Shkup, 21 nëntor 2023 – Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve në Shkup prezantoi të martën veprimtarinë e fundit botuese të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave të Shtetit Shqiptar, në kuadër të manifestimit kulturor – shkencor “Ditët e alfabetit – 2023”. Me këtë rast, u përuruan katër botime, që objekt trajtimi dhe referimi kanë dokumentet arkivore, ndërsa u ekspozuan edhe dokumente dhe fotografi të ngjarjeve e personaiteteve që janë të lidhura drejtërdrejtë me Kongresin e Alfabetit (1908). Në fjalën e tij të rastit, drejtori i ITSHKSH-së, prof. dr. Skender Asani vlerësoi bashkëpunimin institucional mes Institutit të Trashëgimisë dhe Drejtorisë së Arkivave të Shqipërisë, të cilat sipas tij kanë reflektuar frymën e bashkëpunimit si tek institucionet tjera ashtu edhe tek masat e gjera. “Ky model fuzionimi, që prej disa viteve kanë ndërtuar institucionet tona me relavancë, ka reflektuar edhe më gjerë dhe ka bërë të mundur që sot shqiptarët, pavarësisht hapësirave gjeografike ku ata jetojnë, të shënojnë dhe organizojnë bashkë aktivitete shkencore e kulturore dedikuar Kongresit të Alfabetit”, nënvizoi Asani.

Sakaq, drejtori i DPA-së, Ardit Bido, u shpreh i lumtur që në Shqipërinë e post tranzicionit kanë filluar të rimarrin vëmendjen e duhur edhe përvjetoret që lidhen me ngjarje të rëndësishme të kombit. “Më vjen mirë që me kalimin e viteve, këto ngjarje fillojnë e shënohen jo vetëm thjeshtë si shënim datash e përvjetoresh, por si aktivitete brenda një kontekstualizimi për rëndësinë që kanë në të sotmen ato akte dhe vendime patriotike, për bashkimin e kombit”, u shpreh Bido.

Gjatë sesionit të prezantimit të veprimtraisë botuese të DPA-ës, dr. Endrit Musaj referoi për librin “Manual tekniko-praktik për dokumentet dhe arkivat në Shqipëri”; Myrteza Sharra për librin “Musine Kokalari në dokumentet arkivore (Përmbledhje dokumentesh)”; Vera Lushaj për librin “Dokumente të reja arkivore për Bajram Currin”; si dhe Armando Boçe për “Dokumente mbi marrëdhëniet e PPSH-së me partitë dhe lëvizjet marksiste-leniniste jashtë kampit socialist (Përmbledhje dokumentesh)”.

Në pjesën e dytë të aktivitetit u shpalos ekspozita dokumentare dhe fotografike “Një Komb, një ABC”. Krahas, rëndësisë historike, simbolikës por edhe kërshërisë që kanë në vetëvete ngjarje të tilla, ekspozita ka edhe rëndësinë praktike. Dokumentet dhe fotografitë, që deri vonë kanë qenë privilegj vetëm i studiuesve dhe historianëve, të cilët kanë kryer studime mbi ato ngjarje, tanimë janë të prekshme edhe për publikun e gjerë.

Manifestimi “Ditët e alfabetit – 2023”, mbyllet nesër me shënimin solemn të këtij përvjetori, me aktivitete që do të zhvillohen në ITSHKSH dhe Muzeun e Alfabetit në Manastir.

Nga dr. Sadik Elshani

Fotot: Eva Dori, gazetare/

Tashmë ka shtatë vite që shoqatës sonë i është shtuar edhe një veprimtari e rëndësishme që zhvillohet në Philadelphia dhe përkon bukur me festimet tona të 28 Nëntorit, Ditës së Flamurit: Është pjesëmarrja jonë në paradën “Holmsburg – Mayfair Thanksgiving Parade”. Kjo paradë që nga viti 1976, viti i saj i themelimit, organizohet në Northeast Philadelphia (Filadelfia Verilindore) përgjatë Frankford Avenue, një rrugë e gjërë në këtë lagje, e përshtatshme për veprimtari të tilla. Në këtë paradë parakalojnë grupe të ndryshme: politikanë vendorë e në nivel të qytetit e shtetit, organizata, shoqata, biznese vendore, grupe artistike, banda muzikore shkollore, etj. Këtë vit parada u zhvillua ditën e diel, më 19 nentor, një ditë e ngrohtë e me diell, kohë mjaft e përshtatshme për marshim. Moti i mirë na siguroi edhe një pjesëmarrje masive me plot entuziazëm e paraqitje dinjitoze të komunitetit tonë. Numri i pjesëmarrësve të grupit tonë, nxënësve të shkollës shqipe, prindërve, anëtarëve të shoqatës e pjesëtarëve të komunitetit ishte i lakmueshëm. Ne gjithmonë e presim me padurim e me shumë entuziazëm pjesëmarrjen tonë në këtë Paradë. Siç duket po në të njejtën mënyrë e presin edhe banorët e kësaj zone: të dyja anët e rrugës nëpër të cilën zhvillohej Parada ishin mbushur me plot qytetarë të hareshëm, të cilët me fytyra të qeshura i përshëndesnin të gjithë pjesëmarrësit, vallëzonin nën ritmin e këngëve dhe valleve të grupeve, bandave muzikore pjesëmarrëse. Sidomos i pëlqejnë ritmet dhe dinamizmin e këngëve e valleve tona nga të gjitha trojet shqiptare. Tani siç duket ata janë familjarizuar mirë me paraqiotjet tona dhe e dinë çka të presin nga ne. 

Parakalimin tonë gjithmonë e shoqërojnë këngët dhe vallet tona: këngët patriotike që këndohen për nder të 28 Nëntorit, si dhe këngët: “Xhamadani vija – vija”, “Mora fjalë”, “Kuq e zi”, etj. Grupit tonë  i printë një makinë e kuqe si ngjyrat e flamurit tonë, e drejtuar nga Edi Papaj, ku ishte vendosur edhe qendra e zërit. Kjo paradë për ne është një rast i mirë për t’u paraqitur para qytetarëve të Philadelphias, veshjet (kostumet) tona shumëngjyrëshe kombëtare nga të gjuitha trojet tona etnike, muzikën dhe vlerat tona kombëtare, për ta bërë të njohur shoqatën dhe bashkësinë (komunitetin) tonë që tani është bërë një pjesë e organizuar e jetës së qytetit të Philadelphias. Nxënësit e shkollës shqipe “Gjuha Jonë”, që drejtohet nga shoqata “Bijtë e Shqipes”, ishin veshur me veshjet e bukura kombëtare dhe së bashku me prindërit e bashkëkombasit e shumtë marshonin të shoqëruar nga këngët e vallet shqiptare, ku mbizotëronin ato me motive atdhetare, duke filluar nga Himni ynë Kombëtar që gjithmonë i prinë marshimit të grupit tonë. Gati të gjithë pjesëtarët e grupit tonë mbanin në duar dhe valvisnin flamujt kuqezi dhe ata amerikanë. Kënga dhe vallja shqiptare jehonte në të katër anët e kësaj pjese të qytetit, përcjellësit e shumtë të kësaj parade i pëlqenin shumë kostumet tona me ngjyra vezëlluese e të stolisura e të dizejnuara me plot shije. Ndërsa shumë prej tyre me gjeste me duar e me lëvizje trupore u bashkoheshin ritmeve plot dinamizëm të muzikës sonë. Në pikën e fundit ku mbaronte parada të gjitha grupet shfaqnin një program treminutësh, ndërsa grupi yne vallëzonte nën ritmin e valleve tona popullore, mjaft dinamike e ritmike. Konferencierët (paraqitësit) bën edhe një paraqitje të shkurtër për shoqatën tone dhe misionin e saj. Paraqitja jonë edhe këtë vit, si edhe viteve të tjera, ishte mjaft dinjitoze dhe e organizuar mirë dhe të gjithe mezi që po presim për paradën e ardhshme, sidomos fëmijët, për të cilët kjo duhet të jetë një përvojë e mirë jetësore dhe atdhedashuri, krenarie kombëtare. 

Për këtë organizim të mirë meritat i takojnë kryesisë së shoqatës “Bijtë e Shqipes” dhe mësuseve tona të përkushtuara: Rajmonda Bardhi, Irini Zenelaj, Rudina Bani, Afërdita Muzhaqi dhe Mimoza Sotiri, të cilat së bashku me prindërit ishin kujdesur që fëmijët të dukeshin sa më bukur në veshjet tona kombëtare. Këtu duhet vlerësuar edhe puna e gazetares, Eva Dori, e cila me plot profesionalizëm e përkushtim ka bërë shumë fotografi e inçizime gjatë tërë rrugëtimit të kësaj parade. Ditën e diel ne i zhvillojmë mësimet në shkollën tonë shqipe, por pjesëmarrja e nxënësve në këtë paradë ishte një mësim i mirë atdhedashurie, historie, krenarie kombëtare. Jo çdo gjë e vlerë mësohet vetëm nga librat, por edhe nga përvoja jetësore, shembulli i njerëzvë që punojnë, sakrifikojnë për të mirën e kombit e atdheut.

Philadelphia, më 19 nëntor, 2023

Sadik Elshani është ish-kryetar i shoqatës “Bijtë e shqipes”.

Faton Bislimi publikon programin për LDK-në e Vlerave Themeltare dhe Idealeve Kombëtare

Dr. Faton Bislimi, ish-deputet i LDK-së dhe pretendent për kreun e partisë, ka publikuar programin e tij për LDK-në e vlerave themeltare dhe idealeve kombëtare. Programi i publikuar nga ish-deputeti Bislimi përmbanë konceptin ideologjik dhe filozofik që ai beson se i takon dhe duhet ta ruaj LDK-ja, vlerat themeltare të partisë, si dhe orientimet programore.

I hartuar me një vizion të kjartë djathtistë në frymën e rugovizmit, si djathtizmi më autentik kombëtar, programi i ish-deputetit Bislimi pasqyron edhe vlerat themeltare të LDK-së si lojaliteti, durimi, kurajo, por edhe konservatorizmi e inkluziviteti.

“Unë besoj në vlerat e përbashkëta që duhet të ofrojë LDK-ja. Besoj dhe angazhohem për secilin që e sheh LDK-në si strumbullar të zhvillimeve pozitive për shtetin dhe kombin. Besoj në vendin meritor dhe vlerësimin adekuat që duhet dhënë për secilin që nuk kurseu asgjë nga vetja për të mirën e vendit përmes LDK-së. LDK-ja e vërtetë është ndërtuar e mbajtur nga puna vullnetare e aktivistëve të saj, nga kontributdhënësit e përkrahësit pa asnjë kusht, nga ai mësuesi e ajo mjekja që punonin pa kompenzim, nga ai ushtari i lirisë që luftën e bënte për shtet e jo për pushtet, nga ata mërgimtarët tanë që ndanin jo vetëm kafshatën e gojës por edhe gjithëcka tjetër që u kërkohej, vetëm e vetëm për ta mbajtur në këmbë idenë e shtetit të lirë e të pavarur të Kosovës. E kjo ide ishte frymëzimi i krejt Kosovës. Kjo ide e lirisë e pavarësisë, anipse fillimisht dukej e pamundur, u bë realitet, u arritë nën lidershipin e Presidentit Rugova dhe njerëzve më intelektualë e të urtë të kohës, disa prej të cilëve, fatkeqësisht, u likuiduan mizorisht nga dorë e zezë antikombëtare edhe pas agut të lirisë,” është shprehur Bislimi.

Tutje, ai ka thënë se “Reforma që unë do e preferoja është zhvillimi. Zhvillimi i ka dhimbjet e veta, por domosdoshmërisht sjellë edhe sukseset e veta.” Në kuadër të kësaj reforme, ja disa nga pikat kyce të elaboruara në programin e Bislimit:

Anëtarët si Hisedarë

Është themeltare për mua vendimmarrja gjithëpërfshirëse dhe llogaridhënja. Përgjegjshmëria para anëtarëve të LDK-së duhet të jetë e barazvlefshme me llogaridhënjen para strukturave e organeve të partisë. Të dyja këto koncepte fuqizohen skajshmërisht kur anëtarët e LDK-së janë ata që përcaktojnë jo vetëm liderin e partisë, por edhe liderin e degës, nëndegës, përmes votimit të drejtpërdrejtë. Në linjë me sistemin e “primaries” në demokracinë partiake në SHBA, do jenë anëtarët e regjistruar të LDK-së ata që përmes votimit të drejtpërdrejt do zgjedhin kryetarin e partisë, dhe kryetarët e degëve e të nëndegëve të partisë. Në këtë mënyrë, ne e sjellim vendimin më të rëndësishëm për LDK-në direkt në duartë e vet anëtarëve të saj.

Mërgata Përfaqësohet Dinjitetshëm

Roli i mërgatës, jo vetëm për LDK-në, por edhe për krejt Kosovën, është i pakompenzueshëm. Por, për të inkuadruar mërgatën më shumë në LDK, pos përkrahjes së vazhdueshme të degëve në mërgatë nga qendra, një pozitë e Nënkryetarit të LDK-së do rezervohet për ta, si dhe të paktën 10% e listës për zgjedhje paralamentare do rezervohej po ashtu për të nominuar nga degët në mërgatë. Tutje, në momentin që LDK do vinte në qeveri, të paktën një pozitë Ministrore apo dy pozita të Zëvendësministrave do përcaktoheshin nga anëtarësia dhe degët tona në mërgatë.

Kandidatët për Zgjedhje Përcaktohen nga Anëtarësia

Është në linjë me sistemin zgjedhor brendapartiak në SHBA dhe shumë demokraci tjera që kandidatët e partisë për garë lokale apo nacionale – pra për Kryetar Komune dhe Deputet – të përcaktohen nga vet anëtarët e LDK-së përmes një procesi zgjedhor të brendshëm (“primaries”). Kjo do ndihmonte shumë në përcaktimin e kandidatëve që kanë potencialin më të madh për të arritur fitoret elektorale, dhe njëkohësisht, do përjashtonte mundësinë e nominimeve për gara të individëve që mund të favorizohen nga kryetarët e degëve apo kryetari i partisë, por të cilën nuk e gëzojnë përkrahjen apo preferencën e antërarësisë.

Tek orientimet programore, Bislimi është përqëndruar tek zhvillimi ekonomik përmes ekonomisë së lire të tregut, dhe në fokus ka vendosur atë që njihet si “poverty trap,” apo “kurthi i varfërisë” dhe mënyrat e si luftohet kjo. Mandej ka potencuar edhe krijimin e Fondit Nacional të Ekselencës përmes së cilit do iu mundësohej përkrahja direkte edhe financiare talentëve të rinjë të vendit në secilën fushë të artit, shkencës, e sportit. Kurse, tek diplomacia, Bislimi ka vënë në pah rolin e diplomacies publike të ndërlidhur ngusht edhe me rolin e mërgatës sonë si aset i pacmuar për vendin, duke u përcaktuar edhe “për krijimin e posteve të “ambassador-at-large,” për cështje të ndryshme tematike ndërkombëtare,” që do ia mundësonin Kosovës involvimin në shumë organizata ndërkombëtare e rajonale edhe në këtë kohë sa ende nuk është anëtare e plot e tyre.

Në fund, të programit 50 faqesh, Bislimi është përmbledhur një biografi e shkurtë e tij, ku jepen detaje mbi të arsimimin, përvojën profesionale, dhe cmimet e shumta ndërkombëtare të fituara nga ai. Aty spikatet lidhshmëria e Bislimit dhe përvoja e tij në SHBA dhe sidomos me Kongresin e Senatin Amerikan. Por, edhe angazhimi i hershëm i Bislimit me dhe në LDK, që nga koha e Presidentit Rugova, e mandej deri tek gara lokale e vitit 2017 në Gjilan kur ai ishte bartës i listës së LDK-së, si dhe zgjedhjet parlamentare të 2019 e 2021 kur ishte kandidat i LDK-së nga Gjilani.

# # #

PROGRAMI I PLOTE: https://bislimi.org/FBislimiLDKKuvendiX2023.pdf

Nga Rafael Floqi

Opinioni mbi Kushtet e shpalljes së pavarësisë në Vlorë mund të ndryshojë në varësi të pikëpamjes dhe kontekstit të personit. Disa njerëz mund ta shohin këtë ngjarje si një moment historik dhe triumfal për popullin shqiptar, ndërsa të tjerë mund të kenë qasje më skeptike ose të ndryshme në lidhje me këtë periudhë. Nëse e shohim nga pikëpamja e atyre që e konsiderojnë një moment triumfal, mund të theksojmë se shpallja e pavarësisë në Vlorë në vitin 1912 ka qenë një akt i guximshëm i shqiptarëve për të rrëzuar sundimin otoman dhe për të themeluar një shtet të pavarur. Ky ngjarje ka pasuar një periudhë të gjatë kolonializmi dhe sundimit otoman, dhe shpallja e pavarësisë simbolizon dëshirën e popullit për liri dhe autonomi. Nga ana tjetër sfidat dhe vështirësitë që mund të kenë pasuar shpalljes së pavarësisë. Për shembull, pasi u shpall pavarësia, Shqipëria përballet me shumë sfida, duke përfshirë periudhën e Luftës Ballkanike dhe atë të Luftës së Parë Botërore. Për të formuar një opinion mbi Kushtet e shpalljes së pavarësisë në Vlorë, është e rëndësishme të kuptohet konteksti historik dhe politik i atyre kohërave, duke marrë në konsideratë të gjitha këndvështrimet dhe pasojat e një ngjarjeje kaq të rëndësishme për historinë e Shqipërisë.

Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë ka një rendësi të jashtëzakonshme, jo vetëm për popullin shqiptar, por edhe për historinë e Ballkanit dhe më gjerë. Kjo ngjarje ka ndikuar thellësisht në zhvillimet e mëvonshme politike, shoqërore dhe kulturore të Shqipërisë. Disa nga pikat kyçe të rendësisë së shpalljes së pavarësisë janë:

1. Liria dhe Pavarësia: Shpallja e pavarësisë shënon një moment thelbësor në historinë e Shqipërisë, duke i dhënë popullit shqiptar lirinë dhe autonominë për të vendosur për të ardhmen e tyre. Pas një periudhe të gjatë të sundimit otoman, shpallja e pavarësisë simbolizon shpresën dhe dëshirën për një shoqëri të pavarur.

2. Identiteti Kombëtar: Ky akt ka kontribuar në ndërtimin e identitetit kombëtar shqiptar. Shqiptarët janë bashkuar për të luftuar kundër sundimit otoman dhe për të krijuar një shtet të pavarur, duke ndezur ndjenjën e njësisë kombëtare dhe solidaritetit.

3. Inspirimi për Liri dhe Pavarësi në Rajon: Shpallja e pavarësisë në Vlorë ka shërbyer si burim inspirate për vende të tjera në rajon që kërkonin të përfitonin nga liria dhe pavarësia. Kjo ka ndikuar në ngjarje të tjera historike në Ballkan dhe ka shpërfaqur një frymë lufte për autonomi.

4. Themelimi i Shtetit Shqiptar: Pas shpalljes së pavarësisë, u themelua shteti shqiptar modern. Ky moment ka sjellë sfida dhe mundësi të reja për të ndërtuar një shoqëri dhe një shtet që bazohet në principtë e vlera demokratike.

5. Ndikimi Ndërkombëtar: Shpallja e pavarësisë ka çuar në njohjen ndërkombëtare të Shqipërisë si një shtet i pavarur. Ky fakt ka hapur rrugën për lidhje diplomatike, bashkëpunim ekonomik dhe ndihmë nga komuniteti ndërkombëtar.

Në përgjithësi, shpallja e pavarësisë në Vlorë ka qenë një ngjarje e rëndësishme për historinë dhe zhvillimin e Shqipërisë, duke lënë një ndikim thelbësor në identitetin kombëtar dhe rrugën drejt zhvillimit të shoqërisë së lirë dhe demokratike. 

Sot në këtë ditë të shënuar, të 111-vjetorit e shpalljes së Pavarësisë në Vlorë, përkujtohet me mirënjohje e respekt dhe patrioti Thanas Floqi, një nga firmëtarët e shpalljes së Pavarësisë. Ai ishte një nga intelektualët e njohur të kohës, krijues, e mbi të gjitha atdhetar i spikatur. Ai do të respektohet si i tillë ndër breza, pasi ka lënë gjurmë në historinë e vendit, veçanërisht në Cakran, ku punoi me përkushtim. Në stendat e Muzeumit Kombëtar në Tiranë kur sheh me vëmëndje firmëtarët e aktit historik të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë. Midis firmave të I. Qemalit, L. Gurakuqit e të tjerëve, më tërheq si magnet firma e Thanas Floqit, vëllait të Kristo. Floqit. Të them të drejtën diçka ndjej  një ndjenjë krenarie për këtë paraardhës timin të trungut tim familiar, që atëherë, atë ditë të 28 Nëntorit historik të 1912-tes, ishte vetëm 28 vjeç dhe qëndronte pranë plakut mjekërbardhë Ismail Qemali.

KUSH ËSHTË THANASH FLOQI

Thanas Floqi, në jetëshkrimin e tij shkruan: “Jam lindur në Korçë më 14(28) kallnor të vitit 1884. Kur isha dy vjeç, familja ime është shpërngulur nga Korça në qytetin Karvasara të Greqisë, pasi atje babai zhvillonte aktivitetin e tij tregtar: Mësimet fillore e mesatare i kreu në Mesolongji dhe universitetin për drejtësi në Athinë. Kur mbaroi juridikun, familja e tij jetonte në Korçë. Më pas shkon në Amerikë.. Atje njihet e bashkëpunon me Sotir Peçin, Fan Nolin, Kristaq Dakon, etj.. Në vitin 1908, Thanasi e kuptoi momentin historik ku ndodhej populli shqiptar, prandaj u hodh në luftë për çlirimin kombëtar… Më 1908, vjen në Vlorë, ku vetmohet puna që bëri me themelimin  drejtimin e orkestrës “Labëria”… e asaj kohe është dhe kwnga patriotike e kohës se robërisë turke, me titull “O trima luftëtarë”, kompozuar dhe me tekst te vet patriotit Thanas Floqi.

Po këtë vit takohet me Ismail Qemalin në Vlorë dhe e mbështet atë për deputet… Në vitin 1909, organizon e drejton hapjen e shkollave shqipe me 5 klasë në Korçë… këtu, vë për herë të parë në skenë dramën “Besa”…  Ndërsa puna për ngritjen e shkollës në Cakran, është një ndërmarrje me shumë vlerë e Thanas Floqit…

Thanasi i kreu të gjitha nivelet e arsimit, nga fillorja deri tek ajo e lartë, në Greqi, ku edhe u diplomua për drejtësi. Këtë mundësi e ka dhënë i ati, Vasili, i cili në atë kohë merrej me tregti. Në moshën 21-vjeçare u kthye në Shqipëri dhe më pas shkoi në Amerikë, ndërsa familja e tij ishte kthyer në Korçë. Në SHBA takoi shqiptarë të tjerë dhe mori pjesë në themelimin e shoqërisë patriotike “Mall i Mëmëdheut”, e cila më pas u shkri në shoqërinë “Vatra”. Aty u njoh me Sotir Pecin, Fan Nolin dhe Kristo Dakon. Pas tre vjetësh qëndrimi në Amerikë, Thanasi u kthye në atdhe, fillimisht në Vlorë (1908) dhe një vit më vonë, shkoi në Korçë, ku u emërua drejtor i një shkolle shqipe me pesë klasë. Në qytetin e Korçës botoi më 1909 veprën “Gramatika e gjuhës shqipe”.

Edhe pse xhonturqit zbatuan reforma dhe u dhanë liri shkollave dhe mësimdhënies në gjuhën amtare në territoret e Perandorisë Osmane, ata këmbëngulën në përdorimin e shkrimit turko-arab. Lufta politike u intensifikua, sidomos në vitin 1910. Në këto rrethana sfiduese, Thanasi punoi me këmbëngulje. Ashtu si patriotët e tjerë, ai mbrojti përdorimin e alfabetit latin, siç vendosi Kongresi i Manastirit. Edhe para Kongresit të Manastirit në mars 1879, Komiteti i Stambollit kishte miratuar Projektin e alfabetit kombëtar për gjuhën shqipe me alfabetin latin. Në këtë komitet bënin pjesë patriotë si Sami Frashëri, Jani Vreto dhe Pashko Vasa.

Më tej, në vitin 1887 u krijua shkolla e parë shqipe në Korçë me fizionomi shqiptare, në mbështetje të aspiratave për liri dhe pavarësi. Ishte një shkollë laike ku lëndët kryesore jepeshin në gjuhën shqipe, ku merrnin pjesë nxënës të besimit ortodoks dhe mysliman, të pasur dhe të varfër. Si mund ta pranonte Thanasi përdorimin e shkrimit turko-arab? Ishte e pamundur, prandaj ai kërkoi një punësim ku nuk do t’i pengohej veprimtaria e tij arsimore. Ai zgjodhi Cakranin e Mallakastrës, e cila në atë kohë konsiderohej një krahinë e pavarur, aq sa patriotët e quanin “Republika e Cakranit”. Me ndihmën e vendasve hapi një shkollë shqipe në katin e sipërm të një hani atje.

Kristo Floqi në vitin 1009 ishte avokat në Vlorë. Është koha kur ai e ka afirmuar veten në radhën e nacionalistëve që kërkojnë një Shqipëri më vete. Ishte ky shkaku i një përleshje mes një grupi nacionalistësh shqiptarë, ku kryesor ishte Kristo Floqi dhe një grupi turkoshakësh, që bënin pjesë në Shoqërinë nacionaliste Turke me emrin ”Itihat Ve Tereki”, që propagandonte një Turqi të re. Dy grupimet u përleshën paq, dhe  autoritetet e pushtetit lokal “ua suallën shpirtin majë fytit”, siç kujton Kristo Floqi në shënimet historike të botuara më 1937 në Revistën “Leka”. Në këto rrethana grupimi i nacionalistëve shqiptarë menduan se kishte mbërritur rasti t’u tregonin vendin turkoshakëve  dhe si hap të parë ndërmorën sulmin mbi zyrën e Post-Telegrafës së Vlorës. Aso kohe, Ismail Qemali ndodhej në Selanik. Grupi i nacionalistëve hyri në kontakt me Ismail Bej Qemalin dhe me të gjithë ata që ishin për iniciativën Kombëtare, brenda dhe jashtë Shqipërisë, dhe u prezantuan situatën ku ndodhej Vlora dhe veprimet e tyre. Duke qenë zotër të postë-telegrafës, nisën shifër-këmbimin, duke përcjellë situatën e acaruar dhe ç’mund të bënin në atë situatë. I ndalën të gjitha telegrafet që zyrtarët lokal përpiqeshin të nisnin drejt eprorëve. Autoritet ushtarake u zemëruan së tepërmi dhe rrethuan Postën, duke kërkuar dorëzimin e Postës, por nacionalistët shqiptarë kundërshtuan dhe nuk ua dorëzuan as shifrën. Situata u përkeqësua dhe forcat ushtarake u shtuan. Në këto rrethana rebeluesit shqiptarë e lanë Postën dhe një pjesë kapërcyen detin dhe u hodhën matanë Adriatikut, ndërsa një pjesë tjetër u ngjitën maleve. Kristo shkoi në Cakran të Fierit nën kujdesin e Bektash Cakranit. Mirëpo edhe aty ishte vështitrë të qëndronin gjatë pa rënë në sy. Vendosën që ta linin Shqipërinë dhe të  kalonin në Brindizi e që aty morën anijen drejt SHBA-ve.

NË SHPALLJEN E PAVARËSISË

…Më 25 nëntor Elbasani shpalli i pari Pavarësinë. Të nesërmen atë e shpallën Durrësi e Tirana dhe më 27 nëntor Kavaja, Peqini e Lushnja. Për shkak të përparimit të pa ndalur të ushtrive serbe, gjendja në Shqipëri po bëhej gjithnjë më kritike. Kjo ishte arsyeja që në mbrëmjen e 27 nëntorit delegatët që ndodheshin në Vlorë, ndonëse nuk kishin arritur ende përfaqësuesit e disa krahinave, vendosën të mblidhnin të nesërmen kuvendin kombëtar. Më 28 Nëntor 1912, në orën 14, u hap në Vlorë Kuvendi Kombëtar. Në mbledhjen e parë të Kuvendit morën pjesë 37 delegatë, të cilët u shtuan gjatë ditëve që pasuan duke arritur në 63 veta, që përfaqësonin të gjitha viset shqiptare. Pjesa më e madhe e tyre ishin udhëheqës e veprimtarë të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Përveç Ismail Qemalit merrnin pjesë Luigj Gurakuqi, Isa Boletini, Sali Gjuka, Bedri Pejani, Rexhep Bej Mitrovica, Vehbi Agolli, Nikollë Kaçorri, Jani Minga, Abdi Bej Toptani, Thans Floqi, Pandeli Cale, Dudë Karbunara, Lef Nosi, Mifhat Frashëri, Mehmet Pashë Derralla, Hasan Hysen Budakova, Ajdin Draga, Sherif efendi Dibra, Dhimitër Mborja, Dhimitër Zografi, Shefqet Bej Daiu, Rexhep Ademi, Dhimitër Berati, Kristo Meksi, Xhelal Bej Koprencka, Spiro Ilo, Ilias Bej Vrioni, Sami Bej Vrioni, Hajredin Cakrani, Shefqet Bej Vërlaci etj.. Isa Boletini mbërriti me 400 luftëtarë kosovarë më 29 nëntor, i pritur me gëzim të madh nga popullsia dhe nga delegatët e Kuvendit.

Pas Cakranit, Thanas Floqi shkoi në Vlorë. Në ditët e para të nëntorit të vitit 1912, ai së bashku me Marigo Pozion dhe Petro Fotografin përgatitën gdhendjen në dru të flamurit, që më vonë u përdor si shtampë për qindra flamuj të tjerë.  Boceta e shqiponjës prej druri lyhej me bojë të zezë dhe stampohej në qylafët e bardhë të lebërve. Pas dy-tre vjetëve të vdekjes së Marigo Pozios, u hodh në dyshim nëse ishte vërtet Marigoja a ndonjë tjetër qëndistare e flamurit që u ngrit nga Ismail Qemali në Vlorë më 1912.

Marigoja ishte një atdhetare e famshme, e njohur për veprimtarinë e saj gjatë natës së shpalljes së pavarësisë. Edhe pse ishte një grua hollake me fytyrë të ëmbël, ishte një figurë e rëndësishme për kohën. Në artikullin e Jakov Milajt në janar 1938, mësohet se Marigo Pozio kishte vdekur në Tiranë në gusht të vitit 1932 nga tuberkulozi, duke iu përkujdesur i kunati, Kristo Floqi.

Kristo Floqi, kunati i Marigos, mbrojti trashëgiminë e saj në momente kur filluan të shfaqen dyshime rreth autorërisë së qëndisjes së flamurit shqiptar. Ai pohoi se Marigoja ishte qëndistareja e flamurit kombëtar shqiptar, dhe shumë dëshmitarë të tjerë e konfirmuan këtë. Në fletoren “Arbëria,” K. Floqi shkroi në vitin 1936 se flamuri kombëtar u hartua për herë të parë nga zonja Marigo, duke përdorur modelin e shqipes që kishte vizatuar Dom Mark Vasa me Petro Fotografin. 

Marigoja ishte origjinare nga Korça, por u martua në Hoçisht me Jovan Pozion. Për shkak të persekutimit nga osmanllinjtë, ata ishin larguar nga Korça në vitin 1904 dhe kishin vendosur në Vlorë, ku shtëpia e tyre bëhej qendër për personalitete të njohura si Çerçiz Topulli, Mihal Ramanuja, dhe të tjerë.

Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë edhe pse, siç do të provohej me vendimet e padrejta të Konferencës së Ambasadorëve të Gjashtë Fuqive të Mëdha të Londrës (1913), nuk arriti të bashkonte në një shtet të vetëm gjithë territoret e popullsinë shqiptare, duke krijuar pas pesë shekujsh robërie Shtetin e Pavarur Shqiptar përbën ngjarjen më të madhe, unikale, në historinë e kombit shqiptar gjatë shek. XX. Kthesa historike e 28 Nëntorit 1912 ishte premisa politike themelore për organizimin mbi baza më të përparuara të jetës shtetërore të pavarur të shqiptarëve dhe për zhvillimin më të shpejtë ekonomik, shoqëror e kulturor të vendit. Duke formuar Shtetin e Pavarur Shqiptar ajo objektivisht krijoi gjithashtu premisat dhe atë bazë shtetërore e politike, aq të nevojshme për ta mbajtur të gjallë çështjen e çlirimit dhe të bashkimit të të gjitha trevave shqiptare dhe për zgjidhjen përfundimtare të problemit shqiptar në Ballkan. Pasi u zgjodh kabineti qeveritar, i kryesuar nga Ismail Qemali, Thanas Floqi largohet nga Cakrani. Thanasi u mësua me atë popull punëtor, patriot e arsimdashës, i cili qe i gatshëm dhe rrëmbeu armët kundër ushtrisë otomane. Cakrani u bë qendra e kryengritjes së jugut anti-osmane në Toskëri. Thanas Floqi ka qenë i pranishëm në Kuvendin e Drashovicës, në mbledhjen e Qishbardhës dhe në Kuvendin e Cakranit.

Për personalitetin e Thanas Floqit kanë shkruar shumë studiues e historianë. Profesor Dr Bardhosh Gaçe:”Në ditët e ngritjes së Flamurit Kombëtar kompozoi këngën ‘O Flamur i Shqypnisë’ që thuri Murat Toptani. Ismail Qemali e Luigj Gurakuqi e ngarkuan me detyrën e përkthyesit para Komisionit Ndërkombëtar të Shkodrës”. Profesor Dr. Stilian Adhami:”…Një ndër atdhetarët e krijuesit prodhimtarë të së kaluarës është juristi e shkrimtari i anatemuar dhe i lënë në harresë , Prof. Floqi”. Fiqiri Shahinllari:”…Ishte poliglot i admirueshëm. Dinte greqishten e vjetër dhe të re, komunikonte në latinisht e italisht, njihte frëngjishten, anglishten e turqishten…”… Pas shpalljes së Pavarësisë, vazhdon të merret me aktivitete në shërbim të çështjes Shqiptare, si jurist për administratën, si përkthyes për Komisioni Ndërkombëtar të Kontrollit dhe si kryesekretar në Ministrinë e Drejtësisë. Në 1913 vendoset në Elbasan ku bashkëpunon me Aqif Pashë Elbasanin dhe jep mësim në Normalen e këtij qyteti. Aty shquhet, veç të tjerash, edhe për organizimin e aktiviteteve muzikore të qytetit.[2] 

Të kthehemi tani te Thanas Floqi, një personalitet i shquar i kohës së tij. Pas periudhës në Cakran dhe kontributit të tij në gdhendjen e flamurit kombëtar, Thanas Floqi vazhdoi udhën e tij në rrugën e patriotizmit dhe kontributit të vazhdueshëm për atdhenë. Ai ka pasur një rol të rëndësishëm në krijimin e këngës “O Flamur i Shqipërisë”. Thanas Floqi shkroi muzikën e këngës, ndërsa tekstin e krijoi Murat Toptani, i cili kishte lidhje familjare me Naim Frashërin.

Pas kësaj periudhe, Thanasi Floqi ndoqi një rrugë të ngjitshme në jetën publike. Ai shkoi në Elbasan, ku u emërua gjyqtar. Në vitin 1913, me urdhër të Ismail Qemalit, ai shkoi në Shkodër për të punuar si përkthyes nga anglishtja në shqip pranë “Komisionit Ndërkombëtar”. Pas grushtit të shtetit të organizuar nga Esat Pasha Toptani, Floqi u rikthye në Vlorë dhe më pas shkoi në Shkodër sërish, duke ndjekur ngjarjet dhe zhvillimet e kohës.

U thirr në Vlorë para shpalljes së pavarësisë. Ishte personi që bashkë me dy të tjerë, përgatiti të gdhendur në gurë boçen e flamurit kombëtar dhe kompozoi muzikë për vjershën “O Flamur i Shqypnisë”. Pas Shpalljes së Pavarësisë shërbeu si jurist në administratën shqiptare dhe më 1913 ishte përkthyes pranë Komisionit Ndërkombëtar. Më pas erdhi të punojë në Elbasan, pranë Aqif Pashë Biçakçiut, prefektit të asaj kohe. Në vitin 1914 emërohet kryesekretar në Ministrinë e Drejtësisë. Botoi shqip ligjin “Mbi gjyqin e Paqit”.

Pas grushtit të shtetit të Esat Pashë Toptanit u vendos përfundimisht në Elbasan, ku zhvilloi një veprimtari të gjerë patriotike, duke bashkëpunuar ngushtësisht edhe me atdhetarë të tjerë elbasanas, veçanërisht me Lef Nosin. Për disa kohë ishte mësues në shkollën e gocave, kurse në vitin 1920 punon si mësues në shkollën Normale.

Njihte mirë disa gjuhë të huaja si: greqisht, turqisht, anglisht, frengjisht, italisht e latinisht, njohuri të cilat e kanë bërë atë përkthyes të disa veprave nga frengjishtja e italishtja. Kishte njohuri jo vetëm në jurisprudencë, por edhe në gjuhësi, muzikë, teatër, gazetari e publicistë. Ka botuar: “Kujtimet për kryengritjet e 1914 -tës”, “Fytyra e vërtetë e Haxhi Qamilit” : kujtime për vitet e mbrapshta 1914-1915

“Gramatikë e Gjuhës Shqipe për shkollat e mesme dhe të larta””, ishte pjesë  e fjalorit “Fjalor italisht – shqip”, etj. Ka qënë një nga themeluesit e Shoqatës Teatrale të vitit 1918 në Elbasan, të cilën e drejtoi si udhëheqës artistik në teatër e muzikë. Në vazhdim, ai punoi në Elbasan si bashkëpunëtor i Aleksandër Xhuvanit. Për disa kohë ka qenë edhe drejtues i bandës “Afërdita”. Thanas Floqi ka lënë pas një trashëgimi të vyer atdhetare. Ai do të jetë gjithmonë në kujtesën qytetare, patrioti, intelektuali dhe veprimtari i kulturës e shtetit.

 Thanas Floqi vdiq në vitin 1945 në Elbasan. Ai pati një rol të rëndësishëm edhe në fushën e publicistikës. Në periudhën e emigracionit, ai shkroi për gazetën “Kombi”, ndërsa pas kthimit në atdhe, vijoi të bashkëpunojë me shtypin e kohës, veçanërisht me gazetat e Korçës. 

Thanas Floqi ishte një poliglot i admiruar. Ai njihet për dijen e gjerë të gjuhëve, duke përfshirë greqishten e vjetër dhe të re, latinishten, italishten, frëngjishten, anglishten, dhe turqishten. Ai ishte përkthyes i njohur, hartues i fjalorit italisht-shqip, mësues i gjuhës shqipe, dhe jurist i diplomuar. Kontributi i tij në fusha të ndryshme e bën Thanas Floqin një figurë të nderuar, jo vetëm për fshatin e tij, por edhe për gjithë krahinën dhe kombin shqiptar. Në vitin 1939, Thanas Floqi themeloi dhe drejtoi një revistë jetëshkurtër me emrin “Donika – Sabadua”. Kjo revistë doli vetëm në tre numra, ku i pari u botua më 20 mars 1939 dhe i dyti më 30 prill 1939. Gjatë periudhës së Luftës së Dytë Botërore, Floqi vazhdoi angazhimin e tij për lirinë dhe pavarësinë e Atdheut. Më 1943, ai ishte pjesë e një përpjekje për të sulmuar një autokolonë italiane në Qarr, bashkë me shokët e tij, duke treguar një angazhim të pandërprerë për lirinë e popullit shqiptar.  Vdiq në vitin 1945.  Ndërsa vëllai i tij Kristo Floqi me gjithë kontributet në fusha të ndryshme, si në aspektin jurdik, ashtu edhe politik e letrar, pat një fund tragjik. Vdekja e tij ishte tepër tragjike dhe e dhimbshme. Vdiq një vit pas daljes nga burgu (1951), në një gjendje plotësisht të mjeruar, i braktisur e i harruar. Askund nuk u fol për vdekjen e tij, madje as në gazetën që kishte drejtuar vetë. 

Literatura 

https://www.zemrashqiptare.net/news/29454/fiqri-shahinllari-thanas-floqi-nje-nga-firmetaret.html

ADE, “Thanas Floqi (1884 – 1945)”, ADE, Elbasani, accessed 15 nëntor 2023, https://adsh.al/s/elbasani/item/14133

KRISTO FLOQI- GAZETARI, POLITIKANI, SHKRIMTARI, JURISTI

https://www.google.com/search?q=thanas+floqi&sca_esv=582779246&sxsrf=AM9HkKlE7wes3ep0LUA0m6yBsqFO3l1ozA%253A1700086169912&ei=mUFVZb2iN5CnptQP

Prof.As.Dr. Hasan Bello/

Sipas historianëve dhe studiuesve të ndryshëm Sami Frashëri është një nga intelektualët më prodhimtarë të Perandorisë Osmane në gjysmën e dytë të shekullit XIX. Ai njihet si autorë i një sërë veprash leksikografike, historike dhe publicistike, të cilat përbëjnë një korpus me vlerë të jashtëzakonshme.

Sami Frashëri është gjithashtu një nga ideologët kryesorë të nacionalizmit shqiptar.

Por cilat ishin raportet e tij me sulltan Abdylhamidin II? Si ishin marrëdhëniet mes njërit prejt intelektualëve më të njohur të perandorisë dhe drejtuesit më jetëgjatë të saj?

Pas përfundimit të arsimit të mesëm në Janinë, në vitin 1871 Samiu së bashku me të vëllanë Naim Frashërin u zhvendosën në Stamboll ku filloi punë në Zyrën e Shtypit. Në këtë institucion Samiu u njoh dhe zuri miqësi me emra të njohur të elitës intelektuale osmane, si: Namik Kemalin dhe Ebuzija Teufikun. Këta të fundit ishin dy nga drejtuesit e “osmanëve të rinj” (pararendës të lëvizjes xhonturke). Për këtë arsye, ai do të përfshihet në rrymën e cila kërkonte modernizimin e perandorisë.

Krahas përkthimeve nga gjuha frënge, në vitin 1872 Samiu botoi romanin e parë modern në gjuhën osmane “Dashuria e Talatit për Fitnetin” (Ta’aşşûk-ı Tal’at ve Fitnât), i cili shumë shpejt do ta bëj të njohur në rrethet letrare të Stambollit. Gjatë kësaj kohe ai botoi një sërë shkrimesh për gazetat më me emër të perandorisë, duke u afirmuar edhe si publicist. Më 1877 ai u caktua me punë në Rodos si sekretar i valiut, ku qëndroi për 5 muaj. Gjatë luftës Ruso-Turke shërbeu si kryenëpunës në Komisionin për Regjistrimin Ushtarak në Janinë. Pasi u kthye në Stamboll, më 1878 u bë kryeredaktor i gazetës “Interpreti i Lindjes” (“Tercümân-ı Șark”).

Nga tetori i vitit 1879 Samiu ishte drejtues i “Shoqërisë së të shtypurit shkronja shqip”, e cila hartonte libra dhe tekste shkollore për shqiptarët. Në vitet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, ai ishte një nga drejtuesit dhe truri i “Komitetit Qendror për mbrojtjen e të drejtave të kombësisë shqiptare”.

Sipas disa burimeve, sulltan Abdylhamidi II e vlerësonte jashtzakonisht Sami Frashërin si intelektual. Prandaj duke njohur kapacitetin e tij në fushën e letrave, ai e këshilloi atë të hartonte disa fjalorë. Kjo do të bëhet shkak që për një periudhë relativisht të shkurtër Samiu të botonte një fjalor frëngjisht-turqisht më 1882; një tjetër turqisht-frëngjisht më 1884; një fjalor të gjuhës arabe më 1898; një fjalor turqisht-turqisht (1899-1901) i cili është i pari i këtij lloji dhe ka ndikuar për lindjen e nacionalizmit turk; dhe enciklopedinë gjashtëvëllimëshe Kamus al Alam.

Por krahas kësaj pune intelektuale, Sami Frashëri kishte edhe një detyrë të lartë shtetërore. Pas vendimeve të Kongresit të Berlinit, ai u caktua si sekretar i Komisionit të Kontrollit Ushtarak të themeluar më 1881, post të cilin e mbajti gjersa ndërroi jetë. Pa këtë detyrë, e cila i siguronte të ardhura të mira për të vijuar punën e tij në fushën e dijes dhe mbrojtje politike nga lobet antishqiptare brenda perandorisë, ai do ta kishte të pamundur. Nuk ishte rastësi që edhe poeti ynë kombëtar Naim Frashëri detyrën si drejtor i censurës në Ministrinë e Arsimit do ta shfrytëzoi për interesat e kombit shqiptar. Kjo nuk mund të bëhej pa një tolerancë të “heshtur” të drejtuesve kryesorë.

Për ta kuptuar më mirë sesi funksionojnë perandoritë duhet të kemi parasysh dy gjëra: e para se në to ka lobe të ndryshme, të cilat përpiqen për realizimin e aspiratave etnike, fetare dhe kulturore (si shqiptarët me Sami e Naim Frashërin apo lobi grek, serb apo armen në Perandorinë Osmane) dhe, e dyta se në to ekzistojnë subjekte me identitet të dy apo trefishtë, të cilat drejtuesit e perandorisë i mbështesin, në varësi të interesave të tyre politike.

Like

Comment