Nga Mimoza Dajçi/

Si Organizatë e Gruas “Shpresë & Paqe” në SHBA, ndoqëm me shqetësim e dhimbje të madhe ngjarjen e rëndë të një nëne shqiptare, që prej vitesh pret në heshtje të shikojë të birin në stacionin e trenit. Parashqevi Simaku pranoi izolimin social, u shkëput nga jeta artistike duke guxuar të “eksperimentojë” jetën e një homeless-i në pritje të djalit të saj të vetëm.

Organizata jonë që në fokus të misionit ka mbrojtjejn e të drejtave të grave dhe fëmijëve, aq më tepër që disa nga antaret kanë pësuar drama të rënda në familje nga bashkëshortët si dhunë psikologjike dhe dhunë fizike me pasoja për jetën, por një rast të tillë të ngashëm me të artistes së njohur Parashqevi Simaku, është duke përjetuar edhe një nënë tjetër shqiptare në New York nga ish bashkëshorti i saj shqiptar, i cili me vendim gjykate ka fituar kujdestarinë e djalit dhe nuk lejon në asnjë mënyrë që ajo të takojë të birin.

Në aryetimin tonë, vërtetë një gjykatë vendos që kujdestarinë e fëmijës t’ia kalojë babait të fëmijës, por ky individ nga ana humane, pse nuk shfaq asnjë pikë ndjenje prindërore që ky fëmijë mos të rritet me trauma, t’i krijojë mundësinë që të shikojë, përqafojë, e të përkëdhelet njësoj nga të dy prindërit. Ose të paktën t’a takojë në prani të një punonjëse sociale.

Kemi bërë disa përpjekje pranë institucioneve amerikane që nëna të ketë të drejtë të takojë e të flasë me të birin e saj, por pa sukses. Edhe në rastin konkret kemi bërë përpjekjet tona për të marë kontakt më mbështësit e këngëtares së njohur Parashqevi Simaku, Elton Ilirjani dhe Elvira Tata, por e pamundur. Siç deklaroi edhe aktori dhe miku i saj Herion Mustafaraj që ka bërë përpjekje për të folur me ta por nuk ka marrë përgjigje.

Pavarësisht ngjarjeve se si mund të kenë e kishin ndodhur, por pas intervistës së ish bashkëshortit të saj në Tv- Top Chanel, na la një shije të hidhur e mos sinqeritet nga ana e tij. Fakti që një nënë për mëse tetë vite qëndron në rrugë, në një stacion treni vetëm e vetëm, për të parë djalin e saj n’a vuri përpara një sirene alarmi. Nëse do kishte dashuri për gruan e tij nuk do ta braktiste sepse ajo paskësh qenë e sëmurë, dhe familjes së saj nuk do t’i fliste me një gjuhë të ashpër “Hajdeni merreni se keni për ta gjetur në kazanin e plehrave”

Shkuam në Manhattan tek Stacioni i Trenit, për të folur e për t’a sistemuar diku Parashqevinë, në një banesë por nuk e gjetëm atje. Më vonë nëpërmjet medias mësuam se ishte sistemuar në një hotel në New York. Duke vlerësuar këtë ngjarje si një tronditje për komunitetin tonë e shoqërinë shqiptare në tërësi, dhe duke mos rënë në kontakt me Zj. Simaku, kontaktuam menjëherë Misionin Shqiptar të OKB në New York, si dhe një avokat që gëzon respekt në Shqipëri dhe SHBA. Ambasadoria Zj. Suela Janina e mirëpriti telefonatën tonë dhe tha se: “Pa tjetër si titullare e Misionit Shqiptar në New York, si nënë e si motër shqiptare, unë do të interesohem dhe të shikojmë se çfarë mund të bëjmë për të ndihmuar artisten Parashqevi Simaku”.

Ne sigurisht na gëzoi fakti që Zj. Simaku u gjet dhe u sistemua më së miri në një hotel në Manhattan dhe përgëzojmë interesimin dhe kujdesin maksimal treguar prej Zj. Elvira Tata dhe artistit Elton Ilirjani. Ndërkohë që i dërguam mesazh Eltonit dhe Elvirës që të ishin në kontakt edhe me ne si Organziatë që meret me të drejtat e grave dhe fëmijëve. Por edhe sot që po publikojmë këto rreshta akoma nuk kemi asnjë lajm as nga Elton Ilirjani as nga Elvira Tata.

E rëndësishme është që Elton Ilirjani arriti kontaktin e saj me të birin. Ky është një sukses i tij për vetë Parashqevinë edhe për ne si gra, si nëna fëmijësh dhe shpresojmë që çdo gjë këtej e tutje t’i shërbejë e t’i shkojë mirë ikonës së talentuar Parashqevi Simaku.

Njëherësh kërkojmë që vëmendja të kthehet edhe tek nëna e re që ne njohim e që akoma vuan për të takuar djalin e saj që u lind nga një nënë shqiptare, u rrit dhe është penguar për të parë nënën e tij nga një baba shqiptar. Mendojmë gjithashtu se ligji amerikan që vendos pas divorcit; Fëmija mos të ketë të drejtë të ketë asnjë kontakt me prindin tjetër të shikohet me përparësi nga senati dhe kongresi amerikan, pasi përsëri do të kemi viktima dhe ngjarje tepër të rënda nëpër familjet shqiptare dhe amerikane.

Dr. Gjeka Gjelaj/

Kushdo që do ta lexojnë librin e tij, do ta kuptojnë qartas sepse është e rëndësishme që të percaktosh qëllimet dhe mënyrat se si të ia arrish suksesit. Duke filluar si bari dhe punëtor bujqësor në fshatin Spij dhe Sukrugj, duke udhëtuar ilegalisht nëpër Meksikë, dhe duke arritur së bashkut me motrën Dritën, në token e premtume, brenda bagazhit të një makine të vjetër amerikane, Dr. Camaj bëhet bojaxhi i punësuar nga  Zeka, përndryshe Zek Martin Smajli Ivezaj dhe më pas plotëson dëshirën e flaktë dhe vazhdon studimet universitare duke u bërë studius shkencor në hulumtimet e veçanta në hapësirat e dy kontinenteve. Autori jonë, i dashuri Dr. Camaj, tregon një talent të rafinumë dhe një shije të veçantë, kisha me thënë pasion ndaj përshkrimit të detajuar. Ky përshkrim me finesë dhe saktësi përfshin çdo aspekt të jetës dhe familjes së Pjetër Zekut dhe të tijën personale. Nëpër faqet e këtij libri,autori tregon  një shkathtësi dhe kujdes të veçantë edhe në gjërat më të imta të jetës së tij.

Kushdo që ka lexuar veprat e autorëve edhe me renome botërore e kuptojnë se ata shpesh akuzohen, fshehurazi apo haptazi, nga të tjerë për rrethanat e dështimit apo mossuksesit të arritjeve të tyre. 

Jo, Dr. Camaj nuk e bën këtë gabim por si shkencëtar dhe shkrimtar i talentuar ballafaqohet me sfidat apo pengesat e lloj llojshme që jeta dhe rrethanat ia paraqesin. Ai i kupton  pengesat, ballafaqohet me to, dhe në mënyrë reale kërkon përgjigjet ose psehjet më të përshtatshme. Duke ju falenderuar bagazhit shkencor dhe karakterit të tij dhe të familjes së tij stoike, ai tejkalon çdo errësirë të pesimizmit dhe shpërthen porsi drita e diellit në mëngjes, në oqeanin e pafund të optimizmit. 

Edhe pse gjakatarët dhe të pa shpirtërit serbo-malazez me në krye  kriminelin Bajo Stankoviçin ja pushkatojnë gjyshin Pjetër Zekun, të pafajshëm sepse i vetmi faj i gjyshit Pjetër, ishte se ai ishte shqiptar, patriot dhe katolik i bindur, Dr. Camaj, në mirësinë e karakterit të tij dhe të familjes së tij Camaj nuk kërkon as nuk propagon hakmarrje as urrejtje. Autori me vëllezërit e vet, e sidomos me këtë vepër, kanë kërkuar dhe kërkojnë, shpirtërisht në heshtje, që aktet kriminele dhe zullumet e papërshkrueshme që malsorët përjetuan nga serbo-malazezët mos të harrohen dhe dashtë Zoti kurrë ma mos të përsëriten! 

Ka ndryshuar dhe gjithnjë ndryshon Malsia e Pjetër Zekut, ndryshon ajo e Dr. Pashkut dhe është duke aguar një shpresë e re në Malsinë tone kreshnike: e lirë, demokratike dhe e thashtë Zoti e bashkuar përgjithmonë me trungun shekullore dhe të pandarë nënën Shqipëri.

Një vështrim kritik i shkurtër lidhur me librin Porosia e Kullës

Dëshiroj të ju tërheqi vëmendjen, juve këtu prezent miq të librit, si dhe atyre që do e vijojnë këtë promovim përmes mediave të ndryshme, mbi rëndësinë thelbësore që unë mendoj e ka përshkrimi i detajeve dhe të rrethanave jetesore që Dr. Camaj i ka përjetuar dhe i paraqet lexuesit në një mënyre kuptimplote dhe shpeshherë emocionale

Detajet edhe më të voglat, dhe ndodhjet më elementare në këtë jetëshkrim të një malësorit burimor, janë të rëndësishme, në mendimin tim, sepse ia bëjnë të mundshme lexuesit (në këtë rast mue dhe juve) që thellësisht të lëshohemi apo të depërtojmë në labirintin  apo brendësinë shumedimenzionale, shpesh mbresëdhënëse të jetës së autorit duke bërë të mundshme edhe të këndshme të kuptuarit dhe psehjen në kontekstin e ndodhjeve dhe rrethanave që autori Camaj, në mënyrë të gjallë dhe bindëse ia parashtron lexuesit.

Në këtë mënyrë, unë mendoj se autori ka lehtësuar procesin dhe vështirësinat e përjetimit personal të ndodhjeve, të ambjentit, të kohës, dhe të personave që janë pjesë e pandarë, integrale e shtegtimit të tij në jetë. Këtë autori e ka arritur duke u fokusuar dhe duke parashtruar në mënyrë bindëse dhe kisha me thënë me një krenari të përvujtshme shpirtërore, këndvështrimin dhe prospektivën e tij jetësore.

Ishte e vështirë dhe e komplikuar  ne ate kohe jeta e një studentit  shqiptare  i përbuzur dhe i mohuar nga  sistemi dhe politika sllavo komuniste. Vetëm ata të cilët e kanë përjetuar këtë kalvar mund ta kuptojnë dhe ta vlerësojnë në tersi! Të tjerët munden vetëm ta përshkruajnë dhe të shprehin mendime. Në këtë mënyrë, dhe i armatosur më këto pasuri  shpirtërore dhe intelektuale, autori  e ndihmon lexuesin që të shmanget nga rreziku që ai të mbetet ”i shkëputur” nga realiteti duke patur  në disponim vetëm  një rreshtim faktesh shpeshherë të ftohta dhe jo personale.

Unë jam i mendimit që autori i mirënjohur duke poseduar një bagazh të pasur shkencor dhe i paisur me një eksperiencë shpeshherë mahnitëse të jetës dhe me përjetime të veçanta të një malesorit tipik, në këtë rast malsor erudit, munt të ketë pasur këto qëllime:(ju rrëfej të vertetën se kurrë nuk e kam pyet)

1. Lexuesi përmes detajeve duhet të pasurohet dhe bindet me një kuptim kontekstual që e bën të mundshme dhe kuptimplote rëndësinë e ndodhjeve dhe të motiveve reale të autorit.
2. Detajet dhe autenciteti do e bëjnë të mundshme, le të shpresojmë, që lexuesi të fitojë simpati për autorin, dhe të bashkëndihet edhe në aspektin emocional me ndjenjat, mendimet, ëndërrat, mosmundësitë  tragjedit, dilemat,dhe rreagimet e ndryshme te autorit.
3. Detajet edhe më të vogla në  autobiografinë Porosia e Kulles ,të autorit Camaj, ku përshkruhet marrëdhëniet interpersonale dhe ato shoqërore, mendoj unë, ndihmojnë në zhvillimin dhe përforcimin e karakterit të veçantë të autorit Dr. Pashko Camaj. 

Nga këto përshkrime, jam i bindur  se rrezatojnë dhe paraqiten si të gjalla, vuatjet, shpresat, dyshimet, nostalgjitë, e sidomos pasiguria dhe mosbesimi në “realitet dhe në ndodhje” që në fund të odisesë personale kristalizohen.Dhe të gjitha sëbashkut përforcojnë një personalitet kompleks dhe të veçantë, të lindur dhe rritur në ambjentin shëndoshtë shekullor të fesë katolike dhe vlerave  familjare tipike shqiptare. Pra, të guximit, të optimizmit dhe të patriotizmit që në këtë përjetim u  paguan me sakrifikimin sublim te gjyshit Pjetër Zekut me shokë.

4. Një tjetër vlere thelbësore që une mendoj se këtë veper e bën edhe më të vlefshme, sikurse e kam theksuar më pare, është autenticiteti i tregimit të ngjarjeve. Shpalosi disa mendime: 

Autenticiteti i autorit është shumë i vërtetë dhe i pa përpunuar. Unë kisha me thënë që eshtë i pa filtruar dhe i zhveshur nga çdo shtesë e pa nevojshme, faktike, bazuar në fakte dhe e përjetuar në jetën e autorit.

Unë gjithashtu mendoj se tregimet e ngjarjeve autentike dhe të vërteta të autorit Camaj, është çdo gjë që nevojitet për një pëshkrim të ndodjeve personale. Mbasi lexova librin me vëmendje, porsi kur një student që lexon tekstet para një provimit të rëndësishëm duke shënuar gjërat më të rëndësishme, unë jam bindur se Porosia e Kullës,  është një prodhim i gatuar në një zjarr të ndezur dhe shpërthyes emocionesh, pritshmërish dhe ëndrrash të një jetë të vërtetë. Fatbadhësisht, mendoj unë, produkti apo rezultati i fundit është, asgjë tjetër përveç se tregimit i një jetë të dhimbshme por edhe trijumfuse e një studiuesit të përkushtuar dhe një shkrimtarit të shkathët dhe të merituar. Më fund unë mendoj se për pa autenticitet të librit nuk do të egzistonte mundësia e një lidhje reale mes librit, pra ngjarjeve dhe lexuesit, dhe nuk do të kishte një ndikim të thellë dhe domethënës për lexuesin.

 Gjithnjë në temën e autenticitetit, shpresoj se nuk bëj gabim nëse theksoj se tregimet e jetës, pra memuarët dhe autobiografitë janë themelet dhe shtyllat e shëndoshta dhe të pazëvendësueshme  të qytetërimit judeo-kristian perëndimorë, dhe në të njëjtën kohë themelet dhe pasuria kulturore dhe shpirtërore e trashigimisë së shoqërisë shqiptare.

Legjendat, mitet, tregimet e vjetra dhe ato më të rejat në letërsinë shqipe na informojnë dhe në një mënyrë na detyrojnë që të kthehemi në të kaluarën për ta shikuar dhe rishikuar, dhe mbi të gjitha për të mësuar nga ajo. Këtë autori Camaj e ka arritur pa asnjë dyshim! Historianët dhe studjuesit e letërsisë do të mund t’u referohen shkrimeve apo burimeve të tilla. Duke e përfunduar mendimin tim mbi Porosinë e Kullës, jam i bindur se Dr. Camaj na thërret apo kisha me thënë lëshon një kushtrim: “nëse doni të vërtetën, duhet te shikoni mbrapa, duhet të konsideroni dhe të shpalosni të kaluarën e vërtetë. Dhe më në fund duhet që nga ky shikim kritik të mësojmë.”

Mirëpo, unë kisha me shtuar që për ta shikuar të kaluarën dhe për ta përjetësuar atë në letër duhet kurajë dhe bindje, duhet besim dhe përkushtim, dhe mbi të gjitha duhet që neve mos ti frikësohemi të vërtetës dhe për këtë arsye unë mendoj se Porosia e Kullës është vepër e çmuar e letërsisë shqipe dhe sidomos historiko-didaktive.

Urime autorit!

“Evropa po shpejton: mund të bëhet e ardhmja e inteligjencës artificiale”

Nga MASSIMO GAGGI

New York: “Amerika ndryshon, Kina kopjon, Evropa rregullon. Në botën e teknologjisë ndigjohet vazhdimisht e ka diçka të vërtetë. Por është një fotografi statike. Gjërat ndryshojnë me shpejtësi: mbas tre vitesh Kina nuk do të ketë më nevojë të kopjojë dhe shpejtimi I jashtzakonshëm I aftësive kompiuterike i ofruar nga mikroproçesorët e rinj, do t’I japë Evropës, që nga viti i ardhshëm mundësinë për të fituar terren”. Themeluesi i iGenius, i të parit unicorn Italian (start up që kalon vlerën e një milliard dollarësh, sipërmarrësi milanez me ogjinë shqiptare, Uljan Sharka, sapo ka përfunduar një marrëveshje me Nvidian për të sendërtuar në Itali superkompiuterin Koloseum në veprim që nga mesi i vitit 2025. Do të jetë, shpjegon, “fabrika e inteligjencës artificiale” m’e fuqishmja e Evropës në sajë të çipeve të rinj Blackwell.

Çfarë do të bëni? Përse Italia e jugut për një data qëndër aq ambicioze?

“Në Jugë kemi gjetur kushte të favorshme, si energjinë nga burime të ripërtërimëshme, të papërdorëshme nga ndërmarrjet vendore. Me proçesorët e rinj hopi përpara është tronditës: 30 herë më i fuqishëm, me një harxhim energjie 5 herë më të të ulët. Do të kemi rreth njëqid herë fuqinë e kompiuterit evropian më të vlefshëm sot. Konkretisht: me Koloseumin iGenius mund të realizojë aplikime shumë më të përparuar se AI në fusha që kërkojnë besueshmërinë më të madhe dhe saktësi, që nga shëndetësia tek sektori publik. Do të jetë një këmbim i vërtetë i arketipit.”

Amerika duket e paarritëshme në digjitalen: ka epërsi të pandreqëshme sa i përket aftësisë së ripërtëritjes, përmasave të big tech, talenteve, financës. Ndërsa ju mendoni se Evropa mund të kthehet protagoniste megjithë caqet e saj teknologjike dhe energjitike, copëzimin politik, kulturor, gjuhësor. Si mund t’i a arrijë?

“Shtetet e Bashkuar sot mbizotërojnë, por në teknologji gjërat mund të ndryshojnë, veçanërisht në çastet e kthesave. E ne jemi në fillimin e qarkut të tretë të ekonomisë digjitale, mbas atyre të viteve Tetëdhjetë e të atij të nisur në 2000. Open AI mund të jetë edhe si Olivetti i qarkut të parë, me që paguan shpenzimet e kërkimeve për të gjithë. Vipat e tjerë ndjekin e kopiojnë. Atëherë Olivetti bëri një kompiuter revolucionar. Pastaj arriti Hewlett Packard, më i fuqishëm. Sendërtoi shpejt një kopie të Programit 101: një kompiuter që kushtonte më pak, por ishte më me rendiment. Është pak a shumë ajo që bëjnë sot Google, Microsoft e Amazon me Open AI. Por është ende e nivelit të dytë. 40 vite më parë i treti që erdhi mbas Hp dhe përforcoi tregun me cilësinë dhe stilin e tij. Evropa mund të tundohet të bëhet Apple e brezit të ri. “

Synim ambicioz për një kontinent në vonesë e të copëzuar.

“Shpejtimi teknologjik dhe fuqizimi që do të jetë në industrinë e ShBA do të krijojnë hapësira për Evropën që mund të ndërtojë një alternativë mbi karakteristikat e saj edhe politike e kulturore, përfshirë edhe aftësinë për të normalizuar. Kështu si Apple, Evropa mund të zhvillojë një model alternativ. Ndoshta jo më të mirë, por tërheqës, sepse të bazuar mbi besimin: një faktor gjithënjë e më shumë të rëndësishëm. Përdoruesi mund të zgjedhë një model evropian sepse është më i mbrojtur: besueshmëri që mund të kompensojë edhe ndonjë vonesë. Dhe kemi gjithmonë 35% të tregut botëror”.

Në një Evropë mozaik Vëndesh e ndërmarrjesh, me kryqëzime gjuhësh e kulturash të ndryshme, kush mund të bashkojë duke shtyrë drejt kësaj arritjeje?

“Jo qeveritë dhe as BE, duke mbajtur parasysh shpejtësinë e teknologjisë: duhen aktorë privatë që të bashkohen. Sigurisht duhen shkëndija për t’i aktivizuar. Është ajo që duam të bëjmë neve: të tregojmë se është e mundur të jesh ambicioz. Sapo lajmëruam Koloseun jemi kontaktuar nga sipërmarrje të cilat nuk kishim besuar kurrë se do t’i kishim takuar.”

Gjithshka pa mbështetjen e shteteve?

“Mbështetja publike duhet por jo me ndihma. Kur më ofrojnë kontribute falas përgjigjem: më mirë një shtet që digjitalizohet e blen prodhimet tona.”

Për juve copëzimi i i Evropës ndërmjet gjuhësh e kulturash të ndryshme, deri këtu element dobësie, a do të bëhet element fuqie, si?

“Përzjerja e kulturave dhe gjuhëve të ndryshme çiftohet me kërkesën e AI, që mund të zhvillohet vetëm nëse ushqehet nga një ndryshueshmëri e madhe të dhënash. Për këtë nëse provon të stërvitësh modelet me të dhëna sintetike, të krijuar në laborator për të zëvendësuar mbarimin e atyre të gjindëshme në internet, nuk krijon inteligjencë: janë të sheshta, të shkruajtura në një gjuhë të vetme, të përsëritura. Krijimtari e copëzim krijojnë ndryshueshmëri që bëhet më inteligjencë. Nëse Evropa kupton se mund të ketë dobi nga kjo ndryshueshmëri dhe e bashkon me përçapjen e saj në respekt të të drejtave njerëzore që ka nisur me AI Akt, mund të krijojë një AI më të mirë, një inteligjencë në të cilën të mund të besohet. E kjo mund të kthehet në një markë si për ushqimet e disa sektorëve industrialë: konsumatori mund të zgjedhë forcën e ShBA ose një ekosistem evropian më të besueshëm e më të kontollueshëm.”.

“Corriere della Sera”, 16 dhjetor 2024

E përktheu: Eugjen Merlika

Satirë nga Rafael Floqi/

Nëse e keni humbur, orientimin mos u shqetësoni – Venecia na ka ofruar një kurs të shpejtë mbi ligjin dhe politikat shqiptare, dhe ne jemi këtu për ta thjeshtuar këtë për ju. Historia fillon me një vendim të Gjykatës Kushtetuese që kishte të bëjë me një nga personazhet më të njohura të politikës shqiptare, ish-ministren Olta Xhaçka, dhe kaq sa duket, kjo është vetëm pjesa më e vogël e dramës ligjore që po zhvillohet para syve tanë, kur mandate i saj ka veç disa muaj jetë.

Në një kohë kur çdo ditë kalon pa asnjë të re nga e “përhumbura” Gjykatë Kushtetuese, socialistët kanë gjetur një mënyrë brilante për të ndaluar çdo përpjekje që i kërkon të dërgojnë mandatin e Olta Xhaçkës për interpretim. Ata thonë: “Askush nuk na detyron”, duke shtuar me një entuziazëm të papërshkrueshëm që ata janë plotësisht të lirë të bëjnë ligjet sipas këndvështrimit të tyre – jo për të zbatuar ligjet sipas kushtetutës, por për t’i interpretuar ligjet siç u duhet.

Që prej dy vitesh, ky kalvar ligjor ka qenë një prej aktiviteteve më të këndshme për mazhorancën.

Çështja e Olta Xhaçkës është kthyer në një shfaqje të përhershme të zvarritjes së procedurave, me një “fjetje” të thellë të institucioneve që duken sikur kanë rënë në koma. Kur u botua opinioni i juristëve të Komisionit të Venecias, socialistët që nuk e kanë patur shumë merak që të ndiqnin ligjin, po i dhanë një përkufizim të ri shprehjes “interpretim”. Për ta, Komisioni i Venecias mund të ketë thënë gjithçka, por interpretimi është vetëm një sugjerim, jo një urdhër.

Venecia dhe kushtetuesja. Një flirt i pashpjegueshëm

Për ata që kanë humbur lidhjen me realitetin, Venecia ka dhënë mendimin e saj, dhe si gjithmonë, ky mendim është më shumë se një rekomandim – është një lëndë e fortë për diskutim, një dokument të cilin politika shqiptare e ka zgjedhur ta shfrytëzojë sipas dëshirës. Për ata që e kanë ndjekur ngjarjen nga afër, kjo histori ka bërë rreth një vit, që është shndërruar në një “telenovelë” kushtetuese, ku secila pale, mundohet të gjejë paragrafin që i përshtatet më së miri për ta pasur fitoren në dorë.

Nga njëra anë, Spiropali (përfaqësuesja më e shquar e qeverisë), e cilësoi opinionin e Venecias si një “përkrahje për qëndrimet e rilindjes” duke theksuar se deputetët socialistë nuk mund të urdhërohen nga Gjykata Kushtetuese. Dhe kush mund t’i thotë jo një mendimi të tillë, veçse asaj që njihet si Kushtetuta e Shqipërisë, një dokument që për ata që kanë humbur orientimin, është veçse një pengesë në rrugën për të “bërë politikë” sipas qejfit.

Nga ana tjetër, opozita, që në një moment të caktuar të historisë do të jetë gjithmonë e vendosur në anën e drejtësisë, nuk mund të kishte lënë këtë mundësi pa e shfrytëzuar. Gazmend Bardhi ka shpallur fitore, duke pohuar se Komisioni i Venecias e ka mbështetur qëndrimin e opozitës, duke theksuar se vendimet e Gjykatës Kushtetuese duhet të respektohen pa ndonjë kompromis me shumicën parlamentare. A ka më ndonjë dyshim për këtë? Po ose jo…?

Gjithçka që duhet të dini për të kuptuar seç tha Venecia

Për ta pasur sa më të thjeshtë, socialistët kanë shpikur një metodë që mund të quhet: “Ne i bëjmë ligjet, ndaj ligjet nuk mund të na bëjnë ne”. Ky është një shqetësim i natyrshëm, sepse, kur ligjet e tjerë kërkojnë të japin një opinion, mazhoranca ka një përgjigje “përgjithmonë të papranueshme”: “Kuvendi është më i fuqishëm se Kushtetuesja”, duke mos lënë vend për ndonjë diskutim të mëtejshëm.

Në opinionin e Venecias është shprehur qartë se Kuvendi duhet t’i bindet Gjykatës Kushtetuese dhe të çojë për interpretim mandatin e deputetes Olta Xhaçka. Por socialisti i mençur i di më mirë, dhe ka shpallur se: “Kush na detyron ne?” – për të theksuar se nuk janë të detyruar të bëjnë asgjë që nuk e duan, pasi ligjet janë vetëm një sugjerim.

Për më tepër, socialistët mbajnë një interpretim të dyfishtë të çdo situate. Ata lexojnë një paragraf nga opinioni i Venecias që flet për “lirinë e votës së deputetëve” dhe menjëherë e përdorin si flamur. Në këtë mënyrë, ata e konsiderojnë si një mundësi që deputetët mund të votojnë si të duan, duke shmangur çdo përgjegjësi ligjore të detyrueshme për ta çuar çështjen përpara. Dhe kështu, “liberalizimi” i mendjes së deputetëve nuk ndalet kurrë, sepse gjithçka është në emër të lirisë individuale!

Mbi të gjitha, kur një çështje është kaq e ngatërruar dhe e komplikuar, kush mund ta ndalë një grusht deputetësh që vendosin se ligji që është aty për t’u përdorur, por nuk është i domosdoshëm?

Në këtë rast, Komisioni i Venecias ka dhënë një opinion të qartë dhe konkret për rastin e Olta Xhaçkës, duke thënë se Kuvendi duhet të zbatojë vendimin e Gjykatës Kushtetuese dhe të çojë mandatin për interpretim. Por, siç mund të pritej, socialistët e lexojnë këtë thjesht si një sugjerim, dhe jo si një detyrim ligjor. Kjo ka qenë një mundësi për t’u mburrur me devizën e famshme: “Ne mund të injorojmë çdo gjë, dhe gjithçka është nën kontroll.”

Komisioni i Venecias është shprehur në mënyrë të pakundërshtueshme, duke thënë që Kuvendi është i detyruar t’i bindet vendimeve të Gjykatës Kushtetuese. Por, kujdes! Socialistët kanë një interpretim të veçantë të fjalëve “detyrim” dhe “zbatuar”, dhe siç duket, këto fjalë nuk janë pjesë e fjalorit të tyre të zakonshëm.

Venecia: Kush ka të drejtë?

Tani, për të kuptuar se kush ka të drejtë – Spiropali që do ta lexonte Venecian si një përkrahje për autoritetin e saj të pakontestueshëm, apo opozita që do të shfrytëzonte çdo mundësi për të shtuar pikë politike, mund të themi se çështja është e thjeshtë, por e turbullt. Nëse i referohemi paragrafit 22 të Venecias, komenti është më i thjeshtë se ç’duhet: “Zbatimi i vendimeve të Gjykatës Kushtetuese nuk duhet të kushtëzohet nga votimi i shumicës parlamentare”. Po, kjo mund të tingëllojë si një fitorja e opozitës, por në të njëjtën kohë është një thirrje për respektimin e shtetit të së drejtës.

Kjo do të thotë se, ndonëse deputetët nuk mund të urdhërohen se si të votojnë, ata nuk mund të shkelin Kushtetutën dhe të bojkotojnë vendimet e Gjykatës Kushtetuese. Nëse kjo do të thotë që ata duhet të dërgojnë çështjen e Xhaçkës në Gjykatën Kushtetuese. Ashtu qoftë! E thënë ndryshe, përpjekjet e qeverisë për të vonuar këtë proces janë të pakuptimta dhe vetëm sa rrisin suspensën.

Pse Venecia është e rëndësishme?

Çfarë na mëson kjo? Po, politika është një art i madh i manipulimit, por ka disa rregulla që nuk mund të injorohen pa pasur pasoja. Venecia ka lënë një mesazh të qartë: Kuvendi duhet të respektojë vendimet e Gjykatës Kushtetuese, përndryshe do të humbasë çdo kuptim të Kushtetutës dhe shtetit ligjor..

Në fund të ditës, edhe pse kemi mundësi të shohim politikën si një lojë ku fitorja vjen nga kush ka mundësinë të bëjë më shumë përpjekje për të interpretuar ligjin në favor të vet, ky verdikt i Venecias është një tërheqje e tërthortë vëmendje për të gjithë ata që duan të manipulojnë me Kushtetutën – sepse ligji nuk është për lojë, dhe as politikanët e Shqipërisë nuk mund ta bëjnë këtë.

Kështu që, ndërkohë që Venecia është duke rrotulluar kokën për të kuptuar ku shkojmë, ne shqiptarët socialistët e kanë gjetur përgjigjen më të thjeshtë: “Kuvendi është ligji, dhe ligji është Kuvendi! Mbi të gjitha, kur një çështje është kaq e ngatërruar dhe e komplikuar, kush mund ta ndalë një grusht deputetësh që vendosin se ligji është aty për t’u përdorur, por nuk është i domosdoshëm për ta?

Skender Karaqica/

Këngëtarja Parashqevi Simaku ka mbetur në rrugë dhe pa kulm mbi kokë në Nju Jork! Këngëtarja Parashqevi Simaku erdhi në Amerikë dhe në ëndrrat e saj kishte të bëhet pjesë e skenës në Hollivud. Kjo ëndërr mbeti në dhomat e gjumit e ajo e vazhdoi jetën në metropolet e Amerikës, ku u martua me një amerikan. Huqet e jetës e bën të vetën kur e reja shqiptare u divorcua nga burri i saj amerikan, duke lënë një djalë të lindur në këtë martesë. Udhët e jetës për Parashqevi Simaku morën kahje tjetër, ku vetmia dhe fryma urbane moderne amerikane e bën të përgjumur dhe humbja e shpesës për jetë. Në dritat e qytetit milionësh të Nju Jorkut, këngëtarja shqiptare humbi themelet e shtëpisë, të familjes dhe
ana tjetër e pentagramit të këngës së lehtë-popullore në këtë errësisë nuk ishte më vetvetja.

Këtu ndalet pentagrami i këngës shqiptare!

Çfarë po ndodh me jetën e trishtë të Parashqevi Simaku në Nju Jork, ku, siç vë në spikamë në lajmin e tij përmes kamarës së televizionit Klan në Tiranë, gazetarei Blendi Favziu, jeta e saj është bër e trishtë, pa shtëpi, pa familje e vetme, ku, siç thuhet me zhargonin amerikan (homles) të rrugëve në Nju Jork…! Huqet e jetës nganjëherë shembin shpirtëra njerëzish, humbin dikah e mbrapa u shkojnë hijet e gjurmët që kanë lënë për të tjerët. Për jetën e këngëtarës shqiptare, pentagrami i këngës së bukur dhe vokali i saj u bë një klithmë në udhët e Nju Jorkut: Nuk kam më zë vokal e as pentagram për këngën shqiptare, sikur u thotë shqiptarëve Parshqevi Simaku, tashti e vetmuara në jetë…!

Në paraqitjen e tij Blendi Fevziu, hedh dritë për fatin e Parashqevi Simaku me shpirt të trazuar e gjendje të trishtë, që më nuk kanë vlerë fjala e përkrahjes nga shqiptarët për ta marrë në shtëpitë e veta, ku ajo ka kundërshtuar dhe është nisur dikah me vetminë…!Ajo tashti nuk ka shtëpi, nuk ka kulm mbi kokë dhe nuk dihet se çfarë do të jetë e nesërmja në udhët e Nju Jorkut. Për katrahurën e dhimbjes për këngëtarën tonë nuk janë në dijeni familja e saj në Tiranë, thotë Blendi Fevziu.

Jeta shkruan romane, Pararshqevi Simaku, bëhet përsonazh i dhimbjes shqiptare dhe i bëjmë thirrje diasporës shqiptare në Amerikë dhe Ambasadës së Shqipërisë në Washington, që për këngëtarën të nisin aksionin e ndihmës për të shpëtuar nga jeta pa adresë e pa shpresë, duke ia krijuar kushtet për kthimin në Shqipëri dhe akordimin e një pensioni të artistit të këngës shqiptare.

Kemi dhimbje për artistën e këngës! Kjo është jeta do të thoshin francezët! Vokali i bukur dhe pentagrami i Parshqevi Simaku ka mbetur veçse koncertët muzikore, festivalet në Tiranë dhe kujtimet tona pa duartroktije frenetike…!

Jeta shkruan romane për Parshqevi Simaku në Nju Jork!

(Çikago, dhjetor, 2024)