Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Z.FRANK SHKRELI- GËZUAR 70 VJETORIN E LINDJES DHE 50 VJETORIN E ARDHJES NE SHBA

by

VATRA & DIELLI: Z.FRANK SHKRELI- GËZUAR 70 VJETORIN E LINDJES DHE 50 VJETORIN E ARDHJES NE SHBA!/

Federata Pan Shqiptare e Amerikës “VATRA” i uron gazetarit Frank Shkreli 70 vjetorin e Lindjes dhe 50 vjetorin e Ardhjes në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Shëndet, Lumturi në Familje!

Me këtë rast po sjellim shkrimin e tij, publikuar mbrëmë në faqen e Gazetës Dielli në Facebook”- THANK YOU, AMERICA!

***

THANK YOU, AMERICA!

-GJYSËM SHEKULLI NË AMERIKË- NJË FALËNDERIM

Nga një fshat i humbur i Ulqinit, në Ëndërrën Amerikane

Nga Frank Shkreli

“Lindur në vende të tjera, por duke besuar se mund të jeni të lumtur në këtë vend, ligjet tona e pranojnë të drejtën tuaj për t’u bashkuar me ne në shoqërinë tonë, të bindur se do të respektoni rregullat dhe ligjet tona”.

–Komunikim i Thomas Xhefersonit me bashkohasin e tij dhe politikanin, Hugh White, 1801, mbi politikën amerikane të imigracionit-

Këtë shkrim modest po e shkruaj si një reagim ndaj një interesimi të një miku, i cili, si të gjithë ne është i shqetësuar nga ngjarjet e fundit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës pas vrasjes brutale të një afrikano-amerikani nga një polic i bardhë në Miniapolis të shtetit Minesota dhe protestave të mëdha që vazhdojnë ende – disa madje mjaft të dhunëshme — anë e mbanë vendit — më pyeti nëse e dua gjithnjë Amerikën, si përpara. Duke qenë se ky vit shënon 50-vjetorin e arritjes time në këtë vend dhe me 9 Qershor festoj 70-vjetorin e lindjes, m’u duk si një rast i përshtatëshëm që t’i përgjigjëm mikut tim, me këtë rast.

Viti 2020 është një vit shumë i rëndësishëm për mua dhe për familjen time. Ky vit shënon dy ngjarje të rëndësishme në jetën time. Është një vit jubilar, mund të them, pasi shënon 70-vjetorin e lindjes dhe njëkohësisht edhe 50-vjetorin e ardhjes time dhe të familjes në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në kërkim të lirisë dhe dinjitetit njerëzor, i bindur se do i gjëja këtu dhe se do të isha i lumtur në këtë vend. Gjatë dekadave të kaluara, në një mënyrë ose në një tjetër, jam munduar të shënoj çdo përvjetor të ardhjes në Amerikë, herë në heshtje, herë me ndonjë të veçantë të rastit — dhe nga koha në kohë — kam kujtuar me ndonjë shkrim modest edhe individë ose organizata në këtë vend që kanë lehtësuar ardhjen time këtu ose që kanë luajtur një rol të rëndësishëm në jetën dhe karrieren time. Por në këtë 50-vjetor të ardhjes time në Amerikë, e shoh të arsyeshme, pikë së pari, të falënderoj të Madhin Zot për të gjitha të mirat dhe bekimet që më ka dhënë mua dhe familjes time në këtë vend të adaptuar dhe, njëkohësisht, të ndajë me miqtë, dashamirët dhe shokët e mi, një mirënjohje të thellë personale dhe të veçantë ndaj Amerikës — një falënderim pra nga zemra ndaj këtij vendi që më ka pranuar me krahë hapur, duke më ofruar të gjitha mundësitë për të qenë i suksesshëm dhe i lumtur në këtë vend, siç ishte shprehur Xhefersoni. Këtë falënderim, këtë mirënjohje të thellë, e konsideroj si një obligim timin moral, personal dhe familjar, që madje edhe gjysëm shekulli pas arritjes time në këtë kontinent, mund t’i them këtij vendi me gojë plot: THANK YOU AMERICA! Faleminderit Amerikë! Jo se ky vend nuk i ka problemet e veta politiko-shoqërore, siç jemi dëshmitarë të protestave masive aktualisht, disa prej tyre edhe të dhunëshme për vrasjen brutale të një afrikano-amerikani nga një polic i bardhë. Dhe jo se jeta ime në këtë vend ka qenë pa sfida dhe pa vështirësi të llojlojshme, por jam mirënjohës për mundësitë që ky vend të ofron për një jetë më të mirë –që me punë të rëndë dhe disiplinë – mund t’i përballosh me sukses sfidat dhe problemet dhe të shkosh përpara në jetë. Është e vërtetë se askush në këtë vend nuk të jep asgjë falas, por duhet ta fitosh me mund e djersë. Atëherë dhe sot, imigrantëve si unë — Amerika u ofron lirinë dhe mundësitë për të qenë i suksesshëm — çdo gjë tjetër është në dorë tënde.

Në shkrimet e tija mbi imigracionin, Thomas Xhefersoni, krye-autori i Shpalljes së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara, e ka cilësuar shpërnguljen nga një vend në tjetrin, si një e “drejtë natyrale” të njeriut. Ai ka shkruar se në Amerikë –“Ne dëshirojmë të sigurojmë një vend-strehim të shenjtë për të gjithë ata që keq-qeverisja në Evropë mund t’i detyrojë të kërkojnë liri dhe lumturi në vende të tjera…”, ka shkruar Xhefersoni në kohën e tij. Ky premtim, në thelb, vazhdon edhe sot, megjithëse situatat gjatë historisë amerikane kanë ndryshuar, ashtu siç po ndryshojnë edhe sot.

Për fat të mirë timin, dhe për “arsye të keq-qeverisjes në Evropë” shekullin e kaluar, siç është shprehur Thomas Xhefersoni — duke justifikuar pranimin legal të imigrantëve në Amerikë në zanafillat e këtij shteti – pikërisht 50-vjetë më parë (1970), Amerika më ofroi mua dhe familjes time, ashtu si shumë të tjerëve, një “vend-strehim të shenjtë”, siç e kishte cilësuar Xhefersoni strehimin politik të imigrantëve të ardhur në atë kohë në atdheun e tij të ri, kryesisht nga Evropa.

Fillimisht, me të ardhur në Amerikë 50-vjetë më parë, un u vendosa në Nju Jork ku jetova për 3 vjet e gjysëm — me prindërit të cilët kishin ardhur këtu nja 6 muaj para meje –edhe ata, si shumë familje të tjera shqiptare, emigruan me qëllim për të filluar një jetë të re në Amerikë, ashtu siç bënin shumica e bashkatdhetarëve tanë në atë kohë azil-kërkues politikë, kryesisht, kundërshtarë të komunizmit, të ardhur nga të gjitha trojet shqiptare në Amerikë, aty nga fundi i 1960-ave dhe fillimi i 70-ave, kryesisht nga trojet shqiptare nën ish-Jugosllavi.

I ri nga mosha, isha plot shpresë dhe entuziazëm për të ardhmen time në botën e re, për një jetë më të mirë në Shtetet e Bashkuara, megjithëse xhepat i kisha bosh. Është përfolur dhe flitet shumë për “ëndrrën amerikane”, në kuptimin se mundësitë e barabarta këtu shërbejnë si një fyrmëzim për sukses dhe arritje të mëdha, sidomos në pikëpamje materiale. Por, 50-vjetë më parë, si refugjat politik në Amerikë, unë kisha vetëm një ëndërr, si shumë të ri të arratisur nga komunizmi në atë periudhë: për të jetuar i lirë, duke nënkuptuar se në liri do ia dilnim, megjithë vështirsitë në të cilat mund të hasnim. Kur kam zbritur në Nju Jork në vitin 1970, as nuk dija, as nuk kisha dëgjuar se cila është kjo “ëndërrë”, por për të cilën dëgjova më vonë, dhe natyrisht si e tillë, as nuk e prisja realizimin e kësaj ëndërre, pasi ishim të kënaqur me një “kafshatë bukë, në liri”. Thuhet se liria nuk është asgjë tjetër, veçse një ëndërrë: liria e mohuar për tu fituar, liria e vërtetë për t’u gëzuar dhe për t’u jetuar – me të drejta dhe me përgjegjësi indivduale, në përputhje me “ligjet tona”, sipas Xhefesonit. Por, në të vërtetë, gjatë viteve, më në fund, unë e zbulova këtë ëndërrë duke përjetuar “ëndërrën” time amerikane.

Nuk do ta harroj kurrë vitin 1976 – jo vetëm se shënon vitin që kemi lidhur martesën me bashkshorten time Vitoren – por që ka shënuar edhe 200-vjetorin e themelimit të Shteteve të Bashkuara – viti i këtij përvjetori historik të këtij vendi — kur në një gjykatë të Washingtonit ngrita dorën për të bërë betimin si shtetas i ri i Shteteve të Bashkuara, me të gjitha të drejtat, privilegjet dhe përgjegjësitë e një qytetari të lirë amerikan. Në vetevete, kjo ishte një ëndërrë që e kisha të vështirë ta besoja. Pesë vjetë e gjysëm pasi kisha zbritur në aeroportin Kennedy të Nju Jorkut, tani, zyrtarisht, kisha të njëjtat të drejta dhe përgjegjësi si çdo amerikan tjetër që jetonte këtu gjysh pas gjyshi.

Pjesën më të madhe të jetës time prej gjysëm shekulli në Shtetet e Bashkuara e kam kaluar në Washington, ku kam punuar për 30-vjet për Zërin e Amerikës dhe ku, me bashkshorten time Vitoren — kemi rritur e shkolluar djalin e dy vajzat. Ishte kjo periudha e jetës time në kryqytetin e Shteteve të Bashkuara që, në të vërtetë, ka përmbledhur pikat më kulminante të jetës dhe të karrjerës time dhe deri diku mund të them se ajo përvojë ka ndikuar, së bashku me traditën time familjare, edhe në formimin e identitetit tim, sot e kësaj dite.

Po flasë për përvojën time në përgjithësi, duke qenë i vetdijshëm se pse jo të gjithë ata që kanë ardhur para dhe pas meje në këtë vend – përfshir shumë bashkatdhetarë shqiptarë – të kenë pasur të njëjtin fat. Por si rrjedhim, modestësisht, më duhet të them — në këtë 50-vjetor të ardhjes time në Amerikë — se për çdo gjë që mund të kem arrijtur në jetë, në karrierë dhe në familje, ia kam borxh Amerikës: Për mundësitë që më ka ofruar dhe për të drejtat dhe liritë që më ka garantuar, siç çdo qytetari tjetër. Këtij vendi, i cili nuk pyet se nga vjen, çfarë feje ke, çfarë gjuhe flet ose kush janë prindërit tu. Amerika më dha lirinë dhe mundësitë dhe me punën time, shpesh jo të lehtë — i ardhur nga një fshat i humbur në rrethin e Ulqinit — kam jetuar ëndërrën amerikane, me të mirat dhe me sfidat, si shumë bashkatdhetarë të mi nga të gjitha trojet shqiptare. Jo, jo nuk isha unë i vetmi, kishte dhe ka shumë si unë, madje edhe shumë më të suksesshëm se unë, të cilëve Amerika ua ka dhënë mudësinë për të zhvilluar talentet e tyre në fusha të ndryshme. Në këtë fakt, qendron ai misteri tërheqës i Amerikës, se të drejtat dhe mundësitë janë të barabarta për të gjithë, nëqoftse i përveshesh punës, seriozisht.

Por unë dhe shumë bashkatdhetarë të mi shqiptarë që kanë gjetur strehim në këtë vend, nuk e duam Amerikën, vetëm e vetëm, për arsye dhe interesa vehtjake, materiale e tjera. Jo! Ne shqiptaro-amerikanët, dhe veçanërisht unë, në këtë 50-vjetor të ardhjes time këtu, e dua Amerikën edhe për rolin e veçant që Shtetet e Bashkuara kanë luajtur gjatë historisë, në mbështetje të të drejtave të shqiptarëve dhe të identitetit Kombëtar të tyre, anë e mbanë trojeve të veta. Fan Noli ka thenë se i kemi shumë borxhe Amerikës. Dihet tanimë roli i Amerikës në mbrojtje të Shqipërisë nga përpjekjet grabitqare tokësore të fqinjëve të saj në fillim të shekullit të kaluar, që kishin për qëllim të venin në dyshim edhe vet ekzistencën e Shqipërisë si shtet i pavarur në veçanti dhe identitetin e shqiptarëve si komb, në përgjithësi. Unë si shqiptaro-amerikan jam i bindur se Kombi shqiptar – megjith baticat dhe zbaticat gjatë historisë — nuk do ta harrojë kurrë ndihmën e Kombit amerikan për çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës në fillim të këtij shekulli dhe mbrojtjen e pavarësisë së Shqipërisë ç’prej fillimit të shekullit të kaluar. E dua pra Amerikën sepse nuk besoj të ketë ndonjë tjetër komb në botë, që ndihma dhe roli i Amerikës të ketë qenë aq i pazevëndsueshëm, siç ishte për ekzistencën e dy shteteve shqiptare — Shqipërisë dhe Kosovës. Se çfarë bëjnë sot Shqipëria dhe Kosova me këtë histori mbështetje të Amerikës ndaj Kombit shqiptar, është krejtësisht në dorë të tyre. Kjo është një pyetje tjetër dhe një shqetësim serioz për të gjithë ata që ia duan të mirën Shqipërisë dhe Kosovës. Kam drojë se “Pro-amerikanizmin” e pushtetarëve shqiptare, vetëm me fjalë, nuk e beson kushë më, pasi gjithkush shikon veprat tuaja! Pro-amerikanizëm do të thotë, mbi të gjitha, ndarje vlerash, përfshir, vlerat e lirisë, barazisë, drejtësisë, të drejtat e njeriut dhe zgjedhje të lira, ndër të tjera vlera njerëzore.

Pothuaj 50-vjet më parë kisha shkruar një artikull modest në anglisht, për gazetën e kolegjit Lehman në Nju Jork, me të cilin isha përpjekur të shprehja ndjenja e para dhe falënderimet e mia ndaj Amerikës që më kishte pranuar si refugjat, duke më ofruar mua dhe familjes strehim dhe liri. Megjithëse i ardhur rishtas si refugjat në këtë vend të madh, në shkrimin e gazetës së kolegjit Lehman si student kisha theksuar disa prej arsyeve se pse e doja Amerikën, bazuar në përvojën e shkurtër vetëm prej 2-3 vitesh në këtë vend. 50-vjet më vonë, arsyet dhe ndjenjat se pse e dua Amerikën për mua sot, në moshën 70-vjeçare, nuk kanë ndryshuar shumë ç’prej asaj kohe. Në thelb, arsyet mbeten të njëjta, Nuk ishte as ana materiale për një jetë më të mirë as edhe karriera për të cilën jam krenar, por ishte Liria! Liria për të ndjekur lumturinë.

Jo se Amerika ishte, atëherë ashtu si edhe sot, një vend i përsosur dhe që nuk kishte problemet e veta 50-vjetë më parë, ashtu siç i ka edhe sot sfidat dhe problemet e mëdha me të cilat përballet si shoqëri, siç po përjetojmë sot protestat massive, disa edhe me dhunë, anë e mbanë Amerikës. Vrasja e një afrikano-amerikani nga policia ishte një akt vrasës dhe kriminal. Si të tillë e konsideron shumica e amerikanëve, prandaj ndodhin protesta, madje edhe me dhunë, me shkatërrime pronash — si një mjet për të tërhequr vëmendjen ndaj një situate që nuk mund të tolerohet më. Unë jam i bidnur se pasi të jenë ftohur gjakrat, edhe ky incident i tmershëm do të shërbejë për diçka më mirë. Shoqëria amerikane, ashtu si edhe në të kaluarën në raste të tilla protestash të mëdha shoqërore, do nxjerr mësime serioze nga kjo vrasje si dhe nga reagimet e popullit amerikan ndaj këtyre ngjarjeve. Ku tjetër kemi parë që policët, madje edhe shefat e policisë, anë e mbanë Shteteve të Bashkuara tu bashkohen protestuesve për të dënuar vrasjen e një njeriu të pafajshëm nga një polic i radhëve të tyre? Edhe kjo është një arsye se pse e dua Amerikën –për të drejtën që të ofron që të kritikohet çdo gjë dhe gjithmonë, duke filluar nga presidenti e deri tek polici i nivelit më të ultë, me qëllim përmirësimi të gjëndjes.

Por, si atëherë ashtu edhe sot, për një refugjat që arrinë në këtë vend, me gjithë të metat e saja, Amerika mbetet, prapseprap, një vend që gjithnjë inkurajon realizimin e ëndërrave tua. Mbetet si një vend ku me punë të rëndë dhe duke respektuar rregullat dhe ligjet, jo vetëm që mund të përparosh, por madje nëqoftse i përveshesh punës me disiplinë, mund të realizosh enëdrrat tua sado ambicioze qofshin ato. 50-vjetë më vonë, Amerikën e dua edhe sot sepse mbetet gjithnjë një vend që frymëzon, një vend që beson në aftësitë tua dhe mundëson një të ardhme më të mirë për ty dhe familjen, nëqoftse vet je serioz për të ardhmen tënde e të familjes. Është, pikërisht, ky besim në mundësitë që të ofron Amerika, ai që bindë çdo vit, miliona njerëz nga e mbarë bota, të largohen nga vendlindja, ashtu siç jam larguar edhe unë 50-vjetë më parë –për arsye të ndryshme — por kryesisht, për të gjetur lirinë në këtë vend dhe “për të qenë të lumtur”, siç është shprehur Thomas Xhefersoni në agimin e këtij shteti planet.

50-vjet më parë, për mua ishte – pikërisht, ky besim, i këthyer në premtim, në mundësitë dhe në garancinë që ofronte ky vend për të gëzuar të drejtat dhe liritë si një refugjat politik si unë — i pa dëshiruar në vendlindje, i nepërkëmbur, pa të drejta dhe pa liri – një njeri i pa shtet dhe i pa atdhe – zyrtarisht i klasifikuar si refugjat,“stateless”, nga autoritetet ndërkombëtare të imigracionit në Itali.

Ishte kjo ndjenjë se nuk i përkisje askujt dhe se askush nuk interesohej as nuk kujdesej për ty, por ishte gjithashtu ajo forca dhe vendosmëria që i kishin rrënjët në këtë besim dhe premtim që më ka shtyrë mua dhe shumë të tjerë si unë, në atë kohë, që të rrezikonim edhe jetën duke kapërcyer ilegalisht kufijtë shtetrorë, për një jetë më të mirë dhe të lirë në Perëndim.

Mikut tim i cili donte të dinte nëse e dua gjithnjë Amerikën megjithë problemet e mëdha që ka ndeshur gjatë historisë, përfshirë edhe protestat masive të ditëve të fundit, është realizimi i këtij premtimi, si atëherë ashtu edhe sot – që mbetet një besim i patundur i imi në fjalët e Thomas Xhefersonit se,“Duke besuar se mund të jeni të lumtur në këtë vend” dhe në besimin se ligjet e këtij vendi garantojnë të drejtën time, sipas Xhefersonit, “për t’u bashkuar me ne në shoqërinë tonë, i bindur, se do të respektoni rregullat dhe ligjet tona” — mbetet, mik I dashur, ajo FORCA e mbrendshme që më detyron të jem mirënjohës ndaj këtij vendi edhe në këtë 50-vjetor të strehimit tim në Amerikë.

Është pra, ky detyrim moral personal, që në këtë 50-vjetor të arritjes time dhe të familjes në këtë vend, të them: Faleminderit, Amerikë, përgjithmonë, si në kohë të mira ashtu dhe në kohë të vështira. Thank You! Ashtu si edhe 50-vjetë më parë edhe sot: I love America! Një shprehje kjo po aq e bindshme, domethënse dhe moralisht e detyrueshme për mua — në këtë 50-vjetor dhe në 70-vjetorin e lindjes — ashtu siç ishte për mua edhe para 50 vitësh kur kam zbritur në Nju Jork, për herë të parë. Si atëherë kur kam shprehur të njëjtat ndjenja mirënjohjeje dhe falënderimi ndaj këtij vendi, ashtu po bejë edhe sot me këtë shkrim modest për informacion për familjen time të ngushtë dhe më të gjërë, si dhe për miqtë, kolegët dhe dashamirësit e mi të shumtë — të cilët i falënderoj gjithashtu nga zemra për miqësinë, mbështetjen dhe respektin e vazhdueshëm në këtë 50-vjetor të strehimit tim në Amerikë dhe në 70-vjetorin e lindjes –kudo qofshi në Amerikë,Shqipëri, Kosovë dhe anë e mbanë trojeve shqiptare.
****
NE VEND TE EMERTIMIT TE FOTOGRAFIVE-

1- Megjithë problemet që mund të ketë pasur dhe ka edhe sot Amerika dhe megjithë sfidat që kam hasur në jetë dhe karrierë gjatë 50-viteve të fundit–ashtu si gjysëm shekulli më parë kur kam filluar këtë rrugëtim të gjatë — gjithnjë dhe pa hezitim falënderoj dhe i jam mirënjohës këtij vendi që më ka pranuar dhe për mundësitë që më ka dhënë mua dhe familjes time gjatë dekadave. Ashtu, si 50-vjet më parë, i ardhur rishtas në këtë vend, kisha shprehur ndjenjat e mia për Amerikën në një shkrim modest si student në Kolegjin Lehman në Nju Jork, edhe sot e kësaj dite jam krenar të them gjithnjë me zemër dhe bindje: I love America! Të Dua Amerikë!

NGA MALËSIA NË AMERIKË

Kujtime me fotografi për familjen dhe kolegët—vetëm disa kujtime nga origjina, jeta dhe veprimtaria ime – Kurrë mos i harro rrënjët e origjinës, nëqoftse do të jesh i suksesshëm në jetë, sipas një shprehjeje të vjetër.

2- Lugina e Shkrelit, Malësi e Madhe


3-Trojet stërgjyshore të autorit në katundin Amull afër Ulqinit (lartë) ku kam lindur 70-vjetë më parë,me 9 Qershor, 1950

4- Gjyshi im Luk Toma i Shkrelit (krenaria e familjes dhe shtylla e fisit tonë të madh) para shtëpisë ku kam lindur, Amull – Ulqin, 1950.

5 Kisha e Shkrelit, Malësi e Madhe, afër të cilës i kemi trojet origjinale stërgjyshore të familjes tonë. Mbiemrin Shkreli e kemi ruajtur në familje, si trashëgimi e të parëve tanë nga kjo krahinë e Shqipërisë. Me ketë emër do u njohin se kush jeni!

6 Prindërit e mi të paharrueshëm, Nana Mrika dhe Baba Gjeto Shkreli –me shumë vuajtje e mundime na kanë rritë ne 4 fëmijtë e tyre: Dranja, Toma, Frani e Terezja

7 Gjimnazi klasik (shkolla e Mesme) në Rijeka të Kroacisë, 1965-1969, para se të arratisesha për në Itali. Si seminarist, aty mora bazat e shëndosha të një edukate klasike.


8 Autori – refugjat politik në Romë,1969 – SHBA -2015

9 Viti 1970 – 50-vjetë më parë –“Mirësevjen në Shtetet e Bashkuara –Në emër të Presidentit të Shteteve të Bashkuara dhe të popullit Amerikan, ne të urojmë mirëseardhjen në të ketë vend të madhërishëm”

10- Statuja e Lirisë në Nju Jork –ikonë e lirisë dhe e Shteteve të Bashkuara: shenjë mikpritëse për emigrantët që vijnë nga larg, me mbishkrimin: “Më jepni të lodhurit, të varfërit, turmat e kruspulluara, ata që dëshirojnë të marrin frymë lirisht”.

11 Washington: Kryeqendra e Zërit të Amerikës, në afërsi të Kongresit Amerikan, ku kam kaluar 30-vjetët më të bukura dhe më të frutshme të jetës time 1974-2003

12 Në hyrje të ndërtesës së Zërit të Amerikës, “Zërit të së Vërtetës”, siç njihet nga shumë shqiptarët –si vizitor – 2020. “Zëri i Amerikës ka mbi supe një përgjegjësi të madhe si mbartës i së vërtetës. Barra për të thënë të vërtetën nuk është e lehtë të mbartet…”, ka thënë ndër të tjera Presidenti Xhon Kenedi në fjalimin me rastin e 20-vjetorit të Zërit të Amerikës, në vizitën e tij në kryeqëndrën e VOA-s, 26 Shkurt, 1962. Për 30-vjetë jam munduar ta mbroj të vërtetën, si një përgjegjësi morale dhe si një barrë shoqërore.

13 Bashkia e qytetit Nju Jork, New York, Nëntor, 2019

14- Zyra e vogël ku e kaloj të shumtën e kohës tani, në pension

15- Autori ka qenë anëtar i delegacionit të parë të Departamentit Amerikan të Shtetit në Shqipëri dhe monitorues i zgjedhjeve të para pluraliste në atë vend, Mars/Prill 1991. Rrugët ishin bosh si sot në kohën e koronavirusit.

16- Dita e pensionimit nga Zëri i Amerikës, 2003

17- Me botuesin e gazetës Telegraf, Z. Agim Çiraku dhe me dhe Kryeredaktorin e kësaj gazete, Z.Engjëll Musai, në promovimin e tre vëllimeve të,”Demokracia Nuk Pret” — një përmbledhje e nja 25-30% e shkrimeve që tani kanë arritur në rreth 1000-artikuj, e që botohen rregullisht në gazetën Telegraf të Tiranës, Shtator, 2018

18- Nga promovimi i tre vëllimeve “Demokracia nuk pret” në Tiranë, Shtator, 2018

19- Bashkshortja ime Vitorja, gjithmonë pranë meje

20 Në fund të fundit, asgjë nuk ka më të shënjtë se familja. Krenar për secilin prej tyre!

NË MBLEDHJEN E KRYESISË SË VATRËS U NDERUA KUJTIMI I VATRANIT VETERAN JONUZ NDREU

by

Shtunë, 6 Qershor, duke filluar nga ora 10 e 30, Kryesia e Vatrës, zhvilloi takimin e saj të parë zyrtar në Kohën e Pandemisë përmes vidio konferencës, që u mundësua nga nënkryetari Ervin Dine, ashtu si edhe takimi i përkujtimit të përvjetorëve të Revoltave të Spacit dhe të Qafë Barit, të zhvilluara gjatë muajit Maj.


Që në fillim të mbledhjes zyrtare të Kryesisë, Kryetari i Vatrës, nën dejtimin e të cilit u zhvillua mbledhja e kryesisë z. Elmi Berisha, u kërkoi anëtarëve të kryesisë të ngriheshin në këmbë dhe me një minut heshtje u përkujtua vatrani veteran, Jonuz Ndreu, i cili për më shumë se 50 vjet ishte pjesë e rëndësishme e bordit të Vatrës dhe një kontributor bujar.
Z. Jonuz Ndreu, ndërroi jetë me 3 prill 2020 dhe u varros më 7 prill, në shtetin e Nju Xhersit.


I përjetshëm Kujtimi i Tij!
Kryesia e Vatrës diskutoi dhe mori Vendime të rëndësishme gjat mbledhjes së sotme. Rreth punimeve të saj do t’ju njohim sapo Sekretarja e Vatrës zonja Nazo Veliu, të dorëzoi Proces-Verbalin dhe te zbardhim rekordin qe na ka derguar nenkryetari i vatres, z. Ervin Dine..(Dielli)

VATRA E KA TË HAPUR KANALIN E KOMUNIKIMIT ME WASHINGTONIN ZYRTAR

by

Bisedë me z. Elmi Berisha, Kryetar i Federatës Pan Shqiptare të Amerikës”VATRA” me Gazeten NACIONAL/

NACIONAL: Prej Kuvendit të 19 janarit 2020, ju jeni kryetar i Federatës Pan shqiptare të Amerikës “VATRA”. Çdo të thotë kjo për Ju?

ELMI BERISHA: Mendoj se për mua është nder dhe përgjegjësi.Që nga Kuvendi i 19 Janarit unë kam pasur fatin dhe nderin që të zgjidhem unanimisht nga delegatët e kuvendit në krye të Vatrës. Për mua është më shumë një përgjegjësi dhe obligim i madh moral, profesional dhe kombëtar. Nuk mund ta fsheh edhe ndjenjën e kënaqësisë që po i prij Vatrës së Nolit dhe Konicës!

NACIONAL: Në vizionin Tuaj, cila do të jetë Vatra e mandatit të Kryetarit Elmi Berisha?

ELMI BERISHA: Mendoj se gjatë mandatit tim Vatra do ta çojë më tej atë çfarë ka bërë paraardhësi im me ekipin e tij dhe me të gjithë vatranët.
Ne luftojmë ta lartësojmë Vatrën në nivelin e kohës.Unë e kam e cilësuar në platformën konkuruse në Kuvendin e Janarit” Vatra e shekullit 21”, ç’ka do të thotë se detyra ime kryesore së bashku me bashkëpuntorët e mi është që rreth Vatrës të sjellim të rinj dhe të reja, të cilët me kulturën, vizionin, moshën, t’i prijnë vatrës së nesërme, dhe ta ngrenë atë në nivelin e Shekullit 21.Jam plot bindje e shpresë së Vatra do të fuqizohet me gjeneratat e shkolluara në Amerikë. Ato do të sjellin me vetë mënyrën e re të zhvillimit e lartësimit të Vatrës. Duke e pasur gjithmonë parasysh ruajtjen e substancës thelbësore të Vatrës siç është Çështja mbarëkombëtare, kujdesi për të drejtat e shqiptarve, kudo që jetojnë, kujdesi i vazhdueshëm për Shqipërinë dhe Kosovën, pa harruar bashkatdhetarët tanë që jetojnë në Maqedoni, Mal të Zi, Luginën e Preshevës-Bujanoc, çështjen Çame, dhe mbajtja e ruajtja e marrëdhënjeve në mes Shqiptarve dhe Amerikës.Dhe fundamentale është elabourimi i mëtejshëm i idesë filozofisë ideja dhe filozofija e të qenurit të djathtë, ide që është në themelet 108 vjeçare të Vatrës.Vatra beson vetëm tek kapitalizmi, nuk flirton me parti të majta që veprojnë në vendlindje sepse e ka të qartë se socilalizmi, që promovon e majta, qoftë edhe kur ndërron kostumin politik, apo ndryshon emrin, është një shpikje diktatoriale, që shtyp liritë themelore të qytetarëve.
Kjo nuk na pengon, që të mbështesim shtetet shqiptare. Vatra punon për të mirën e Kombit dhe askush nuk na ndalon që të mos kujdesem për Tiranën apo Prishtinën zyrtare, pavarsisht se kush është në pushtet!

NACIONAL: Edhe pse Kuvendi u pasua nga Pandemia,ç’ka ju mbylli hapsirat për veprimtari, si do të vijë rigjallërimi i Vatrës dhe si do të rritet autoriteti i saj në Diasporë?

ELMI BERISHA: Pas Kuvendit ne ia nisëm punës për të konkretizuar platformën e paraqitur para delegatëve. Shkuam në Departamentin e Shtetit me një ekip dhe prezantuam Vatrën dhe vizionin tonë për zhvillimet në rajonin e Ballkanit, për Shqipërinë dhe Kosovën, Malin e Zi e Maqedonin etj.Ne nisëm organizimin e veprimtarive edhe në selinë e Vatrës duke ftuar diplomatë dhe organizata të komunitetit.
Pandemia sigurisht që ende është një brengë globale që ka ndikuar edhe për Vatrën e vatranët. I jemi përshtatur kushteve të diktuara nga Koronavirusi, izolimit. Kemi udhëzuar edhe degët e Vatrës nëpër shtetet e ndryshme të Amerikës dhe Kanda që të komunikojnë dhe të mbajnë lidhje me vatranët e familjet e tyre. Vatra e konsideron veten si një familje të stërmadhe, ku lidhja shpirtërore me pjestarët e familjes përbën substancën e jetëgjatësisë të saj.Në këto kushte Gazeta “DIELLI”, zëri i Vatrës, gazeta që ka hyrë në dekadën e dytë të shekullit të dytë të jetës së saj(111 Vjet i mbushi me 15 Shkurt), ka luajtur një rol të veçantë në informimin e mbajtjen bashkë të vatranëve në tre muajët e izolimit, ka sjellë zërin e degëve të Vatrës, ka bashkuar shqiptarët jo vetëm në SHBA e Kanada, por edhe me vendlindjen e Mërgatën në Europë, Australi, kudo ku jetojnë shqiptarët. Ndjehem mirë që Dielli me Kryeredaktorin Dalip Greca, në këtë kohë të Pandemisë e kanë zgjeruar ekipin; gazetarë të ardhur në diasporë prej Vendlindjes, kanë gjetë veten në gazetën më të vjetër të Botës shqiptare, Diellin e Vatrës.
Duke qenë se qendra e Vatrës është e vendosur në New York, shteti më i prekur nga COVID-19, (me më shumë se 30 mijë të vdekur e mbi 382 mijë të infektuar) veprimtaritë tona janë zhvilluar përmes video-konferencave. E tillë ishte veprimtaria e Vatrës kushtuar përkujtimit të Revoltave të Spaçit dhe Qafë Barit.

NACIONAL: Në SHBA ka rënë forca lobuse e Shqiptarëve në Washington, çfarë ka menduar Vatra për ta rikthyer ndikimin shqiptar atje, ku “gatuhet” politika botërore?

ELMI BERISHA: Është e vërtetë që Shqiptarët kanë nevojë që sa me parë të riorganizohen dhe t’u ndjehet zëri në Washington. Ne duhet të rikthehemi dhe ta vazhdojmë rrugën që kemi pasur më herët, atë të influencimit në Washington.Unë personalisht e kam një eksperiencë në këtë fushë dhe i kam siguruar vatranët që gjatë mandatit tim do ta sjell Vatrën aty ku ishte, dhe aty ku e ka pasur vendin, që nga koheformimi i saj para 108 viteve. Energjia kryesore e Vatrës së shekullit 21 do përqëndrohet në Washington. Vatra është në proces të një projekti mbarëkombëtar ku së bashku me Tiranën dhe Prishtinën do t’i kanalizojmë prioritetet tona mbarëkmobëtare!
Vatra, fatmirsisht e ka të hapur kanalin e komunikimit me Washingtonin zyrtar.

NACIONAL: Si i ndjek Vatra zhvillimet në Shqipëri, Kosovë dhe Trojet e tjera etnike? Cili është ndikimi dhe autoriteti i saj. Si i ndjek Vatra zhvillimet në rajon?

ELMI BERISHA: Vatra në vazhdimësi i përcjell zhvillimet dhe situatën politike ditore në Shqipëri dhe Kosovë. Mundohemi të ruajmë dhe zhvillojm raporete të mira me institucionet atje. Gjithmonë kemi qenë përkrah zhvillimeve demokratike në Shqipëri dhe sigurisht të njëjtën gjë e kemi bërë edhe për Kosovën dhe viset e tjera ku jetojnë shqiptarët. Unë nuk mund të them që jemi të kënaqur me politikat e përgjithshme në Tiranë dhe Prishtinë, por siç e përmenda edhe më herët, jemi duke hartuar një projekt mbarkombëtar, që do të na afrojë më shumë me institucionet e vendit të oringjinës!
NACIONAL: Kënaqësi që biseduam.
ELMI BERISHA: Kënaqësia ishte imja. I uroj sukses gazetës NACIONAL!

FORCIMI I IMUNITETIT TE PACIENTËT E PREKUR NGA COVID-19

by

Dr. Adnan Popaj, Gjermani

Adnan Popaj, Nutricionist dhe Dietolog i angazhuar në mjekësi alternative në Frankfurt të Gjermanisë rrëfen situatën e shqiptarëve në Frankfurt dhe betejën e gjermanëve ndaj covid-19, në një intervistë ekskluzive për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, dhënë gazetarit Sokol PAJA.

KËRCËNIMI QË VJEN PREJ COVID-19 DHE FAZAT E ZHVILLIMIT

Pandemia e koronavirusit është ende në fazën aktive por me një intensitet më të dobët. Për deri sa nuk ka vaksinë kundër Covid-19, ekziston ende rrezikshmëria e përhapjes dhe rritja e vdekjes në botë. Në Gjermani masat mbrojtëse kundër Covid-19 janë lehtësuar dukshëm por disa prej tyre, si p.sh detyrimi i mbajtjes së maskave higjienike të gojës, vazhdojnë të jenë ende. Lufta kundër pandemisë Covid-19 nuk ka përfunduar. Rreziku mund të vijë në vjeshtë dhe në dimër kur në këtë kohë paraqiten edhe gripat sezonale. Sigurisht që do të ketë edhe një valë të dytë, por sa do të ketë pasoja në njerëz me letalitet varet nga masat mbrojtëse të cilat merren nga institucionet shëndetësore nga vendet e ndryshme të botës. Nga përvoja e deri tashmë e masave mbrojtëse dhe nga përvoja e trajtimeve mjekësore të institucioneve të ndryshme shëndetësore kundër koronavirusit, jam shumë optimist se vala e dytë e infektimit me Covid- 19 nuk do të ketë pasoja të mëdha në njerëz.

VËSHTIRËSI PËR GJETJEN E VAKSINËS

Për të bërë vaksinën janë procedurat e zbulimit të vaksinës dhe testimit shumë të komplikuara dhe që marrin shumë kohë. Zakonisht për të zbuluar një vaksinë duhet kohë prej 2 deri 5 vite. Gjithashtu duhen mjete financiare të mëdha për të ardhur deri te gjetja e vaksinës. Aktualisht është duke u bërë një betejë e madhe tek gjigantët farmaceutik në Gjermani për ta zbuluar vaksinën kundër koronavirusit. Po ashtu është duke u zhvilluar një konkurencë e madhe në mes të shteteve të ndryshme. Amerika dhe disa shtete më të zhvilluara të Evropës janë duke ndarë mjete të mëdha financiare për ta gjetur vaksinën kundër covid-19. Duke marrë parasysh të gjitha këto përpjekje të mëdha për zbulimin e vaksinës kundër Covid-19 unë e parashikoj të ketë vaksinë kundër koronavirusit deri në fund të këtij viti. Por sfida tjetër e madhe do të jetë të vaksinohet numri aq i madh i popullsisë në të gjithë botën për një kohë të shpejtë. Edhe për këtë duhen mjete shumë të mëdha financiare dhe një infrastrukturë shumë të përsosur.

INFORMACION KONTRADIKTOR RRETH COVID-19

Diskutimet rreth pandemisë së koronavirusit kanë qenë shumë të mëdha dhe disa herë edhe kundërthënëse, jo vetem tek popullsia dhe në politikë por edhe tek ekspertët mjekësor. Informatat rreth koronavirusit Covid-19 kanë qenë shpesh edhe kontradiktore. Kjo është verejtur edhe në masat mbrojtëse që janë ndërmarrë kundër pandemisë Covid-19 nga shtetet e ndryshme të botës. Vendimet dhe masat mbrojtëse kundër pandemisë në aspektin global kanë qenë shumë të ndryshme. Disa shtete kanë marr masa mbrojtëse shumë ekstreme dhe disa shtete kanë marrë masa mbrojtëse shumë të lehta dhe me shumë vonesë. Dhe kjo ka ndikuar të përhapja e shpejtë e koronavirusit. Për shumë  udhëheqës shtetesh masat mbrojtëse kanë qenë vendime shumë të vështira, sepse në një anë ka qenë me rëndësi të mbrohet popullata nga pandemia e covid-19, dhe në anën tjetër të mos i shkaktohen dëme të mëdha ekonomisë. Në qoftë se ju referohemi numrit të vdekjeve në botë nga faktorët tjerë, si p.sh. nga vdekshmëria e sëmundjeve tjera infektive dhe sëmundjeve që shkaktohen si pasoj e ndotjes së ajrit, atëherë e shohim se vdekshmëria nga Covid-19 në krahasim me vdekshmëritë tjera, sidomos në Gjermani, deri me tash është e ulët. 

SITUATA E COVID-19 NË GJERMANI DHE E ARDHMJA

Gjermania në krahasim me vendet tjera e ka menaxhuar pandeminë deri tash me shumë sukses. Masat të cilat janë dhanë nga institutet shëndetësore këtu në Gjermani janë zbatuar shumë me kujdes nga popullsia. Populli Gjerman është i njohur për disiplinë dhe kjo ka ndikuar më së shumti për numrin deri më tash të ulët të covid-19 vdekshmërisë në krahasim me disa vende tjera. Në këtë numër të ulët ka ndikuar pa dyshim edhe sistemi i mirë i shëndetësiseë këtu në Gjermani. 

SHQIPTARËT NË FRANKFURT

Në zonën e Frankfurtit këtu në Gjermani ku jetoj unë ka shumë shqiptar nga të gjitha trevat shqiptare. Për fat të mirë në këtu nuk kemi pasur raste me pasoja të rënda me fatalitet nga infektimi me Covid-19. Në çdo kontakt me shiptarët këtu në Gjermani kam përcjellë këshilla si ta ruajmë qetësinë të mos kemi panik dhe ankth të tepruar, por të jemi të kujdeshëm. Gjithashtu jam munduar të jap këshilla se si ta forcojmë imunitetin dhe këshilla për masa tjera preventive dhe higjienike kundër Covid-19. 

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN SHQIPTARE NË USA

E përshendes gjithë diasporën shqiptare në Amerikë dhe e porosis të jenë të kujdesshëm por jo të kenë ankth të tepruar. Ankthi i tepruar dhe paniku e dobësojnë imunitetin në masë të madhe. Konsumoni sa më shumë ushqime të shëndosha më përmbajtje të lartë të vitaminave, konsumoni më shumë fruta dhe perime. Edhe marrja në mënyrë preventive e disa vitaminave dhe mineraleve (Vitamin C, Zink, Selen, Vitamin D3, Koenzima Q10 etj.) ndikon në forcimin e imunitetit dhe na mbron nga sëmundjet e ndryshme. (Publikoi:Gazeta Dielli www.gazetadielli.com)

MIRDITORËT NË KRYENGRITJEN E VITIT 1912 NË DOKUMENTET DIPLOMATIKE ITALIANE

by

Shkruan: Dr. Paulin MARKU / Studiues/*

Në dokumentet diplomatike të Ministrisë së Jashtme të Italisë përshkruhet situata e trazuar në viset shqiptare. Një vend të rëndësishëm zënë dhe qendrimi i mirditorëve me në krye Preng Bib Dodën në lëvizjen e vitit 1912.

Në fillim të vitit 1912 situata në Verilindje të Shqipërisë ishte e tensionuar dhe gjasat për përmirësimin ishin të pakta. Dhe pse Perandoria Osmane përpiqej me forma të ndryshme të shuante konfliktet që vijonin të përshkallëzoheshin çdo ditë e ma tepër, kryesisht në vilajetin e Kosovës dhe të Shkodrës. Diplomacitë evropiane ishin njohur me gjendjen në Shqipëri dhe dënonin aktet e dhunshme por gjithmonë mbështesnin ruajtjen e Status-Quosë. Ata kishin informacione të bollshme rreth gjendjes që mbizotëronte ndër shqiptarët dhe për pakënaqësitë e tyre ndaj autoriteteve të Portës së Lartë. Nga ana tjetër krerët shqiptar po organizoheshin për shpërthimin e kryengritjes dhe synonin të grumbullonin sa më shumë armatime për të përballuar kryengritjen, e cila ishte planifikuar të shpërthente në pranverën e vitit 1912, fillimisht në  Kosovë, pastaj të shtrihej në vilajetin e Shkodrës dhe më gjerë në trojet tjera shqiptare. Në librin e kujtimeve Hile Mosi shkruante “vjen prap pranvera e prap në male na qet” dhe shqiptari nuk heq dorë së synuari autonominë e vendit të tij. Malësia e Mbishkodrës ishte e gatshme të bashkohet në kryengritje të përgjithshme, edhe pse mbreti Nikolla i Malit të Zi u kishte bërë thirrje malësorëve se ata nuk duhet të përfshihen në luftime antiosmane. Sipas dokumentave diplomatike italiane Mbreti malazez i kishte kërcënuar se nëse malësorët do të bashkohen me mirditorët në luftime antiosmane, Mali i Zi do të mbyllte kufijtë dhe nuk do të lejonte strehimin apo shërimin e shqiptarëve.

Mirditorët kishin shprehur gadishmëri për t’u ngritur në kryengritje, të cilët synonin të përfshijnë në lëvizjet e tyre edhe trevat e Matit, Lezhës, Kurbinit, Malesisë së Madhe dhe me gjerë. Në relacionet e konsujve italiane pohohet edhe qëndrimi i krerëve të Mirditës. Disa krerë të Mirditës kishin shkuar për të biseduar me malësorët e Shkodrës për t’u ngritur në një kryengritje të përbashkët. Aty thuhet se mirditorët janë të gatshëm të sulmojnë garnizonet dhe karvanet e ushtrisë Osmane për të rrëmbyer armë dhe municione. Në telegramin e konsullit italian në Korfuz, Labia pohonte për ministrin e P. të Jashtëm të Italisë, San Giuliano si më poshtë: “situata në vilajetin e Shkodrës pritet e frikshme në pranverë të vitit 1912.

Mirditorët janë të gatshëm dhe të mirëorganizuar për kryengritje. Në vazhdim të raportit Labia shtonte se malsorët e këtij vilajeti nuk i bindën autoriteve Osmane administrative, rendi publik është në rrezik të madh. Ndër dokumentat diplomatike Italiane relatohet edhe qëndrimi i mirditorëve në kryengritjen e vitit 1912, antiosmane. Në relacionin e dërguar nga konsulli i Italisë në Shkodër, Manchinelli Scotti për Ministrinë e P. të Jashtme Italiane pohohet edhe qëndrimi i Preng Bib Dodës për pjesëmarrje në kryengritje dhe angazhimi i tij për të organizuar disa krahina veriore shqiptare.

Ndër disa raporte sekrete të konsullit italian Schotti për ministrit San Giulianno gjendet edhe deklarata e Preng Pashës: nese populli shqiptar do të jetë i bashkuar, padyshim do të ia dalim të arrijmë Pavarësinë e Shqipërisë. Në dokumente diplomatike relatohet edhe dorëheqja e Preng Pashës nga çdo funksion ushtarak. Në dokument pohohet se dorëheqja e tij është me vullnet të lirë për t’iu bashkuar dhe organizuar mirditorët në një levizje antiosmane.

Valiu i Shkodrës, Hairi Pasha provoi të bente disa tentativa për të ftuar në bisedime princin e Mirditës por Preng Pasha nuk pranoi asnjë kompromis. Ndër relacione diplomatike pohohet se Valiu i Shkodrës i kërkoi ndihmë edhe konsullit Austro-Hungarez në Shkodër që të ndërmjetësonte princin e Mirditës për një Paqe të mundshme por armëpushimi mes mirditorëve dhe forcave të shumta osmane zgjati vetëm 5 ditë. Kështu, shpërthimi i kryengritjes së vitit 1912, e iniciuar në Verilindje të Shqipërisë udhëhiqej nga disa krerë shqiptarë, ku një prej tyre ishte edhe princi Preng Bib Doda. Kryengritjet e njëpasnjëshme dhe shpërthimi i kryengritjes së përgjithshme të vitit 1912 ishte nje prelud për të arritur shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë.  

*Studiuesi Dr. Paulin Marku eshte anetar i Keshillit te Vatres