PËRBALLJE-QËNDRIMI I SHQIPTARËVE, SERBËVE DHE GREKËVE NDAJ HEBREJVE

October 18, 2017 by dgreca

Shqiptarët dhe Hebrejtë/

Ne Foto:Shtepia e Rezniqve ne Kosove, ku u strehuan 40 hebrej.

Ne Foto-Pjese e varrezave te hebrejve ne Prishtine./

Ne Foto:Ester-Vituli-Priptik ne kete fotografi eshte prane varreve te Hebrenjve ne varrezat e perbashketa ne Tirane.(arkiv)Ne Foto:Festa pesach me Hebrenjte e fundit ne Shqiperi ne shtepine e familjes Vituli(foto-arkiv)/

Nga Adil FETAHU/

Shqiptarët dhe Hebrejtë janë dy ndër popujt më të lashtë në historinë e njerëzimit. Dhe këta dy popuj të lashtë, kanë një histori të ngjajshme: qysh heret kishin shtetet e tyre të forta, por në ndërkohë u pushtuan dhe vuajtën për më se dymijë vjet nën pushtime të popujve e perandorive të ndryshme. Megjithatë, falë vitalitetit dhe veçantisë së tyre, me shume vuajtje e sakrifica ruajtën substancën, u ringjallën si feniksi, u organizuan dhe në shekullin e kaluar përsëri formuan shtetet e tyre. Shqiptarët humbën shumë njerëz e territore, por megjithëse të pushtuar, mbijetuan si autokton në një pjesë të territorit të vet.

Ndërkaq, Hebrejtë ishin të shpërndarë nëpër botë, por të lidhur fort e të ndihmuar mes vete, punëtorë të zellshëm, formuan komunitete të forta, elita dhe individë që zunë majat e strukturave ekonomike, politike e diplomatike, dhe mbajtën gjallë idenë e kthimit dhe formimit të shtetit të tyre. Shqiptarët përjetuan përndjekjet, vrasjet, djegëjet, gjenocidin. Hebrejtë përjetuan antisemitizmin, inkvizicionin, përndjekjet dhe hollokaustin. Periudhën më të vështirë Hebrejtë e kishin prej vitit 1933, kur në Gjermani erdhi në pushtet regjimi nacist, e sidomos gjatë Luftës së Dytë Botërore (1941-1944), kur ndodhi holokausti dhe zhdukja në masë e hebrejve, në mënyrën më mizore.Ka të dhëna, se disa individë e familje Hebreje kanë ardhur në mesin e Shqiptarëve qysh nga koha e inkvizicionit dhe përndjekjes së tyre të madhe nga Spanja mesjetare. Në defteret turke të vitit 1526, është shënuar se në Novobërdë jetojnë gjashtë (6) familje hebreje. Novobërda asokohe ishte qendër e rëndësishme e zhvillimit të xehëtarisë. Hebrejtë e përndjekur nga Spanja e Portugalia (1492 e 1496), kanë ardhur e janë shpërndarë në Gadishullin Ilirik, më së tepërmi nëpër qytete të bregdetit Adriatik, prej Dalmacie deri në Durrës, Vlorë e Selanik, por edhe në brendësinë kontinentale (në Sarajevë e Vojvodinë). Në Shqipëri kanë ardhur hebrejë më së tepërmi në kohën e qeverisjes së Mbretit Ahmet Zogu, deri në vitin 1939. Aty nuk kishte antisemitizëm as urrejtje fetare. Përkudnrazi, regjimi kishte pranuar hebrejtë si komunitet fetar, bile ishte i gatshëm të pranonte edhe më shumë hebrejë. Ambasadori amerikan në Shqipëri (në vitet 1930-1933), Herman Brenstein, që vet ishte hebre, kishte biseduar me Mbretin Zog për vendosjen në Shqipëri të familjeve hebreje nga Austria e Gjermania. Hebrejtë që erdhën, u pritën mirë, iu dha leje qëndrimi e leje pune, madje edhe shtetësia shqiptare. Bile, mjeku i familjes mbretërore dhe fotografi zyrtar i Oborrit mbretëror ishin hebrejë (dr.Ourinovski, mjek dhe Wilhem Weitzman,fotograf). Shumë refugjatë hebrejë prej Shqipërie kanë emigruar në Italinë e Jugut dhe në Amerikë. Flitet, por nuk është dokumentuar, se edhe vet Albert Einsteini, në vitin 1930, kaloi nëpër Shqipëri, para se të largohej për në ShBA. Në vitin 1938, ishte lidhur marrëveshja midis Austrisë e Mbretërisë Shqiptare për heqjen e vizave midis këtyre dy shteteve, dhe kjo stimuloi ardhjen në Shqipëri të shumë familjeve hebreje të rrezikuara.

Është thënë e vërtetuar nga qarqe të ndryshme edhe hebreje, se Shqiptarët kanë pasur një qëndrim korrekt e tolerant ndaj hebrejve gjatë gjithë kohës, dhe se Shqipëria ishte i vetmi vend në Evropë, prej nga në fund të Luftës së Dytë Botërore kanë dalë dhjetëfish më shumë hebrejë, se sa ishin në fillim të asaj lufte, edhe për shkakun se shumë hebrejë kishin ikur nga shtetet tjera dhe kishin gjetur strehim e mikpritje te shteti dhe populli shqiptar. Kur them Shqipëria, mendoj në të gjitha trojet ku jetojnë shqiptarët si shumicë absolute, sepse gjatë periudhës 1941-1944, të gjitha trojet shqiptare ishin bashkuar, dhe ndonëse ishin të pushtuara nga Italia e Gjermania, kishin një administratë të veten shqiptare dhe një “sovranitet relativ”. Hebrejtë kryesisht ishin të strehuar nëpër familje. Një nënë shqiptare, Lime Balla, nga fshati Shëngjergj i Durrësit, tregon: Në muajin e Ramazanit të vitit 1943, në fshatin tonë erdhën nga Tirana 17 hebrejë, të cilët qëndruan aty 15 muaj. Ne i morëm në shtëpinë tonë tre vëllëzër që quheshin Lazar. Flisnin një gjuhë që ne s’e kuptonim, i veshëm me rroba fshati, punonim dhe ushqeheshim bashkë, si anëtarë familje. Policia lokale e dinte, por nuk trazoi njeri. Në dhjetor të vitit 1944 u larguan, u nisën për në Prishtinë, të cilët i ndihmoi një nipi ynë që ishte partizan”. Më 4 tetor 1992, Yad Vashem e vlerësoi Destan Ballen dhe bashkëshorten e tij, Lime Balla, me çmimin: “Fisnik mes Kombeve”. Raste te tilla ishin të shumta në Shqipëri, në Kosovë e gjithandej në trojet shqiptare.

Nuk dimë sa hebrejë ka sot në Shqipëri, por në Kosovë janë të regjistruar nja 56 hebrejë që jetojnë në Prizren, e mund të ketë edhe nëpër qytete tjera, dhe ekziston një Shoqatë e Miqësisë Shqiptaro-Hebreje, me seli në Prizren. Në Prishtinë janë të njohura, të rrethuara e të ruajtura varrezat e hebrejve, ndërsa në oborrin midis ndërtesës së Parlamentit e të Qeverisë, në vendin ku deri në vitin 1963 ka qenë sinagoga, është ngritur një pllakë përkujtimore (2013), në të cilën është shkruar (shqip, anglisht, hebraisht dhe serbisht): “Populli i Kosovës nuk do t’i harrojë kurrë”. Ai Memorial ruhet aq shumë, sa që nuk më lejuan ta fotografoja për këtë shkrim, prandaj po ia bashkangjes një fotografi të varrezave.

Serbët dhe Hebrejtë

Hebrejtë kanë ardhur në Serbi, atëherë kur kanë ardhur edhe në vendet tjera të Ballkanit, më së shumti në kohën e sundimit të Perandorisë Osmane, dhe janë marrë kryesisht me tregti e zejtari. Atëherë nuk kanë pasur problem me vendasit. Problemi për Hebrejtë dhe për Shqiptarët është paraqitur kur Serbia ka fituar pavarësinë (1878, në Kongresin e Berlinit). Atëherë është shfaqur ideja e krijimit të shtetit të pastër nacional ortodoks serb, pa minoritete të përkatësive tjera kombëtare e fetare. Elitat intelektuale dhe ajo kishtare zhvilluan dhe përhapën politikën e urrejtjes nacionale kundër kombësive e feve tjera, e në këtë kontekst edhe antisemitizmin dhe urrejtjen kundër Hebrejve. Me propagandën e tyre antisemite, i fajsonin Hebrejtë për të gjitha të këqiat që iu kanë ndodhur popullit serb. Kështu, me terma të ndryshme që ua mveshnin Hebrejve: masoneria, kapitalizmi, demokracia, pacifikimi, komunizmi, etj, përhapnin defetizëm, frikë, urrejtje e mostolerancë ndaj supremacisë intelektuale dhe ekonomike të Hebrejve. Kisha Ortodokse Serbe, nga ana e saj, Herbejtë i quante njerëz të pa fe, pa etikë e pa moral, “opozitë e Zotit”, dhe trup i huaj në kombin serb, që duhet të menjanohet (politikani Dimitrije Lotiq, peshkopi Nikollaj Velimiroviq, e shumë të tjerë). Këta e të tjerë, në prag të Luftës së Dytë Botërore (1938), thoshin se Hebrejtë meritojnë ndëshkimin. Botonin libra e gazeta, në gjuhën gjermane e serbe, me të cilat nxitnin urrejtje e mostolerancë të hapur dhe agresive kundër hebrejve (“Erwache” – Zgjohu; “Angrif” – Sulm; “Novi put” – Rrugë e Re; “Nash put” – Rruga jonë, etj). Këtë tendencë e pranoi pushteti i atëhershëm, prandaj nuk ishte i rastësishëm holokausti që pësuan Hebrejtë në Serbi gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Menjëherë pas okupimit gjerman të Jugosllavisë (prill 1941), pushteti kuisling i Millan Nediqit, që ishte bashkëpunuesi më i afërt me Rajhun e Tretë, publikoi Urdhëresën e Komandës Ushtarake të Gjermanisë (maj 1941), që brënda afatit prej dy javësh, të gjithë hebrejtë të lajmërohen në stacionet e policisë serbe (për t’i regjistruar) dhe detyrimisht të bartin në dorën e majtë shenjën dalluese – shiritin e verdhë me mbishkrimin: “Hebre”. Sipas urdhëresës, të gjithë hebrejtë e punësuar në administratën apo në institucionet publike, menjëherë duhet të pushohen prej pune. Hebrejtë nuk mund të kryejnë as punë private profesionale: të avokatit, mjekut, dentistit, farmacistit, veterinerit. Në paragrafin 18 të Urdhëresës, trajtim i njëjtë sikurse për Hebrejtë, ishte caktuar edhe për Romët, të cilët gjithashtu duhet të mbanin shiritin me mbishkrimin “Rom”. Komesari për Administratën e Brendshme të Serbisë (Millan Aqimoviq), publikoi një Deklaratë (16 maj 1941), në të cilën, ndër të tjera thuhet:”Kemi dhënë fjalën në emrin tonë dhe të popullit tonë, se ashtu do të veprojmë. Jemi falënderues për qëndrimin korrekt të ushtrisë gjermane ndaj popullit tonë, dhe besoj se një premtim të tillë e mbanë edhe tërë populli”.

Pas kryerjes së regjistrimit, vazhodi aksioni intensiv i arrestimit dhe dërgimit nëpër kampet e përqëndrimit: në Sajmishte e Banjicë të Beogradit, në Shabac e Nish, por edhe në kampet e shteteve tjera të Europës (Aushvic, Dahau, Bergen-Belsen, etj). Kampet e përqëndrimit për Hebrejtë në Serbi janë instalua para atyre në Poloni. Kështu, nga 33577 Hebrejë që ishin në Serbi e Vojvodinë në vitin 1941, mezi kishin shpëtuar të gjallë 6533 sish në mbarim të luftës, të cilët ose kishin arritur të ikin jashtë Serbisë (në Kosovë, në Shqipëri apo gjetkë), ose u ishin bashkuar çetave partizane. Në periudhën mars-maj 1942, 6280 fëmijë, gra e pleqë hebrejë në Kampin “Sajmishte”, janë ngulfatë në kamionat special me karbon-monoksid, dhe pastaj janë hudhë në varrezë kolektive në Jajince. Pushteti kuisling serb dhe Rajhu gjerman lavdëroheshin se Beogradi ishte kryeqyteti i parë në Europë “që kishte zgjidhur çështjen hebreje”. Pas luftës, ata hebrejë që kishin shpëtuar gjallë, nëse donin të shpërnguleshin në shtete tjera, detyroheshin të nënshkruanin deklaratë, se heqin dorë nga shtetësia serbe dhe nga pasuria e tyre, në favor të shtetit të Serbisë. Kështu, me pasurinë e konfiskuar hebrejve gjatë luftës, dhe me mbajtjen e pasurisë së atyre që u shpërngulën pas luftës, Serbia kishte arritur përfitime materiale marramendëse nga pronat e tyre. Kuvendi i Serbisë, më 12.02.2016, ka miratuar Ligjin për Restituimin e Pasurisë së Hebrejve, ashtu që në 25 vjetët e ardhshme (2017-2041), t’ia paguajë Lidhjes së Komunave Hebreje në Serbi nga 950.000 euro në vit. Kështu, Serbia ka marrë përgjegjësinë për krimet që regjimi i mëparshëm ua ka bërë Hebrejve. Se a është ky kompensim adekuat, është çështje tjetër, por heret a vonë kështu Serbia duhet t’ua kompenzojë dëmin të cilin regjimet e mëparshme serbe u kanë shkaktuar edhe Shqiptarëve.

Grekët dhe Hebrejtë

Në tokën e Greqisë së sotme, konkretisht në qytetin e Selanikut, po edhe në qytete tjera, Hebrejtë kanë ardhur prej dy rrymave: Ashkenazët kanë ardhur në vitin 1376, ndërsa Sefardët në vitin 1492 kur janë përndjekur nga Spanja dhe Portugalia. Selaniku atëherë ka qenë qyteti i dytë përkah rëndësia i Perandorisë Osmane. Ardhja e Hebrejve është mirëpritur. Asokohe koncentrimi më i madh i Hebrejve ishte bërë në Selanik dhe në Stamboll. Në Selanik jetonin pjesëtarë të kombeve të ndryshme: Turqë, Shqiptarë, Herbejë, Maqedonë, Vllahë, e më së paku kishte Grekë. Komuniteti Hebrait ishte më i forti, që me punën e vet kishte përcaktuar jetën ekonomike e kulturore të qytetit, por edhe pasurinë e Perandorisë Osmane. Prandaj, gjuha hebreje dominonte në qytet. Hebrejtë kishin një kuart të tërë të vetin në qytetin e Selanikut. Historiani grek, Jorgos Margaritis, profesor në Universitetin “Aristotel” të Athinës, në librin e tij: “Bashkëatdhetarët e padëshiruar” (2010), trajton fatet e komunitetit të hebrejve prej fillimit të pavarësisë së Greqisë (1821), pastaj në vitin 1891 dhe 1931. Autori paraqet fakte tronditëse të shkatërrimit të komunitetit hebraik në Greqi, që arriti kulmin gjatë Luftës së Dytë Botërore (1941-1944).

Gjatë Luftës Ballkanike (1912), kur ushtria greke hyri në Selanik, për popujt jogrek erdhën ditë të zeza, veçmas për Turqit, Shqiptarët dhe Hebrejtë. Pastaj Selaniku u mbush me ardhacakë grekë, sidomos pas Marrëveshjes së Lozanës (1926) për shkëmbimin e popullsisë midis Turqisë e Greqisë. Kështu, Selaniku u dominua plotësisht nga elementi grek, dhe u acaruan marrëdhëniet me komunitetet e tjera, për shkak të mostolerancës fetare e kombëtare. Në prag të Luftës së Dytë Botërore, në Selanik kisht 60 000 deri 70 000 Hebrejë. Pas pushtimit gjerman të Greqisë, qeveria kuislinge dhe forcat e gjeneralit Napoelon Zerva bashkëpunuan ngusht me trupat gjermane SS dhe arritën t’i deportojnë Hebrejtë e Selanikut, Janinës, Volos e Korfuzit, dhe Shqiptarët e Çamërisë. Derisa ndaj shqiptarëve bënë masakra e gjenocid, duke vra, pre e djegë rreth 5000 veta, e përzënë nga pronat e tyre më se 25000 veta, që ikën dhe u vendosën në Shqipëri,- hebrejtë i grumbulluan dhe deportuan në kampet naciste Auschwitz Birkenau. Sipas të dhënave gjermane, nga Selaniku për në kampet e zhdukjes janë deportuar 43850 hebrejë, me 19 kompozicione hekurudhore (www.portalnovosti.com). Ndërkaq, sipas shënimeve tjera, nga Greqia janë zhdukur 57000 deri 60000 hebrejë (Wikipedia, broj zidovskih zrtava/numri i viktimave hebreje). Greqia me shumë dëshirë i ndihmoi nacistët në identifikimin, arrestimin dhe deportimin e hebrejve, ndaj të cilëve kishte zili dhe urrejtje, për shkak se hebrejtë ishin shtresa më e pasur, të cilët zotëronin ekonominë, veçmas tregtinë dhe financat, dhe se ishin komuniteti më i madh, më kompakt dhe e më i fortë hebraik në Ballkan. Po, hebrejtë në Greqi edhe sot janë të rrezikuar, në dy aspekte. Në aspektin ekonomik janë nën presion të madh, për shkak të krizës financiare të shtetit grek. Dhe në aspektin e sigurisë, për shkak të mostolerancës fetare e kombëtare, antisemitizmit dhe ekstremizmit agresiv të organizatës “Agimi i Artë”, pjesëtarët e së cilës edhe sot e kësaj dite përndetën si nacistët, ndërsa Kisha Otodokse Greke nuk toleron asnjë fe tjetër në Greqi.

Edhepse shteti grek është anëtar i BE-së, NATO-s dhe të gjitha organizmave ndërkombëtare, nuk e ka sanksionuar mohimin e holokaustit, kurse deputeti i Parlamentit grek, përfaqësues i “Agimit të Artë”, haptas e mohon holokaustin dhe numrin e viktimave të hebrejve.

Në Greqi praktikisht u luajt “tragjedia antike greke” kundër Hebrejve dhe Shqiptarëve!

Varrezat e Hebrejve në Prishtinë, dhe pllaka mbi një varr, me shkronja hebraite.

2-Festa pesach me hebrenjte e fundit ne Shqiperi ne shtepine e familjes Vituli

ZAGREBI MIRPRITI GRATE SHQIPTARE NE DITET E MBRETERESHES TEUTA

October 18, 2017 by dgreca

Dite te pazakonta tetori ne Zagrebin e bukur qe mirpriti gra nga treva te ndryshme shqiptare ne Ditet e Mbretereshes Teute ku u mbajt edhe nje kuvend mbarekombetar organizuar nga Klubi i Grave te Kroacise me presidente zonjen Shenida Bilali./NGA MARJANA BULKU/
Dite te pazakonta tetori ne Zagrebin e bukur qe mirpriti gra nga treva te ndryshme shqiptare ne Ditet e Mbretereshes Teute ku u mbajt edhe nje kuvend mbarekombetar organizuar nga Klubi i Grave te Kroacise me presidente zonjen Shenida Bilali. Ky organizim ka 27 vjet jete dhe vitet e fundit financohet nga shteti kroat pasi ne vizionin e vet ka historine, kulturen dhe traditen shqiptare si pasuri jo vetem e shqipfolesve por edhe e bashkejetuesve me ta.

Te ruash historine e sterlashte dhe heronjte e saj legjendar ne nje vend tjeter , eshte nje investim jo i vogel qe i behet te shkuares por edhe te ardhmes. Artistja dhe regjizorja njekohesisht drejtuesja e kesaj organizme shprehet se e ben me art dhe atdhedashuri kete pune dhe ndjehet mire kur rrenjet ilire dhe mbretereshen Teute ia prezanton shtetit kroat ku ajo jeton dhe punon. Veprimtarite ne gjuhen shqipe ne funksion te historise shqiptare jane mjete mjaft efikase bashkejetese ne unionin evropian ku kultura lidh dhe bashkon kombet permes gjuhes paqesore te artit . Eventi me i fundit ishte nje kulmim i asaj qe Shenida e Teutave shqiptare ka rreth 27 vjet qe promovon ne Kroaci, i konceptuar si nje marshim Teutash qe nis nga Zagrebi per te vazhduar ne Presheve, Mal te Zi, Kosove Maqedoni e Shqiperi e pse jo ne Kalabri ,Gjermani , Belgjika SHBA dhe Kanada. Mikpritja e ngrohte shqiptare, kostumet popullore plot larmi stilimesh e ngjyrash , interpretimet muzikore, koreografia magjike me mjeshtren e valles Lili Cingu,ekspozita e kostumeve mbarekombetare, nderimet dhe vleresimet te cilat nuk munguan per miqte dhe specialet e ftuar ,i bene keto dite te paharrueshme per organizatoret dhe pjesmarresit gjithashtu. Dhe ajo cfare eshte me e rendesishmja eshte se tashme nje pjese rrenjesore e historise tone , kultures tone, simboleve tona kombetare eshte vulosur ne kujtesen e atyre mjediseve kroate deshmitare te historise shqiptare me rrenje te thella ne Iliri. Krenaria kjo ndjesi qe mbron trupin dhe shpirtin eshte nje menyre perfekte per te ruajtur jo vetem identitetin por edhe dinjitetin ne kushtjet e luhatjeve politike e historike qe kane vene ne dyshime ekzistencen tone . Teuta mbretereshe, Teuta krenare, Teuta parimore , e serta dhe e drejta Teute per te cilen sot flitet pak eshte sejcila zonje ne familje e shoqeri , muzike kinematografi apo kudo ajo performon . Te duash veten , rrenjet e tua, historite , perpjekjet ,sakrificat do te thote shume , pikerisht ketu fillon adhurimi apo respekti i te tjereve ndaj teje. Kjo lexohej qartesisht ne interpretimet mjeshterore te Lili Cingut e cila padyshim eshte nje Teute e Skenes.”Ne krenohemi me rrenjet tona shprehet Shenida, por ne pak perpjekje bejme per ti njohur ato.”Shenida po shkruan nje monodrame per Mbretereshe Teuten ku pervec rrenjeve ilire , tokes e pasurive gjeografike trasheguam edhe mjaft vlera e vyrtyte fisnike qe kulmojne me nje fron mbreteror femeror qe gruan e vlereson dhe nderon per vyrtytshmeri . Keto jane te vertetat qe pertej artit dhe perfomances , larmise dhe ngjyrave , organizatorja e “Diteve te Mbretereshes Teute “ka dashur te vere ne pah. Marshimi i Teutave ilire nisi nga Zagrebi ne tetor 2017 me Laura Albanezin e Dr Ruki Kondaj qe trashegimnine kulturore e festojne tashme edhe me ligj ne Kanadane e larget, me Shenida Bilalin qe ka 27 vjet qe i therret Teutes me art e me shkrime dhe qe nderon me mirnjohje e respekt cdo kontributor ,me dhjetra e dhjetra artiste e krijues qe do ti bashkohen ketij rrugetimi te sterlashte drejt udheve te reja. Dhe qe te gjitha keto akte jane te sistemuara ne revisten Iliria ku Shenida eshte kryeredaktore dhe gazetare. Le ta leme monologun e Teutes te flase …

“Plot 23 shekuj më kanë përndjekur e persekutuar, plot 23 shekuj më kanë fshehur, kanë folur dhe kanë thënë shumë të pavërteta për mua, më kanë quajtur pirate, më kanë quajtur grua e shfrenuar, ndërsa unë kamë qenë vetëm një grua e guximshme dhe e fuqishme, mbretëreshë që u është kundërvënë civilizimeve të mëdha, superfuqive, Greqisë së vjetër dhe Romës së fuqishme, për ta ruajtur popullin tim, tokën time, Ilirinë.

Më kanë tradhtuar, më kanë tradhtuar ata të cilëve më së shumti u kamë besuar dhe më së shumti i kam dashur, më ka tradhtuar njeriu që e adhuroja, për të ma rrëmbyer fronin.

Plot 23 shekuj kanë treguar historinë e vet ata që kanë ngadhënjyer e fituar, ndërsa të vërtetën e kanë fshehë thellë në shpirtin e tyre, që vetëm ata e dinë.

Unë jam dhe kam mbet ajo e njëjta, Mbretëresha Teutë, legjenda që rrugëton me shekuj dhe digjem në vetvete si prushi që pastaj shndërrohet në pishtar dhe ua ndriçon rrugët juve, pasardhësve të mi dhe mua.

Unë jam këtu, në këto hapësira, ndërmjet njerëzve, qyteteve, shteteve. Në Shkodër, Rizon, Hvar, Vis, Nin…

Shpirti im është gjithkund, në të gjitha fiset ilire e në veçanti në popullin shqiptar, që me shekuj më ruan, më mbron, më kultivon dhe jetën e tyre ma sjellin si kurban, për të mbrojtur emrin e vet dhe emrin e Mbretëreshës Ilire. Pasardhësit e mi, shqiptarët, por edhe fiset tjera, i kanë përndjekur shekuj me radhë nga vatrat e veta, por gjaku nuk është ujë. I kanë shpëtuar dhe ndihmuar gjatë historisë, pikërisht ata që janë fise me prejardhje ilire në Maqedoni, Mal të Zi, Kroaci, Bosnjë, Slloveni… Fisi ilir Albi, ka mbijetuar deri në ditët e sotme dhe sot kanë shtetin e vet, pavarësinë dhe më nderojnë si mbretëreshë të veten-të tyre.

Shumëkush gjatë shekujve më ka kërkuar dhe më kërkon atje ku më kanë lënë dhe më kanë parë për herë të fundit. Nuk e dijë se çfar kërkojnë; të vërtetën, dashurinë ose dëshirojnë të shpërlajnë e pastrojnë ndërgjegjen…

Jo, jo, ata kërkojnë thesarin tim për të cilin flasin se e dijnë se ku ndodhet. Por, se si është zhdukur ai thesar, dhe ku ndodhet tani, më së miri e dinë ata.

Gjithçka më kanë rrëmbyer e vjedhur dhe më kanë rrëmbyer mbretërinë, popullin, por, dashurinë nuk kanë mundur dot, sepse unë Teuta, jetoj në çdo shpirt, në çdo gurë, në çdo shkëmb, në çdo pikë të ujit që udhëton dhe shqyen e grisë çdo gjë.

Në Rizon, ku kam kaluar ditët e fundit pas mashtrimit dhe tradhtisë, edhe sot e kësaj dite qëndron dhe sfidon e nuk përfill të keqen dhe padrejtësitë, është shkëmbi që me shekuj qanë për shkak të padrejtësisë së madhe historike që më kanë bërë.

E ata që më kërkojnë për shkak të thesarit dhe kur mendojnë se më kanë gjetur, u ndalet fryma se si ka mundësi që të mos munden me mbërri tek unë dhe thesari im? Sepse para shpellës ku supozojnë se fshihem me thesarin, më mbrojnë ata që më kanë mbetur besnik, është populli im. Ata që më kanë dashur dhe më kanë veshur me petkun e tyre, me petkun-lëkurë gjarpri. Më mbrojnë e më ruajnë në shpellë deri tek e cila askush nuk mund të arrijë.

Shumëkush dëshiron të bëhet legjendë, mirëpo për të hyrë në legjendë duhet pas fletëhyrje, në legjenda hynë vetëm të zgjedhurit, karizmatikët, të shënuar me fatin dhe qiellin e tyre që i dallon nga tokësorët e rëndomtë. Ata me vdekjen e tyre tokësore, nuk vazhdojnë jetën me aurolën që është më e fortë se vdekja, para së cilës janë të pafuqishme koha dhe kalimtarja.

Këtë aurolë që mbaj si Mbretëresha Teuta, mbetet jashtë zhvillimeve dhe rrjedhave kohore. Edhe flethyrjen edhe aurolën e kam vetëm unë, Teuta, kjo grua e çuditshme, me fuqi mbinatyrore, që përsëri ju pushton, ju lëviz nga vendi edhe pas 23 shekujve.

Jo, jo, nuk do të ndalem që tu joshë me forcën time, me bukurinë time por edhe me fatin tim dhe rolin tim jo bash të kënaqshëm, që ma kanë përcaktuar Perënditë e atëhershme.

Është vështirë të bartet kjo barrë mbi supe të një gruaje të brishtë, por ama, sot jam shumë krenare, sepse pasardhësit e mi të Ilirëve-Shqiptarët, nuk më kanë harruar, më madhërojnë, më glorifikojnë, madhërojnë veprën dhe dashurinë time për njeriun, tokën, popullin dhe këtë e ndajnë me të tjerët.

Nuk më lënë të qetë, më zgjojnë nga gjumi i thellë i quajtur legjendë dhe tregojnë tregimin dhe rrëfejnë se asnjë forcë, asnjë fuqi nuk është më e fortë dhe më e fuqishme se e vërteta dhe dashuria, posikur që një lule e brishtë, irisi, është më e qëndrueshme nga imperia Romake.

Irisi dhe Teuta edhe sot jetojnë në të gjitha hapësirat, nëpër ujdhesa, në ajër, dhe në sytë e tyre, në sytë e kaltër të ilireve, që ju pushtojne ”

Mbreteresha Teuta 2017

Kuvendi i pare mbarekombetar mbahet me date 12 Tetor 2017,

Zagreb Kroaci

Presidente, Shenida Bilalli, gazetare dhe regjisore, Zagreb, Kroaci

dr.Ruki Kondaj, Presidente Nderi e SHBSHK, Këshilltare Publike e Ministrisë së Shëndetësisë, Toronto,ON-Kanada

Mjeshtre e Madhe Lucia Martino, Presidente e Shoqates Vorea, Frasnitë, Kalabri

Shpresa Sinani, ish mësuese, Kryetare e Gruas demokrarike Tetovë, Maqedoni

Flora Durmishi gazetare, redaktore –Radio Kosova, Prishtine

Myfarete Laze, Mjeshtre e madhe, Tiranë-Shqipëri

Alida Hisku, këngëtare e mirënjohur, Gjermani,

Valdete Berisha, Poete, Belgjike

Dr. Zylfie Duraku, Kryetare e shoqates gruas Anima, Ulqin

Ekspozita
Erodita Qorkadiu-Haxhiu, Etnografe, Prishtine, Kosove

Arjete Miftari, Skulptore, Prishtine, Kosove

A DO TA DO TA DOREZOJE RAMA KOKEN E TAHIRIT?

October 17, 2017 by dgreca

*Përgjimi italian: Saimir Tahiri në gojën e Moisi Habilajt, Rama: sa më shpejt e vërteta/

*Mediat italiane: si ra në grackë Habilaj dhe lidhjet e tij me zyrtarë të lartë/

BASHA-Prej 24 orësh, në emër të opozitës dhe besoj gjithë shqiptarëve të ndershëm i kam bërë pyetjen; çfarë do të thuash tani që Moisi Habilaj ndodhet në pranga dhe i akuzuar si kreu i një prej bandave kryesore të narkotrafikut.

Eshte trondite skena politike shqiptare. Opozites i ka ardhe Lepuri ne shteg; akuzat e saj per Saimii Tahirin dhe lidhjet e tij me Habilajt-klan kriminal(Saimiri deklaroi se eshte kusheri i 10-te, ndersa vellai i Moisi Habillait, tha se jemi kusherinj te gjashte. Opozita nuk mund ta linte ne heshtje kete rast te arte.Kreu i Partisë Demokratike Lulzim Basha ka publikuar dosjen e plotë të drejtësisë italiane për ҫështjen, Habilaj-Tahiri.Dosja, siç shkroi shtypi, është me një volum prej 400 faqesh.Moisi Habilaj, është arrestuar një ditë më parë nga policia italiane, dhe opozita ka deklaruar se ai ka lidhje gjaku me ish-ministrin Saimir Tahiri, dhe ka kërkuar nga Rama arrestimin e Tahirit.

Po fare tha Basha ne Konference Shtypi?

Kam thirrur këtë konferencë për shtyp në orët e para të mëngjesit pasi Shqipëria ndodhet para shpërthimit të një skandali me përmasa historike, përsa i përket krimit të organizuar shqiptar dhe lidhjeve të këtij krimi me qeveritarët e sotëm.Dje, pas muajsh dhe vite pune, policia italiane arrestoi Moisi Habilajn, kreun e një prej bandave më të rrezikshme dhe të fuqishme të trafikut të drogës midis Shqipërisë dhe Italisë.Moisi Habilaj njihet po kështu si kushëriri i Saimir Tahirit, për 4 vite Ministri i Brendshëm i Shqipërisë.

4 vite me radhë, Partia Demokratike ka denoncuar mbi 1 mijë e 400 herë lidhjet e Saimir Tahirit me narkotrafikun përmes bandës së Habilajve. Mbi 1 mijë e 400 herë Edi Rama e ka marrë në mbrotje Saimir Tahirin dhe ka refuzuar të ndërmarë hapat politikë dhe ligjorë, edhe atëhere kur lidhja e Saimir Tahirit me bandën e Habilajve u provua, siç ishte rasti i dëshmisë së Dritan Zaganit, kreut të Antidrogës në Drejtorinë e Policisë së Qarkut Fier, i cili denoncoi se banda e Habilajve përdorte mes të tjerave automjetin personal të Saimir Tahirit, audin e famshëm, taksinë e drogës me imunitet ministror.

Prej 24 orësh, Edi Rama hesht.

Prej 24 orësh, në emër të opozitës dhe besoj gjithë shqiptarëve të ndershëm i kam bërë pyetjen; çfarë do të thuash tani që Moisi Habilaj ndodhet në pranga dhe i akuzuar si kreu i një prej bandave kryesore të narkotrafikut.

Partnerët strategjikë prej vitesh e prej muajsh i kanë vënë Edi Ramës në dispozicion materiale të pakundërshtueshme që faktojnë jo vetëm lidhjen por rolin e Saimir Tahirit si Ministër i Brendshëm, në trafikun e drogës mes Shqipërisë dhe Italisë.

Edi Rama ka refuzuar të ndërmarrë çdo lloj veprimi. Përkundrazi, e ka mbrojtur Ministrin e tij të Brendshëm dhe, në qeverisjen e tij të dytë, e ka graduar koordinator kombëtar për bashkëqeverisje me qytetartët.

Ne e dimë se është çështje orësh apo ditësh, para se të bëhen publike, faktet e vëna në dispozicion autoriteteve shqiptare për lidhjen e Saimir Tahirit dhe për përgjegjësinë e tij direkte për mbrotjen dhe promovimin e trafikut të drogës përmes bandës Habilaj. Ne e dimë se prej kohësh ato janë në dispozicion të Edi Ramës.

Pyetja që sot shtroj në emër të opozitës dhe në emër të çdo shqiptari të djathtë apo të majtë, është se çfarë pret Edi Rama ti vërë prangat, ta arrestojë e ta ekstradojë, në mos ta gjykojë këtu në Shqipëri, Saimir Tahirin, si një ndër kapitenët kryesorë të trafikut të drogës në 4 vitet e kaluara?

Natyrisht nuk pres përgjigje prej Edi Ramës.

Edi Rama e ka mbrojtur Saimir Tahirin këto 4 vite edhe pse e ka ditur se, ai, është protektor dhe përfitues i drejtpërdrejtë i trafikut të drogës, përmes bandës Habilaj dhe bandave të tjera të krimit të organizuar.

Edi Rama e ka bërë këtë me vetëdije të plotë, sepse paratë e drogës dhe muskuli kriminal i bandave, është përdorur nga Edi Rama bashkë me Saimir Tahirin gjatë zgjedhjeve të 2015-ës dhe në veçanti në zgjedhjet e 2017-ës.

Sot, jo vetëm Shqipëria, apo Italia por Europa dhe gjithë bota kanë përpara “corpus delicti”, faktet e pakundërshtueshëm të lidhjes së Edi Ramës dhe Saimir Tahirit me botën e errët dhe narkobandave shqiptare.

Jemi përpara vendimeve të rëndësishme.

Shqiptarët kanë dy rrugë;

Të ulin kokën e të pranojnë realitetin malinj që iu imponohet çdo ditë në rrugët e sheshet e qyteteve tona nga bandat që përdorin kallashët dhe tritolët për të larë hesapet me njëri-tjetrit, pavarësisht prej numrit të viktimave të pafajshme, dhe të fëmijëve që ndodhen në këto rruge, në këto sheshe të qyteteve dhe fshatrave tona, të pranojnë se ekonomia shqiptare e bashkë me ta edhe shqiptarët si krah pune të shndërrohen skllevër dhe burime përfitimi për bandat e narkotrafikut dhe qeveritarët e lidhur me ta, ose, së bashku të ngrihemi dhe të kërkojmë të drejtën tonë legjitime për të mos u qeverisur as nga bandat, as nga ministrat, as nga kryeministri i bërë njësh me ta.

Eshtë ora e vendimeve të mëdha.

Por sot, është dita që Saimir Tahiri të arrestohet dhe procesi gjyqësor ndaj tij të nisë pa vonesë.

Faktet janë publike, provat janë në tavolinën e Edi Ramës dhe me siguri do të bëhen publike në orët apo ditët në vijim.

Nga ana e Tij Rama po jep shenja se do ta shese koken e Tahirit. Ne reagimin e tij, Rama shkroi ne statusin e tij:

RAMA- DUAM TË VËRTETËN! SA MË PARË!

Është e neveritshme dhe shokuese çka ka dalë prej bisedave të dy kriminelëve! Saimir Tahirin e njoh prej vitesh dhe kam pasur vetëm fjalë mbështetjeje e inkurajimi për të, si person me qëllime të mira, aftësi dhe integritet. Por Shqipëria dhe shqiptarët sot duan e meritojnë të dinë të vërtetën, vetëm të vërtetën dhe asgjë tjetër përveç të vërtetës. Prandaj të gjitha organet ligjzbatuese, duhet t’i shkojnë deri në fund e pa humbur kohë kësaj historie, për të hedhur dritë të plotë mbi faktet. Vetë qeveria e re është krijuar për të mos falur e as toleruar këdoqoftë, që zgjedh rrugën e krimit në vend të rrugës së Shqipërisë që duam – Me shtet, punë, mirëqenie.Asnjë luhatje. Asnjë rezervë. Asnjë dyshim: Lufta jonë me krimin do të vazhdojë në çdo ditë me edhe më shumë forcë. Deri në fund!

Po te vertent ka kerkuar edhe Tahiri, i cili e ka pranuar se gafa me e madhe e tij, ishte shitja e makines Habilajt. Por ka pase edhe nje veprim simbolik nag Kryeprokurori LLalla, i cili ia ka mbylle deren Tahirit, kur ky i ka kerkuar takim.

Gazetarja malteze “paguan” me Jetë sfidën me Krimin qeveritar

October 17, 2017 by dgreca

Caruana Galizia, një gazetare investigative, e cila e lidhi kryeministrin e Maltës, Muscat me skandalin e Panama Papers, ka humbur jetën pasi një bombë shkatërroi veturën e saj.

Një nga gazetaret më të njohura investigative të Maltës u vra të hënën kur një bombë shpërtheu në automjetin e saj, pak pasi ajo qe nisur nga shtëpia. Daphne Caruana Galizia shkruante në një blog të njohur, që vinte në pah korrupsionin në nivele të larta, duke përfshirë edhe nivelet më të larta.Kryeministri i Maltës, Joseph Muscat tha të hënën se “nuk do të lërë gur pa lëvizur” për të kërkuar personat që ndodhen pas sulmit, që vrau njërën nga kritiket e tij më të njohura.

Lidhje mes pushtetit dhe Panama Papers

Televizionet lokale raportuan se Caruana Galizia, e cila kishte nxjerrë në pah lidhje midis Maltës dhe informacioneve që ndodhen në të ashtuquajturat Panama Papers kishte bërë një kallëzim në polici më herët këtë muaj, për shkak të kërcënimeve që kishte marrë.Midis të tjerave, ajo kishte shkruar se gruaja e Muscat-it, Michelle, si dhe ministri i tij i Energjisë dhe shefi i stafit të qeverisë kanë pasur kompani në Panama. Si Muscati, ashtu edhe e shoqja i hodhën poshtë akuzat.Krimi e ka shokuar Maltën, ku ndodhin pak krime. Udhëheqësi opozitar Adrian Delia e quajti vrasjen “masakër politike” dhe e quajti atë treguese për “kolapsin e plotë të rendit dhe ligjit në vend”.Gazeta amerikane Politico në vitin 2017 e quajti Caruana Galizia si një nga 28 personat që po “formësojnë, trondisin dhe po vë në lëvizje” Evropën.

The Capital of Albania Has Transformed Into a Lively, Affordable Destination

October 16, 2017 by dgreca

by ALIA AKKAM/

Photo: Alamy

Interest in Balkan countries has soared significantly in recent years, with curious travelers now regularly seeking out the serenity of the Adriatic Sea and medieval, stone-walled cities like Dubrovnik in Croatia and Kotor in Montenegro. Tirana does not embody such traditional, picturesque allure. Instead, it impresses as a soulful, urban hub with a strong personality shaped by a turbulent history. Much like Sarajevo remarkably moved past the atrocities of the 1990s to evolve into a thriving Eastern European capital, Albania is looking past its own decades of horror and isolation to the future.

Radio is located in a neighborhood called Ish-Blloku, also known as Blloku. Today “the Block” is a pulsating, upmarket entertainment vortex, lined with countless outdoor terraces that teem with well-dressed guests. It has a decidedly sultry, relaxed aura that is at turns reminiscent of Athens and Palermo. Yet during the Communist years, Blloku was off-limits to anyone who wasn’t a member of the party’s elite.

The National Historical Museum in TiranaPhoto: Alamy

The entrance of Bunk’Art 2 in TiranaPhoto: Alamy

Armed with knowledge of Albania’s heritage, one riddled with death, tyranny, and espionage, it perhaps becomes clearer why Tirana is now so convivial, its people so joyous: They are finally living lives of freedom and creativity, inspired and buoyed by the very nations they were forbidden from interacting with for decades. Tirana is not yet a tourist haven, undoubtedly part of its charm, but vacationers are seeing the potential in spending time here. The Central and Eastern European tour specialists JayWay Travel added Albania to its roster of locales last year, and CEO and founder Jay Ternavan says he understands why Tirana is increasingly resonating with visitors. “With all the talk of over-tourism it’s refreshing to go to a capital city and be the only person walking around with a camera slung around his neck,” he says. “It has an energy that surprises people. It’s a young city in a country that’s seen some tough times, but the warm welcomes make you feel optimistic for their future.”

The Skanderbeg Square in TiranaPhoto: Alamy

A day organized by JayWay is defined by Gëzim, a savvy guide from Tours Albania, who confidently explains the intricacies of his home city over an espresso at the rotating Sky Club bar, pointing to the panorama of Tirana below. He punctuates a string of visits to landmarks with lunch at the kitschy, homey King House, a restaurant he worked at as a teenager, where waiters rove with trays holding oversize pizzas and large, aromatic platters of grilled meat in equal measure. He suggests going for a drink of raki, Albanian fruit brandy, at Komiteti, where the brick, lace, and walls are graced with plates, contributing to the old-fashioned atmosphere.

Food and drink are vital social elements of Tirana culture. One of the city’s finest restaurants is Mullixhiu, adjacent to the Grand Park of Tirana, home to a tranquil artificial lake. A cozy, modern farmhouse covered in wood, Mullixhiu espouses a slow-food
mentality, with chef Bledar Kola, who worked in London and at Copenhagen’s fabled Noma, pairing from-scratch sausage with polenta and cloaking ribbons of tagliatelle-like jufka noodles in Balkan Mishavine cheese. Tirana is the essence of Albania, says Kola, a “vibrant city full of energy and hope. It is also becoming, more and more every day, a gastronomic destination,” he adds, pointing to the country’s diverse climate and landscape, which allow him to experiment with ingredients like Albanian saffron, wild leaves, and mulberry. “Access to fresh and organic products is not a luxury for us,” he says. “We can have wild fish direct from the sea or mushrooms from the mountains within hours.”

Healthier eating is becoming more important to the residents of youthful Tirana, and so they spend mornings on the terrace of Bioteka, with velvety smoothies that combine avocado, green apple, pineapple, and mint, or bantering with the waiter at À la Santé, where the menu, at once wholesome and inventive, leans toward homemade daily soups like an herbaceous fennel and crab as well as bright spinach salads strewn with orange and feta. At E7E, a bookshop, gallery, and café with a surprisingly expansive food menu, they relax for hours out back on the sprawling patio with ricotta-and-pepper casseroles bubbling away in skillets, accompanied by homemade bread and grape juice. Close to the eye-catching Pyramid of Tirana, a crumbling Communist
monument, they order glasses of wine in the lounge of the Padam Boutique Hotel and Restaurant’s lush, theatrical garden.

Tirana, AlbaniaPhoto: Alamy

Back in Blloku, when Radio begins to feel too cramped, there is a margarita waiting at Colonial Café, a cocktail bar outfitted with calming Southeast Asian décor and hookah. There is also a negroni, and moody tracks like Madeleine Peyroux’s rendition of “Dance Me to the End of Love” to be found at the indoor-outdoor Tribeca. “The population of the city has more than tripled in 20 years, bringing in Albanians who once emigrated and now returned with excellent know-how of bars, restaurants, and nightlife. The best chefs and bartenders came from big European cities, where they learned their skills, which they are exercising and successfully passing on to others,” says Tribeca’s DJ Lura Elezi. “Great energy comes from the young population that has inherited the hospitality and warmth of the Balkans combined with the Mediterranean spirit. All these youngsters travel and see the world, and we think that Tirana has all it takes to be a new favorite location.”In tandem with the Albanian Riviera’s beaches and the staggering natural vistas in the southwestern part of the country on the Ionian Sea, buzzy Tirana is a delightful, cosmopolitan beginning to a seaside Balkan adventure.