Featured – Page 139 – Dielli

DIELLI ME “SHQIPONJAT E MENDAFSHTA” NË NJË TAKIM ME VEPRIMTARË TË SHQUAR NË BARI DHE PUGLIA TË ITALISË

March 22, 2021 by dgreca

Aurela Hasku presidente e shoqatës “Shqiponjat e Mëndafshta” në Bari të Italisë në një bashkëbisedim me gazetarin Sokol Paja, rrëfen për Diellin e Vatrës në New York, takimin me gra shqiptare të suksesshme në rajonin e Barit dhe Pulias si dhe aktivitetin e zhvilluar nga autoritet italianë në Bari të Italisë në përkujtim të 30 vjetorit të eksodit shqiptar drejtë Italisë.

ZONJAT NË INTEGRIMIN E SHQIPTARËVE NE ITALI

Shoqata “Shqiponjat e mëndafshta” – “Le Aquile di Seta” organizoi një takim online me gra dhe vajza shqiptare me vëndbanim në Bari dhe Puglia të Italisë. Organizueset e takimit kishin si qëllim bashkimin e anëtarëve të Diasporës shqiptare si një mundësi për fuqizimin e mëtejshëm të femrës shqiptare dhe komunitetit shqiptar në Itali dhe kudo në botë. Shoqata “Shqiponjat e mëndafshta” ka në qëndër të aktivitetit të vet forcimin e rolit të gruas në shoqëri dhe përkujtimi i këtyre dy datave ishte nje fill i artë për prezantimin e figurave femërore që kanë kontribuar për integrimin e shqiptarëve ne Itali.

VËSHTIRËSITË E HASURA PËR INTEGRIM NË NJË TOKË TË HUAJ

Covid 19 ka përkeqësuar situatën në mbarë botën dhe gratë janë shtresa që ka vuajtur dhe po vuan në mënyrë të ndjeshme, prandaj shoqatat dhe istitucionet duhet të marrin përsipër të krijojnë sa më shumë momente të tilla për një dialog të vazhdueshëm e kostruktiv. Tema kryesore e bashkebisedimit ishte roli i gruas në nje shoqëri paralele italo- shqiptare. Pjesëmarrëset sollën eksperiencat e tyre personale si dhe vështirësitë e hasura për integrim në një tokë të huaj. Shoqata “Shqiponjat e mëndafshta” kishte ftuar 6 gra që kanë luajtur një rol të rëndësishëm në jetën sociale, ekonomike e politike të Diasporës ne këto vitet e fundit. Ishte prezente Znj. Klodiana Çuka, Presidente e Integra Onlus, një nga shoqatat më aktive si në Itali dhe në Shqipëri. Znj. Cuka foli midis të tjerave dhe për një nga iniciativat e fundit që kanë ndërmarrë si shoqatë për të shpëtuar shkollën “Cor Jesu” në Shkodër, duke ftuar këdo që dëshiron të kontribuojë, të vizitojë faqen website të shoqatës për t’u njohur më nga afër me këto programe. Presidentja e Integra Onlus foli gjatë për rolin e shoqatave dhe të grave në një integrim sa më cilësor dhe gjithë përfshirës.

PIANISTJA AKSINJA XHOJA, ART DHE LOBBYING NË INTERES TË SHQIPËRISË

Ndërhyri gjithashtu dhe argëtoi të gjithë ata që për 2 orë rresht ndoqën me interes aktivitetin, artistja me famë botërore Aksinja Xhoja, pianiste dhe producer që gjatë periudhës së lockdown nuk ka ndalur aktivitetin e saj kulturor dhe lobbying në interes të Shqipërisë. Bija e artistit te madh Nikolin Xhoja, e ardhur në jug të Italisë prej gati 30 vitesh tashmë. Jeton afër Brindizit dhe tashmë është shumë e njohur nga publiku italian. Një tjetër artiste kënaqi shikuesit me artin e saj, violinistja Anila Bodini, që gjatë karrierës së vet ka bashkëpunuar me artistë me origjinë nga e gjithë bota, duke u ndalur pikërisht në forcën e artit për integrim e bashkim. Anila është me origjinë nga Elbasani, mbesa e Mustafa Bodini ( autori i këngëve të famshme popullore, si “Lule t’bukra ka Tirona”).

DY MJEKE SHQIPTARE TË SUKSESSHME NË BARI TË ITALISË

Ndoqën ndërhyrjet e Zonjave dhe ishin protagoniste edhe doktoreshat Arianita Nebi dhe Ina Ali, të dyja mjeke në Bari, të cilat folën për situatën pandemike, për sakrificat e personelit mjekësor dhe për punën e palodhur në repart dhe në familje për t’u qëndruar pranë fëmijëve të tyre. U fol për vështirësitë që has një grua me profesion mjeke që ndërkohë duhet edhe të perkujdeset edhe për familjen. Nuk mungonte në këtë takim edhe Valentina Ndou, e cila është pedagoge në Universitetin e Salentos dhe gjithashtu është edhe aktive në kërkime shkencore të teknologjisë së fundit. Valentina Ndou është nga Shkodra me origjinë dhe prej vitesh është trasferuar familjarisht në Leçe, ku edhe ka përjetuar edhe eksperiencën politike duke qënë një nga të paktat gra shqiptare të zgjedhura në grupin bashkiak të Leces. Së fundmi, bashkëbisedimi dhe historia e Suor Roza Biba prekën zemrat dhe shpirtrat e të gjithë pjesëmarrësve të cilët patën rastin të njihen me punën e palodhur të Motrave dhe Kishës në mbështetjen e shtresave e personave më delikate. Një dëshmi me shumë vlerë ishte ajo e mediatores kulturore, Znj. Anila Cili, që me punën dhe rolin e saj ka mbështetur anëtarët e Diasporës në rrugën e gjatë e të veshtirë për t’u bërë faktor dominues në zhvillimin e Italisë.

GRAVTË DHE VAJZAT SHQIPTARE SHEMBULL PËR BREZAT E RINJ

Synimi kryesor i këtij takimi, i moderuar nga 2 prej anëtareve të “Shqiponjave të mëndafshta”, Aurela Hasku dhe Fabiola Ismaili, ishte shkëmbimi i eksperiencave të grave dhe vajzave që kanë hapur dhe kanë lehtësuar rrugën për brezat e rinj. Gjithashtu, në përfundim të të gjitha diskutimeve dhe dialogut të përbashkët, doli në pah rëndësia e aktiviteteve të tilla në të ardhmen në mënyrë që të mbushet boshllëku i krijuar nga situata aktuale. Sepse qëllimi i shoqates është që ajo të shërbejë si urë lidhëse për të bashkuar komunitetin këtu në rajon por edhe për të shërbyer si pikë referimi për lidhjet me Shqipërinë dhe Diasporen Shqiptare anembanë globit. Është vullneti i këtij gupi organizues që duan të tregojnë historinë e gruas shqiptare ndër vite dhe të vënë në pah vështirësitë e hasura dhe të përballuara gjithmonë me kurajo dhe dinjitet.

PËRKUJTIM NË 30-VJETORIN E EKSODID SHQIPTAR DREJTË ITALISË

“Shqiponjave të mëndafshta” mori pjesë në përkujtimin e eksodit të 30 viteve më parë drejtë Italisë. Tre dekada më parë në bordin e anijeve të vjetra tregtare, por dhe të çdo lloji tjetër mjeti lundrues, me mijëra shqiptarë ia mbathnin nga Shqipëria e zhytur në një krizë të thellë ekonomike ku e kishte lënë regjimi 50-vjeçar i diktaturës komuniste. Në natën e 6 marsit 1991, anijet shqiptare “Tirana” e “Iliria” me rreth 6500 emigrantë mbërritën në tokën italiane e bllokohen nga kapiteneria e portit me urdhër të prefektit të Brindizit Antonio Barrel. Pas tyre mbërrin anija “Apollonia” e gjatë gjithë natës deri në mëngjesin e 7 marsit mijëra shqiptarë të tjerë të nisur nga porti i Vlorës e Durrësit, mbërritën në portin e Brindisit. Në orën 10.00 të mëngjesit të 7 marsit urdhërohet zbritja e tyre në tokë. Mediat lokale të kohës informojnë mbi një situatë dramatike, higjenike e humane. Mijëra shqiptarë të uritur e të pa veshur, mes të cilëve mjaft gra e fëmijë, kishin mbushur hapësirën e betonuar në portin e Brindisit. Mijëra të tjerë kishin mundur t’i shpëtonin mbikëqyrjes së forcave të rendit duke populluar rrugët e qytetit. Autoritetet lokale në Brindisi deklaruan pamjaftueshmërinë e forcave e mjeteve për të përballuar këtë eksod, duke kërkuar ndihmën e qeverisë, ndërhyrjen e ushtrisë e të mbrojtjes civile. Kryetari i Bashkisë së Brindizit Giuseppe Marchionna regjistron në mediat lokale radio e TV mesazhin: “Shqiptarët e mbërritur në Brindisi kanë vetëm uri e ftohtë. Ndihmojini”. Brenda pak orësh kudo në qytet u ngritën pikat e ndihmës ndaj shqiptarëve ku grumbulloheshin ushqime e veshje. Rreth 36 shkolla në provincën e Brindisit u vunë në shërbim të strehimit të emigrantëve shqiptarë që i kishin kaluar këto netë në qiell të hapur, mbi bordurat e portit apo më fatlumët në vagonët e vjetër të trenave. Me urdhër të kryetarit të Bashkisë mensat e punonjësve kudo në qytet gatuan çdo ditë rreth 2000 racione më shumë në ndihmë të emigrantëve. Solidariteti i qytetarëve të Brindisit ndaj shqiptarëve qe i jashtëzakonshëm. Brenda dy ditësh numri i shqiptarëve përllogaritej rreth 25 mijë e vetëm pas tre javësh nisi shpërndarja e transportimi i tyre nga rajoni i Pulias në rajone e provinca të tjera italiane.

SHOTE GALICAT E KOSOVËS DHE NOSTALGJIKËT ENVERISTË

March 22, 2021 by dgreca

NGA FRANK SHKRELI- Ditën e henë me 22 mars, në Prishtinë pritet të mblidhet parlamenti i ri i vendit, të formohet qeveria e re e Republikës së Kosovës e udhëhequr nga Kryeministri Albin Kurti dhe parlamenti të votojë presidenten e të vendit, Vjosa Osmanin.

Ajo që është venë re në zgjedhjet e fundit në Kosovë është numri i madh i femrave që janë bashkuar jetës politike si përfaqësuese në organet shtetërore dhe vendore të Kosovës, një fakt ky që sipas gazetës amerikane, Nju Jork Tajms, “shton shpresat për një barazi më të madhe në një vend që ende jeton pasojat e luftës kundër Serbisë.”

Kur u njoftuan rezultatet përfundimtare të zgjedhjeve të 14 shkurtit në Prishtinë ato treguan se gratë kishin fituar më shumë vende në parlamentin e Kosovës se kurdoherë më parë – pothuaj 40% e votave të përgjithëshme. Njëra prej këtyre grave, shkruan gazeta Nju Jork Tajms e datës 6 mars, 2021, është 35-vjeçarja Saranda Bogujevci, e cila gjatë luftës ishte lenë për e vdekur në oborrin e një kojshije, në një grumbull trupash të vdekur, pas një masakre të forcave terroriste serbe që zhduku pothuaj gjithë fmiljen e Sarandës dhe e cila vet mori plagë në trupin e saj të vogël. Gazeta amerikane e cilëson Saranda Bogujevcin si simbol të një qendrese të jashtzakonshme dhe pjesë të kësaj vale grashë të zgjedhura në parlamentin e ri të Republikës së Kosovës.

Këto gra të zgjedhura në Kuvendin e ri të Republikës së Kosovës, shkruan gazeta e Nju Jorkut, i “kanë bindur votuesit se ato mund të përballen me Serbinë e cila refuzon gjithnjë të njohë Kosovën si shtet të pavarur dhe të përballen, njëkohësisht, me korrupsionin, kriminalitetin dhe me keq-qeverisjen, gjë që venitën shpresat e mëdha për një jetë më të mirë (që populli i Kosovës) kishte në fund të regjimit serb”.

Nju Jork Tajms citon aktivistën e të drejtave të grave Nazlie Bala e cila shprehet se forca, guximi dhe vendosmëria e Saranda Bogujevcit e kanë bërë atë simbol të vuajtjeve dhe të shpresave të Kosovës: Ajo është një mbijetuese. Ajo është e fortë si guri. Ajo është e vërteta jonë.”

Pritet që në mbledhjen e parë të parlamentit të ri të Kosovës të zgjidhet Presidenti/ja i/e Kosovës. Gazeta amerikan shkruan se Saranda Bogujevci do që në këtë detyrë — që është detyra më e lartë në vend — të zgjidhet një grua tjetër dhe një mbijetuese e luftës, 38-vjeçarja, Vjosa Osmani. Siç dihet, në zgjedhjet e fundit në Kosovë, Vjosa Osmani ka sigurar numrin më të madh të votave në dy dekadat e fundit, në Kosovë. Në intervistën me Nju Jork Tajms, Vjosa Osmani u shpreh se kjo tregon se “Kosova jo vetëm është gati për një grua presidente, por edhe votoi për një”, megjith paragjykimet kundër grave dhe mentalitetit patriarkal shumë shekullor. “Kjo më bëri të realizoj se kemi mundësi dhe se ajo (Vjosa Osmani) nuk po përpiqet për të siguruar vetëm pushtetin, por që ajo do të mbaj një qëndrim të fortë në mbrojtje të vet dhe të gjithë neve”, i tha gazetës amerikane Elife Krasniqi, antropologe dhe shkencëtare në Universitetin Graz të Vjenës.

Dihet se Kosova përballet me probleme të mëdha ekonomike, politike, me korrupsion, emigrim dhe shantazhe të vazhdueshme nga Serbia, kështuqë gratë ligjëvense që së shpejti do të fillojnë lunën në parlamentin e ri të Kosovës dhe në detyra të larta shtetërore dhe qeverisëse nuk do t’a kenë të lehtë. Por kjo situatë është shpresëdhënse, ky brez i ri është premtues me fjalë dhe vepra.

Në këtë ndërkohë edhe në Shqipëri po zhvillohet fushata për zgjedhjet parlamentare të muajit që vjen. Shikoni ndryshimet katastrofale në dy fushatat e dy shteteve, por të një populli. Në Republikën e Kosovës u bë një fushatë dhe u zhvilluan zgjedhje mjaft dinjitoze për problemet me rëndësi me të cilat përballet Kosova dhe për zgjidhjen e mundshme dhe më të mirë të tyre. Ndërsa në Shqipëri — në mungesë të politikanëve të rinjë dhe sidomos në mungesë të ideve të reja për zgjidhjen e problemeve të mëdha me të cilat përballet Shqipëria dhe Kombi shqiptar – forcat e errëta të kësaj fushate kanë vendosur që të mënjanojnë debatin mbi problemet e përditshëme të shqiptarëve duke hedhur në skenën politike individë nostalgjikë të një epoke edhe më të errët kombëtare për kohën e Enverit – si kandidatë për në parlamentin e ri shqiptar. Nëqoftse këta individë dhe të tjerë si këta që shumë prej sish janë edhe sot në pushtet — pjellë e regjimit enverist ose në minimum nostalgjikë të atij sistemi me ide se, Enveri “kishte më shumë gjëra pozitive se sa negative”, ose të cilët arsyetojnë sepse ashtu e thonte kushtetuta e diktaturës, ose që deklarohen se “komunizmi ishte në anën e duhur të historisë” – fitojnë shumicën në parlamentin e ardhëshëm shqiptar, — atëherë vaj medet për të ardhmen e Shqipërisë dhe të Kombit. Ka njerëz që thonë se edhe nazi-fashizmi kishte anën e vet mirë, por në vendet e origjinës së tyre (Gjermani e Itali) kjo ideologji luftohet edhe sot me ligje. Për nga kriminaliteti nuk kishte shumë ndryshime nazi-fashizmi nga komunizmi. Sidomos shqiptarët e kanë pësuar keq nga komunizmi, të gjithë shqiuptarët pa dallim, pothuja nuk ka familje shqipotare anëe ,mbanë trojeve tona që nuk është prekur , nga komunizmi në një më nyzrë ose një tjetër, sit ha anë parlamentin shqiptar edhe Presiudentja e ardhëshme e FRepublikës së Kosovës, Vjosa Osmani. “Përgjatë historisë sonë, shumë familje janë ndarë mes Kosovës e Shqipërisë, dhe të tillë e kishte fatin edhe familja ime. Përderisa gjyshi im, babai i nënës sime kishte përjetuar tortura të tmerrshme në burgjet e regjimit serb, e në fund edhe kishte vdekur nga ato tortura, në anën tjetër xhaxhai i nënës, Sylejman Vucitërna, kryetar i Akademisë Ushtarake këtu në Shqipëri, kishte mbetur në Shqipëri, por u varros për së gjalli nga regjimi i Enver Hoxhës. Kjo histori e dhimbshme e ndarjes së familjeve, por e vuajtjeve në të dyja anët e kufirit, është histori e qindra mijëra familjeve shqiptare. Por, le të jetë guximi i tyre e i secilit shqiptar për t’u thënë jo regjimeve të dhunshme udhërrëfyes për secilin prej nesh në rrugën tonë drejt demokracisë së konsoliduar e drejt një Kosove e një Shqipërie ku rinia jonë krenohet me vendimet që marrim ne, përfaqësuesit e saj të zgjedhur”.

Duhet shikuar përpara dhe jo mbrapa për të ardhmen e vendit dhe të Kombit – me njerëz të ri dhe me ide të reja. Vlerësimi i regjimit komunist që nuk lejoi as fushatë as zgjedhje të lira për pothuaj një gjysësm shekulli — nga politikanë aktualë shqiptarë në pushtet ose nga disa që pretendojnë karrige për pushtet sot –nuk duhet të jetë pjesë e një fushate politike, por subjekt i historianëve të mirëfilltë dhe jo ideologjikë. Se pse këta njerëz e ndjejnë si detyrë politike dhe morale të mbrojnë një regjim kriminal, si ai i Enver Hoxhës, është e pamundur të kuptohet sot 30 vjet pas shembjes së Murit të Berlinit. Nëqoftse një shumicë e votuesve shqiptarë mendon si këta politikanë të sotëshëm, atëherë t’i gëzoni mbetjet e komunizmit që do ju qeverisin në një të ardhme të shkurtër dhe ndoshta edhe afatgjatë. Për mua edhe besoj për shumë shqiptarë që shpresonim për një demokraci të vërtetë në Shqipërinë tonë të dashur, në fillim-çerekun e parë të shekullit 21, kjo situatë aktuale politike në Shqipëri na ka hedhur në një gjendje depresioni.

Por nga natyra jam njeri optimist dhe në fund të këtyre rreshtave po i këthehem frymës optimiste dhe shpresëdhënse të dalë nga zgjedhjet e fundit në Kosovë dhe rolit të udhëheqësve të rinjë e të reja dhe ideve të tyre për Kosovën dhe për mbarim Kombin.

Unë besoj se ka mundësi që zgjedhjet e fundit në Kosovë, të sinjalizojnë fillimin e një ndryshimi madhor të proceseve politike ndër shqiptarët. Kjo është shpresa ime, i bindur se në shpirtin e shqiptarit ekziston gjithnjë ajo cilësia që e ka karakterizuar gjithmonë popullin shqiptar: Heroizmi përballë fateve të zeza, të shkaktuara nga të huajt e nganjëherë edhe nga të vetët, siç ishte përvoja e shekullit të kaluar. Jam i vetëdijshëm se Vjosa Osmani dhe Albin Kurti nuk do ta kenë të lehtë detyrën e tyre, por udhëheqësve të rinj politikë – të këtij brezi të ri politikanësh/politikanesh shqiptarë të Kosovës – iu urojmë sukses, në javët, muajt dhe vitet e ardhshme – ashtu që fitorja e tyre politike sot, të shënojë gjithashtu edhe fillimin e një fitoreje të madhe për të ardhmen e mbarë Kombit shqiptar dhe njëkohësisht edhe fillimin e një ndryshimi të madh ndër shqiptarët, të cilin e presim për më shumë se një shekull. Jam i bindur gjithashtu se “teutat”, Vjosat, Sarandat, Vlorat, Donikat dhe shumë të tjera –janë “shotat” e sotëme që do bëjnë ndryshimin!

MUHARREM XHYDOLLARI (HUDENISHTI) KUJTIMET E SPAÇIT, BURGOSJA, INTERNIMI DHE LIRIA…

March 19, 2021 by dgreca

Këndi i kujtesës në DIELL/

Muharrem Xhydollari (Hudenishti) i persekutuar, i përndjekur dhe i burgosur prej komunistëve me 9 vite në burgun e Spaçit, me 5 familjarë të pushkatuar prej komunistëve dhe i dënuar me 5 vite internim pas lirimit nga burgu, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, persekutimin personal dhe familjar, histori rrënqethëse të burgut të Spaçit, njohja me klerikët dhe elitën intelektuale të kombit si Imzot Zef Simoni, Imzot Ernest Troshani, Don Mark Hasi, At Zef Pllumi, Visar Zhiti, Evgjen Merlika, Dine Dine, Lek Mirakaj e të tjerë. Me Muharrem Xhydollarin (Hudenishti) bashkëbisedoi gazetari i Diellit Sokol Paja.

SI U PERSEKUTUA PREJ KOMUNISTËVE MUHARREM XHYDOLLARI

Ndaluan pranë meje. Ju jeni Muharrem Xhydollari? Po, -u përgjigja. Do të vish me neve, -foli njëri prej tyre, jemi dega e brendshme. Nuk fola, u ula në sediljen prapa të xhipit, në mesin e dy civilëve dhe pa folur fare ndaloi në hyrje të fshatit tim. Ai që rrinte në vendin e parë të makinës, hapi xhamin dhe pyeti një person që u ngjante shoqëruesëve të mi. He, filluan, -tha ai. Mori përgjigjen po. (bëheshe fjalë për kontrollin e banesës time). Atëhërë dy anësorët e mi, nxorrën prangat dhe më thanë me zë shumë të butë: -Je i arrestuar, dhe mi lidhën duart para. Më zgjidhën kur më futën në dhomën e izolimit. Më morën pas dy javesh në pyetje. Kjo vonesë shpjegohej se mbas arrestimit mblidhnin denoncimet. Hetusi më dha të lexoj urdhërin e arrestit. E lexova, ishte urdhëri i prokurorit të përgjithshëm. -Kaq për sot, -tha hetuesi. Ai bëri prezencën e tij: -Jam Ferit Sula, tha, dhe më dorëzoi tek përgjegjësi i burgut.

HETUESIA NË DY FAZA

Hetuesinë do ta ndaja në dy faza. Emri i xhelatit tim që e lart shkrova, vetëm njeri nuk mund të ishte. Por për fatin tim ai nuk qëndroi shumë në Pogradec, dhe shkoi me ngritje në Tiranë( thonë se sot është resident në Gjermani.) Atë e zëvendësoi Hektor Shehu (tepelenas), mësues kishte qenë profesioni i tij. Ai me pak specializime kishte përfituar profesionin më të ndyrë në botë, atë të xhelatit. Por ai nuk u tregua i tillë, nuk preferoi keqtrajtim përveç prangave dhe birucës. -Ti nuk mund të dalësh i pafajshëm, më tha, sepse rrethanat tuaja familjare nuk të favorizojnë aspak. Je ky që je prandaj je i fajshëm. Ti, vazhdoi ai, të kap ligji i parandalimeve të krimeve në fuqi, që shpjegohet me nenin e agjetacionit e propagandës. Ai fare shkurt mbylli dosjen dhe e çoi për gjykim.

IZOLIMI NË BIRUCAT E HËTUESISË

Në dhomën e izolimit, u riktheva mendimit për të parë historinë time dhe arsyeve pse unë isha paracaktuar për tu dënuar. Unë u linda dhe u rrita në një familje që kanë nxjerrë njerëz me ndikim politik, në interes të fateve të atdheut që nga Rilindja, Pavarësia, Lufta e Parë Botërore, Formimi i Shtetit Shqiptar dhe Lufta Nazifashiste. Urrejtja anti- sllavo-komuniste që familja ime kishte, bëri që të pësoj shkallën më të lartë të persekutimit. Si i tillë, isha paracaktuar për tu dënuar. Ishte një periudhë që individë të cilët ishin në shënjestër të organeve të sigurimit, i thërrisnin në tubime masive në kooperativë bujqësore, ndërmarje shtetërore, ferma, fshatra etj. Dhe ju bëheshin kritika politike diskriminuese. Kjo për terror në popull. Por dhe gjyqet eksperimentale këtë qëllim kishin. Unë do gjykohesha në fshatin tim. Salla e gjykimit mbeti me shumë pak fshatarë. Morën maturantët e gjimnazit dhe i futën në sallë. Ata sapo më panë mua të prangosur dhe të shoqëruar me policë, ikën dhe nuk qëndruan në gjykimin tim. Vetëm dy tre persona të autorizuar u ngritën dhe folën kundër meje vetëm se unë isha biri i një familjeje që nuk ishte pajtuar me Politikën komuniste dhe si i tillë duhet të dënohesha. Disa kuadro të fshatit folën mbase dhe për të mbrojtur veten se nuk dinin gjë që unë kisha bërë agjitacion e propagandë. Se unë kisha folur pro B. Ballukut, dhe P. Dumes, me të cilët neve i kishim ndarë punët që nga 1944. Pse unë kisha folur se fusha e Kosovës ishte e madhe dhe shumë pjellore! -Ky qen bir qeni, tha dëshmtari, pse nuk thoshtë për fushën e Myzeqesë dhe atë të Korçës që janë hambarët e Shqipërisë por fliste për Fushën e Kosovës që janë revizionista. Ja kjo ishte llogjika që më quajtën mua fajtor dhe më dënuan me 10 vjet heqje lirie. Dhe fragementet e tjera që plotesonin dënimin maksimal për agjitacion dhe propagandë. Por ka dhe diçka që të çudit, sa mbaroi gjykimi, hetuesi erdhi në dhomën e izolimit dhe më tha: -E more vesh sa u dënove ? -Po, i thashë, 10 vjet. -Më pak do të dënoheshe, tha ai, por fshati të rëndoi më shumë. -Po fshatarët nuk folën keq për mua, i thashë. -Po pikërisht se nuk folën keq, pa more maksimumin, se po të flisnin keq ata do të kishte dënim më të ulët. Kjo do të thoshte se sa më shumë të të donte populli aq më shumë të dënonte partia-shtet.

ME DON MARK HASIN DHE DJALIN E PETRO MARKOS

Ditën që shkova në Kaush-Burg, në Tiranë po atë ditë erdhi dhe Jamarbër Marko (Mado), djali i shkrimtarit Petro Marko, i dënuar. Me atë kaluam së bashku një kohë jo shumë të gjatë e formuam shoqëri. Kaushi ishte plot me të burgosur. Kishte dhe të ardhur nga Kamp-Burgu i Ballshit. Don Mark Hasi, orator i madh i kishave katolike në Shqipëri dhe i tillë ishte. Zëri i tij kumbues tingëllonte, si kambanat e hershme të kishave, ai të tërhiqte dhe të bënte për vete. Na jepte këshilla dhe leksione të shkurtra plot moral. Për shkak të moshës së tij, unë dhe Madua, futeshim në garë se kush mund ti shërbente më shumë atij. Ai shkoi të vazhdonte vuajtjen e dënimet në Ballsh. I dhashë një palë çorape leshi t’ja jepte babait tim atje që vazhdonte të vuante 23 vit pa ndërprerje.

BURGU I SPAÇIT NJË FANTAZMË E LLAHTARSHME

Tashmë vendi ku do të vazhdojë dënimi, aplikoheshe dhe puna e detyruar. Ishte miniera e Kamp-Burgut të Spaçit Mirditë. Porsa zbrita nga autoburgu, pashë një vend fantazmë, që as fantazitë hollivudiane nuk mund të improvizonin një skenë të ngjashme llahtare për filmat e tyre. Vend monster, ku parashikohej dhe mos dalja gjallë prej aty! Kjo sepse, emrat e të sapo arrestuarve politikë vijëzoheshin me vijë të kuqe në rregjistrat e gjendjes civile. Demogagjia komuniste e quante Spaçin kamp rehabilitimi. Mjetet e rehabilitimit ishin: uria, puna rraskapitëse, biruca dhe izolimi, përmes të cilave të dënuarit duhej të arrinin e ta çmonin diktaturën. Vetëkuptohet: jo vetëm të të rrah por dhe të mos qash. Por edhe ta duash. Kampi gjendej i futur mes grykës së Spaçit në faqen lindore të një shpati të ngushtë në fundin e të cilit gjarpëronte një përrua acid me ngjyrë okër në të jeshiltë, që do ti përshtatej ferrit. Në ato godina, nuk të besohej se banonin 1200 vetë. Në çdo 8 orë që quheshin turne, vargu i të dënuarve ishte i pa mbarimtë. Ku vinin gjithë ata njerëz të shpërfytyruar? Dilnin nga ky kafaz telash hermetik, e merrnin rrugën në një malore shumë të thyer për tu futur në galeritë e zeza të piritit dhe bakërit. Përshkrime për këtë vend vuajtje kanë bërë dhe shumë pena të tjera, dhe nuk dua të zgjatëm.

KOMUNISTËT BËNIN TERRORIZËM, KUSH VRISTE SHPËRBLEHEJ ME LEJE

Mbamendja ime, nuk shkëputet nga tre-katër episode fare të veçanta për mua, mbasi kam asistuar vetë. Mbeten të paharruara. Ekzekutimi me armë zjarri i Miho Shëngjergjit, nga rrënjët e rrethimit, ishte i pabesueshëm. Miho ishte i moshuar dhe nuk mund të kalonte telat me shumë rrethime. Ata e vranë në kamp brenda rrethimit. Por një shqetësim të tillë të dënuarit e Spaçit e hoqën pak javë përpara. Kur rojet e rrethimit, kishin qëlluar të dënuarin Alem Luzi nga Kanina e Vlorës. Alemin, hetuesia e kishte çuar në atë fazë sa ai nuk mund ti rezistonte qëndrimit në këtë kafaz. Rexhep Goci nga Tropoja duhet të kryente dhe 11 ditë burg, për këtë nuk e kishte kapur amnistia e viti 1982. Ai u caktua të punonte në zonën e dytë. Rojet e rrethimit, e qëlluan me breshëri automatiku, jo në zonën e ndaluar. Roja që qëlloi u shpërblye nga komanda me leje për të shkuar pranë familjes, por mësuam me vonë nga Librazhdasit se mbas vitit 1990, ai drejtoi një seksion të partisë demokratike. Në javën e parë të qershorit na ranë të punonim turnin e tretë, grupi i Frederik Tarrellit me Luc Vukën e Arben Dilën, punonin në një front që rrezikohej jeta e tyre nga koha në kohë. Dhe ashtu ndodhi. Mali u shemb, Frederiku shpëtoi me pak lëndime, Arben Dila përfundoi në spital nga ku doli i shëruar. Ndërsa Luca, i dashuri dhe i dhimbsuri ynë, mbeti aty nën mal, ku eshtrat e tij do të vijë një ditë, të dalin si filiz i një përmendoreje e cila do tu bashkohet përmendoreve të shokëve tanë që ju mor jeta nga diktatura komuniste. Në kamp burgun shfarosës Spaç-Mirditë, Luc Vuka, ky djalosh i Malësisë së Madhe, luftoi deri ditën e fundit. Me armën e tij që ja kishte falur zoti (sarkazmën) me anën e të cilës për çdo ditë vrau, therri, rropi e poshtëroi diktatorët e sistemit më të urryer në botë ato komunist e enverist. Për këtë Luca rrjeshtohet i njëllojtë me atë që prodhuan letërsinë, brenda këtij ferri dhe jashtë tij.

RIARRESTIMET E RIDENIMET E TË BURGOSURVE

Të paharruara mbeten dhe riarrestimet e ridenimet që individë fatzinj nuk do ti jepnin atë që quhej liri. Se simbas jeshileve (ngjyra rrobave të sigurimit të shtetit), përbënin rrezikshmëri shoqërore. Duke mos përshkruar hollësi në kujtimet e mia, i rikthehem porsaardhjes në këtë kamp shfarosës. Porsa zbrita nga autoburgu veç çfarë përshkrova më lart, pashë një dendësi të madhe të asaj popullsie që i ishte hequr liria. Njerëz të shpërfytyruar, fytyrat e tyre jo vitaminoze të jepnin përshtypjen se ishin jashtokësorë, si tablo të shpirtra të vdekur të Nikolla Gogolit. Ditët kalonin në ankth për tu ambjentuar në atë vend dhe me ata njerëz që unë kisha bashkuar fatet, jetën. Njerëz me mosha të ndryshme, me kultura të ndryshme por edhe të shtresave të ndryshme, që më vonë pashë dhe mësova që një pjesë e tyre, jetonin me shpresë dhe pjesa tjetër me besim. Në këtë kamp, ditët kalonin dhe jeta harxhohej, kujtesa e kësaj jete që harxhohej do të luftonte kundër harresës që i duhej sistemit dhe pushtetit katil. Që përjetësohej kjo kujtesë, duheshin luftëtarë inteligjentë, trima e të besuar ndaj njëri-tjetrit, gjë që në këtë dendësi popullate nuk mungonin. Ndjeshmëria e atyre mendjendriturve, çdo eveniment që ndodhte me fshehtësi të madhe e hidhnin në letra duke shkruar në gjini të ndryshme, në poezi, prozë e të tjera.

PERSONALITETE TË BOTËS SHQIPTARE NË BURGUN E SPAÇIT

E për të mos mbetur pa autorsi, ata gjenin (lulja-lulen), konsultoheshin dhe shkëmbenin shkrimet e njëri tjetrit, pra kështu formoheshin rrethe letrare që do të përjetonin ditët e vitet e zeza në këtë vend të zi. Kështu në një grupim djema pasionantë ishin Zydi Morava, Ylber Madani, Ferit Tahe, Shefqet Dobra, Ali Laze, Maks Rakipi, Hasan Bajo, Eqerem Muja, Gezim Medolli, Pellumb Lame, Xhemal Mustafarai, Vilson Zeko, Fatmir Lame. Por dhe në nivelin e profesionit, jo të pasionit ishin Visar Zhiti, At Zef Pellumbi, Evgjen Merlika, Dine Dine, Lek Miraka, të cilët jo vetëm që nuk harruan ato që shkruan në Spaç Burg por shkrimet e tyre projekti i të cilave ishin që nga ajo kohë e izolimit, qëndruan në një shkallë të lartë të dissidences kombëtare shqiptare. Shkrimet e autorëve të lartshkruar në Kamp-Burgun e Spaçit janë një ndërthurje e letersisë, dhe ngjarjeve reale. Kjo letersi e shkruar në kafazin hermetik me gjemba do të duhej që të kthehet në vizionin pamor nëpërmjet shiritave filmike, ku rolet kryesore ti realizojnë artistë, karakteret e të cilëve u shkojnë shkrimeve të autorëve që në librat e tyre kanë hedhur të vërtetat e asaj jete të hidhur që ende nuk ka kaluar. Për mua veç dënimit me 10 vjet heqje lirie, vështirësi të veçante më shkaktonin dhe vuajtjet e nënës, vëllezërve dhe motrës, të cilëve ju shumëfishua një luftë klase e tmerrshme, ballas jo vetem nga organet e sigurimit të shtetit por dhe me popullatën e fshatit, rrethit e me gjëre. Atyre ju ngarkuan një internim të gjatë me vite, dhe i levizen disa herë nga vendi i internimit derisa i degdisen në një mal mes Beratit, Permetit dhe Tepelenës. Ky ishte një fshat që si i thonë fjalës hante pula gure. Jetonin mes masash të rrepta sigurie. Asnjëhere nuk i lejuan që mua të më vinin në burg për takim.

NGA AT ZEF PLLUMI, TE DON SEF SIMONI DHE KARDINAL TRASHANI

Pikësynimi kryesor i diktaturës ishte të luftonin klerikët katolikë dhe institucionet ku ata shërbenin deri në zhdukje të plotë. Vitet 1975-85, ishin të pak vona por në burgun e Spaçit vuanin dënimin disa nga këto personalitete. Ata edhe pse i përkisnin moshës së tretë, vazhdonin të qëndronin brenda shpirtit njerëzor. Të përndershmit: Ernest Trashani, Kolec Andoni, Zef Kol Hardhia (Simoni), Zef Ashta, Pader Zef Pellumbi, Dom Ndoc Sahatçija. Ata qëndronin shumë afër me bashkëvuajtësit e tyre, ishin të moralshëm dhe jepnin moral. Nuk përziheshin me biseda që komentohej politika. Përveç Zef Pellumbit, që ishte dhe më i freskët në mendje se kolegët e tij. Ai kontaktonte me bashkëvuajtësit, i studionte ata dhe regjistronte në memorien e tij, ato material që do ti duheshin për shkrimet brilante që më vonë do ti realizonte. Padër Zef Pellumbi edhe kur u lirua nga burgu nuk i humbi kontaktet me bashkëvuajtësit. Ai për humanzimin që kishte u lidh me disa shoqata humanitare që vepronin rreth Vatikanit dhe ju garantoi shokëve të burgut një shumë financiare modeste. Kjo ndihmë vazhdoi për disa muaj rresht dhe ishte në kohën më të përshtatshme, për të sapoliruarit nga burgjet komuniste. E shkuara mbetet një kujtesë krimesh që janë zhdukur vlera kombëtare. I ka kushtuar shumë zhvillimit të vendit tonë. Mund të them për sketerrën që e kaluam, nuk shkitet nga mendja dhe ëndrrat na shfaqen po për atë kohë. Por sot është për tu theksuar vetëm “e drejta” që mbajti të njëjtën linjë edhe në post-diktaturë. Duhet që komunizmi të lexojë vetveten, sepse njeriu shqiptar dhe mbas komunizmit trashëgoi një moral të deformuar, atë të mercenarit të cilën vazhdon ta këtë dhe mbas ndryshimeve politike për këto 30 vjet. Por ne, nuk i takojmë atyre që shpresojnë por atyre që besojnë. Prandaj dhe shoqëria civile mbetet e paralizuar. Për më të mirën, besojmë, besojmë, besojmë.

FAMILJA PATRIOTIKE HUDENISHTI

Gjyshi im Muharrem Hudenishti, ishte oficer i Mbretërisë Shqiptare, luftëtar i lirisi i lidhur me rilindasit që nga viti 1905. Ai është ekzekutuar me 23 nëntor 1939 nga fashizmi italian. Babai im Besim Hudenishti, ekonomist i lartë mbaruar në Austri në 1934. I burgusor politik nga sllavo-komunistët. Kreu 29 vjet e gjysëm heqje lirie, mbas tre muajsh që u lirua vdiq në internim në vitin 1982. Babai im Besimi u dënua nga fashistët në 1941 me 16 vjet burg, një pjesë të dënimit e vuajti në Cambo Baso në Itali. Xhaxhai im Nuri Hudenishti, kishte mbaruar akademinë ushtarake në Itali në vitin 1937. U internua në Ulqin nga fashizmi një prej 37 vetëve të internuara për dy vjet e gjysëm. Formoi grupimin politik të legalitetit. Si drejtues i këtij grupimi për juglindjen e Shqipërisë, bashkëpunoi me Abaz Kupin dhe shumë veriorë zogistë. Aktivitetin e Nuriut kundër nazi-fashizmit, e vërtetojnë këshilltarët anglezë, që kanë vepruar në Shqipëri, Bill Maklean e David Smajli në librat e tyre. U pushkatua nga komunistët në 10 korrik të vitit 1946.

19 Mars 2004: PËRGJAKJA E KOSOVËS VËREJTJE PËR TË GJITHË

March 19, 2021 by dgreca

-Gazeta tradicionale Rilindja, që është histori e Kosovës, doli edhe në kushtet kur nuk mund të dilte, botim i jashtëzakonshëm për ngjarjet -trazirat e marsit 2004 në Kosovë… Në ballinë editoriali që kam shkruar me mbititullin MESAZHET E KOSOVËS e me titullin PËRGJAKJA E KOSOVËS VËREJTJE PËR TË GJITHË/

-22 Mars 2004: Duke u përgjegjur në një pyetje nëse pas ngjarjeve të fundit, pavarësia e Kosovës është vënë në rrezik, Presidenti Ibrahim Rugova e mohoi këtë pikëpamje, duke thënë se shtypi ndërkombëtar dhe personalitetet e ndryshme pohojnë se është e domosdoshme dhe është urgjente pavarësia e Kosovës, por edhe vetë këtë e thekson vazhdimisht. “Këto ngjarje mund të dobësojnë imixhin e progresin e Kosovës, por të gjithë e kanë kuptuar se pavarësia është e domosdoshme”, nënvizoi Presidenti Rugova/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

PRISHTINË, 18 Mars 2021/ Gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja, kryeredaktor i së cilës isha, para 17 viteve, në ditën e 19 Marsit 2004, në botim të jashtëzakonshëm në kryeartikullin në ballinë kishte mbititullin ZHVILLIME DRMATIKE E TRAGJIKE NË KOSOVË, DHJETËRA TË VRARË E QINDRA TË PLAGOSUR dhe kryetitullin APELE: VETËPËRMBAJTJA DHE QETËSIA JANË INTERESI MADHOR I KOSOVËS.

Kryelajmi në këndin lart ishte TRUPA SHTESË TË NATO-s ARRIJNË NË KOSOVË.

Tituj të tjerë në ballinë që paralajmëronin shkrime nga faqet e brendshme të gazetës ishin: HOLKERI: POLITIKA E UNMIK-ut NUK KA NDRYSHUAR; PRESIDENTI RUGOVA: PROTESTAT JANË KUNDËR PAVARËSISË; SHQETËSIM I THELLË I KUVENDIT TË KOSOVËS PËR ESKALIMIN E PROTESTAVE; QEVERIA FTON QYTETARËT QË MENJËHERË T’I NDALIN PROTESTAT.

Editoriali që kisha shkruar e botuar në ballinën e gazetës Rilindja me mbititullin MESAZHET E KOSOVËS e me titullin PËRGJAKJA E KOSOVËS VËREJTJE PËR TË GJITHË i plotë është ky:

MESAZHET E KOSOVËS/

PËRGJAKJA E KOSOVËS VËREJTJE PËR TË GJITHË

Behlul JASHARI:

Dhuna dhe destabiliteti janë tragjike për të gjithë në Kosovë, do të ishte mesazhi i parë i ngjarjeve të fundit të përgjakshme, që ishin edhe sinjal alarmi për mungesat në sigurinë e qytetarëve.

Tmerrin e mungesës së sigurisë e shpalosi në mënyrën më tronditëse mbytja barbare e tre fëmijëve shqiptarë, që si reagim u pasua me revoltën, me vrasjen e dhjetëra qytetarëve të tjerë të Kosovës, me plagosjen e qindra të tjerëve, si dhe me zjarrvënie.

Të gjithë ata që kujdesen në mënyrë të veçantë për sigurinë e serbëve në Kosovë tashmë duhet ta shohin e ta ndiejnë edhe më qartë mesazhin se nëse nuk ka siguri për shqiptarët nuk mund të ketë siguri as për serbët. Se, siguria dhe lëvizja e lirë duhet të mbretërojnë për gjithë qytetarët e Kosovës dhe nuk mund të arrihen me enklavizime e ndarje etnike, as duke paralizuar jetën me bllokimin e rrugëve.

Mesazhet u drejtohen atyre që sigurinë e kanë përgjegjësi të rezervuar, UNMIK-ut, KFOR-it të udhëhequr nga NATO-ja, misionit aq shumë të dashur e të kërkuar nga kosovarët, veçmas nga shqiptarët, që nga koha kur goditeshin egërsisht nga gjenocidi dhe spastrimi etnik.

Por, ato mesazhe nuk drejtohen me djegien e veturave të UNMIK-ut dhe me plagosjen e ushtarëve të KFOR-it.

Shumica e kosovarëve, më shumë se të gjithë, e dëshirojnë një përfundim të suksesshëm të Misionit të UNMIK-ut në Kosovë. Dështimi i Misionit të UNMIK-ut do të ishte edhe më shumë dështim për Kosovën.

Mesazhet iu drejtuan edhe liderëve e institucioneve të Kosovës, që të kryejnë punët që duhen kryer, e që të përmbushin obligimet që kanë marrë para elektoratit që i ka votuar. Disa liderë dhe institucione morën edhe mesazhin se duhet të reflektojnë edhe pse nuk kanë ndikimin që mendojnë se e kanë kur u drejtohen qytetarëve me thirrjet e tyre në rastet kur revolta shpërthen.

Zhvillimet e fundit në Kosovë, edhe për ndërkombëtarët, edhe për vendorët, kanë edhe mesazhin se nuk duhet të lejohen skenaret, manipulimet dhe dirigjimet nga Beogradi. As strukturat paralele, as organizimet e qendrat e shërbimeve të fshehta serbe, që janë vazhdimësi e një kohe e një regjimi që gjykohet në Hagë. As synimet e Beogradit për t’u futur me forca në Kosovë dhe për ta shfrytëzuar situatën më të re për ndarjen përfundimtare të Kosovës.

Për të gjithë, e në veçanti për ata që shohin ëndrra për rikthimin e Serbisë në Kosovë është mesazhi: E ardhmja e Kosovës nuk mund të ndërtohet pa vullnetin e kosovarëve.

Por, tash, mënyra më e mirë për përcjelljen e këtyre mesazheve dhe për të gjitha mesazhet e angazhimet e tjera për të mirën e Kosovës është: Rikthimi i qetësisë dhe paqes në Kosovë.

Dhe, është koha që të gjithë të jenë kundër dhunës. Asgjë nuk mund të arrihet me dhunë.

Dhuna nuk arsyetohet. Zgjidhjet e kërkuara do të gjenden në qetësi.

NË BALLINË ME SHKRONJA TË BARDHA NË TË ZEZËN BOTOHEJ EDHE KY REDAKSIONAL:

BOTIM I JASHTËZAKONSHËM, “RILINDJA” DEL EDHE NË KUSHTET KUR S’MUND TË DALË

“Rilindja” edhë në situatën që është dëshiron dhe është e përkushtuar t’i kontribuojë qetësisë, stabilitetit, demokracisë, tolerancës, orientimeve evroatlantike, aspiratave të Kosovës, të sotmes dhe të ardhmes më të mirë të qytetarëve të saj.

Është e përkushtuar për një informim të drejtë, profesonal, të jetë në nivel të proceseve e të standardeve për Kosovën.

Prandaj, “Rilindja”, që është histori e Kosovës qe 60 vjet, del edhe në kushtet kur nuk mund të dalë, botim i jashtëzakonshëm për ngjarjet e fundit në Kosovë. Ky numër u përgatit me llaptopë personalë, në mungesë të mjeteve për punë, e në shtëpi – në mungesë të lokaleve të punës, në një situatë të jashtëzakonshme, për të cilën opinioni është i njoftuar.

Besojmë e shpresojmë se së shpejti do t’i jepet fund mbylljes së gazetës tradicionale të Kosovës “Rilindja”, se do t’i krijohen kushtet për punë me kthimin në shtëpinë e saj në Pallatin e Rilindjes ose në lokale alternative. Presim të realizohen premtimet dhe zotimet e UNMIK-ut e të institucioneve të zgjedhura të Kosovës, realizimin e përkrahjes për të drejtën tonë të shprehur në një letër që na ka dërguar PSSP, Harrri Holkeri, që e vlerësojmë një ngjarje të madhe për “Rilindjen”.

SHËNIM NGA KRONIKAT E KOHËS – VITI 2004:
16 mars 2004: Në veri të Mitrovicës, tre fëmijë shqiptarë nga Çabra mbyten në ujërat e lumit Ibër, ndërsa pohimet e para të një fëmije tjetër që ka mbijetuar flasin se “ata janë ndjekur me qen prej serbëve dhe janë detyruar të hidhen në lumë”…Për tri ditë, 17-19 mars, Kosova përballet me ngjarjet më të rënda të pasluftës, të njohura si ngjarjet e marsit të vitit 2004…

NGA RAPORTIMET E MEDIAS – QENDRËS PËR INFORMIM TË KOSOVËS NË 20 E 22 MARS 2004:

PRESIDENTI RUGOVA, KRYEMINISTRI REXHEPI DHE KRYEPARLAMENTARI DACI KANË MIRATUAR MBRËMË NJË DEKLARATË TË PËRBASHKËT

Prishtinë, 20 mars 2004 – Tre udhëheqësit e institucioneve më të larta të Kosovës: Presidenti Ibrahim Rugova, Kryeministri Bajram Rexhepi dhe Kryeparlamentari Nexhat Daci kanë miratuar mbrëmë një deklaratë të përbashkët, me të cilën kanë vlerësuar se situata e sigurisë në Kosovë po përmirësohet.

Ata njëkohësisht kanë kërkuar që të shtohen përpjekjet për të kthyer gjendjen në suazat e normalitetit në Kosovë. Në një deklaratë të përbashkët të cilën e lexoi Presidenti Rugova thuhet se sulmet ndaj pjesëtarëve të pranisë ndërkombëtare janë në kundërshtim me interesat e Kosovës, sikurse edhe akte të tjera të dhunës dhe të rrënimeve, që kanë ndodhur ditët e fundit në Kosovë.

“E përsërisim se sulmet ndaj pranisë ndërkombëtare civile dhe ushtarake janë krejtësisht të papranueshme dhe në kundërshtim të drejtpërdrejtë me interesat jetike të Kosovës. Me këtë rast edhe njëherë theksojmë se shkatërrimet e objekteve fetare dhe kulturore, pasurisë publike dhe të shtëpive janë të papranueshme për popullin e Kosovës dhe të dënueshme”, thuhet në deklaratë.

Ndërkaq, kryeparlamentari Nexhat Daci tha se nuk do të ketë gjendje të jashtëzakonshme, që të shpallet nga dikush për shumë arsye. “Nuk mundet një vend që nuk i kontrollon vetë kufijtë, që nuk e ka ushtrinë e vet të shpallë gjendjen e jashtëzakonshme, por këtë e kishim në shqyrtim”, ka thënë Daci. Ai shtoi se admirali Xhonson e bëri të qartë para gazetarëve që ngritet shkalla e masave të ndërmarra dhe ishim në pajtueshmëri të plotë.

PRESIDENTI RUGOVA KA ANULUAR VIZITËN E PARAPARË NË SHBA PËR SHKAK TË ZHVILLIMEVE TË FUNDIT NË KOSOVË

Prishtinë, 20 mars 2004 – Për shkak të zhvillimeve të jashtëzakonshme të këtyre ditëve në Kosovë, Presidenti i Kosovës Ibrahim Rugova, ka anuluar një vizitë të paraparë për javën e ardhshme në SHBA.

Presidenti Rugova ka pasur një ftesë nga guvernatori i Pensilvanisë për të vizituar këtë shtet, ndërsa qëndrimi i tij në SHBA përfshinte edhe takime të nivelit shumë të lartë në Uashington D.C. dhe takime të rëndësishme në Nju Jork, njofton Zyra e Presidentit të Kosovës.

NË KOSOVË MBËRRIJNË FORCA SHTESË TË NATO-s

Prishtinë, 20 mars 2004 – Në Kosovë po mbërrijnë përforcime për paqeruajtësit e NATO-s dhe aleanca është zotuar të vërë në kontroll dhunën që shpërtheu mes shqiptarëve dhe serbëve.

Më shumë se 2 mijë ushtarë amerikanë, britanikë, francezë, gjermanë, italianë dhe finlandezë, u dërguan për të ndihmuar 17 mijë trupat e alenacës që ndodhen në Kosovë.

Ushtarët britanikë po vendosen në pikat strategjike për të ndihmuar në vendosjen e rendit, pas shpërthimiet të dhunës etnike që la të paktën 31 njerëz të vrarë dhe 500 të tjerë të plagosur, duke përfshirë edhe 61 paqeruajtës.

Komandanti i NATO-s për Evropën Juglindore, admirali Gregori Xhonson, i përshkroi përleshjet e përgjakshme jo shumë të ndryshme nga spastrimi etnik dhe tha se ato duhet të marrin fund sa më parë.

LDK NË NJU JORK: KONFRONTIMI ME FORCAT E KFOR-IT DHE TË POLICISË ËSHTË RREZIK PËR TË ARDHMEN E KOSOVËS

Nju Jork, 20 mars 2004 – Çmimi, të cilin po e paguan Kosova nga zhvillimet e fundit në Kosovë, të cilat u kurorëzuan me mbi 30 të vdekur e mbi 600 të plagosur, si dhe me dëme të mëdha materiale e pronësore, është një çmim tragjik për Kosovën dhe për përpjekjet e saj në ndërtimin e demokracisë e të pavarësisë.

Apelojmë te qytetarët e Kosovës, – thuhet në një deklaratë të Degës së LDK-së në Nju Jork me rrethe, duke shtuar se po rrezikohet e tashmja dhe e ardhmja e Kosovës dhe duke apeluar për gjakftohtësi dhe të përfillen kërkesat e institucioneve të Kosovës.

“E kuptojmë thellësisht shqetësimin dhe revoltën e qytetatëve të Kosovës pas ngjarjes tragjike të fëmijëve në lumin Ibër në Mitrovicë dhe solidarizohemi me dhembjen e tyre.

Poashtu e kuptojmë pakënaqësinë e tyre të thellë me bllokimin e rrugëve nga bandat e ekstemistëve serb dhe inskenimet e tyre të ndyta, por, në të njëjtën kohë, kërkojmë që pakënaqësitë e dhe protestat e qytetarëve me zhvillimet e kohëve të fundit në Kosovë të shqiptohen me rrugë paqësore dhe përmes institucioneve legjitime të Kosovës”, thuhet më tutje në këtë deklaratë dhe theksohet se “manifestimet e dhunshme, mbi të gjitha konfrontimi me forcat e KFOR-it dhe të policisë së UNMIK-ut e të SHPK-së si dhe aktet e djegieve e të shkatërrimit të shtëpive e të pronave sjellin para rrezikut të ardhmen e Kosovës”.

“Këto ditë, kur Kosova është duke kaluar nëpër ethet e rënda të një gjendjeje të jashtëzakonshme, mbi të gjitha duhet të mbretërojë arsyeja dhe veprimet e matura, vetëpërmbajtja nga aktet dhe manifestimet e dhunës. Sepse veprimet e dhunshme krijojnë imazhin për Kosovën si për një vend të dhunës, imazh ky për të cilin mbi të gjitha janë të interesuar armiqtë e popullit shqiptarë”, thuhet në deklaratë.

Në fund të kësaj deklarate, Dega e Lidhjes Demokratike të Kosovës për Nju Jork me rrethe, edhe njëherë i bëb apel qytetarëve tanë që të udhëhiqen nga udhëzimet e lëshuara nga institucionet legjitime të Kosovës, në krye mer Presidentin Ibrahim Rugova dhe që në bashkëpunim me organet e rendit e të sigurisë, me ato vendore dhe ndërkombëtare, t’i kontribuojnë normalizimit të situatës e të gjendjes së sigurisë në Kosovë dhe që kërkesat e tyre t’i shqiptojnë me anë të rrugëve institucionale.

SOT DITË ZIE NË KOSOVË NË NDERIM TË QYTETARËVE QË HUMBËN JETËN GJATË TRAZIRAVE TË FUNDIT

Prishtinë, 22 mars 2004 – Presidenti i Kosovës Ibrahim Rugova ka shpallur ditën e sotme ditë zie në Kosovë për nderim dhe kujtim të qytetarëve që humbën jetën gjatë trazirave të fundit në Kosovë.

PRESIDENTI RUGOVA VLERËSOI SOT PARA GAZETARËVE SE GJENDJA KA FILLUAR TË NORMALIZOHET NË KOSOVË

Prishtinë, 22 mars 2004 – Presidenti i Kosovës Ibrahim Rugova pati sot një takim me gazetarë të vendit dhe të huaj në të cilën foli për situatën aktuale në vend.

Pasi përkujtoi se sot është ditë zie në Kosovë për të kujtuar dhe nderuar viktimat e trazirave të javës së kaluar, Presidenti Rugova vlerësoi se gjendja ka filluar të normalizohet, duke thënë se ishte më qetë gjatë këtyre ditëve në gjithë Kosovën.

“Ne do të fillojmë shqyrtimin e shkaqeve dhe të pasojave që u paraqitën në këto trazira.

Do t’i shqyrtojmë raportet me UNMIK-un që të jenë më produktive dhe më efikase”, tha më tutje ai. Presidenti theksoi se objektet e dëmtuara kulturore e historike, ato publike, si dhe shtëpitë e qytetarëve do të rindërtohen dhe në lidhje me këtë përkujtoi se Qeveria tashmë ka marrë një nismë në këtë drejtim.

Duke pasur parasysh progresin që ka arritur Kosova gjatë pothuajse pesë vjetëve të kaluara, Presidenti Rugova tha se vazhdimisht ka kërkuar të bëhet njohja formale e pavarësisë së Kosovës, duke nënvizuar se pavarësia është një çështje vitale për të gjithë qytetarët e Kosovës. “Pra një Kosovë e pavarur, demokratike e integruar në BE, në NATO dhe në miqësi të përhershme me SHBA-të, si dhe në marrëdhënie të mira me të gjitha fqinjët”, theksoi ai.

“Pavarësia i duhet Kosovës për të përshpejtuar zhvillimin e saj demokratik dhe ekonomik, sepse do të qetësonte popullin e Kosovës dhe këtë pjesë të Evropës dhe të botës”, tha Presidenti Rugova, duke shprehur optimizëm se do të kapërcehet gjendja e krijuar në vend pas trazirave.

“Jam optimist se do të tejkalojmë shpejt këtë gjendje dhe do të vazhdojmë progresin dhe afirmimin e Kosovës në botë”, u shpreh zoti Rugova.

Duke u përgjegjur në një pyetje nëse pas ngjarjeve të fundit, pavarësia e Kosovës është vënë në rrezik, Presidenti Rugova e mohoi këtë pikëpamje, duke thënë se shtypi ndërkombëtar dhe personalitetet e ndryshme pohojnë se është e domosdoshme dhe është urgjente pavarësia e Kosovës, por edhe vetë këtë e thekson vazhdimisht. “Këto ngjarje mund të dobësojnë imixhin e progresin e Kosovës, por të gjithë e kanë kuptuar se pavarësia është e domosdoshme”, nënvizoi zoti Rugova.

Në pyetjen tjetër në lidhje me përpjekjet për ndërtimin e një Kosove multietnike dhe nëse pas ngjarjeve të fundit mund të ketë reperkusione, Presidenti Rugova tha se Kosova është si çdo vend tjetër në Evropë. Është një vend ku ka shumicën shqiptare dhe grupet etnike, minoritetet…

Koncepti multietnik do të thotë komunikim brenda shoqërisë, kurrsesi një inxhiering i popullsië të një vendi, tha ai. “Pra, unë kam thënë shpesh se edhe sot Kosova është multietnike, ka shumicën shqiptare, ka minoritetet, ato që ekzistojnë në Kosovë, prandaj perspektiva është që do të ketë komunikim mes të grupeve etnike, popullit të Kosovës, qytetarëve të saj”.

Duke komentuar raportet me UNMIK-un dhe ndërkombëtarët, Presidenti tha se këto çështje shpesh i ka theksuar, dhe UNMIK-u është dakord që këto raporte të shyrtohen, për të pasur marrëdhënie më produktive, më efikase, siç tha, në kuptimin normal të fjalës dhe jo në kontekst të këtyre ditëve. “Pra çështja e kompetencave, pastaj e institucioneve dhe autoriteteve të Kosovës dhe çështjet e tjera që të kemi një efikasitet më të madh të dy palët”.

I pyetur për 24 marsin, për bilancin e pesë vjetëve të kaluara në Kosovë, Presisdenti Rugova tha se është një bilanc pozitiv dhe është shënuar progres i madh në të gjitha fushat e jetës vazhdimisht. Pra 24 marsi është një datë e shënuar, tha ai, duke shtuar se të rinjtë e Kosovës e kanë quajtur “ditën e shpresës”. “Një respekt dhe një nderim i madh për NATO-n, për focat e KFOR-it, të cilat prej pesë vitesh që ndodhen në Kosovë po bëjnë sigurinë e vendit”, tha ai.

Në pyetjen tjetër, rreth pohimeve për ndarjen e Kosovës, dhe nëse bashkësia ndërkokmbëtare mund të bëjë ndonjë kompromis për pavarësinë dhe ta ndajë Kosovën, Presidenti Rugova u përgjegj:
“Këto janë spekulime të ndryshme, të cilat nuk vijnë në konsiderim as për bashkësinë ndërkombëtare as për ne.

Pra kufijtë e Kosovës janë të paprekshëm. Dhe askund nuk janë prekur kufijtë e mëparshëm. Çdo lëvizje në këtë drejtim do të shkaktonte probleme të reja dhe çështje të reja”, tha Presidenti Rugova, duke ritheksuar se kufijtë janë të paprekshëm dhe të pandryshuar.

“INDIPENDET”: FUQITË E MËDHA DUHET PATJETËR TË CAKTOJNË DATËN PËR PAVARËSINË E KOSOVËS

Londër, 22 mars 2004 – Gazeta “Indipendent” e Londrës ka botuar një koment në të cilin përkujtohen fjalët e Riçard Hollbrukut që kishte paralajmëruar serbët se duhet të zgjedhin Kosovën apo Evropën, duke konkluduar se nëse zgjedhin Kosovën do të humbin të dyjat.

Në tekstin e Markus Tanerit, i cili më herët ka qenë korrespondent nga Ballkani i kësaj gazete, e tani bashkëpunëtor i Institutit për Luftën dhe Paqen, theksohet se politikanët e Beogradit nuk po tregojnë publikisht kurrfarë shenje se ky paralajmërim i Hollbrukut ka arritur deri në veshët e tyre.

Të gjithë druajnë, shkruan “Indipendent”, madje edhe nëse paralajmëroni diçka të tillë, Kosova me të vërtetë do të jetë e humbur. Tani Serbia rrezikon sërish të karakterizohet si vend jostabil, ngapak tmerrues dhe i pasigurt për investime.

Dhe, siç pritet, nëse në zgjedhjet presidenciale në Serbi fiton partia ultranacionaliste, e cila angazhohet për kthimin e të gjitha territoreve serbe të humbura gjatë viteve nëntëdhjetë, atëherë sheqetësimi vetëm sa do të rritet.

Autori në “Indipendent” përfundon se fuqitë e mëdha duhet patjetër të caktojnë datën për pavarësinë e Kosovës dhe të punojnë në këtë drejtim se si të sigurojnë autonomi për bashkësinë serbe në Kosovë, ose të ofrojnë ndonjë alternativë madje edhe nëse do të nënkuptonte ndarjen në vija etnike.

NË PROTESTAT E FUNDIT NË KOSOVË KANË HUMBUR JETËN 24 PERSONA DHE 551 JANË PLAGOSUR

Prishtinë, 22 mars 2004 – Sipas bilancit më të ri të KFOR-it në Kosovë në protestat e fundit kanë humbur jetën 24 persona dhe 551 janë plagosur, prej tyre 22 në gjendje të rëndë. Në mesin e të plagosurve janë edhe 98 pjesëtarë të policisë së UNMIK-ut dhe SHPK-së, si dhe 55 pjesëtarë të KFOR-it.

Ndërkaq, anembanë Kosovës janë djegur 27 makina të UNMIK-ut, 19 makina të SHPK-së dhe 24 makina të civilëve. Kështu kanë theksuar burimet e administratës së UNMIK-ut në Kosovë.

KOMUNITETI SHQIPTARO-AMERIKAN NË ÇIKAGO APELON TË RUHET MIQËSIA E KRIJUAR ME MUND ME SHBA-të

Çikago, 22 mars 2004 – Kryesia e Komunitetit Shqiptaro-Amerikan i Illinois-it, me seli në Çikago, në bashkëpunim me partitë politike dhe organizatat që veprojnë në këtë shtet, denon ashpër përshkallëzimin e dhunës dhe prishjen e rendit dhe qetesisë publike në Kosovë, kurse familjeve të viktimave u shpreh ngushellimet më të thella.

Ky komunitet, ka qenë, është dhe do të jetë gjithmonë me Kosovën dhe me popullin e saj. Prandaj, ai apelon te populli i Kosovës që të mos bjerë në provokimet dhe kurthat e sherbimeve të huaja të cilat gjatë kohe janë të përgatitura dhe planifikuara nga qeveria serbe në Beograd që me çdo kusht të pengohet Pavarësia e Kosovës.

Ky komunitet apelon te populli i Kosoves që institucioneve te saj dhe atyre ndërkombetare t’u japë përkrahje të plotë në zgjidhjen e problemeve dhe në normalizimin e situates.

Ky komunitet denon ashper sulmet ndaj forcave ndërkombetare te KFOR-it dhe te UNMIK-ut si dhe djegjet e monumenteve fetare ne Kosove dhe fton popullin e Kosoves të jetë me tolerant ne situata të vështira.

Ne i kuptojmë veshtiresitë dhe pengesat e popullit te Kosoves, por, jemi të bindur se ekzistojne forma tjera demokratike per realizimin e qellimeve kombetare, te cilat , nuk kane kurgje te perbashket me dhunen.

Populli i Kosoves është i vetëdijshem për kontributin e Shteteve te Bashkuara te Amerikes dhe të aleatëve të saj në çlirimin e Kosoves. Prandaj, ky popull duhet të jetë i përgatitur të sakrifikojë edhe durimin. Populli i Kosoves, me institucionet vendore dhe ndërkombetare duhet të bashkëpunojë maksimalisht me qëllim që të ruhet miqësia e krijuar me mund, sidomos me ShBA-të.

LAJMI QË KAM SHKRUAR NË 22 SHTATOR 2006: KOSOVË, ARRESTOHEN SHTATË VETA PËR NGJARJET E MARSIT 2004

Në Kosovë janë arrestuar dje shtatë persona të dyshuar për pjesëmarrje dhe kryerje të veprave gjatë trazirave të marsit 2004. Zyra për informim e Shërbimit Policor të Kosovës ka bërë të ditur se arrestimi është kryer me autorizimin e prokurorit, ndërsa hetimet janë zhvilluar nga hetuesit e SHPK-së dhe ata ndërkombëtarë. Policia ka bërë të ditur se hetimet janë të mbikqyrura nga prokurori kompetent, pa dhënë hollësi të tjera.

Deri tash për ngjarjet e marsit 2004 janë gjykuar dhe kanë marrë dënime të ndryshme rreth 240 persona. Trazirat e marsit, ku humbën jetën 19 veta e pati qinda të plagosur, pasuan një ngjarje tragjike të mbytjes së tre fëmijëve shqiptarë në lumin Ibër në veri të Kosovës.

Këshilli për të Drejtat e Njeriut në Prishtinë ka publikuar emrat e 11 shqiptarëve e 6 serbëve të vrarë gjatë protestave më 17 e 18 mars, si dhe emrat e tre fëmijëve shqiptarë të mbytur në Ibër më 16 mars, në rrethana ende të pandriquara.

Kujtimet e Skënder Luarasit

March 18, 2021 by dgreca

Kujtimet e Skënder Luarasit për travajat e familjes së Sevasti Qiriazi e Kristo Dako/

KRISTO DAKO NJË NGA VEPRIMTARËT E SHQUAR TË PAVARËSISË /

(Pushtimi i shtëpisë se tyre nga çifti Todi dhe Luljeta Konomi- Bozo, si i hoqi ky emrat e Parashqevi dhe Sevasti Qiriazi nga filmi “Mësonjëtorja” në Kinostudio ku ishte nëndrejtor dhe sekretar Partie)/

NGA KOLEC TRABOINI/

Në kujtimet e tij Skënder Luarasi (19 janar 1900 – 27 janar 1982) ka shkruar: ”Dergjesha në shtrat nga dhimbjet e veshkave dhe poliartriti kur ime shoqe më lajmoi se kishte ardhur të më takonte Ing. Aleksandër Dako, djali i madh i Sevastisë. (Aleksandër Dako, i biri i Kristos dhe i Sevastisë, i lindur në Manastir më 30 maj 1911, ishte pronar i banesës në rrugën Halim Xhelo, Nr.28, Tiranë, Ajo dikur qe në pronësi të Parashqevisë. Në një banesë tjetër në krah jetonte dhe vajza e tij e vogël , Diana Qiriazi-Hoxha, studente në degën e anglishtes.) “Kisha vite pa e parë. Dukej shumë i vrarë. Më tha se kur ishte ndarë nga gruaja e dytë, e kishin internuar me pa të drejtë dhe shtëpinë ia kishte zënë një zyrtar me rëndësi.” Pas vdekjes së gruas së parë, Aleksandër Dako qe martua me N.L. me të cilën nuk shkonin mirë, kinse ajo kërkonte që ai të mos kishte të bënte me fëmijët e gruas së parë dhe arësye të tjera. Por më vonë rezultoi se shkak i prishjes së çiftit Dako qe shantazhi mbi N.L. dhe nënshtrimi i saj nën presionin e Todi Bozos, motrës së tij dhe shoqes së saj V. L., Sekretare e komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popullor, lagjes 9. e cila më pas u shkarkua për abuzime me detyrën shtetërore. Më 15 tetor 1975, me akuzat e sajuara të ish- gruas së tij të dytë N.L. Aleksandër Dakon e internuan në Tale të Lezhës. Në janar 1976 në shtëpinë e tij u fut familja e Todi Bozos, e cila pa dijeni të Aleksandrit kishte bërë shtesa banese. Menjëherë pas internimit ai kërkoi verifikimin e çështjes dhe Komisioni Qeveritar ia hoqi masën e dënimit. Kur u kthye në Tiranë më 14.7.1977, mësoi që shtëpinë ia kishte zënë i plotfuqishmi T.D. i cili me marrëveshje private i kishte dhënë ish-bashkëshortes së Aleksandrit një hyrje tjetër 1+1. Në këto kushte Aleksandri jetoi përkohësisht tek djali i tij Robert Dako, Rr.Tefta Tashko,P.22/1,A.1,Tiranë në pritje për t’iu liruar banesa, (në zbatim edhe të Vendimit gjyqësor të formës përfundimtare (Vendimi 249, 15.2.1978 i gjykatës popullore të rrethit, Tiranë) Në vendim shkruhej: ‘’ Rezultoi e provuar se paditësi efektivisht është pa banesë… Në të tilla rrethana vetkuptohet se paditësi Aleksandër Dako ka të drejtë të shkojë në pronën e tij dhe Vendosi: ‘’Detyrimine të paditurit Todi Bozo të lirojë banesën që ka në përdorim pasi t’i sigurohet një sipërfaqe tjetër banimi. Edhe kur iu dërgua vendimi i gjykatës, nënpunësit të strehimit të Komitetit Ekzekutiv, Tiranë me një letër rekomandimi, ai nuk po e zbatonte. Në kundërshtim flagrant me Kushtetutën dhe me ligjet e shtetit mbi pronësinë, poseduesi nuk e lironte banesën me pretekst që ‘’kishte shpenzuar’’, duke bërë modifikime, një banjë dhe shtesa të tjera në oborr, pa dijeninë e pronarit.

SKËNDER LUARASI SKËNDER LUARASI, LETËR HYSNI KAPOS,

Tiranë, 15 qershor 1979: Skënder Luarasi kujton se për seriozitetin e çështjes iu drejtua Hysni Kapos ish-nxënësi i tij në Institutin Tregëtar të Vlorës më 1932. Në letër shkruhet: ”Duke përgatitur biografinë e motrave Parashqevi dhe Sevasti Qiriasi, kujtova përkrahjen që i dha e nderuara shoqe Vito Kapo Parashqevisë të ngrihej nga gjendja e mjerë në të cilën njerëz të pandërgjegjshëm e kishin rrëzuar këtë heroinë të arsimit kombëtar. Me këtë rast u njoha me birin e Sevasti Qirias-Dakos, Aleksandër Dakon, birin e patriotit Kristo Dako, dhe mora vesh se në ç’gjendje të mjerë e kanë rrëzuar edhe këtë bir patrioti. Duke dashur të shpreh të mirëfilltën në këtë biografi, u interesova për shkakun e fatkeqësisë së tij. Si qytetar shqiptar u trondita kur pashë se në Republikën Socialiste tonën paska akoma njerës që për të kënaqur lakmitë e tyre, nuk e quajnë për gjë të keqe t’i çkatërrojnë jetën një familje. Aleksandër Dako më dorëzoi përshkrimin si i ndodhi fatkeqësia dhe unë marr guximin që përshkrimin t’jua dërgoj juve tok me këtë letër. Përveç zemërimit që ndjej si qytetar për një padrejtësi të tillë, unë kam arësye të veçantë të interesohem për hallin e familjes Qirias- Dako: në këtë shtëpi mblodha materialin për biografinë në fjalë, dhe këtu dëgjova prej gojës së Parashqevisë fjalët mirënjohëse për ndihmën që i dha shoqja Vito Kapo së ndjerës Parashqevi të ngrejë jetën e lumtur në atë shtëpi…Ju jam drejtuar juve me këtë letër, se jam i bindur që nuk do të lejoni kënd të përçmojë Kushtetutën e Republikës Socialiste të Shqipërisë.” Skënder Luarasi shkruan në kujtimet e tij: ”Ndërkohë që prisja ndonjë përgjigje apo rezultat më zemëroi shumë një ngjarje tjetër. Natasha Lako, bashkëpunëtore në Kinostudio, më kishte kërkuar dhe unë i dhashë ndihmën time për gatitjen e filmit ‘’Mësonjëtorja’’ me skenar rreth shkollës së parë shqipe për vajzat në Korçë, e themeluar më 1891 nga Sevasti e Parashqevi Qiriazi dhe gjithashtu ndihmova që të nderohen motrat Qiriazi me rastin e 35- vjetorit të çlirimit. Kur u interesova për mbarëvajtjen e xhirimeve të Kinostudios më thanë se dikush kishte ndikuar që emrat e dy motrave të zëvendësoheshin me pseudonime. Kësaj i thonë të falsifikosh historinë. Dhe këtë presion e paskish bërë vetë Todi Bozo. Një ditë mësova se Hysni Kapo, i sëmurë, kishte lënë porosi të shikohej kjo çështje por Todi Bozo për shkak të postit të lartë dhe miqve nuk donte ta lironte shtëpinë. Madje më kishte çuar fjalë që ta lija këtë çështje mënjanë për hir të dhëndrit tim Vedatit që ai e kishte farefis. Kur shkova ta takoj, ai ishte ‘’i zënë‘’. Ndaj i shkrova një letër.

LETËR TODI BOZOS

Tiranë, 26 gusht 1979 I nderuari zoti Todi Bozo, Mbasi nuk më pranuat në një bisedë shoqërore sy në sy, Ju dërgoj këtë letër që të rrëfenj përse kam dashur të piqem me zotërinë tuaj. Kam njohur personalisht Tafil Buletinin për të cilin jam duke përgatitur një broshurë. I përdëllyeri ndër të tjera më pati folur për miqësinë e tij me të ndjerin Llazo Bozo dhe desha që miqt e tij të jenë edhe të mitë. Qysh prej fëminisë sime pata njohur motrat Qiriazi, mësueset e motrës sime Thomaidhë, dhe qenë këto që nëpërmjet sime motre më mësuan të lexoj e të shkruaj gjuhën amtare shqipe. Për këtë arësye kam qenë mirënjohës ndaj atyre dhe do të jem kështu gjer në çastin kur t’i them lamtumirën e fundit atdheut tim të dashur. Nga simpathia që ruaj për Sevasti Qiriazi-Dakon dhe të motrën Parashqevinë, por edhe që të mos më përgënjeshtrohen fjalët e mira të Tafil Buletinit për babanë tuaj, po ju drejtoj këtë letër. Dhe shpresoj të merremi vesh urtë rreth dy çështjeve për të cilat bëhet fjalë: Së pari : Natasha Lako, bashkëpunëtore në Kinostudio kërkoi dhe unë i dhashë ndihmën time për gatitjen e filmit rreth shkollës së parë shqipe për vajzat në Korçë më 1891. Materialin e përmbledhur po jua dërgoj bashkëngjitur. Ndihmova që të nderohen motrat Qiriazi me rastin e 35-vjetorit të çlirimit. Të Kinostudios më thanë se keni ndikuar që emrat e dy motrave të zëvendësohen me pseudonime. Kësaj i thonë të falsifikosh historinë. Lexoni në ‘’Zëri i popullit’’ artikullin e soçëm ‘’Vërtetësia të përshkojë si fill i kuq çdo paraqitje të fakteve historike’’, nga Shefqet Peçi. Së dyti: Me manipulacione të pahishme keni bërë që biri i Sevasti Qiriazi-Dakos të nxirej nga shtëpia dhe fare pa të keq u shtrove vetë në atë vatër. Gjyqi që e kuptoi sjelljen e pahijshme tuajën i dha të drejtën familjes Dako të kthehet në banesën e vet. Porse ju nuk i bindeni vendimit, nuk doni të shkoni në apartamentin shtetëror që kishit më parë. Në vilën Qiriazi-Dako vija shpesh të përshëndetja mësuesen e lavdishme Parashqevi Qiriazi për t’ iu falë nderjes për arsimin që bashkë me Sevastinë u dha motrave tona në kohën e tiranisë otomane, kur jo në shkollë por edhe në letërkëmbim ishte rreptësisht e ndaluar të përdoreshin shkronjat shqipe. Mora guximin t’ju shkruaj këtë letër sepse duhet ta mbrojmë të drejtën e të vërtetën edhe sikur të ndeshemi me personalitete të plotfuqishëm; por juve jua shkruaj edhe për një shkak tjetër. Pozita që mbani dhe prejardhja patriotike – që na ndalon të nxjerrim në Pazar emrat e prindërve tanë të ndritur edhe për gjithë atë llom të dheut që aq fort e lakmon borgjezia – na detyrojnë jo ta shkelni por ta mbroni ligjshmërinë në Republikën Popullore Socialiste të Shqipërisë. Për këto arsye jam i bindur që do ta pranoni, dhe do më përkrahni propozimin që kam dashur t’ju bëja po të më kishit pritur në bisedë shoqërore: së pari, filmit ti vihen emrat e plotë, të vërtetë, të heroinave Sevasti e Parashqevi Qiriazi; së dyti: t’ia ktheni të zotit shtëpinë dhe unë mendoj se ajo ndërtesë të caktohet shkollë ose muze për nder të mësueseve të para të shkollës së vajzave Me përfillje të merituara Skënder Luarasi. Rruga Konferenca e Pezës, Pallati V, Shkalla1/3, Tiranë

SKËNDER LUARASI LETËR VITO KAPOS,

Tiranë, 1 shtator 1979 Kur dëgjoi se Hysni Kapo ishte i sëmurë rëndë dhe përsëri Todi Bozo rrefuzoi të largohej nga shtëpia, S.Luarasi iu drejtua Vito Kapos, si Presidente e Bashkimit të Grave Shqiptare: “Personalisht, Ju dhe Nefo Myftiu, e shpëtuat Parashqevi Qiriazin nga mjerimi ku e patën shpënë njerës zemërzes. Kur e vizitoja Parashqevinë, më shumë se një herë më shprehu mirënjohjen për gruan e re shqiptare, për të cilën Ju po përpiqeni ta ngrini lart e më lart në shoqërinë tonë socialiste. Jua shkruaj këtë letër Juve, e nderuara shoqja Vito Kapo, nga respekti që kam për punën tuaj në qytetërimin e familjes shqiptare e në mbrojtjen e të drejtave të saj. Bashkëngjitur postoj një artikull ku shpreh atë që di unë për Sevasti Qiriasi- Dakon dhe një letër tjetër ku rrëfej çështjen që desha të zgjidh në mënyrë shoqërore me Todi Bozon. Duke qenë se Todi Bozo s’begenisi të më dëgjonte, Ju a dërgoj Juve, si kryetare e Bashkimit të Grave të Shqipërisë, që t’ia qani hallin familjes së Sevastisë dhe të propozoj që (pasi Todi Bozo të zbrazë shtëpinë e përvetësuar) ajo ndërtesë, ku ka vdekur Parashqevi Qiriazi, të çelet me rastin e 35-vjetorit të çlirimit muze ose shkollë për nder të mësueseve të para të shkollës së vajzave.” Historia e shantazhit të Todi Bozos ndaj gruas së Aleksandër Dakos dhe përvetësimi i shtëpisë së familjes Qiriazi u përhap dhe bëri bujë. Sekretarja e komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popullor, lagjes 9. me iniciale V. L., e cila kishte manipuliar me dokumentat u shkarkua nga puna për abuzim me detyrën shtetërore dhe Todi Bozo u detyrua ta lirojë banesen. Drejtesia u vu ne vend dhe Aleksandër Dako me familjen e mbylli jetën në vatrën e të parëve duke kujtuar me respekt mirësinë e mikut të vërtetë Skënder Petro Luarasi. Ky shkrim i mësipërm bazohet tek libri i pabotuar i Skënder P. Luarasit, “Ç’kam parë e ç’kam dëgjuar- kujtime” dhe nuk duhet të riprodhohet në asnjë formë pa përmendur burimin.

KUSH ISHTE KRISTO DAKO

Kristo Dako u lind në Korçë më 24 dhjetor 1876, i biri i Anastas Dakos. Më 1887 Dako emigroi në Bukuresht, Rumani, ku mbaroi shkollën e mesme më 1898, dhe më 1902 Fakultetin e Matematikës. Nga ky vit u u aktivizua në shoqëritë Shpresa dhe Dituria të kryeqytetit rumun. Më pas shkoi në Shtetet e Bashkuara, ku ndoqi dhe mbaroi Fakultetin e Filozofisë në Universitetin e Oberlindit në vitet 1906-1913. Më 1908 u kthye në atdhe dhe më 1909 qe pjesëmarrës në Kongresin e Elbasanit. Më 1913 u zgjodh president dhe redaktor i gazetës Dielli, organ i Federatës Mbarëshqiptare Vatra më 1913. Dako mori më vonë pjesë në Konferencën e Paqes së Parisit më 1919. Dako është takuar dy herë me presidentin e Shteteve të Bashkuara Woodrow Wilson, për t’i shpjeguar atij interesat kombëtare të Shqipërisë.Më 1921-1922 qe deputet i Partisë Përparimtare dhe më pas u bë pjesë e “Bashkimit të Shenjtë”. Më 1921 u caktua ministër i Arsimit në qeverinë pakditore të Hasan Prishtinës gjatë krizës së dhjetorit. Më pas u tërhoq nga politika dhe iu përkushtua arsimit. Më 2 tetor 1922 hapet instituti “Kyriaz”, më 11 prill 1925 iu vendos guri i themelit në godinën e re në Kamëz., sot Universiteti Bujqësor i Kamzës. Ndërroi jetë më 16 dhjetor 1941 në Tiranë.

BASHKËSHORTËT SEVASTI QIRIAZI DHE KRISTO DAKO

FUNDI I DHIMBSHËM I SEVASTI QIRIAZI DAKO

Ne konica.al lexojmë: Prej vitit 1941 do të fillonin fatkeqësitë në familjen e saj. Atë vit vdiq bashkëshorti, patrioti i shquar Kristo Dako. I balsamosur nga i biri, Gjergji, trupi i Dakos u vendos në varrezën familjare në Kamze. Pas dy vitesh, me 1943, krejt familja u internua në Zemun, ku mrekullia bëri që të mos shuhej kjo familje. Te rraskapitur, Sevastia me motrën e saj Parashqevi, dy djemtë Gjergj dhe Skënder (Aleksandër) dhe dy nuset e tyre me fëmijët, kthehen në Tiranën e vitit 1945. Iu ishte sekuestruar gjithçka. Shtëpia dhe shkolla në Kamzë nuk ishte më e tyre. Përdhosja që filloi të mposhtte mësuesen veterane ishte makabre. Studentët e Kursit të Partisë Komuniste që kishin uzurpuar godinat e tyre kishin thyer varrin e xhamtë të Kristo Dakos, i kishin shkulur kokën atij dhe me të kishin luajtur futboll…! Mësueseve të para të shqipes iu la si favor që nëse dëshironin të banonin ne kotecin e pulave të shtepise së tyre. Pasi e lyen me gëlqere të bardhe, si zemra e tyre, për pak kohë veteranet jetuan aty derisa u dëbuan edhe prej atje. Të mbetura rrugëve, ato gjetën mbështetje dhe strehë në ish-kuzhinierja e “Institutit Kyrias”, Rukije Tafaj. Helmi i fundit që mori nga kjo jetë ishte varja në qeli e të birit, Gjergjit, kirurgut që ishte akuzuar për spiunazh dhe gjendej i burgosur. Sevastia nuk mundi as të tërhiqte trupin e të birit pasi atë e shkatërroi traktori që punoi tokën.Në gjendje të vajtueshme, Sevasti Qiriazi Dako mbylli sytë në shtëpinë e Rukije Tafajt. Si “armike” u përcoll për në banesën e fundit vetëm nga katër gra Parashqevia, nuset e dy djemve, ish-kuzhinierja Tafaj dhe dy varrëmihës. Ishte 30 gushti i vitit 1949.

Përgatiti K.P. Traboini 18 mars 2021