Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Presidenti Trump dënon dhunën

by

Përballë kërcënimit për t’u larguar nga detyra, Presidenti Trump dënon dhunën/

Nga Patsy Widakuswara/

Në një video të publikuar të enjten mbrëma, Presidenti Donald Trump tha se ai është i skandalizuar nga “dhuna, kaosi dhe anarkia” që u panë kur mbështetësit e tij sulmuan Kapitolin në Uashington të mërkurën. Zoti Trump po përballet me thirrje në rritje nga demokratë dhe republikanë të cilët thonë se ai duhet të hiqet nga detyra. Korrespondentja e Zërit të Amerikës pranë Shtëpisë së Bardhë Patsy Widakuswara, njofton.

Ndërkohë që skenat e sulmeve me dhunë të mbështetësve të tij në Kapitol kanë bërë xhiron e botës, Presidenti Donald Trump publikoi të enjten mbrëma një video ku flitej për ngjarjen e së mërkurës.

“Si të gjithë amerikanët, unë jam i indinjuar nga dhuna, kaosi dhe anarkia,” thotë ai në video.

Ai pranoi që Kongresi e ka çertifikuar rezultatin e zgjedhjeve, por nuk e uroi Presidentin e zgjedhur Joe Biden, siç është tradita në Shtetet e Bashkuara.

“Vemendja ime tani është te garantimi i një tranzicioni të qetë, të rregullt dhe të pandërprerë të pushtetit,” tha ai.

Po të enjten, zoti Biden përsëri e qortoi ashpër presidentin.

“Ai që nga fillimi ka ndërmarrë një sulm në shkallë të gjerë ndaj institucioneve tona të demokracisë. Dje ishte kulmi i këtij sulmi të pandërprerë,” tha zoti Biden.

Por ai nuk foli për thirrjet në rritje për të hequr Presidentin Trump nga detyra për nxitjen e dhunës së turmave.

Thirrjet erdhën nga udhëheqësi i ardhshëm i shumicës në Senat, Chuck Schumer dhe nga kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve Nancy Pelosi, të cilët po bëjnë presion për të aktivizuar amendamentin e 25-të të Kushtetutës.

“Duke nxitur rebelim, siç bëri dje, ai duhet të hiqet nga detyra. Edhe pse kanë mbetur vetëm 13 ditë, çdo ditë mund të jetë një spektakël horrori për Amerikën,” tha ajo.

Edhe anëtari republikan i Dhomës së Përfaqësuesve Adam Kinzinger bëri thirrje për heqjen e zotit Trump.

“Janë të gjitha shenjat se presidenti është bërë i pandjeshëm, jo vetëm ndaj detyrës dhe betimit të tij, por edhe ndaj vetë realitetit,” tha zoti Kinsinger.

Amendamenti i 25-të lejon heqjen e një presidenti i cili “nuk është në gjendje të kryejë kompetencat dhe detyrat”. Heqja bëhet përmes një votimi nga nënpresidenti dhe shumica e kabinetit. As nënpresidenti Mike Pence dhe as ndonjë anëtar i kabinetit nuk e kanë mbështetur publikisht thirrjen.

“Me kohën që ka mbetur, mendoj se do të kishte disa pengesa praktike dhe ligjore për ta bërë këtë. Pra, mund të bëhet, por do të ishte shumë e vështirë,” thotë John Fortier në Institutin “American Enterprise”.

Ndërkohë, një prokuror federal që po heton për trazirat, ka thënë se do të ngrejë akuza kundër cilitdo që i nxiti ato, duke përfshirë ndoshta edhe Presidentin Trump, i cili u kërkoi mbështetësve të marshonin drejt Kongresit për t’u bërë presion ligjvënësve të bllokonin çertifikimin e fitores së zotit Biden. Prej muajsh ai ka thënë se mund të humbasë vetëm nëse zgjedhjet do të manipuloheshin.

“Imazhet janë tronditëse dhe trishtuese. Dhe mendoj se ky ishte përfundimi fatkeq, por disi i parashikueshëm i denigrimit të demokracisë nga ana presidentit,” thotë analisti Jason Grumet.

Zonja Pelosi tha se nëse nënpresidenti Pence nuk do të aktivizojë amendamentin e 25-të, Dhoma e Përfaqësuesve do të shikojë mundësinë për të ngritur përsëri akuza për shkarkimin e zotit Trump. Herën e parë, procesi i shkarkimit filloi në fund të vitit 2019 por në shkurt 2020, Presidenti u shpall i pafajshëm nga Senati.

*Zeri i Amerikes

GJUHA DHE IDENTITETI KOMBËTAR SHQIPTAR NË NORVEGJI

by

Rexhep Kurtishi mësues i Shkollës Shqipe “Naim Frashëri” Oslo, Norvegji, rrëfen ekskluzivisht për gazetën DIELLI, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Norvegji nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe. Me Rexhep Kurtishin bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

SI ORGANIZOHET DHE FUNKSIONON MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË NORVEGJI

Në Norvegji mësimi në gjuhë shqipe organizohet nga Parlamenti norvegjez. Norvegjia vitet e fundit është zhvilluar në një shoqëri e prekur nga kultura dhe shumëllojshmëria gjuhësore, që ka ndryshuar rrënjësisht parakushtet shkollore. Të dhënat shkencore vërtetojnë se fëmija mëson më mirë gjuhën që e kupton, pra gjuhën amtare. Në planprogramin arsimor të vitit 1987 nocioni dygjuhësi përcaktohet si epiqendra e të mësuarit e saj. Sipas Aktit tëArsimit, paragrafi 2 – 8, nxënësit me një gjuhë amtare të ndryshme nga norvegjishtja dhe Samishtja/ lapone mund të aplikojnë për të mësuar në gjuhën e tyre amtare derisa të kenë aftësi të mjaftueshme në norvegjisht për të ndjekur arsimin e rregullt në shkollë. Mësimi në gjuhë amtare u ofrohet nxënësve në një formular ku prindërit njoftohen hollësisht dhe në bashkëpunim me udhëheqësit e shkollës japin pëlqimin e tyre për të nënshkruar. Komunat ofrojnë mësimin në gjuhë amtare sipas dispozitave dhe kushteve të përcaktura në rregulloren e shkollës fillore. Në Norvegji, sipas të dhënave statistikore, mësimi në gjuhë amtare zhvillohet në 120 gjuhë të ndryshme. Komuna e Oslos filloi mësimin në gjuhë të huaj amtare në vitin 1969. Nga viti 1974 mësimi në gjuhë të huaj/amtare u bë me një administratë të vetme dhe me një sektor me buxhetin e vet. Plan programi mësimor i vitit 1982 për arsimin fillor në kapitullin 6 thotë: “Parakusht që nxënësi me gjuhë tjetër nga norvegjishtja të ndihet si në shtëpi me dy gjuhë është dy gjuhësia”, tek ato lëndë mësimore ku nxënësit kanë nevojë. Shkolla fillore e detyruar nëntëvjeçare u miratua në vitin 1969, kurse ajo 10 vjeçare me reformën e vitit 1997. Nga vjeshta e vitit 2019, u vendos që nga klasat 1 – 4 të ketë deri në 15 nxënës, kurse nga klasat 5 – 10 deri në 20 nxënës. Numri i nxënësve shqiptarë, sipas të dhënave statistikore, figuron rreth 1800. Për nxënësit shqiptarë, mësimi në gjuhë amtare ofrohet për ata që nuk e zotërojnë mjaftueshëm gjuhën norvegjishte. Numri i orëve mësimore ndryshon nga kapaciteti i njohurive të nxënësve nga 1 deri në 3 orë. Mësim në gjuhë amtare u jepet nxënësve deri në klasën e tretë, kurse nga klasa e katërt e më lartë jepet mësim në dygjuhësi dhe kjo zgjat deri në gjashtë vite. Edhe kjo varet nga niveli i aftësimit të gjuhës nga nxënësi. Nëse nxënësi arrin ta mësoj gjuhën shpejt, i ndërpritet mësimi në aftësi dygjuhësore. Ora e punës mësimore zgjat 60 minuta. Ky orar mësimor dallon nga komuna në komunë. Kjo formë e mësimit nuk praktikohet në Oslo, kurse në komunën Asker ku unë punoj që nga viti shkollor 1997/’98, praktikohet dhe vlerësohet shumë mësimi në gjuhë amtare. Në Norvegji, nxënësit deri në klasën e shtatë nuk vlerësohen me notë, por me testime. Në Suedi nxënësit vlerësohen me notë edhe në gjuhën amtare, pra në gjuhën shqipe. Kurse në Norvegji në gjuhë shqipe nxënësit nuk vlerësohen me note, përpos në shkollimin e mesëm, nëse nxënësi si lëndë fakultative zgjedh gjuhën amtare, atëherë jep provimin dhe merr notë. Orë mësimi në gjuhë shqipe nuk praktikohet në arsim të mesëm.

QYTETET KU MËSOHET SHQIP, KURRIKULAT MËSIMORE

Në çdo qytet ku ka fëmijë shqiptarë, organizohet dhe praktikohet mësimi në gjuhën shqipe. Ky organizim ndryshon nga qyteti në qytet. Shumica dërmuese e fëmijëve shqiptarë janë nga Kosova, Maqedonia dhe vitet e fundit ka edhe nga Shqipëria. Nga Shqipëria janë ato familje që kanë jetuar në Greqi apo Itali, pra në shtetet e Bashkimit Evropian. Me keqardhje i përdora emrat Kosovë, Maqedoni dhe Shqipëri në vend se të përdori emrin e përbashkët Shqipëri. Rreth 2000 fëmijë shqiptarë të arsimit fillor ndjekin mësimin në gjuhë amtare. Mësimi në gjuhë shqipe është parakusht për t’u aftësuar në gjuhën norvegjishte. Në përdorim, praktikojmë planprogramin arsimor nga Enti i Arsimit të Norvegjisë, nga Shqipëria, Kosova dhe nga viti i kaluar edhe nga Diaspora shqiptare. Nga viti shkollor 1994/’95 kemi përdorur tekste shkollore nga Shqipëria, pastaj tekste mësimore nga prof. dr. Shefik Osmani, tani i ndjerë dhe nga viti shkollor 1998/’99 nga Diaspora të përpiluara në Shqipëri.

MËSIMI I GJUHËS AMTARE SI FORMË E RUAJTJES SË IDENTITETIT

Gjuha amtare është palca e kombit për ruajtjen e identitetit tonë kombëtar në Norvegji. Norvegjia si shtet demokratik është shembull për mundësimin e dhënies së mësimit në gjuhë amtare si kusht për ruajtjen e identitetit kombëtar. Në Norvegji fliten dhe përdoren rreth 120 gjuhë, në mesin e tyre edhe gjuha shqipe. Puna e palodhshme e mësuesve shqiptarë mundësojnë që fëmijët e tyre ta mësojnë, zotërojnë dhe ta kultivojnë gjuhën dhe letërsinë shipe, historinë, artin, kulturën dhe traditat shqiptare, të nxiten dhe të motivohen për të mbajtur kontakte të përhershme me të afërmit e tyre, me vendlindjen dhe me atdheun e tyre të dashur. Në shkollat ku ndiqet mësimi në gjuhën shqipe, mbretëron dashuria për t’u përshëndetur në shumë gjuhë, po ashtu edhe në gjuhë shqipe. Në hyrje të shkollës ku punoj, valon flamuri ynë kombëtar së bashku me flamuj të tjerë dhe përdorimi i tyre bëhet në festimin e Kombeve të bashkuara më 24 tetor si dhe në kohën e festës sonë kombëtare. Në orët mësimore mbretëron fryma demokratike duke përdorur pyetje demokratike pa dalluar nivelin e nxënësve. Për punën time mësimore flasin nxënësit, udhëheqësit e shkollës, kolegët e mi norvegjez si dhe prindërit. Ky vit për mua do të jetë vit i fundit, vit pensionimi. Më 11 mars mbush 67 vjet, moshë pensionimi në Norvegji.

SI PRITET MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË NORVEGJI

I falënderojmë organet e Entit të Arsimit të Norvegjisë që na kanë mundësuar zhvillimin e mësimit në gjuhë amtare në shkollat norvegjeze. Sipas pedagogëve me famë norvegjeze dhe botërore, mësimi në gjuhë amtare është burim kryesor për ndërtim urash dhe kusht për të mësuar më mirë një gjuhë tjetër, respektivisht gjuhën norvegjeze dhe për t’u integruar në shoqërinë norvegjeze. Për çdo nxënës, duke filluar nga institucionet arsimore parashkollore (kopshtet), raportohet tek udhëheqësit e shkollave ku fëmijët do të regjistrohen për aftësitë dhe nivelin e arritur gjuhësor. Fëmijët që kanë arritur ta mësojnë rrjedhshëm gjuhën norvegjeze, nuk u ofrohet mësim në gjuhë amtare. Ky qëndrim nuk ka qenë para 10 vitesh. Më parë, të gjithë fëmijët kanë pasur të drejtë të mësojnë në gjuhë amtare, pa dallim niveli gjuhësor. Në komunën ku shkolla ime i përket, mësimi në gjuhë amtare mbahet në orar të rregullt, e jo pas orarit të rregullt mësimor. Në orë të punës mësimore, punohet në grupe dhe pyetjet nuk janë kontrolluese por  demokratike. Për çdo vit, mësuesi i gjuhës dhe i letërsisë shqipe, raporton me shkrim për suksesin e nxënësit dhe vazhdimin e mësimit të gjuhës shqipe për vitin e ardhshëm. Po ashtu,  mbahen dy mbledhje prindërore në vit, për të dhënë një përmbledhje për mbarvajtjen e punës edukative me nxënësit. Pyetjet demokratike të përdorura në orët mësimore formësojnë dhe zhvillojnë kujtesën deri tek dhënia e përgjigjes. Vëmendja e  vullnetshme është predispozitë për përceptimin e drejtë dhe të plotë e të gjitha vetive të të menduarit.

SHKOLLA E MËSIMIT PLOTËSUES TË GJUHËS SHQIPE NË OSLO

Prof. dr.Gani Banjska, tani i ndjerë, së bashku me mr. Qatip Halitin, në verë të vitit 1993,  tubuan bashkatdhetarët dhe u pajtuan për një shkollë plotësuese në Oslo. Në fillim tubuan rreth  80 nxënës të grupmoshave të ndryshme dhe kështu filloi mësimi në gjuhën shqipe të shtunave dhe të dielave. Mësimi fillonte në orën 8:30 dhe mbaronte në orën 13:00. Pas një viti, në vitin shkollor 1994/’95 u mbajt një mbledhje e përgjithshme, përfshirë intelektualë dhe prindër për hapjen e shkollës shqipe dhe për themelimin e Lidhjes së Arsimtarëve Shqiptarë në Norvegji me seli në Oslo. Themeluesit e shkollës shqipe të mësimit plotësues “Naim Frashëri” ishin: prof. dr. Gani Banjska, Mr. Qatip Haliti, prof. Tahir Haziri, Bajram Gega, Selim Kukleci, Rexhep Kurtishi, Luljeta Kermendi, Ramush Zharku si dhe disa aktivistë. Të gjithë të lartëpërmendurit janë me kualifikim të përshtatshëm arsimor. Mësimi plotësues mbahej nga tri orë mësim në tri paralele. Me nxënësit punonin këta arsimtarë: Rexhep Kurtishi, Luljeta Kermendi, Antigona Qena dhe Nexhmije Mazrekaj. Puna mësimore në Oslo organizohej në tre nivele: në nivelin e ulët, të mesëm dhe të lartë. Numri i nxënësve rritej për çdo vit shkollor. Në vitin shkollor 2019/ 2020,  numri i nxënësve ka arritur në 130. Vitet e fundit, me nxënës të shkollës shqipe janë duke  punuar: Marlijenda Manaj, mësuese e gjuhës dhe letërsisë shqipe nga Fieri, Imri Trena, agronom nga Kacaniku, Mustafa Ibrahimaj, mësues i histories nga Istogu, Rexhep Kurtishi, mësues i gjuhës dhe i letërsisë shqipe nga Kumanova si dhe udhëheqës i drejtorit, Ramush Zharku,  historian nga Kaçaniku. Imri Trena punon në shkollën shqipe që nga viti shkollor 1999/ 2000.  Lëndët mësimore: Gjuhë shqipe dhe letërsi, histori kombëtare, gjeografi, art figurativ dhe art  muzikor. Në kuadër të shkollës shqipe në Oslo, u formua edhe Shoqata Kulturore Artistike Shqiptare. Në bashkëpunim me organet dhe asociacionet norvegjeze, në mars të vitit 1998 u  mblodhën ndihma financiare për krizën në Kosovë. Këtu u angazhua edhe Kryqi i Kuq së bashku me nxënësit dhe arsimtarët e shkollës. U organizuan festa  dhe manifestime kushtuar atdheut dhe kombit shqiptar. Me veprimtari të kombit dhe kultures shqiptare u bashkangjitën edhe disa aktivistë norvegjezë: Berit Backer, Bjørn Pedersen, gazetari Lars, i cili ka qenë pjesëtar  i UÇK – së dhe disa të tjerë. Veprimtaria e shkollës shqipe“ Naim Frashëri” në Oslo zhvillohet në bashkëpunim me shoqatën kulturore shqiptare “Rilindja” të udhëhequr nga Alush Balichi dhe  Metush Bajrami. Kryetar i mëparshëm i kësaj shoqate ka qenë Rexhep Shehu. Shkolla shqipe është kurorëzimi i përpjekjeve të intelektualëve dhe bashkatdhetarëve atdhedashës. Kjo shkollë  do të mbetet gjithnjë një dritë e pashuar për të gjithë brezat e shqiptarëve në Norvegji. Kjo shkollë ka ndikuar që edhe në qytete të tjera të mbahet mësimi shqip me arsimdashës.

MESAZHI JUAJ PATRIOTIK PËR SHQIPTARËT NË AMERIKË Kur flet gjuhën amtare, shkon drejt në zemër, kurse kur flet një gjuhë të huaj, shkon drejt në tru. Të ruash dhe të kultivosh gjuhën shqipe është sikur çelësi që përdoret për të hapur dyert dhe dritatret. Angazhimi i shqiptarëve kudo në botë për arsimimin shqip, përfaqëson faqen më të ndritur të histories sonë kombëtare. Uroj shëndet për bashkatdhetarët dhe punëtorët e arsimit në Amerikë, për punën e tyre të palodhshme për ndriçimin e kombit shqiptar. Të përkujtojmë me respekt e dashuri Federatën Mbarëshqiptare “Vatra”, e cila nga koha e Fan Stilian Nolit dhe Faik Konicës, ka shpërndarë rreze diturie dhe dashurie tek të gjithë shqiptarët. Përzemërsisht nga Norvegjia për vëllezërit dhe motrat tona në Amerikë.

Protestues pro-Trump hyjnë në ndërtesën e Kongresit

by

Një zëdhënës i Pentagonit tha se është mobilizuar Garda Kombëtare e Uashingtonit dhe e Virxhinias për të ndihmuar policinë e Kapitolit të frenojë protestuesit pro-Trump që hynë në ndërtesën e Kapitolit të mërkurën pasdite.

Ndërtesa e Kongresit amerikan u vu nën izolim kur protestuesit hynë aty në kohën që ligjvënësit ishin mbledhur në seancë për çertifikimin e votës elektorale të zgjedhjeve të 3 nëntorit.

Gjendja në Kapitol dhe rreth tij është ende e tensionuar, ndërkohë që protestuesit u përplasën me policinë që ruajnë ndërtesën.

Sipas agjencisë së lajmeve Reuters, disa njerëz goditnin me grushta dyert e sallës kryesore ku zhvillohen senacat e Kongresit në përpjekje për të hyrë brenda. 

Ligjvënësit ndërprenë seancat që hapën pasdite për çertifikimin e votave elektorale dhe që po zgjateshin për shkak të kundërshtimeve të disa ligjvënësve republikanë.

Udhëheqësit demokratë të Kongresit, kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve Nancy Pelosi dhe udhëheqësi i pakicës së Senatit Charles Schumer, i kërkuan Presidentit Trump të bëjë thirrje që protestuesit të largohen menjëherë nga Kapitoli dhe zona rreth tij.

Njoftohet se protestuesit u përhapën kudo në ndërtesën e Kapitolit të mërkurën pasdite. Policia i shoqëroi anëtarët e Kongresit jashtë ndërtesës për arsye sigurie.

Televizioni NBC News njoftoi se një person ishte qëlluar me armë zjarri nga forcat e rendit brenda Kapitolit. Sipas njoftimeve të tjera, disa oficerë policie janë lënduar.

Nënpresidenti Mike Pence tha më pas se protestuesit që kanë lidhje me dhunën në Kapitol do të ndiqen penalisht me peshën e plotë të ligjit.

Policia e Kapitolit u tha ligjvënësve në Dhomën e Përfaqësuesve të merrnin maskat e gazit që gjendeshin poshtë karrikeve të tyre dhe të përgatiteshin për t’i vendosur ato.

Policia në derën e përparme të sallës kryesore të seancave rrinte në gatishmëri me armë në duar, ndërkohë që disa persona përpiqeshin të hynin brenda.

Oficerët e policisë urdhëruan njerëzit në sallë të shtriheshin në dysheme për sigurinë e tyre.

Skenat kaotike erdhën pasi Presidenti Trump iu drejtua mijëra mbështetësve pranë Shtëpisë së Bardhë, duke përsëritur pretendimet e tij të pabazuara se zgjedhjet e 3 nëntorit u vodhën me manipulime në shkallë të gjerë. Zyrtarët zgjedhorë të të dyja partive dhe vëzhguesit e pavarur kanë thënë se nuk ka patur mashtrime për t’u shënuar në zgjedhjet e 3 nëntorit, të cilat zoti Joe Biden i fitoi me më shumë se 7 milion vota popullore.

Presidenti Trump, në një koment në Twitter, u bëri thirrje protestuesve të ruajnë qetësinë. 

Më parë, gjatë një tubimi, ai u bëri thirrje atyre të marshonin drejt Kapitolit.

Senatorët republikanë Tom Cotton dhe Ron Johnson, mbështetës të Presidentit Trump, e quajtën dhunën në Kapitol të papranueshme dhe u bënë thirrje protestuesve të shpërndahen.

Kryetarja e Bashkisë së Uashingtonit ka shpallur gjendjen e ndalim-qarkullimit duke filluar nga ora 18:00 e së mërkurës deri në orën 6 të mëngjesit.

Më herët të mërkurën, mijëra mbështetës të Presidentit Trump, duke përfshirë disa anëtarë të grupeve të dhunshme të ekstremit të djathtë, organizuan në kryeqytet demonstrata, ndërsa mbështesnin pretendimin e pabazë të presidentit se zgjedhjet u ishin vjedhur me anë të një komploti të sofistikuar. 

Shumë prej tyre mbanin kapele dhe flamuj me parrullën e zotit Trump “Ta bëjmë Amerikës përsëri të Madhe”. 

Presidenti foli para mijëra mbështetësve të mbledhur pranë Shtëpisë së Bardhë në lëndinën e quajtur Elipsi.

“Ne nuk do të dorëzohemi kurrë”. “Ne kurrë nuk do të pranojmë. Kjo nuk mund të ndodhë. Nuk mund të pranosh humbjen kur është fjala për vjedhje,” tha ai.

Duke iu referuar nënpresidentit Mike Pence që kryeson seancën në Kongres, Presidenti Trump tha: “Shpresoj që Mike të bëjë gjënë e duhur. Kështu shpresoj. Kështu shpresoj, sepse nëse Mike Pence bën gjënë e duhur, ne do të fitojmë zgjedhjet. Kjo është gjithçka që ai duhet të bëjë… Ne duhet të mbrojmë vendin tonë, të mbështesim vendin tonë, të mbështesim kushtetutën tonë dhe ta mbrojmë kushtetutën tonë. Shtetet duan të përsëritet votimi, shtetet u vodhën. Iu dha informacion fals. Ata votuan bazuar mbi këtë dhe tani duan të përsëritet çertifikimi”.

Një nga djemtë e presidentit, Donald Trump Jr., dhe avokati i tij personal, Rudy Giuliani, gjithashtu folën në tubim.

Një natë më parë disa protestues u përplasën me policinë. Policia arrestoi këtë javë drejtuesin e organizatës Djemtë Krenarë, një grup që ka mbështetur presidentin Trump. Arrestimi u bë nën akuzat për shkatërrim pasurie në lidhje me një protestë të mëparshme dhe për posedim municioni.(VOA)

Baleti i Kosovës trashëgon miqësinë shqiptaro-amerikane

by

Niki Musolli: Baleti i Kosovës trashëgon miqësinë shqiptaro-amerikane

Me 25 dhjetor, trupa prestigjioze e Baletit Kombëtar të Kosovës (BKK) u bë pjesë e Mistletoe Cast në shfaqen e mirënjohur amerikane “The Nutshell”. Shfaqja u transmetua nga kompania teatrale e San Fanciskos “Mannakin Theater and Dance” në mbarë botën nëpërmjet një live-stream shumë të ndjekur online në datat 25-26 dhjetor si dhe me 1 dhe 3 janar, 2021.

Me ftesë nga drejtori i Mannakin Theater and Dance në San Francisco, z. Nathan Cottam, Baleti Kombëtar i Kosovës u bë pjesë e video-performancës me titull “The Nutshell!” së bashku me shumë kompani të baletit nga vende të ndryshme si New York City, Kina, Gjermania, Egjipti, Nigeria, San Francisco, etj.

Ky është një festim i një tradite 75-vjeçare e shfaqjes së baletit “Arrëthyesi” (The Nutcracker) i adaptuar në kushte të pandemisë duke performuar në ambient te hapur dhe mbajtje të maskave.

“Video performanca e Baletit Kombëtar të Kosovës që u transmetua në Amerikë mori shumë komente positive nga publiku amerikan, dhe jo vetëm. Vlerësojmë ftesën nga z. Nathan Cottam, drejtori i Mannakin Theater and Dance, me të cilin trupa jonë e baletit ka patur fatin dhe nderin të bashkëpunojë dhe më përpara në Kosovë. Arti dhe baleti po na mundëson dy vendet tona Kosovë-Sh.B.A.  të zhvillojmë shkëmbime miqësore dhe artistike,” tregon Niki Musolli, U.D. i Drejtorit të Baletit Kombëtar të Kosovës. 

“Kur isha në Prishtinë, vizitova kompaninë e baletit bashkë me ish-drejtorin Ahmet Brahimaj, i cili më tregoi studion e kompanisë. Ai më tregoi më tepër për ndërprerjen e veprimtarisë së trupës Kombëtare të Baletit të Kosovës gjatë luftës dhe ishte e qartë që përgjegjësia e egzistencës së kompanisë kishte rënë mbi supet e tij. Unë i propozova idenë për disa bashkëpunime, dhe ai u tregua i gatshëm. Që prej asaj dite e kam mbajtur kartvizitën e tij të biznesit gjithmonë me vete, duke patur në mendje mundësi bashkëpunimi siç i premtova. 

Kur fillova versionin filmik të “The Nutshell!” në vitin 2020, menjëherë mora kartvizitën e z. Ahmetit dhe i dërgova një email. Kur nuk mora përgjigje fillova të hulumtoj online dhe me shumë keqardhje mësova për humbjen e jetës së tij. Por u mirprita nga Niki Musolli, i cili menjëherë ai pranoi të vazhdojmë me projektin tonë përpara si ushtryes detyre i drejtorit të Baletit Kombëtar të Kosovës. 

Bashkëpunimi me Niki Musollin ka qenë i shkëlqyer dhe i frytshëm. Ai menjëherë e kuptoi projektin dhe është përgjigjur në mënyrë korrekte dhe të shpejtë. Unë e kuptova vlerën dhe profesionalizmin e Nikit dhe të BKK-së, kur i kërkova atij të shkruajë kontratën e pranimit të bashkëpunimit. Unë pritja që kjo punë do merrte ditë, apo ndoshta dhe mund të mos ndodhte. Më surprizoi Niki Musolli kur brenda orës, e dorëzoi letrën me vulën zyrtare dhe me stampë të BKK-së, të shkruar në dy gjuhë, shqip dhe anglisht. Dhe aty mendova, “OK, kam besim te ky djalë”. Filmi që Niki Musolli krijoi me ndihmën e koreografit Mehmet Balkan, është një nga më të fortët në të gjithë programin,” tha Nathan Cottam, drejtor i kompanisë “Mannakin Theater and Dance”.

Trashëgimia kulturore dhe e artit e Ahmet Brahimaj

Figura e mirënjohur dhe e respektuar z. Ahmet Brahimaj ka lënë pas një trashëgimi kulturore, nëpërmjet baletit në Kosovë, që përbën një nga pasuritë artistike të vendit. Dy gjeneratat e balerinëve të BKK-së kanë prezantuar denjësisht imazhin e Kosovës brenda dhe jashtë vendit, duke shërbyer si një dëshmi artistike-kulturore. Për balerinët e shkëlqyer të BKK-së Jeta Musolli dhe Fatmir Smani, meritat i takojnë profesor Ahmet Brahimaj dhe punës së palodhur të trupës së baletit.

“Dashuria e madhe ndaj profesionit, disiplina, përgjegjësia, sakrifica, respekti janë disa nga fjalët që tregojnë më së miri për punën tonë të palodhshme si balerinë në Baletin Kombëtar të Kosovës. Jemi me fat si gjeneratë që përkundër kushteve të vështira e sfidave të ndryshme që ballafaqohemi çdo ditë, me punën e palodhshme dhe përkushtimin që kemi arrijmë suksese dhe përfaqësojmë vendin tonë me dinjitet, dhe për asnjë moment nuk ndalemi! Sigurisht meritat më të larta për të gjitha këto i ka profesori jonë tashmë i ndjerë Ahmet Brahimaj!” tha balerina e Jeta Musolli.

“Gjatë viteve të fundit, Baleti Kombëtar i Kosovës ka marrë pjesë në festivale të ndryshme në vende evropiane ku vleresohet baleti dhe mbizoteron arti si në Austri, Gjermani, Finlandë, Bullgari, etj. Për mua si balerin është kënaqesi e veçantë të përfaqesoj Kosovën permes artit të baletit në këto vende duke marrë parasysh se jemi një vend i vogël dhe në zhvillim. Falë punës së palodhshme të ekipit në BKK dhe bashkëpunimit me koreografë shqiptarë dhe ndërkombëtarë, Kosova është përfaqësuar gjithmonë me dinjitet dhe në mënyrë profesionale.

Vlen të theksohet pjesëmarrja në Graz ku morrën pjesë personalitete të njohura si Sekretarja e Austrisë për çështjet kulturore, znj. Ulrike Lunacek. Gjithashtu me shfaqjen ‘Recomposed’ (Rikompozim) BKK-ja mori pjesë në qytetin e bukur të Parisit ku për këte arritje ka shkruar edhe gazeta prestigjioze franceze ‘Le Monde’,” theksoi balerini i talentuar Fatmir Smani.

Ndër vite, trupa kombëtare e baletit të Kosovës ka bashkëpunuar me disa koreograf me renome ndërkombëtare. Për balerinën e talentuar Teuta Krasniqi, bashkëpunimi me koreografin e njohur shqiptar Eno Peci për shfaqen “Exil” ka qenë një nga përvojat më mbresëlënëse për të.

“Shfaqja ‘Exil’ ka qenë një ndër eksperiencat më të mira për mua! Të punosh me një balerinë dhe koreograf siç është Eno Peci është nder dhe kënaqësi! Shfaqja Exil është e mbushur me plot lëvizje të bukura e të menduara, të mbushura me plot emocion. Janë lëvizje që mund t’i ndjesh sepse flasin për një të vërtetë! Ne balerinët e perjetuam çdo lëvizje, çdo histori dhe çdo tingull të kësaj shfaqje. Shpresoj që këto emocione t’i kemi përçuar edhe tek publiku sepse kanë buruar nga zemra për të shprehur një të vërtetë me gjuhën që e flasim më së miri – vallëzimi,” tha balerina e BKK-së Teuta Krasniqi.

Shfaqja “Sisters” me koreografi të Mehmet Balkan

Me 24 dhjetor 2020, te Teatri Kombëtar u dha shfaqja e fundit për vitin 2020 e “Sisters” (Motrat) me koreografi nga koreografi i shquar ndërkombëtar Mehmet Balkan. Për balerinin Muhamet Bikliqi shfaqja “Sisters” ishte një realizim që doli me sukses, por që kërkoi akoma më shumë dedikim dhe punë në kushtet e vështira të pandemisë.(Foto Kredit Hillary Goidell)

“Rikthimi me projektin e shfaqjes ‘Sisters’ pas 7 muajsh pauze të detyrueshme për shkak të pandemisë, ishte një kthesë në dashuri dhe përqafim të profesionit që aq shumë n’a kishte munguar. Procesi i punës në shfaqjen ‘Sisters’ ishte jashtëzakonisht i vështirë, per shkak se krahas përgjegjësisë tonë për shfaqjen, kishim edhe përgjegjësi për t’a ruajtur shëndetin e njeri-tjetrit, duke rrespektuar masat antikovid, që ishte shumë e vështirë per ne si balerin, në veçanti përdorimi i maskës! Por, pas një punë të jashtëzakonshme, me shumë dashuri dhe përkushtim, shfaqja u realizua me sukses në mënyren më të mirë të mundshme dhe jam shumë i lumtur për këtë,” shtoi balerini i BKK-së Muhamet Bikliqi. 

Fan S. Noli dhe Koshienca

by

6 Janar 1882 , Lindi Fan S. Noli/

Fan S. Noli dhe Koshienca Shqiptare/

Nga Atë Arthur Liolin*/

Fan Noli ishte njeri i të gjitha kohërave. Tërë jetën, talentin dhe aftësinë e tij të pashoqe ai i vuri në shërbim të popullit shqiptar.

Në fe dhe letërsi, qeverisje dhe gazetari, studime skolastike dhe në muzikë, ai u përpoq t’i jepte popullit të vet – aq të vuajtur nën pushtimin shekullor – një bazë të shëndoshë për të rizbuluar identitetin kombëtar pas disa shekujsh shtypjeje dhe asimilimi kultoror. Në këtë drejtim, ai e përqëndroi tërë energjinë e tij intelektuale e shpirtërore me një vullnet të paparë në lëmitë ku ai e pa të domosdoshme, sepse ai e kishte kuptuar mirë thënien biblike: “një popull pa vizion zhduket.”

Çdo pjesë e punës që bëri ai gjatë jetës përbën një përpjekje të vetme për ndërtimin e kombit dhe ngritjen e koshiencës kombëtare. Po përdor fjalën koshiencë, me qëllim për ta dalluar këtë kategori shoqërore nga ksenofobia e ligë që po u kërcënohet shumë shteteve tani kur po kalojmë në shekullin tjetër. Kjo përpjekje e Nolit në bërthamë çonte drejt bashkimit dhe afrimit dhe nuk ndante apo përjashtonte. Le të shohim disa aspekte.

Shqiptarët orthodokse po ballafaqoheshin me pengesa të mëdha në përpjekjen e tyre për të krijuar një kishë kombëtare në gjuhën e tyre, përpjekje kjo plot martirizime e sakrifica. Kështu, në fillim si prift në vitin 1908 dhe pastaj si peshkop, Noli vuri themelin e një kishe autoktone përmes përkthimeve dhe botimit të librave kryesorë të shërbimit fetar dhe duke frymëzuar Shpalljen e Autoqefalisë në vitin 1922. Për këtë, ai u quajt, pas Shen Palit, apostulli i dytë i shqiptarëve. Bash për këtë arsye, mbështetja që ai pati prej popullatës muslimane, katolike, protestane, hebreje si dhe asaj kristiano-orthodokse dhe bile edhe të mosbesimtarëve ishte shprehje e një bashkëpunimi kulturor midis tyre, që më vonë u bë standard për shoqëritë multi kulturore.

Në fillim të këtij shekulli, menjëherë pas shpalljes së Pavarësisë, Shqipëria u gjend pa një arkivë kombëtare. Si një atë i urtë, Noli përktheu në shqip, në mënyre sistematike kryeveprat e autorëve dhe poetëve të mëdhenj botërorë, duke u shtuar atyre veprat e veta orgijinale, të cilat që atëherë vazhdojnë të jenë inspirim i intelektualëve tanë për të menduar, kompozuar, shkruar dhe krijuar në gjuhën e tyre të njësuar. Dimensionet kozmopolite të të menduarit, entusiazmi patriotik, ironia ideologjike dhe rrëfimi i thjeshtë karakterizuan gjuhën e tij, ndërsa me individualitetin e tij të madh dhe respektimin e parimeve në veprat e tij, me forcën tronditëse të luftërave të tij personale, të dyshimeve dhe epifanive u jepte shkrimeve të tij një vërtetësi çliruese: vulen e një njeriu të ndershëm.

Para më pak se një shekulli, vendet e banuara me mija vjet nga shqiptarët ishin ende pjesë te padefinuara të perandorive dhe konfiguracioneve gjeopolitike të huaja. Dihet nga të gjithë se gjysma e popullit shqiptar jeton tani jashtë kufijve të vërtetë të Shqipëris dhe se shumica është e privuar nga të drejtat më elementare humane dhe civile të mbledhjeve dhe të shprehjes së lirë. Meqë Shqipëria qe shndërruar në një korridor për fiset endacake dhe për ushtritë invaduese, banorët e saj shpesh reflektonin divergjenca kulturore. Por, megjithatë, ky popull antik mbeti kompakt dhe në thelb homogjen deri në ditët e sotme.

Si themelues i Federatës Panshqiptare Vatra dhe editor i gazetës “Dielli”, Noli prej viteve 1909 deri 1919 udhëtoë nëpër vende të ndryshme ku banonin shqiptarët dhe ku ata kishin të drejtë organizimi – një gjë që ishte mohuar në vendin e tyre autokton. Shtetet e Bashkuara ishin një nga këto vende që e mirëpriti Nolin. Këtu ai fitoi respektin e Presidentit amerikan Ëodroë Ëilson, më 1918, dhe përfaqësoi Shqipërinë në Gjenevë, më 1920, duke siguruar kështu futjen e saj në Lidhjen e Kombeve. Duke fituar admirimin e shokëve dhe respektin e bashkatdhetarëve të rinj të ndërgjegjshëm, ai shërbeu si anëtar parlamenti, ministër i Punëve të Jashtme dhe Kryeministër: një karrierë diplomatike që do të kishte kërkuar një jetë të tërë për t’u përmbushur.

Një provë tjetër për orientimin, durimin dhe ndërgjegjen e tij qe mërgimi i tij politik, në vitin 1925, kur ai ia kushtoi jetën kishës së tij, studimeve shkencore dhe zgjërimit të veprimtarisë letrare. Muzika shqiptare, që kishte lindur nga temat antike të luajtura me instrumenta antike, ishte ende e lokalizuar dhe e kufizuar në ritualet e fshatrave. Kështu Noli u regjisrua në Neë England Conservatory për të marrë mësime në një fushë krejt tjetër. Duke kompozuar një Rapsodi Shqiptare dhe Uverturën Bizantine, ai u dha shqiptarëve shembullin se atë që kishin bërë të tjerët mund ta bënin edhe ata vetë. Nëse ai mund ta bënte këtë, nuk ishte pse mos ta bënin edhe ata. Ishte ky një mësim për kurrajo. Për këtë ai është njëri nga modelet kryesore për vendin tonë.

Në Shtetet e Bashkuara, ai pat studiuar historinë dhe shkencat politike në Harvard (1909-1912) dhe më vonë në Universitetin e Bostonit, gjithnjë duke u përpjekur për të bartur shpirtin e demokracisë dhe qytetërimit amerikan në tokën e të parëve të tij, duke arritur kulmin e përpjekjeve me reformën agrare që bëri qeveria e tij në vitin 1924. Në këtë kohë Shqipëria ballafaqohej me pengesa të mëdha që nuk lejonin ndryshime, si ekonomia e varfër, mentaliteti feudal, besnikëria ndaj klaneve primitive, numri i vogël i miqve dhe numri i madh i kundërshtarëve grykës. Kjo ishte një nismë e guximshme, që edhe sot na habit për nga trimëria dhe largpamësia. Qeverija dhe përkrahësit e tij pasqyronin më së miri diversitetin krahinor dhe fetar, që nuk ishte gjë e zakonshme në atë kohë dhe dëshmonte për tolerancën dhe zemërgjerësinë e të gjithë udhëheqësve shqiptarë të këtij zgjimi kombëtar të shqiptarëve. Gjatë tërë kohës Nolin, kuptohet për interesate e veta, shumë e shpallnin si të vetin, por kurrë nuk u bë vegël e ndonjërit.

Nuk ka dyshim se kishte edhe kontradita të brendshme në këtë eksperimentim fillestar të lirisë dhe të një qeverisje iluministe. Realiteti politik i kohës, mungesa e një baze të përshtatshme arsimore, pavendosmëria e tij që menjëherë të formonte një bazë kushtetutare, mbështetja e tij vetëm në mjeshtërinë diplomatike dhe presionet e panumërta nga jashtë ishin gabime të trashëguara, që pengonin suksesin e menjëhershëm. Duhej kohë, dhe kohë ai nuk pati.

Sidoqoftë, qeveria e vitit 1924 qe fillimi: një Pranverë e shkurtër por e ndritur që edhe sot frymëzon zemrat dhe mendjet e atyre që aspirojnë një Shqipëri të lirë, demokratike, të lulëzuar dhe të barabartë, me besim të plotë në vetevete, por gjithmonë e gatshme për të bashkëpunuar me fqinjët e ndershëm në rajon, në kontinentin e saj dhe në tërë botën… Një Shqipëri që e respekton vendin stërgjyshor, por mbron edhe parimet universale të drejtësisë…Një Shqipëri e zellshme për të rritur potencialin e saj ekonomik, por dhe e vetëdijshme për grykësinë njerëzore, shfrytëzimin dhe mungesën e përgjegjësisë ekologjike….Një Shqipëri e udhëhequr nga prijës të aftë dhe të besuar, por që në të njëjtën kohë i japin llogari parlamentit dhe elektoratit të tyre…Një Shqipëri që respekton lirinë e besimit dhe diversitetin fetar, por që nuk lejon fanatizmin eksklusiv…Një Shqipëri që përkran talentin dhe ëndërrat e qytetarëve të saj plot vitalitet, por që edhe pranon parametrat e provuara nga koha të ligjit kushtetues dhe të konventave ndërkombëtare.

Por ky synim i vlefshëm ka edhe çmimin e vet. Bashkë me lirinë vjen edhe detyra. Me krenarinë kombëtare duhet të vijë edhe përgjegjësia. Me dëshirën për tokën dhe pasurinë personale duhet të vijë edhe shpirtgjërësia dhe synimi personal duhet të përputhet me mirëqenien e përgjithshme.

Në fund të fundit, këto janë çështje të ndershmërisë dhe të drejtësisë, të mëshirës, të trimërisë dhe të mikpritjes. Të koshiencës. Këto janë çëeshtje të etikës dhe moralit që përbëjnë ndërgjegjen e një kombi dhe popullatës së tij. Të gjitha sistemet jetëgjata demokratike kanë këtë element të domosdoshëm për bazë. Noli e dinte këtë dhe, mu për këtë, u mundua ta kultivonte në të gjitha fushat e lartepërmendura.

Republika e Shqipërisë sot, me udhëheqësinë e saj ekzekutive dhe gjykatën, qytetarët dhe diasporen, klerikët dhe fermerët, minatorët dhe mësuesit, tregtarët dhe mjekët, ushtarakët dhe intelektualët, shumicën dhe pakicën e saj ka detyre para gjeneratave të ardhshme dhe vetvetes të shfrytëzoje shansin për ta mbushur jetën e tyre me liri, siguri dhe nder.

Duhet të jemi të bindur se realiteti demokratik i Shqipërisë sot ende mbetet të përceptohet plotësisht, të absorbohet plotësisht dhe të zbatohet plotësisht. Është gjithashtu e qartë se ky proces filloi vetëm para ca vitesh dhe si i tillë nuk mund të mohohet. Janë të shumtë ata që përjetuan çnjerëzimin dhe manipulimin në mungesë të demokracisë. Pavarësisht nga provat dhe sfidat që duhet të përballojnë koshienca dhe vullneti i këtij vendi, ka shenja shpresëdhënëse se populli shqiptar po përpiqet t’i tejkalojë pengesat e mëdha dhe të sigurojë vendin e tij të merituar në këtë botë.

Qeveria e Noit e vitit 1924 ishte faza e parë dhe do ta ruajë përherë vendin e saj si lajmëtar i idealit demokratik në Shqipëri. Prandaj, Fan Stilian Noli do të përkujtohet jo vetëm për veprimtarinë e tij voluminoze dhe përpjekjet e tij në emër të interesit kombëtar të atdheut. Noli përkujtohet sot sepse ai ndihmoi në hedhjen e themeleve të gjera të një qëllimi kombëtar të bazuar në kultivimin dhe vlerësimin e asaj që vlerësohet nga i gjithë njerëzimi. Duke bërë këtë, ai nderoi veten, popullin e tij dhe Zotin e tj.

“Kumtesë e mbajtur në Tiranë, me rastin e 70-vjetorit të Qeverisë Demokratike të vitit 1924 nga I Përndershimi Atë Arthur Liolin Tiranë, 15 Qershor 1994

*Ribobotohet me rastin e Ditelindjes, 6 Janar 1882