops, and attacks on journalists depict a pattern of violence and subversion of democratic processes.

The actions of Srpska Lista’s leader, Milan Radoicic, who led an armed incursion in the style of Russian “green men,” further undermines Kosovo’s territorial and constitutional integrity. Given these circumstances, the question arises: Should such a party continue to enjoy the privilege of participating in Kosovo’s electoral system and receiving taxpayer funding?

Germany’s approach offers a compelling precedent. The German Constitutional Court’s decision to strip the far-right extremist party Die Heimat (formerly NPD) of state support and tax relief for their anti-constitutional agenda is a model of safeguarding democratic values. The court’s rationale—that anti-state parties should not benefit from taxpayer money—resonates deeply with Kosovo’s situation.

Srpska Lista’s Chronicle of Crime and Subversion in Kosovo

For over two decades, Srpska Lista has cast a dark shadow over Kosovo with a litany of criminal activities that challenge the very fabric of the nation’s rule of law and democratic principles. This party, operating more like a criminal syndicate, has been at the heart of organised crime networks, orchestrating a comprehensive looting of Kosovar taxes that has severely damaged the country’s economic stability. Their activities extend beyond financial crimes; they have systematically undermined public trust and governance by boycotting and sabotaging Kosovar-led public service institutions, including the administration, judicial courts, and policing services.

In December 2022, Srpska Lista escalated its campaign against the state by attacking central election commission facilities in northern Kosovo, a blatant assault on the democratic process. They erected violent roadblocks across northern Kosovo, severely disrupting daily life and creating a climate of fear and instability. Their hands are stained with the blood of innocents, including the alleged assassination of Oliver Ivanovic, a Serbian local politician who advocated for peace and reconciliation. This act not only silenced a voice for harmony but also sent a chilling message to others who might dare to bridge divides.

Srpska Lista’s reign of terror includes threats and blackmail against Kosovar Serbs, forcing them into complicity with Serbia’s aggressive stance against Kosovo. They are implicated in the heinous killings of at least two Kosovar police officers: Enver Zymberaj in July 2011 and Afrim Bunjau in September 2023. These murders are not just attacks on individuals; they are attacks on the symbols of law and order.

The party’s aggression extends to international peacekeeping efforts, with over 90 NATO soldiers sustaining gunfire injuries due to Srpska Lista’s orchestrated attacks. These acts of violence against international peacekeepers are not only reprehensible but also jeopardise Kosovo’s relationships with global allies.

Furthermore, under the leadership of Milan Radoicic, Srpska Lista conducted military-style aggression against Kosovo’s territorial integrity, reminiscent of Russian “green men” tactics. This not only shows a complete disregard for Kosovo’s constitutional order but also demonstrates a dangerous level of militarisation within a political party.

Alarmingly, despite this extensive record of criminality and subversion, Srpska Lista has been permitted to participate in Kosovo’s electoral system and has even been the recipient of significant state funding — 360,00 EURO from the very taxpayers they have been systematically defrauding.

The continued tolerance of Srpska Lista within Kosovo’s political framework is not just a failure of policy; it is a failure of justice and a betrayal of the principles of democracy and rule of law. Their range of criminal acts from financial crimes to acts of violence and subversion is a clarion call for urgent and decisive action to safeguard the integrity of Kosovo’s statehood and the well-being of its people.

Upholding Democracy by Confronting Srpska Lista’s Threat

Srpska Lista’s agenda, by aligning with a foreign government that does not recognise Kosovo’s sovereignty, is arguably antithetical to the constitutional order of Kosovo. As Germany has demonstrated, such parties can, and perhaps should, be legally sanctioned, including the withdrawal of state subsidies and exclusion from electoral participation.

In Kosovo, a similar approach could involve a judicial review of Srpska Lista’s activities and alignment with Serbia’s stance on Kosovo. If found to be acting against Kosovo’s constitutional order and democratic values, steps should be taken to remove them from the ballot and withdraw state funding. This move would not only uphold the integrity of Kosovo’s democratic process but also send a strong message that undermining state sovereignty and engaging in anti-democratic activities have serious consequences.

As Kosovo continues to navigate its complex political landscape, the case of Srpska Lista presents a critical juncture. It is a test of the country’s commitment to democracy, rule of law, and its sovereign integrity. Kosovo must take decisive steps, akin to Germany’s, to ensure that its political system is not undermined by parties whose actions and allegiances run counter to the state’s fundamental principles and the welfare of its people.  

About the author: Vudi Xhymshiti is an experienced British-Kosovar conflict reporter. In 2023 Xhymshiti launched The Frontliner Magazine with a renewed focus on global political tensions and ethical informed journalism. His work has been published in prestigious outlets including The New York Times, Time, The Guardian, Sunday Times, CNN, DW, and BBC news programs, among others.

Nga Artan Lleshi Gjomarkaj/

Kushtuar bijave të Mirditës; Motrave tona të lume, Marie Tuci, Luçe Gjokë Prendi (Oroshi), Marie e Davita Gjomarkaj. Atyre që qëndisën Kryqen e Krishtit me vuajtjet e tyre. Ç’ka do me thanë “Davita,”!? 

– Thue domethanë me dhanë jetën!? Po Maria!?

E se duhet me e dhanë jetën, atëherë pse u desht me shkue e me nxanë në shkollën Françeskane ose Kolegjin Saverian, pse duhej udhtue prej dyerve të Oroshit për tek Kështjella e Motrave Stigmatinë?! 

Pse duhej rrugtue ndër kolegje e shkolla, kur botës njerzore do t’i beditej një Herod, që vret gratë dhe fëmijët, i prangos deri në kockën e njomë me hekura të ndryshkuna burgu, sikur ka ndodhur ti shtrëngohen duar martires Marie Tuci në sy të diktatorit Mehmet Shehu, teksa Maria ishte betue në Krisht mos me derdh pikë loti edhe sikur ato duer po t’ia kishin cungue.

– Inatosun me forcën dhe guximin e një gruaje kaq engjëllore, xhelati i saj Hilmi Seiti, merr shkas e i drejtohet Martires së Mirditës.

– “Do të të baj që të mos njihesh, Marie,”

Kur Marie Tucin, vajzën e bukur e plagosën me pranga e tortura dhe e dorzuen në pavionin e vdekjes, në spitalin e Shkodrës, tinëz gjithkujt, shkuan ta kërkonin Maria e Davita Gjomarkaj, motrat stigmatine, të bijat e Llesh Ndue Gjonit, që për t’i kurue shtatin e ballin e për ti dhanë forcë. 

Pavioni paska qënë i gjatë. Ato, kaluan perafër krevatit të Maries sot të Lumnueme por nuk e njohën. Me gjith plagë e duer të mpime prej hekurave, Marie Tuci ngrihet e u thirr.

– Oj Davitë

– Oj Marie!

Motrat asokohe jan shtang e u ka ra ndërmend fjala e xhelatit.- “do të baj që të mos njihesh”.

Kryqi u përgjak por s’u dorzue.

Ajo ditë e pa ardhë ende fundi i vjetit 1950, ishte errtue pa marrë dielli, Kapidan Marku bashkë me Kapidan Lleshin ishin vra, Abati i Mirditës Frano Gjini ishte pushkatue, plot 14 burrat e mirë të Mirditës, bajraktar e qëndrestar i kishin dërrmue në nji humnerë të Shpalit, Oroshit e Shkodrës, Kthellës e Kaftallës i asht beditë vdekja e për me dekë për Mirditë, nuk duhej vetem ti me dhanë jetën por edhe duhej jetue nderkamb xhelatëve, duhej me andrrue lirinë e dritën e Krishtit, duhej me qëndrue me të tana forcat , si e lumja Marie para prangave duhej qëndrue .

Kryqi u përgjak por nuk u dorzue.

Imzot Frano Gjinin e pushkatuen, për mos me pas ma Mirditë e Abat, por ai Krisht, që lutëm ndër ditët e motit, mori prej Mirdite të gjallë fillakat, nji filiz të lisit të Mirditës së gjalli e ja la frymën imzot Zef Oroshit deri asodite kur diktatura filloj me ra. 

Në kërkim të Dritës së Krishtit për Mirditën e plagosun duersh e bajrakësh, imzot Zef Oroshi u arratis pēr të ruajtun farën e Dritës së Kishës së Arbnit, e Zoti ja priu vullnesēn e mbarë.

Në fakt, fjala Dritë prej Krishti don me thanë edhe Luçe.

Thue vetë Pagëzimi e ka stolis motrēn Luçe Gjokë Prendi me emër të vetë Dritës.

E rritun jetime Luçja u ba së dyt motra e denjë e dom Zef Oroshit, sikur Zoti ta kishte falë për së dyt në votër të kishës së Kaftallës, për me përtëri lutjen, uratët, me i këndue Krishtit Mbret në të ardh të verës e në të dalë të vjeshtës.

Luçja nuk e njohu babën e saj sepse ai ndrroj jetë në vit të ardhjes së saj në dritë më 1919, duke lënë jetimë   tre fëmijë tre djem e një vajzë të cillët nana Dilë i rriti me mund e vuajtje.

Motra Luke sikur në Kaftallë theksohet emri i saj, zgjodhi ti shërbente të vllatë si misionare duke veshur petkun e Katedrales së Shejtë, edhe pse dorën e saj shumkush e kërkoj.

Arratisja e të vllatë të saj dom Zef Oroshi u bë shkak, që familja e Gjokë Prendit të internohej dhe Luçes i ra fati i trishtë të provonte internimet e Tiranes, Beratit, Tepelenes duke e mbyllur kalvarin në Plug të Lushjes.

Mbylli sytë më datën 20 prill 2008, me rrokull vllazninë fisnike të imzot Zef Oroshit, pēr të udhtue me engjejt nëpër qiell të Kaftallēs.

Si të katër cepat e kryqes së përgjakun, katēr bija të Mirditës bujare e Besnike, Marie Tuci e Davita Gjomarkaj të dyja shkolluar nē Kolegjin Franceskan në Shkoder, Marie Gjomarkaj ,shkolluar në Romë e pranuar misionin si murgeshe, Luçe Gjokë Prendi, misionaria fisnike e murgesha pranë të vëllatë monsign Zef Oroshi jan romani i vërtet i bijave të Mirditēs.

Zani i kumbonëve të Mirditës po therret.

Bujar Leskaj/

Fjala Holokaust përdoret për të emërtuar gjenocidin e Gjermanisë naziste ndaj hebrejve në Europë nëpërmjet një aparati shtetëror, mbi të gjitha ushtarak, që nuk ka precedentë në histori për nga përmasat dhe vecoritë organizative. Hebrejtë përdorin termin Shoah, që do të thotë katastrofë. Zhdukja e dy të tretave të hebrejve të Europës në kampet famëkeqe naziste të shfarrojes në Dakau, Mathausen dhe Aushvic, është një tragjedi, e cila duhet ndricuar dhe përkujtuar për të mos harruar dhe për të mos u përsëritur më e kaluara. Ne vlonjatët duhet që mbi të gjithë të tjerët ta kujtojmë këtë pjesë të errët të historisë së Europës sepse Holokausti ndaj hebrenjve nga nazistët hitlerianë ka ndodhur paralelisht masakrat dhe krimet e paprecedenta, që ata kanë kryer edhe ndaj kombeve jo hebrenj, duke përfshirë këtu ne shqiptarët, aq më tepër ne vlonjatët, që lamë pothuajse 400 djem e burra në ato kampe të tmerrëshme të shfarrosjes në masë. Dhe për ta bërë më konkret këtë fakt, po kujtoj baballarët e dy piktorëve tane të shquar si Nestor Jonuzi dhe Hilmi Bani që nuk u kthyen të gjallë nga kampet e përqëndrimit dhe mbetën dhimbje dhe për shpirtin dhe telajot e bijve të tyre. Jo vetëm kaq. Por Vlora jonë, është qyteti , i cili që prej vitit 1492 e deri në vitin 1992, ka pasur brenda vetes këtë komunitet, me të cilin ka bashkëjetuar dhe bashkëndarë hallet dhe gëzimet e tij. Këtu në zemër të Vlorës ndodhet Rruga e Hebrenjve, si një kujtesë për një bashkëjetesë dhe nderim reciprok, gjë të cilën shpreh më së miri dhe D. Anna Kohen te libri saj “Lulja e Vlorës”, ku shpreh jo vetëm mirënjohjen për vlonjatët dhe shqiptarët si mbrojtësit më të mëdhenj të hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore me anë të kodit të besës, por dhe për dashurinë e saj për Vlorën dhe vlonjatët.

Para tre ditësh, në këtë mjedis të Muzeut Kosova, ne përkujtuam 180 vjetorin e lindjes dhe 105 vjetorin e ikjes në amshim të Ismail Bej Vlorës, i cili jo vetëm ne shqiptarëve, por dhe gjithë Europës u ka lënë si testament ngritjen e zërit kundër padrejtësive sepse e ka parandjerë me largpamësinë dhe humanizmin e tij, atë se cfarë do të ndodhte më vonë. Ja se çfarë shkruan Ismail Qemal Vlora te “Memorie”, faqe 72 :“Në Rumani hebrenjtë ishin dënuar për të njëjtat gjëra si ata në Rusi… Duke filluar që nga viti 1866, këto persekutime u bënë kaq të shpeshta dhe kaq mizore, sa më në fund u trondit ndërgjegjja e botës së qytetëruar. Ne, që ishin dëshmitarët më të afërt të këtyre tmerreve, nuk mund të qëndronim indiferentë ndaj vuajtjeve të këtyre krijesave fatkeqe dhe ndjemë detyrën njerëzore për t’i ndihmuar. Është poshtërsi dhe krim që të nëpërkëmbësh dhe përndjekësh një popullatë të tërë vetëm për shkak të prejardhjes dhe racës së saj.” Për këtë nderim, jo më kot personaliteti hebre Joseph Louis Baron (1894-1960), do të përfshinte në antologjinë prestigjoze “Stars and Sand” krahas njerëzve vullnetmirë, sidomos shkrimtarë si Honore De Balazak, Viktor Hygo, por dhe shtetarë si De Gol, Bismark, Gandi, Ataturk, Wilson, Tomas Xheferson, Xheorxh Uashinton, etj, edhe emrin e ndritur të Ismail Qemalit, sepse këta personalitete pavarësisht nga raca besimi dhe prejardhja, kanë ngritur zërin e tyre kundër padrejtësive që u janë bërë hebrenjve.

Ne, e kujtojmë Holokaustin dhe për të mos harruar spastrimit etnik të bërë në trojet tona, Kosovë e Camëri, por dhe kampet dhe burgjet e komunizmit. Dhuna, vrasja , krimi, pavarësisht se kanë emra të ndryshëm, kanë një substancë: vrasjen për shkak të urrejtjes.

Në nuk duhet të harrojmë !

Kjo është arsyeja që për dy vjet rresht Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve “Petro Marko, në bashkëpunim me Institutin e Studimeve Politike “Ismail Qema-Vlora” , po e kujtojmë Holokaustin, për të mos harruar të shkuarën dhe për të treguar se nuk është urrejtja, por dashuria dhe nderimi që na bën njerëz dhe ndricues të së ardhmes.