Featured – Page 127 – Dielli

DIELLI me shqiptarët në Teksas – USA

May 3, 2021 by dgreca

–SHKOLLA “UDHA E SHKRONJAVE” NË HUSTON, GJUHA DHE IDENTITETIT KOMBËTAR SHQIPTAR NË TEKSAS /

Edmond Shkurti, drejtues i Shkollës Shqipe “Udha e Shkronjave”Huston, Teksas të Shteteve të Bashkuara të Amerikës,rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Teksas, USA nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe. Me Edmond Shkurtin bisedoi gazetari i “Diellit” Sokol PAJA.

HISTORIKU I SHKOLLËS SHQIPE “UDHA E SHKRONJAVE”

Edmond Shkurti, drejtues i Shkollës Shqipe “Udha e Shkronjave”Huston, Teksas tregon për “Diellin” se fillimet e para të kësaj shkolle filluan në vitin 2005, me iniciativën e komunitetit të Huston-it u bë e mundur që të hapej kjo shkollë, e cila funksionoi për rreth 6 muaj. Jeta e saj ishte e shkurtër si rezultat i një komuniteti të ri, të cilët nuk bënë të mundur vazhdimësinë e kësaj shkolle. Pavarësisht nga dëshira e komunitetit për të angazhuar fëmijët për të mësuar gjuhën shqipe, vijimi i kësaj shkolle u bë e pamundur për shkak të një komuniteti të ri.

RIHAPJA E SHKOLLËS MË 2016

Viti shkollor 2016-2017 do të ishte shumë i lumtur për prindërit dhe nxënësit e shkollës shqipe “Udha e Shkronjave”Huston, Teksas pasi ajo vihet në funksion të plotë dhe më e organizuar se kurrë. Duket se pas një mungesë të madhe, kishte rifilluar me energji dhe pasion patriotik më të fortë se kurrë. Edmond Shkurti, drejtues i Shkollës Shqipe “Udha e Shkronjave”Huston, Teksas tregon se mundësia e komunitetit dhe dëshira e prindërve bënë të mundur që shkolla të rihapej sërish në Shtator 2016. Hapja e shkollës ishte inciativë e Znj. Pranvera Selenica Haxhillari dhe Z. Ergi Agolli, të mbështetur nga mësuesit: Znj. Rafaela Bani, Znj. Nora Sulejmani, Znj. Erjona Rramaj dhe Z. Edmond Shkurti. Një kontribut të shquar në këtë shkollë ka pasur dhe Znj. Ilira Struga Pitarka, e cila fatkeqësisht ka ndërruar jetë. Sipas z.Shkurti organizimi ishte model, interesimi po ashtu dhe themelet e shkollës sapo kishin filluar të viheshin në një dimension tjetër, më të sigurtë dhe afatgjatë për vitet në vazhdim. Drejtuesi i Shkollës z.Shkurti kujton se me fillimin e shkollës, u krijuan 3 klasa me rreth 50 nxënës në total. Një ndër klasat përbëhej nga nxënës duke filluar nga mosha 6 vjeç e në vijim, të cilën e drejtonte Z. Edmond Shkurti dhe Znj. Erjona Rramaj. Klasa e dytë përbëhej nga nxënës të grupmoshës 3-6 vjeç dhe drejtohej nga Znj. Nora Sulejmani. Klasa e tretë përbëhej nga nxënës të moshës nën 3 vjeç dhe drejtohej nga Znj. Rafaela Bani. Përkushtimi, profesionalizmi dhe devotshmëria e këtyre mësuesve të talentuar dhe me eksperiencë janë një garanci e shtuar për nxënësit, prindërit, komunitetin dhe Shkollën Shqipe “Udha e Shkronjave” në ruajtjen e identitetit, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Teksas nëpërmjet mësimit të gjuhës së bukur shqipe.

KOMUNITETI SHQIPTAR MBËSHTET SHKOLLËN SHQIPE NË HUSTON

E gjithë kjo veprimtari e shkollës do të ishte e pamundur nëse nuk do të ishte mbështetur nga komuniteti shqiptar në Huston. Edmond Shkurti, drejtues i Shkollës Shqipe “Udha e Shkronjave”Huston, Teksas, tregon për Diellin e Vatrës se në shkollë bëjnë pjesë femijë të cilët kanë të dy prindërit shqiptarë ose një nga prindërit shqiptarë. Qëllimi i shkollës shqipe është t’i mësojë komunikimin në gjuhën shqipe këtyre fëmijëve, si dhe bëjnë të mundur krijimin e identitetit shqiptar në atë vend ku nesër do të jetojnë e punojnë. Përkushtimi i mësuesve, gatishmëria për të punuar me nxënësit pavarësisht vështirësive dhe përgatitja e lartë shkencore e mësuesve kanë bërë që shkolla shqipe “Udha e Shkronjave” nëHuston të jetë një model i shkëlqyer funksionimi për të gjitha shkollat shqipe të Diasporës Shqiptare. Sipas z.Shkurti, në gjithë aktivitetin e saj shkolla ka bërë të mundur mësimin e gjuhës shqipe, zhvillimin e një sërë aktivitetesh lidhur me festat shqiptare (festa e fëmijëve, festa e flamurit, Krishtlindjet, Vitin e Ri). Gjithashtu, janë organizuar festat e ditëlindjeve të fëmijëve pjesë e shkollës, si dhe janë zhvilluar orë mësimore në natyrë. Aktiviteti i shkollës është më i gjerë, por u përpoqa të jap një panoramë të shkurtër për atë çfarë kjo shkollë ka zhvilluar këto 5 vite, të cilat për ne si mësues kanë qenë vite sfiduese të mbushura me gëzim e krenari për atë që i kemi ofruar nxënësve dhe komunitetit shqiptar në Huston të Teksasit.

SHKOLLA “UDHA E SHKRONJAVE”HUSTON PËRGJATË PANDEMISË

Viti i shpërthimit të pandemisë globale ka qenë një vit i mbushur me vështirësi edhe për shtetet më të fuqishme jo vetëm për shkollën tonë apo komunitetin shqiptar në Teksas, kujton Edmond Shkurti, drejtues i Shkollës Shqipe “Udha e Shkronjave”. Edhe pse pandemia na kufizoi fizikisht, shpirtërisht nuk jemi ndalur për asnjë moment dhe ne i kemi shërbyer nxënësve tanë e komunitetit tonë këtu. Aktualisht, për shkak të pandemisë së shkaktuar nga Covid-19, shkolla funksionon online nëpërmjet platformës “Zoom”, por me shpresë që gjatë muajit shtator të vitit 2021 çdo gjë ti kthehet normalitetit dhe shkolla shqipe “Udha e Shkronjave”do të kthehet me klasa të reja, nxënës të rinj dhe bashkëpunëtorë të rinj- përfundoi bashkëbisedimin e tij për Diellin e Vatrës në New York, z.Shkurti.

VISAR ZHITI POET DISIDENT DHE ATO VARGJE TRONDITËSE PËR TË RINGJALLUR TË BIRIN

May 1, 2021 by dgreca

Nga SEBASTIANO GRASSO/

Përktheu nga italishtja Eugjen Merlika / Marrë nga gazeta “Libertà” 25 prill 2021, Itali/

Gazetari i njohur dhe poeti Sebastiano Grasso, President i PEN Clubit italian, vazhdimisht boton shkrime, kritikë arti për personalitete të njohura të letërsisë, të pikturës, të arkitekturës, etj, kryesisht nga ata që i ka njohur dhe vetë, si për bashkatdhetarët nobelistë, Quasimodo e Montale, shkrimtarët nga Siçilia e tij, Leonardo Sciascia, apo për poetë nga bota si Rafael Alberti (Çmimi Nobel), Evgenij Jevtushenko, Adonis, etj, etj, duke krijuar një galeri magjepsëse.

Para disa ditës ai nxori në gazetën “Libertá” një shkrim-ese për shkrimtarin tonë Visar Zhiti, dy faqe të plota, ku shkruan për jetën dhe veprën e tij, vlerësime dhe citate, të shoqëruara me fotografi të ndryshme, portretin e Visarit në burg apo kur ai me të shoqen takojnë Papa Franceskun në Vatikan apo foton e djalit të tyre, Atjonit, me poetin e njohur, Adonis, që jeton në Paris. Ndërkaq krahas vargjeve të Visarit, është futur një pjesë nga libri ne proces botimi në Itali, “Rrugët e ferrit”.

Po i sjellim lexuesit artikullin e plotë të Sebastiano Grasso-s duke vënë si nëntitull atë që ai ka vënë mbi CV e Visarit:

NGA PERSEKUTIMI, NË LIRI, NË PARLAMENT…

Visar Zhiti është, siç thuhet rëndom, “bir arti”. I ati, Hekurani, ishte aktor, poet e komediograf shqiptar, por, i përndjekur nga regjimi, nuk kishte mundur të botonte krijimet e tij gjatë jetës (sot është shkrimtar i njohur dhe ka rëndësi në Vëndin e Shqipeve). Çfarë do të thotë kjo? Që nga mosha më e njomë, Visari (Durrës 1952) ka patur të bëjë me teatrin dhe letërsinë.

Për fat të keq ka pësuar të njëjtin fat me prindin nën diktaturën e Enver Hoxhës. U arrestua për vargjet e tij kundër regjimit (“Rapsodia e jetës së trëndafilave”), u padit e u dënua me dhjetë vjet burg e me punë të detyrueshme (minierë bakri). Sigurisht, disave prej shokëve të tij u shkoi edhe më keq: të pushkatuar apo të varur.

Visari nuk e kreu gjithë dënimin: doli dy vite përpara, me rënien e diktaturës. Pra, një histori dramatike, po, por me një fund më të mirë, edhe se gjurmët e plagomës kanë mbetur. Ashtu si edhe kujtimet që sjellin ankthe, shqetësime, vuajtje.

Mbasi u lirua, brënda nja pesë vjetëve, boton nja dhjetë libra (poezi, prozë, esé). Vlerësohet me të njëjtën masë të Ismail Kadaresë. Caktohet si i dërguar kulturor në ambasadën e Shqipërisë në Itali. Në Romë fillon kariera e tij diplomatike. I zgjedhur deputet në Kuvendin shqiptar, thirret në Tiranë dhe emërohet ministër i Kulturës, detyrë që do e lërë, ndërron jetë biri i vetëm i tij, Atjonit. Rikthehet në trupën diplomatike: si kreu i ambasadës pranë Selisë së Shenjtë. Karriera diplomatike mbyllet në ambasadën e Uashingtonit, që e lë në moshën 65 vjeç.

Me Visarin jemi njohur në Milano, në shtatorin e vitit 1991, ku ai erdhi së bashku me gazetarin Lanfranco Vaccari, i cili e kishte nën mbrojtjen e tij. Pra, ishte vendosur pranë “Corriere della Sera”-s për një stazh gazetarie. Flokë kaçurrela, jo shtat lartë, as i bëshëm, shprehet në një italishte jo të përsosur e shpesh nuk arrin të mbarojë fjalinë. Bën praktikë në redaksi e, në të njëjtën kohë, përkthen poezi e tregime nga italishtja në shqip për gazetat e Tiranës. Dorështyp qindra faqe (veçanërisht vargje e tregime) me një makinë shkrimi shumë të vjetër, një Olivetti, që kishte së paku njëzet vite, të gjetur kush e di se ku. Me gjasë ishte një kundërveprim ndaj pamundësisë për të shkruajtur në qeli. Tani mund të nxjerrë dufin, të hedhë mbi letër ndjesitë e reja të njeriut të lirë, teksa sheh përqark që të kundrojë gratë e ëndërruara për vite. Herë herë një frymëmarrje e thellë, për të thithur ajrin e lirisë, e bën të rrotullojë kryet. Nuk buzëqesh shpesh, por kur e bën, mbi fytyrën e tij krijohen rrudha. Është i etur për lexime, por nuk ka para të mjaftueshme për të blerë libra. Dhurata më e pëlqyer për ndonjë festë apo përvjetor? Libra, vetëm libra. Aq e fuqishme është dëshira për të lexuar, saqë herë herë na rithotë se mbas pak ditësh ka ditën e emrit ose ditlindjen. Besoj se në një vit ka arritur të përmbushë pesë a gjashtë të tilla. Kur na lajmëron që ka datëlindjen prapë, të gjithë të kapluar nga harresa, i shkelim syrin. E kështu, në ditën e brohoritur, urimet shoqërohen gjithmonë nga pako me libra. Ha së bashku me ne në sallën-restourant të gazetës dhe shpesh e shëtisim nëpër qytet. Gjërat që e mrekullojnë më shumë janë mbitregjet. Gjithë ai bollëk e huton.

Më 1997, Zhiti boton përmbledhjen e tij të parë të poezive në Itali “Kryqi prej mishi”, të përgatitur nga Elio Miracco: një dëshmi tragjike e historisë së tij vetiake, që, natyrisht, përkon me atë të Vëndit të tij. Vazhdon “Rrëfimet pa altarë”, ku Visari, edhe njëherë, i dorëzon jetën e tij dramatike vargjeve që kthehen në pasqyrë të “historisë të kombit të tij”. Poet e gladiator. Poet e muziktar. Poet e kalorës i Varrit të Shenjtë. Poet e artist. Poet e ushtar. Poet e punonjës hekurudhash. Poet e magjistar. Poet e mjek. Poet e i mërguar. Poet e punëtor. Poet e ëngjëll. Për të mos u zhytur në një dëshpërim pa rrugëdalje,

Visari çdo ditë vetëshpik shëmbëlltyra e role të ndryshme për vetvehten sepse, më së fundi, dëshëron të mbetet vetëm poet. Pra, del “Perëndia mbrapsht dhe e dashura”: një roman që në kundërshtim me atë që thuhet, nuk lexohet i gjithi me një frymë. Duhet një javë e mirë për ta mbaruar. Është një roman për t’u gjerbur si vera e mirë. Të bën të përsiatësh, të gjindesh i përzjerë, madje të mallëngjehesh. Janë Kafka e Xhojsi, bashkëkohësia letrare e realizmi magjik, shpikja e realiteti. Por është dhe një libër i vështirë, i trishtë; nga disa anë edhe i tmerrshëm, i pazakontë, shkandullues. Pra, i jashtzakonshëm. Çdo kapitull është një tregim më vehte, një lloj futjeje në një tragjedi të pandërprerë që prek vënde të ndryshme. I filluar të shkruhej në Vjenë, mbaron në Tiranë. Dy janë personazhet kryesorë. Fotografi diletant Feliks Kondi dhe Ema Marku, një gjimnaziste e re që arrestohet, sepse mban në qafë një zinxhir me një kryq dhe lexon Biblën e të tjerë libra të ndaluar nga regjimi shqiptar i Hoxhës.

E liruar, gruaja ndalohet sërish, sepse në shtypin e Opozitës padit dhunat e torturat të pësuara në burg dhe “shndërrimin” në demokraci të vrasësve politikë e të burokratëve të dhunës. Feliksi, kur ishte i pranishëm në proçesin farsë, mbetet i mahnitur nga gojtaria dhe bukuria e gruas dhe dashurohet me të. Por policia e fshehtë vendos ta vrasë. Feliksi tërbohet, rrëmben arkëmortin dhe e ngarkon mbi shpatulla. Një përçartje. Mbi sfond në fakt tërbohet diktatura. Në të vërtetë bëhet fjalë dhe për një libër kujtimesh. Mbas personazhit të Feliksit është Visari dhe vitet e tij të gjata të burgut. Feliksi vendos të vijë në Itali. Ndalesa e parë është Bari, ku braktis valixhen e vjetër për të shëtitur qytetin: do të bëjë një krahasim me Tiranën e Durrësin. Pastaj shkon në Romë, në shtëpinë e një miku shqiptar të mërguar. Pranë tij është fantazma e Emës. Viziton vënde të shikuara në Tv italian. Shpesh nuk kujton se ku gjëndet: i përhitet të jetë në Francë, në Greqi, në Vëndet Veriore, në Kosovë. Në Bolonjë është duke hyrë në një bar, por përplas me forcë kryet në derën e xhamtë. I thotë kamarierit: “Vij nga një Vënd pis, përse e keni larë kaq mirë gjithë këtë qelq? Nuk kuptohet që është një derë”. Shqipëria kërkon Evropën, por Evropa është e pamëshirëshme. Nga Roma në Vjenë. Feliksi njeh një librashitëse që i ngjet Emës, por ajo femër nuk pranon të bëjë dublanten e saj. Udhëtimi vazhdon. Feliksi mban gjithmonë me vete një dosje me dëshmira e prova të krimeve të diktaturës, përfshirë edhe vrasjen e Emës, për ta shpënë në gjykatën e Hagës. E fsheh nën xhaketë, nën jastëk, kudo ku fle; por nuk arrin ta dorëzojë. I dëshpëruar mendon se nuk ka kuptim të kërkojë të dënohet gjithë Vëndi i tij. Kthehet në Vjenë në fundvit. Qyteti në festë pret ardhjen e 2000-shit. Drita, dëborë, të dehur. Feliksit, të lodhur e të ligështuar, me flatra mbi supe, që mendon se i kanë mbirë nga që është një gjysmazot. Fillon të shpejtojë nëpër rrugë në drejtimin e kundërt me të gjithë. Makinat i kalojnë anash me shpejtësi. Mbi këmbësore pengohet e përplaset me vetrinat e shitoreve, plagoset, i rrjedh gjak, qesh e vazhdon të vrapojë. Kur kryqëzohet me një urë mbi Danub, vendos të takojë Emën. “Kush i do flatrat e mija?”, pyet para se të kridhej në ujin e akulltë.

Gjatë Meshës së Papa Françeskut në Vatikan – 5 qershor 2016 – Visar Zhiti shkon në kërkim të “pëllumbit të bardhë” të fëmijërisë të birit të vetëm, Atjonit. I kthyer në Tiranë nga Milano, për pushimet e Krishtlindjeve 2014, Atjoni mbaron në një aksident me motorr. Është 19 vjeç dhe studjon në Universitetin Katolik. Zakonisht mbas leksioneve, kalon tek unë. Djali im është i martuar dhe jeton gjetiu. Dhe Atjoni bëhet një prani e përherëshme në shtëpinë time. Rreth orës pesë të mëngjezit, mamaja e tij, Eda, më telefonon nga Tirana: “Atjoni… jemi në morg” dhe dënes. “A je e sigurtë? Do të jetë duke fjetur. Do të shohësh se mjafton një përkëdheli për ta zgjuar”, i përgjigjem. Kur Visari dhe e shoqja vijnë në Milano për të tërhequr gjërat e Atjonit, natyrisht i mirëpres në shtëpinë time. Arrijnë në ora shtatë të mbrëmjes. Një orë më vonë darka është gati. Në tavolinë Visari dhe Eda nuk prekin asgjë. Zbuloj n’atë çast se kanë vendosur të vdesin. Bëj një lëvizje kundërshtimi. Ngrihem: “Unë nuk pajtohem. Ose hani, ose shkoni në hotel e këtu mos shkelni më. Nuk dua të jem bashkëpuntor i një “gjëje” kështu. Kisha thënë “gjë”, sepse nuk dija si ta quaja. Shohin njëri tjetrin, më shohin mua, kuptojnë se flas me gjithë mënd. E fusin diçka në gojë.

Në vitin e dytë të Filozofisë Atjoni kishte filluar të shkruante mbi politikën në gazetat shqiptare, (në kryeqytet dikush shtrembëron buzët, me që n’atë kohë babai i tij është ministër i Kulturës). Shpesh i them të mos verë në siklet Visarin: ndonjëherë më dëgjon. Atjoni është edhe piktor. Por e mësoj mbasi ai kishte ikur; nuk m’a ka thënë kurrë për hajthmëni. Pikërisht një vizatim i tij shfaqet mbi kapakun e librit të ri me vjersha të Visarit: “Nata është atdheu im”: Po ku është pëllumbi yt, Bir/, pëllumbi i bardhë i fëminisë tënde? Pyet poeti “E nuk doje të rritëshe/ se ashtu as pëllumbat/ nuk trëmbeshin prej teje…

Si në fletët muzikore, libri fillon me një “lentissimo”: (Marr dorën e butë të kësaj mbrëmjeje e ledhatoj, pastaj e hap për të parë fatin”), për ta ndryshuar tempin në një “stringendo”: (Do të doja që shpirti im/ […] si një mantel i padukshëm t’ju mbështillte,/ku përsipër të ndiheshin fjalët e mia/ si një shi i magjepsur.), për ta mbyllur me një “doppio movimento”; Kjo ditë e gjithë për të kujtuar… /Por tmerri është më i madh, nuk e nxë dot kjo ditë,/del përtej. […]/ Dua dhe unë ditën time të harresës…”)

Më vijnë nëpër mënd dy poetë të tjerë të goditur nga fati në të njëjtën mënyrë: Giosuè Carducci dhe Giuseppe Ungaretti. Carducci do të shkruante “Rimat e reja” për të birin Dante, tre vjeç; Ungaretti , “Dhimbja” për Antonetto-n nëntë vjeç. Vargje sfilitëse të poetëve që ringjallin bijtë e tyre, mbase me mendimin se bëhen etër për të dytën herë.

Përktheu nga italishtja Eugjen Merlika

Marrë nga gazeta “Libertà” 25 prill 2021, Itali

VATRA INKURAJON HETIME GJITHËPËRFSHIRËSE PËR TË VËRTETËN ELEKTORALE NË SHQIPËRI

April 30, 2021 by dgreca

INTERVISTË E GAZETËS”DIELLI” ME KRYETARIN E FEDERATËS PANSHQIPTARE TË AMERIKËS”VATRA” PAS KTHIMIT NGA SHQIPËRIA-/

ELMI BERISHA: VATRA DO TË INFORMOJË ME KORREKTËSI INSTITUCIONET AMERIKANE PËR ZGJEDHJET E 25 PRILLIT-/
- Elmi Berisha, kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, në një rrëfim të gjatë për gazetën “Dielli” dhënë gazetarit Sokol Paja, pas kthimit nga vizita në Shqipëri, skanon ecurinë dhe takimet intensive që delegacioni i Vatrës zhvilloi në Shqipëri me rastin e zgjedhjeve Parlamentare të 25 prillit. Sipas kryetarit z.Elmi Berisha, Vatra inkurajon hetime gjithëpërfshirëse për të vërtetën elektorale mbi zgjedhjet në Shqipëri, pasi e vërteta u bën mirë institucioneve dhe qytetarëve të republikës së Shqipërisë. Z.Berisha tregon me detaje për vizitën e delegacionit të Vatrës në familjet e prekura nga termeti dhe ndihma që do japë Vatra për këto familje, tregon detaje të kontributit për zgjedhje të lira dhe demokratike në Shqipëri, takimet me Presidentin e Republikës Meta, ish-kryeministrin Berisha, liderin e opozitës Basha, vizitën në Autoritetin e Dosjeve, takimin me akademik Beqir Metën, pjesmarrjen në takimin elektoral dhe mbeshtetjen e dhënë kandidates, që kishte mbështetjen e të përndjekurëve politikë Ledina Fratari, si dhe takimi me simbolin e qëndresës antikomuniste në Shqipëri Simon Mirakajn.

z.Kryetar si ndjeheni pas kthimit nga vizitat e rëndësishme në Shqipëri dhe Kosovë?

Ndjehem jashtëzakonisht i lumtur për vizitat që patëm në Shqipëri me një pjesë të Kryesisë së Vatrës. Kjo ishte një vazhdimësi e shkëlqyer e traditës vatrane, ndjekur prej vitesh me radhë.

Vatra nuk mund të mungojë dhe nuk mund të qëndroj larg në momente të rëndësishme, siç janë zgjedhjet, apo procese të ndryshme kombëtare si në Shqipëri, Kosovë apo vise të tjera kombëtare. Vatra ka dhënë dhe jep kontributin e saj për të mirën e shqiptarëve në shtetet amë. Ajombështet proceset demokratike dhe monitorimi i zgjedhjeve dhe mbarëvajtja e tyre kanë një rëndësi për Vatrën dhe çdo shqiptar kudo që jeton e punon. Ndjehem shumë i gëzuar që së bashku me përfaqësuesit më të denjë të Vatrës kryesuam një delegacion për të monitoruar dhe mbështetur proceset demokratike në Shqipëri.

A e përmbushi Vatra misionin e saj gjatë kësaj vizite të rëndësishme në Shqipëri me rastin e zgjedhjeve parlamentare?

Vatra bëri një vizitë historike dhe një përfaqësim dinjitoz në Shqipëri në një kohë shumë të rëndësishme për qytetarët shqiptarë siç ishin zgjedhjet parlamentare.Vatra e përmbushi më së miri misionin,qëllimin dhe angazhimin e saj në dobi të qyytetarëve shqiptarë, proceseve demokratike dhe betejës për zgjedhje të lira dhe të ndershme në Shqipëri. Vatra ka kërkuar institucione të forta dhe të qëndryeshme, zgjedhjet të lira dhe me standarte, sundim të ligjit, respektim të drejtave të njeriut, luftë krimit e korrupsionit, zhvillimin e ekonomisë, krijimin e një shpresë të re në shqipëri që të mos shpopullohet Shqipëria, zhdukjen e nepotizmit dhe kryerjen e reformave të qënësishme që zhvillojnë Shqipërinë dhe e afrojnë atë me Perëndimin.

Si u prit Vatra në Shqipëri ?

Në këtë vizitë shumë të rëndësishme që ne si Vatër zhvilluam në Shqipëri, u pritëm në mënyrë të shkëlqyer, siç është pritur gjithmon Vatra në këta 30 vite.Vizitën e filluam nga Shkodra ku nderuam vëllain e nën/kryetarit të Vatrës, studjuesin Eduard Grishaj i cili u nda tragjikisht nga jeta pak javë më parë dhe më pas kemi vazhduar në Tiranë duke u takuar me Presiodentitn e Republikës z.Ilir Meta, ish kryeministrin Prof.Dr Sali Berisha, liderin e opozitës Lulzim Basha, kryetaren e Autoritetit të Dosjeve znj.Gentiana Mara Sula, qëndrestarin e persekutimit komunist në shqipëri z.Simon Mirakaj, Akademik Beqir Metën që po përgatit një studim të shkëlqyer mbi historinë e Vatrës, kemi vizituar familjet e prekura nga termeti dhe në fund kemi mbështetur publikisht kandidaten për deputete të shtresës së të përndjekurve politikë znj. Lediana Fratari. Zhvilluam bisedime dhe takime intensive ku Vatra këmbënguli fort në misionin e vizitës së saj. Dua të theksoj ftesën nga Doktor Berisha i cili u ndje shumë i respektuar dhe na falenderoi pafund për ndihmën që po jep Vatra jo vetëm në histori por edhe në këtë moment shumë të rëndësishëm për shtetin dhe popullin shqiptar. Doktor Berisha parashtroi vështirësitë për zgjedhje të lira dhe të pamanipuluara dhe ne i premtuam se do të jemi kurdoherë aktivë në proceset vendimmarrëse të shtetit e kombit shqiptar.

Ju kanë etiketuar në shtyp për njëanësi politike dhe lidhje me të djathtën, çfarë komenti keni për këtë?

Vatra ka qenë gjithmonë më afër të djathtës për shumë arsye historike, shpirtërore dhe ideologjike. Me të majtën nuk kemi pasur asnjëherë qasje të afërt. Vatra shkoi natyrshëm në misionin dhe qëllimin e saj. Vatra përkrah çdo shqiptar pa dallim. Ne nuk kishim asnjë ftesë nga e majta në Shqipëri. Të majtët edhe kur vijnë në New York, nuk kujtohen për Vatrën. Qasja jonë është e qëndrës së djathtë. Vizita jonë dhe kontributi ynë në Shqipëri ishte i natyrshëm dhe shumë i përshpirtshëm. Uroj në të ardhmen që institucionet dhe të majtët në Shqipëri të kujtohen dhe të ndërgjegjësohen se Vatra punon për çdo shqiptar dhe jo vetëm për individë të caktuar apo parti politike. Vatra do të bashkëpunojë dhe punojë me të gjtihë ata që do ta kërkojnë ndihmën dhe bashkëpunimin tonë. Fakti që opozita ka kërkuar të takohet me ne do të thotë se ata ndjehen më të afërt me ne. Të majtët më kanëbërë presion dhe më kanë kërkuar gjatë vizitës, që të mos ndërhyj në punët e brëndshme të Shqipërisë, por ua kam bërë të qartë se Vatra është mbi partitë dhe ka synim të kontribuojë për mirëqënien e çdo qytetari në Shqipëri, Kosovë e në viset shqiptare. Vatra ka misionin, qëllimin, filozofinë dhe qëndrimet e saj dhe nuk i ndryshon për askënd pavarësisht se kujt i pëlqejnë apo jo. Ne do ta japim ndihmën dhe bashkëpunimin tonë në çdo rast kur kërkohet për të mirën e mbarë qytetarëve shqiptarë dhe jo individëve të caktuar.

Cili është qëndrimi juaj për zgjedhjet në Shqipëri?

Zgjedhjet Parlamentare në Shqipëri u zhvilluan në një klimë tensioni dhe parrregullsish të theksuara. Partia në pushtet vodhi të dhënat personale të qytetarëve shqiptarë dhe i përdori për të fituar pushtet. Kjo është diçka e rëndë dhe e papranueshme ne një shtet demokratik. Kjo është një gjë shumë serioze dhe nuk i bën legjitime këto zgjedhje pasi qeveria duke përdorur fuqinë e pushtetit institucional ushtroi presion mbi zgjedhësit nëpërmjet eksponentëve të caktuar të veshur me pushtet ekonomik dhe politik dhe bleu votat. Ky fakt e ka shqetësuar tejmase Vatrën. Shqiptarët kanë nevojë për të vërtetën mbi zgjedhjet. Uroj dhe shpresoj që sa më parë e vërteta sesi u votua dhe kush fitoi realisht në Shqipëri të zbulohet sa më shpejt. Vatra inkurajon hetime të fuqishme dhe gjithëpërfshirëse për të vërtetën elektorale në Shqipëri. E vërteta u bën mirë institucioneve dhe qytetarëve të republikës. Është një domosdoshmëri e panegociueshme që në një shtet demokratik të sigurohen të dhënat personale të qytetarëve dhe të mbrohen me ligj. Patronazhimi, vjedhja e database të qytetarëve shqiptarë është shkelje e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut. Qytetarë të survejuar dhe të intimiduar kudo e ngado. Pushteti përdori çdo mjet për të fituar zgjedhjet me çdo kusht edhe në kundërshtim me ligjin. Gjithësesi ne do të informojmë institucionet amerikane rreth situatës parazgjedhore dhe ditën e zgjedhjeve.

Si e gjykoni përfshirjen e institucioneve shtetërore në zgjedhje, pra si pushteti përdori shtetin për të fituar zgjedhjet?

Institucionet shtetërore dhe njerëzt të lidhur me pushtetin kanë shantazhuar e bërë presion për votën.Dora e pushtetit dhe shtetit ndjehej ngado e kudo. Ne kemi pasur informacione të sigurta si nga opozita dhe ambasadat ndërkombëtare për atë që po përgatitej të ndodhte në Shqipëri. Shteti u vu në shërbim të partisë në pushtet për të fituar zgjedhjet. Shteti me të gjitha fuqitë dhe kapacitetet u vu në shërbim të partisë në pushtet. Këto zgjedhje u zhvilluan në një klime të tensionuar dhe jo demokratike. Është mëse e qartë që pushteti përdori shtetin për të fituar partia shtet. Është abuzuar me votën e qytetarëve. Ne jemi në një vijë me denoncimet e OSBE-ODHIR, se përveç shit-blerjes së votës, njësimi i shtetit me partinë në pushtet,mbetet një rrezik permanent për ta mbytur demokracinë dhe zgjedhjet e lira. Vatra do të vazhdojë misionin e qëllim e vet. Vatra do ta duartrokasë atë parti që bën gjëra të mira për qytetarët shqiptarë dhe do ta kritikojë me gjithë fuqinë e saj atë parti që nuk u shërbën qytetarëve. Vatra do ta ngrejë gjithmonë zërin për të mirën e përgjithshme të shtetasve shqiptarë kudo ata gjenden.

Pse Vatra mbështeti hapur vetëm kandidaten e ish të përndjekurve politikë Lediana Fratari?

Për Lediana Fratarin ishte mbështetje me ndërgjegje, me zemër dhe me shpirt.E kishim mision të parardhësve vatranë që diktatura i vrau, i pushkatoi, i burgosi, dhe i syrgjynosi kampeve të internimit.Të përndjekurit e regjimit komunist në Shqipëri janë heronjt të vërtetë. Askush nuk mund ta imagjinojë persekutimin e padrejtë që ata kanë përjetuar mbi kurriz. Ne u pritëm në mënyrë të shkëlqyer nga të gjithë të përndjekurit në Shqipëri dhe Vatra vendosi ta pëkrahë hapur këtë kandidate dinjitoze. Ne kemi qenë gjithmonë pro të përndjekurve politkë në Shqipëri. Ne i kemi përkrahë dhe do ti përkrahim në të gjitha proceset dhe kauzat që ata ndjekin e kërkojnë. Kjo mbështetje është e drejtë morale jona, mbi të gjitha për atë që Lediana përfaqësonte në këtë kandidim për zgjedhjet parlamentare në Shqipëri. Ne ende besojmë se vajza si Lediana do ta sjellin ndryshimin në Shqipëri.

Çfarë mbresat ju ka lënë vizita në familjet e prekura nga tërmeti në Shqipëri?

Vizita e delegacionit të Vatrës në familjet e prekura nga termeti ishte shumë domethënëse për tu gjendur pranë vëllëzërve e motrave tona në ditë kaq të vështira. Një ndër qëllimet kryesore të vizitës në Shqipëri ka qenë kontakti dhe komunikimi me këto familje në mënyrë që Vatra tu ndërtojë shtëpi këtyre familjeve me fondet që Vatra ka grumbulluar dhe pse jo të fillojë një fushatë tjetër për mbledhje fondesh shtesë. Jemi ndjerë tepër të trishtuar për gjendjen në të cilën shteti kishte lënë në mëshirë të fatit qytetarët e tij. Njerëz të braktisur, që kishin mbi 1 vit e gjysmë që jetonin në çadra, fëmijë pa shkollë, dhe jetësë në kushte skandaloze. Qeveria kishte harruar qytetarët e saj. Familjet kishin nevojë emergjente për ndihmë.Gjendja reale ishte e tmerrshme. Dimër e verë një jetësë e rëndë në çadër. Takuam njerëz fisnik dhe të dashur. Jemi mallëngjyer nga këto takime. Nuk e përshkruaj dot emocionin që kemi përjetuar si delegacion. Familja Jaku kishte nevojë imediate për ndihmë dhe sidomos fëmijët për shkollim. Ne do i gjendemi pranë kësaj familje. Ne do të bëjmë gjithçka tu gjendemi pranë. Shqipëria ka nevojë për solidaritet.

Si po shkon kërkimi shkencor për botimin e librit studimor për historinë e Vatrës?

Një ndër objektivat e vizitës së delegacionit të Vatrës në Shqipëri ishte edhe takimi me Akademik Beqir Metën i cili po punon fuqishëm për librin shkencor të historisë së Vatrës. Patëm një takim shumë frytëdhënës dhe u njohëm nga afër me punën voluminoze shkencore të Akademikut Beqir Meta i cili dëri më tani ka bërë një punë kolosale. Historia e Vatrës po del në dritë dhe i shprehim mirënjohjen dhe falenderim profesor Beqir Metës për punën fisnike që është duke përgatitur. Shpresojmë dhe kemi besim se libri do të jetë gati në vitin e 110 vjetori të Vatrës, pra vitin e ardhshëm. Po përgatitet një punim shkencor dinjitoz, jemi me fat për këtë bashkëpunim dhe libri studimor që do jetë shumë shpejt në dorën e vatranëve dhe studjuesve shqiptarë e të huaj.

Çfarë mbresash ju la vizita në Autoritetin e Dosjeve?

Në autoritetin e dosjeve patëm një vizitë shumë mikpritëse dhe miqësore. Dua ta falenderoj Kryetaren e Autoritetit Gentiana Mara Sula e cila u shpreh e gatshme për bashkëpunim dhe na ofroi çdo qasje në dokumentacion për hulumtime dhe kërkime sipas ligjit dhe procedurave të marrjes së informacionit dhe njohjes me dokumentet. Ishte një takim shumë emocional ku u njohëm me disa dosje persekutimi të njerëzve të pafajshëm. E pa imagjinueshme vuajtja e padrejtë me të cilën janë përballur qytetarët shqiptarë gjatë diktaturës komuniste. Persekutime rrënqethëse. Falë bashkëpunimit të ngushtë me Autoritetin e Dosjeve, Vatra në vazhdim do të ketë akses që të bëjë vetting për strukturat e saj, veçanërisht për të gjithë ata që e sulmojnë apo hedhin baltë mbi Vatrën. E vërteta i bën mirë secilit prej nesh.

Një mesazh për vatranët dhe të gjithë shqiptarët

Vatra do ta ruajë misionin e saj të shenjtë duke qenë gjithmonë një institucion shpirtëror, patriotik dhe atdhetar me qëllim për të punuar ditë e natë për kombin shqiptar. Vatra do të kontribuojë në vazhdim në proceset demokratike dhe do kërkojë rritjen e mirëqënies për shqiptarët në Kosovë, Shqipëri e trevat shqiptare. Vatra do të punojë fort që të mbrojë interesat kombëtare të shqiptarëve dhe të kontribuojë për shtete të forta, reforma të thella dhe institucione funksionale që garantojnë zhvillim ekonomik, barazi para ligjit dhe garantim të lirive e të drjetave themelore të njeriut.

Gonxhe – Historia e patreguar për fëmijërinë e Nënë Terezës….

April 30, 2021 by dgreca

Gonxhe – Historia e patreguar për fëmijërinë e Nënë Terezës është në rrugën e saj të prodhimit nga Filmat me Ngjyra/

Intervistoi E.B., Nju Jork/

Themelueset e kompanisë “Filmat me Ngjyra” Greta dhe Vilma Zenelaj tregojnë për projektin e shumëpritur për Nënë Terezën – “Gonxhe”.

Çfarë ju frymëzojë për të shkruar për Nënë Terezën?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Duke qenë nga Shqipëria, ne gjithmonë kemi dashur të shkruajmë për të pasi ajo ishte gjithashtu shqiptare, por nuk menduam të shkruajmë për Nënë Terezën kaq shpejt. Ishte gjithmonë në te ardhmen, ne thonim “oh po duhet të bëjmë një film për Nënë Terezën dhe punën e saj në Kalkuta”. Ne nuk e dinim se çfarë saktësisht.

Vitin e kaluar, 2020, kishim më shumë kohë të lirë. Vilma kishte filluar të shkruante romanin e saj të parë dhe pas dy muajsh ajo donte të bënte një pushim. Ne biseduam dhe menduam se çfarë të punojmë më tej, dhe Nënë Tereza na erdhi në mendje. Ne menduam për punën e saj në Kalkuta dhe pamë disa filma të bërë për të. Ata ishin pothuajse të gjithë të njëjtë vetëm të filmuar në periudha të ndryshme te jetës së saj.

Ne donim të sillnim një histori të re të Nënë Terezës dhe gjëja me të cilën mund të lidheshim më shumë ishte trashëgimia dhe kultura jonë shqiptare. Ne kishim mendim se Nënë Tereza duhet të ketë patur një ndikim të jashtëzakonshëm gjatë viteve të saj të fëmijërisë për ta frymëzuar atë që të bëhej një shërbëtore dhe një murgeshë. Dhe, pasi kërkuam dhe lexuam për të ne zbuluam se ajo vinte nga një familje shumë e dashur, fetare dhe bamirëse që influenconte komunitetin dhe qytetin e tyre.

Cili është publiku që do ta shikojë këtë film?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Ne besojmë se audienca për këtë film është çdokush që ka një kuriozitet ose interes për Nënë Terezën, i cili është i shumtë. Shumica e njerëzve me besim te Zoti do ta shohin këtë film historik dhe inkurajues. Ne besojmë se do të frymezojë shumë individë që ndoshta kanë lënë mënjanë deshirat e tyre dhe jane kenaqur më pak, por nuk është kurrë vonë për të bëre diçka pë të realizuar ëndrrat e tyre dhe të ndihmosh dikë që ka nevojë, në emër të Zotit.

Çfarë sfidash parashikoni për realizimin e këtij skenari, filmi?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Asgjë nuk është 100% e sigurtë kur bëhet fjalë për prodhimin e filmave. Nga përvojat profesionale dhe e jetës, sfidat janë një pjesë e jetës. Sfidat mund ta shtyjnë dikë të bëhet krijues dhe ti japi zgjidje problemeve ne një mënyrë tjetër që ndoshta nuk ka ekzistuar më përpara. Kështu që jo çdo sfidë është negative. Por një nga kufizimet e dukshme mund të jetë pandemia globale.

Një sfidë tjetër mund të jetë gjetja e lagjes së duhur për të filmuar këtë pjesë të periudhës që të ngjajë me komunitetin e asaj kohe, në Shkup pas largimit te Otomanëve. Shumë nga shtëpitë dhe ndërtesat 100 vjeçare janë zëvendësuar me ato të reja moderne. Pra, nuk jemi të sigurtë nëse do të ndërtojmë një set ose do të punojmë me atë që ka mbetur në ato lagje, por supozojmë se do te vendosim kur të arrijmë atje.

Kush duhet të vijë për të parë këtë film?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Të gjithë duhet të vijnë dhe ta shohin këtë film. Kjo do t’i frymëzojë njerëzit, t’i japi kurajo për të ndjekur ëndrrën e tyre.

Ku do të xhirohet filmi?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Për momentin nuk është vendosur akoma, por planet tona për xhirime janë Shkupi dhe Shkodra, Shqipëri. Ne kemi filmuar Eagle në Shqipëri dhe me të vërtetë e kemi shijuar atë përvojë, kështu që ne jemi njohur me procesin atje, por ne gjithashtu duam të eksplorojmë se çfarë ofron Shkupi pasi gjithçka ka ndodhur atje, lindja dhe rritja e Nënë Tereza.

Si eshte experienca qe keni me njëra-tjetrën si motra dhe partnere biznesi?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Që në vitin 2008 kur themeluam “Filmat me Ngjyra” ne nuk e dinim plotësisht se si do të punonim së bashku. Shumë na këshilluan ‘të mos përziejmë familjen me biznesin’ por ne jemi motra / shoqe të ngushta dhe e njohim njëra-tjetrën mirë, thjesht menduam ‘kemi të njëjtin qëllim në mendje, të bëjmë filma, pjesa tjetër do të zgjidhet, duke bere dhe duke pare, apo jo?’

Rezulton se nuk ka asgjë të tillë. Gjatë viteve të punës së bashku ne jemi munduar ti mbajmë gjërat në perspektivë, ti kushtojme vëmendje aftësive tona, cilat janë pikat e forta dhe të dobëta. Në këtë mënyrë askush nuk mbingarkohet ose ngarkohet me me shumë punë sesa duhet. Ne mësuam të delegojmë punën dhe të përqendrohemi në atë që jemi më të prirur duke e zotëruar atë. T’i japim hapësirë njëra-tjetrës për të marrë frymë është thelbësore, dhe të kuptosh që edhe pse jemi motra dhe shoqet të mira dhe sigurisht që na pëlqejnë të njëjtat gjëra, ne jemi dy individë të ndryshëm.

Ne mësuam ta vlerësojmë njëra-tjetrën. Përgjithsisht është angazhimi dhe përpjekjet tona që e bëjnë të mundur këtë gjë. Sigurisht, ne kemi momentet tona, por nuk i lëmë ato momente të shkatërrojnë gjithçka për të cilën kemi punuar kaq shume. Ne jemi të bekuar që kemi njëra-tjetrën dhe falënderojmë Zotin për këtë.

A keni një ekip produksioni të gatshëm për filmin Gonxhe?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Ne e kemi diskutuar skenarin me të tjerët të cilët duan të bashke punojnë dhe ata kanë shprehur dëshirën për t’u bërë partner me ne. Për momentin është akoma shumë herët për të punësuar një ekuipazh pasi vendimi për vendin e xhirimit do të përcaktojë edhe ekipin e prodhimit. Ne preferojmë të punojmë me talente lokal, sepse kane nje zell dhe përkushtim të theksuar. Ata janë gjithmonë aq mirënjohës për përvojën dhe shprehin kënaqësi për të qenë pjestar te filmit. Por ne e dimë që ekipet e xhirimeve kanë tendencë të bëhen familje gjatë xhirimeve, kështu që ne presim me padurim të krijojmë këtë familje të re filmike. Do të jetë një përvojë e re dhe emocionuese.

Çfarë e bën një film të shkëlqyeshëm për ju? A ka disa cilësi që e bëjnë një film më të mirë për ju?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Historia është ndoshta gjëja më e rëndësishme. Nëse keni një histori / skenar të mirë, do të bëni që të tjerët të bashkohen me ju dhe t’ju ndihmojnë për ta kthyer atë në një film. Të kesh aktorë të shkëlqyeshëm që sjellin personazhet në jetë, ndihmon në përmirësimin e historisë. Ata nuk kanë pse të jenë aktorë të njohur apo të famshëm, thjesht të mirë.

Shumë herë ne shohim aktorë të njohur në filma qe nuk e luajnë mirë rolin kjo tregon se ata nuk janë ne karakter dhe nuk jane të interesuar për suksesin e projektit. Duket sikur ata janë atje vetëm për t’u paguar. Mund të jetë gjithashtu faji i regjisorit që neglizhon të drejtojë aktorët e famshëm. Disa regjisorë mendojnë se kanë një aktor famos në filmin e tyre dhe nuk kanë nevojë t’u japin ndonjë drejtim sepse ai / ajo i di të gjitha. Por regjisori ka nevojë të drejtojë çdo aktor. Nuk ka rëndësi nëse ata janë një aktor me përvojë apo një aktor për herë të parë.

Ndriçimi i skenave, skenografia janë shumë të duhura për skenat, po ashtu një pjesë e rëndësishme e krijimit të filmave. Ju nuk mund të vendosni thjesht një aparat fotografik para një aktori dhe të prisni një mrekulli. Ju duhet të kordinoni fotografitë. Krijusit e filmit po tregojnë historinë përmes kamerës dhe lenteve të saj. Kjo është një mjet shumë i fuqishëm për të maksimizuar intensitetin e filmit.

Ne e duam kinemanë, por duam te dime nga ju si ju ndez dashuria juaj për filmat?

Vilma dhe Greta Zenelaj: Jemi rritur në Shqipëri në një kohë kur na lejohej vetëm të shikonim filma shqiptarë, të cilët ishin mjaft të mirë në të vërtetë, pavarësisht nga propaganda politike. Por në atë kohë, Shqipëria nuk prodhonte shumë filma, kështu që mungesa e bëri atë më të dëshirueshme. Na pëlqente të shikonim filma dhe na duhej të prisnim me muaj për shfaqjen e tyre. Gjithashtu, nëna jonë e donte letërsinë dhe ajo gjithmonë na recitonte poezi dhe histori të famshme. Duke e dëgjuar atë, duke na treguar histori, ne krijuam një dashur per te treguar ngjarje te ndryshme. Të dyja shkruanim poezi që kur kemi qene të vogla dhe më vonë. Por filmat ishin gjithmonë më argëtuesit për ne. Ne thjesht pëlqejmë një film të bukur.

ZGJEDHJET NË SHQIPËRI-NUK KA KUFINJ MES SHTETIT DHE PARTISË-SHTET

April 30, 2021 by dgreca

-OSBE-ODHIR: Keqpërdorimi i burimeve të administratës shtetërore, shqetësim më i madh sesa shit-blerja e votes/

-Zgjedhjet në Shqipëri – Gacek: Vëmendje e madhe ndaj çdo ankimi apo rinumërimi votash

Drejtuesja e misionit të OSBE/ODIHR, Ambasadorja Urszula Gacek në intervistën për DW e quan shqetësues keqpërdorimin e burimeve të administratës për zgjedhjet e qëndrimin jo të qartë ndaj kufirit mes partisë e shtetit.

DW: Znj. Ambasadore, çfarë ju ka bërë përshtypje deri tani në zhvillimin e procesit zgjedhor për Zgjedhjet Parlamentare, 2021, që u zhvilluan të dielën e kaluar, më 25 prill, në Shqipëri?

Urszula Gacek: Besimi në sistemin zgjedhor që ka filluar të rikthehet. Partitë politike dhe votuesit morrën pjesë. Ajo çfarë do të ndodhë pas ditës së votimit është shumë e rëndësishme. Ne po ndjekim numërimin e votave për të parë, nëse njerëzit mendojnë që shifrat janë një reflektim i ndershëm i realitetit në kutitë e votimit. Do të shikojmë me shumë vëmendje çdo ankim apo rinumërim në ditët në vijim.

DW: Cilat janë sfidat kryesore që misioni i vëzhguesve ndërkombëtarë të ODIHR-it ka përballuar deri tani në vëzhgimin e Zgjedhjeve Parlamentare, 2021?

Urszula Gacek: Kemi pasur dy sfida kryesore: të parën pandeminë Covid -19, që na u desh ta merrnim parasysh për numrin e vëzhguesve, që do sillnim në Shqipëri, vendin se ku do t’i vendosnim, mënyrën sesi do të lëviznim. Për fat të mirë, në Shqipëri, nuk ka kufizime për udhëtimet brenda vendit. Natyrisht, pandemia ndikoi në mënyrën e punës sonë. Kemi realizuar shumë intervista ballë për ballë sidomos në rajone, ku njerëzit nuk përdorin platformën ZOOM. Por ia kemi dalë mbanë duke respektuar masat kufizuese dhe distancimit social. Sfida e dytë lidhet me përmbajtjen e punës sonë dhe ka të bëjë me numrin e madh të amendimeve dhe ndryshimeve në Kodin Zgjedhor, që u bënë shumë vonë, në tetorin e kaluar dhe prandaj ka pasur shumë mospërputhje dhe paqartësi në raportin mes ligjit zgjedhor dhe rregulloreve.

DW: A ka prekur shit-blerja e votës besueshmërinë dhe integritetin e procesit zgjedhor?

Urszula Gacek: Ne kemi pasur një shqetësim më të madh sesa shit-blerja e votës: keqpërdorimin e burimeve të administratës shtetërore, qëndrimin e turbullt ndaj kufirit mes partisë dhe shtetit. Lidhur me shit -blerjen e votës, është një dukuri për të cilën në zgjedhjet e mëparshme janë bërë rekomandime sesi të trajtohet. Duhet vënë në dukje që shit-blerja e votës nuk i përket një partie të veçantë. Nëse i referohemi informacioneve të besueshme, kemi 33 hetime për shit-blerje votash, që janë hapur para ditës së votimit. Pra nuk ka vetëm një fajtor. Dëmi që sjell shit-blerja e votës në perceptimin dhe besueshmërinë tek sistemi zgjedhor është i dyfishtë. ODIHR ka bërë rekomandime në zgjedhjet e mëparshme lidhur me shit-blerjen e votës. Njëri prej tyre është edukimi i njerëzve që nuk duhet ta shesin votën e tyre. Kemi parë një përpjekje të madhe nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, (KQZ) në këtë drejtim, komuniteti ndërkombëtar i pranishëm në Shqipëri, Këshilli i Europës, Ambasadat, shoqëria civile. Rekomandmi tjetër, është trajtimi i shkelësve të ligjit, që po e ndjekim me shumë vëmendje. Nëse dikush kapet që shet dhe blen votën ka rëndësi mënyra sesi e trajtojnë autoritetet rastin. Çdo rast duhet trajtuar me drejtësi dhe paanshmëri, që në të ardhmen njerëzit mos ta bëjnë këtë. Nuk është një dukuri që mund të zhduket vetëm në një proces zgjedhor, pra ka dy elemente: edukimin e votuesve dhe ndjekjen penale.

DW: Ambasador Gacek, më lejoni të rikthehem tek shqetësimi për keqpërdorimin e burimeve të administratës publike nga forca politike qeverisëse. A mund të ketë ndikuar në besueshmërinë dhe integritetn e procesit?

Urszula Gacek:Kur një forcë politike është në pushtet, ka gjithmonë një sërë avantazhesh natyrore, pasi mund ta tregojë veten më shumë. Nga ndjekja e fushatës në 12 qarqet e Shqipërisë me vëzhguesit tanë ndërkombëtarë kemi konstatuar që të gjithë aktorët politikë mbanin fjalime. Nisur nga përmbajtja e tyre, askush nuk mund të hedhë poshtë që biznesi i qeverisë vazhdoi psh. kur dikush shkon hap spitale apo përuron shkolla. Ka patur vizitata inspektuese, të shpeshta nga ministra në objekte të caktuara dhe përdorur ato për fushatë elektorale. Media shqiptare, nga vëzhgimet tona, e ka parë këtë si pjesë të fushatës zgjedhore të partisë në pushtet. Por kur ke logon e partisë në maskën anti-Covid , nëse je duke mbajtur fjalim dhe thua “Më votoni” atëhere kjo nuk është e lejueshme, e kapërcen kufirin e së lejueshmes. Pra, është fakt që partia në pushtet ka disa avantazhe. Çështja është nëse mund ta përmbash, kufizosh veten që t’i përdorësh këto avantazhe brenda kufirit të lejueshëm. Misioni ynë po analizon pikërisht këtë, nëse ligji zgjedhor e ndalon këtë praktikë, pasi ligji është më strikt sesa rregulloret dhe udhëzimet. Ka paqartësi në ligjin e ri zgjedhor që do t’i shikojmë në detaje.

DW:Çfarë mund të thoni për pjesëmarrjen e zgjedhësve në votim?

Urszula Gacek: Nuk kemi qenë kaq shumë të interesuar për përqindjen e pjesëmarrjes së zgjedhësve në votime. Për dy arsye: Së pari shifrat zyrtare të pjesëmarrësve në votim mund të jenë më të ulëta se 3.6 milionë zgjedhës që figurojnë në listat e zgjedhësve. Kemi të dhëna zyrtare që jashtë Shqipërisë jetojnë rreth 1.6 milionë shqiptarë. Nëse heqim nga kjo shifër fëmijët dhe njerëzit që për arsye të ndryshme nuk kanë të drejtën e votës, atëherë mbeten 1 milionë shqiptarë që jetojnë jashtë Shqipërisë me të drejtë vote që janë në listat e zgjedhësve. Për shkak të kufizimeve për udhëtim nga pandemia Covid-19, që janë kufizime ndërkombëtare, ata nuk vinin për të votuar. Ndërkohë nuk ka ende dispozita për votimin e shqiptarëve që jetojnë jashtë vendit të tyre, gjë që nuk përbën një standard ndërkombëtar. Në qendrat e votimit, ku isha të dielën e kaluar, njerëzit ishin të interesuar për të votuar, ndërkohë që mendoj se shqiptarët jashtë vendit nuk kanë të njëjtin interes.

Arsyeja e dytë është që fokusi ynë pas mbylljes së votimit është tek procesi i numërimit, që këtë vit është më i komplikuar pasi në fillim duhen numëruar sesa mandate ka marrë secila parti dhe pastaj duhet vendosur, se cili kandidat duhet të marrë mandatin duke patur parasysh opsionin e votës preferenciale që aplikohet për herë të parë në Shqipëri. Një tregues interesant janë votat e pavlefshme që mund të na dëshmojnë sesa të informuar kanë qenë zgjedhësit sesi do të votonin nga pikëpamja teknike. Ka pasur disa programe për edukimin e votuesve që u zbatuan me vonesë. Pyetja që ngrihet është nëse këto programe kanë qënë të mjaftueshme apo jo. Votat e pavlefshme janë tregues i problemeve që do të përfshihen në rekomandimet tona në raportin përfundimtar.

DW: Znj. Ambasadore, ju po flisni për rekomandime. Ju lutem a mund të ndalemi tek rekomandimet e misioneve vëzhguese të OSBE / ODIHR-it për zgjedhjet e mëparshme që nuk janë adresuar dhe që kanë ndikuar në procesin e tanishëm zgjedhor dhe sidomos tek votuesit?

Urszula Gacek:Kam parërekomandimet e mëparshme të OSBE/ODIHR-it. Shumë prej tyre janë adresuar plotësisht apo pjesërisht. Por dy prej tyre nuk janë adresuar fare dhe sigurisht do të jepen përsëri. Rekomandim i parë, i paplotësuar, është ai për të patur një raport të ndërmjetëm para ditës së zgjedhjeve lidhur me burimet e financimit për fushatën dhe kandidatët. Votuesi mund të mësojë pas fushatës elektorale nga kush u financuan kandidatët për deputetë. Por do të ishte e preferueshme dhe dëshirueshme që këtë informacion votuesit ta kishin para ditës së votimit, që të merrnin vendimin e tyre se për kë do të votojnë. Votuesit duhet të dinë paraprakisht cili qëndron pas kandidatit para se të hedhin votën dhe jo pas hedhjes së saj.

Rekomandimi i dytë, shumë i rëndësishëm, që nuk është adresuar, është përdorimi i vazhdueshëm i materialeve të partive politike në garë në edicionet e lajmeve. Nuk është fjala për reklama, por edicion lajmesh. Kemi rekomanduar që kjo nuk duhet të ndodhë, por nuk është marrë parasysh. Në raportin tonë përfundimtar do të përfshijmë këto dy rekomandime dhe të tjera që nuk janë plotësuar nga zgjedhjet e kaluara si edhe rekomandime te reja, që dalin nga zbatimi i Kodit të reformuar elektoral, ku ka risi të tila si identifikimi elektronik i zgjedhësve apo votimi elektronik.

Rekomandimet do të përfshijnë edhe ꞔfarë ndryshimet duhen bërë në disa fusha të veçanta. Për këte lypset një diskutim publik përfshirës. Shqipëria si gjithë 57 vendet e tjera, anëtare të OSBE, ka marrë zotime për t’i zbatuar rekomandimet, por kjo në fund të fundit varet nga qeveria. Rekomandimet jepen për t’u zbatuar, kur kjo nuk ndodh ka sanksione. Në përgjithësi konstatojmë që Shqipëria ka zbatuar disa rekomandime në të shkuarën dhe ka parë përfitime prej zbatimit të tyre. Besojmë që rekomandimet tona do të pranohen nga administrata e re, që do të dalë nga zgjedhjet parlamentare të 25 prillit.

DW: A po shënon Shqipëria progres demokratik me zhvillimin e Zgjedhjeve Parlamentare 2021, mbështetur në raportin tuaj paraprak dhe sesi po ecën deri tani procesi i numërimit të votave?

Urszula Gacek:ProgresDemokratik? Zgjedhjet janë një pjesë shumë e rëndësishme e progresit demokratik, por jo i gjithë progresi demokratik. Mendoj që pjesë shumë e rëndësishme për progres demokratik, sidomos këtu në Shqipëri, është reforma gjyqësore. Nuk jemi këtu për të gjykuar, nëse refoma në gjyqësor është sipas, le të them, standarteve të Këshillit të Europës ose nëse ligji për mbrojten e të dhënave është konform me standartet e BE. Ne jemi të fokusuar tek zgjedhjet parlamentare 2021, por kjo nuk do të thotë që gjërat që po ndodhin, në periferi të misionit tonë nuk ndikojnë tek zgjedhjet.

DW: A ka gjasa që këto zgjedhje të vlerësohen të lira dhe të ndershme? Nga përvoja ime në pasqyrimin e zgjedhjeve të mëparshme parlamentare ka ndodhur që në raportin përfundimtar të misionit të OSBE/ODIHR-it vlerësimi ka qenë “këto zgjedhje janë më të mira se të kaluarat” vlerësim që nuk ka lidhje me përcaktimin”, të lira , të ndershme apo sipas standarteve ndërkombëtare”.

Urszula Gacek: Ne nuk krahasojmë një zgjedhje me një tjetër në analizat tona. Nuk përdorim të dhëna krahasuese. Ajo që marrim nga raportet e zgjedhjeve të mëparshme janë rekomandimet për të parë nëse janë adresuar ose jo. Jemi shume të kujdesshëm të mos bëjmë krahasime për të treguar një lloj trendi.

DW:Znj. Ambasadore, gjithsesi a mund t’i shihni këto zgjedhje si një ndikim pozitiv që Këshili Europian të vendosë për mbajtjen e Konferencës së Parë Ndër-Ministrore, lidhur me hapjen e Negociatave të Anëtarësimit të Shqipërisë në BE?

Urszula Gacek: BE ditët e fundit doli me një deklaratë lidhur me këto zgjedhje parlamentare, ku përmend raportin tonë paraprak. Kjo është shumë e kënaqshme për misionin tonë pasi ajo që kemi bërë i jep komunitetit ndërkombëtar një informacion të besueshëm për të marrë vendime të mëdha strategjike. Ndërkohë që ne jemi në Shqipëri për të dhënë një vlerësim të bazuar në të dhëna dhe të paanshëm. Ne nuk mund të ndikohemi nga presioni prej asnjë pale, psh. që mund të thotë, se për Shqipërinë duhet të jepen këto apo ato konkluzione, se duhet të hapen negociatat e anëtarësimit. Puna jonë përfundon me raportin përfundimtar me rekomandime. Pastaj administrata e re, shoqëria civile dhe komuniteti ndërkombëtar mund ta përdorë raportin tonë për qëllimet që u duhen atyre.

Ambasadorja Urszula Gacek është drejtuese e misionit të vëzhguesve ndërkombëtarë të OSBE/ODIHR-it

Intervistoi Ani Ruci-DW