Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

TRADITAT-GURË TË ÇMUAR NË HISTORINË E POPUJVE

by

Prend Ndoja/

Duke mësuar nga hebrenjtë

Në udhën e jetës në të shumtën e rasteve njeriu është faktor që u prin gjërave që ne i quajmë ”raste”. Ndër udhëtime të ndryshme që kam bërë gjatë jetës më është dhënë ”rasti” që të njoh për së afërmi lloje të kulturave dhe traditave të popujve të ndryshëm, apo qoftë edhe të etnive të ndryshme. Mendoj se kontakti dhe njohja e tarditave të tilla nuk është thjeshtë një shuarje kurioziteti, apo zbavitje e një momenti. Përkundrazi është një pasurim shpirtëror dhe kulturor, që të bën ta njohësh botën pikërisht në tabanin e saj ekzistencial, në ato tradita që popujt i kanë bartur në shekuj, si bazë e rëndësishme e identitetit të tyre kulturor e kombëtar.

Këto tradita, pa marrë para sysh qëndrimin e të tjerëve ndaj tyre, brenda një etnie ruhen me shumë kujdes deri në fanatizëm dhe përbëjnë një motiv krenarie për të gjithë anëtarët e asaj etnie apo të atij populli. Tradita nuk është diçka që lind sot për sot apo sot për nesër. Brezat e një etnie apo të një populli i bartin dhe transmetojnë ato që nga thellësia e shekujve, shpesh që nga origjina e tyre e hershme. Ato mbajnë gjeninë dhe shpirtin krijues të popujve dhe ruhen prej tyre si gjërat më të çmuara. Sepse janë pikërisht ato kolonat më të qëndrueshme kundër asimilimit në epokën e globalizmit që gëlltit gjithçka.

Amerika e madhe është një konglomerat popujsh, kombesh e etnish të ndryshme, që kanë zënë vend këtu pas zbulimit të këtij kontinenti, krahas fiseve e tribuve ekzistuese. Kjo larmi e ka pasuruar më shumë Amerikën në aspektin e traditave kulturore, etnike e shpirtërore. Globalizmi dhe tekonologjia moderne shpesh i shkrin traditat jo produktive te popujve, por nga ana tjetër evidenton ato

me rrënjë më të qëndrueshme e më përfaqësuese. Nga ana tjetër, ka tribu apo etni që gati e kundërshtojnë zhvillimin modern dhe mbeten të mbyllur brenda kornizave të traditave të tyre. Një rol të rëndësishëm në këtë drejtim lot feja, besimi të cilit këta popuj, grupe apo etni i përkasin.

Dy lloj traditash janë më primare ndër të gjitha kombet apo etnitë e ndryshme: Traditat që mbështillen me motivin fetar,dhe traditat që përfaqësojnë boshtin themelor të identitetit të tyre. Gjithësesi, të gjitha llojet bashkohen në një pikë të përbashkët kur evokojnë dhe i shërbejnë dashurisë ndaj njëri – tjetrit. Traditat fetare që janë sipas bindjeve e përkatësisë fetare, pikën e harmonizimit dhe të bashkimit e kanë tek ekzistenca e një Zoti të vetëm, pavarësisht me ç’emër e thërrasin sipas besimeve të tyre.

Një ndër popujt me veçori të spikatura si në fushën e traditave kombëtare, ashtu edhe ato fetare, është populli hebre. Në Amerikë komuniteti hebre është ndër më të zhvilluarit, ndër më të bashkuarit, por edhe që i ka ruajtur më së miri traditat e veta. Me një stoicizëm dhe përpikmëri të lartë ky komunitet i qëndron besnik historisë dhe traditave të tyre. Kam patur dhe kam afërsi me hebrenjtë dhe familjet e tyre. Shumë vite kam qenë në një rajon ku sipas pamjes së vendit dukej që qind për qind e popullsisë ishin hebrenj. Më ka rastisur të njihem nga afër, të kem shoqëri e lidhje miqësore me disa nga Rabait. Më kanë befasuar me qëndrimin e tyre neutral. Në pamje të parë të duken të vështirë hapat e afrimit dhe të lidhjes së ndjenjave miqësore me ta. Në të vërtetë, duke qenë një popull shumë inteligjent, ata preferojnë të jenë disi të ftohtë e të rezervuar në raportet me ata që nuk i përkasin komunitetit të tyre. Nuk besojnë lehtësisht e verbërisht tek të tjerët. Kjo mbase ka ndikuar fuqishëm që ata të kenë atë zhvillim të vrullshëm brenda komunitetit të vet, pa u mbështetur shumë tek të tjerët.

Por, me kalimin e kohës, ata kanë krijuar një frymë besimi dhe më kanë trajtuar, e i kam trajtur si një familje. Që nga Rabai e gjer te

fëmijët e vegjël gëzoheshin kur unë hyja në lagjen dhe në shtëpitë e tyre. Me gjithë zemër i kam dashur dhe i kam respektuar traditat e tyre. Nga respekti që tregon ndaj kulturës dhe traditave të tyre, ata të japin edhe shkallën e besimit që ti meriton tek ata. Në çdo rast që takohesha me një apo disa prej tyre, apo kur hyja në shtëpitë e tyre i përshëndesja me shprehjen e tyre “Shalom”. Brenda rregullave të tyre kërkohej korektësi dhe disiplinë. Them disiplinë, sepse ata janë shumë të përpiktë, të saktë në të gjitha aspektete e jetës, por edhe të pa hezitueshëm për të thënë atë që është në interesin e komunitetit të tyre, pa marrë parasysh disponibilitetin e bashkëbiseduesit. Të organizuar dhe me një gjuhë të përbashkët për të mirën e të gjithë bashkësisë së tyre. Nën ombrellën e kësaj bashkësie dhe në ndihmë e bashkëpunim reciprok, secili prej tyre ka hapësirë të ndërtojë e të çojë përpara një jetë të lumtur. Flasin shumë pak, nuk shpenzojnë kohë e energji për gjëra jo produktive.

Pikërisht lidhur me këtë e shtrova këtë temë një ditë në bashkëbisedim me një hebre.

– A është e vërtetë se ju hebrenjtë ndryshoni pak nga popujt e tjerë lidhur me harmoninë në jetën sociale? – e pyeta.

– Jo,- më tha.- Ne kurrë nuk e rrahim gozhdën anash, sepse ashtu vetëm zhurmon. Ne e rrahim në kokë dhe e çojmë në vend pa zhurmë. Ndërsa nga ana sociale jemi shumë të afërt me njëri – tjetrin, të lirë dhe të sinqertë.

Nga Rabai kam dëgjuar të thotë: Ne nuk kemi fe, ne jemi vetë feja, ne jemi besimi i Zotit në ne. Më vonë popujt e tjerë krijuan fenë, si atë të Krishtërimit dhe atë të Islamit, që rrjedhin nga besimi ynë.

Për kureshtje iu kam kushtuar vëmendje të veçantë radhave të familjeve të tyre kur shkonin për në Sinagogë. Burra të veshur të gjithë me të njëjtin stil veshjeje, këmishë të bardhë, xhaketë dhe pantallona të zeza. Gratë fustane të gjatë, flokët të mbuluar me një shami. Çdo e dyta apo e treta grua e re tërhiqte në karrocën e

fëmijëve dy apo tre syresh. Kuptohet që udhëtimi bëhej më këmbë, sepse të shtunën makinat nuk vihen në lëvizje për asnjë arsye. Dita e shtunë është e tëra përkushtuar lutjeve. Veç kësaj, ushqehen me ushqimin që është përgatitur një ditë më parë, pasi sobat nuk lejohet të ndizen. Madje as dritat e dhomave nuk lejohet të ndizen me dorë, por janë të montuara me sensorë. Të shtunën, pasi bie errësira, nuk dalin më jashtë.

Gjykimi negativ ndaj hebrenjve dukej sikur kishte lënë një farë hijeje edhe tek unë, kryeshisht për shkak të mundimeve të Jezu Krishtit dhe dënimit të tij me kryqëzim. Por duke u njohur nga afër me ta, pashë shpirtin e pastër që ata kanë ndaj njeriut dhe Zotit. Duke i qëndruar besnikë Abrahamit, ata nuk kanë lejuar që të tjerët të kenë ndikim në kulturën dhe traditat e tyre. Duke qenë studiues të fortë, të talentuar e punëtorë të mëdhenj, ata i kanë dhënë njerëzimit figura të rëndësishme të shkencës e të kulturës. Të mos harrojmë që edhe fizikanti i madh me famë botërore e fitues i çmimit Nobel, Albert Ajnshtajn ishte me origjinë hebraike. Në sajë të talentit, disiplinës e preçizionit të lartë në gjithçka që bëjnë, hebrenjtë i kanë korrur e vazhdojnë t’i korrin frutet e punës së tyre. Praktikisht, edhe pse në heshtje, ata janë motor i zhvillimit të ekonomisë botërore.

Duke ruajtur traditat e tyre me fanatizëm, hebrenjtë shumohen, zhvillohen, por anjëherë nuk asimilohen edhe kur emigrojnë.

2. Përtej fytyrës së mbuluar me vel.

Kam patur dhe kam njohje e afërsi edhe me familje që janë me origjinë nga lindja a mesme. Të tjerë njerëz, të tjera tradita. Nga njohjet dhe frekuentimi i familjeve të tyre, kam vënë re pak a shumë disa veçori të ndryshme.

Një pjesë e madhe e tyre karakterizohet nga mentaliteti që çdo gjë në këtë botë rrjedh nga libri i tyre i shenjtë, Kurani. Me gjithë qenien e tyre ata i janë përkushtuar këtij libri të shenjtë dhe në këtë kuptim ata janë qeniet më pa mëkate, duke lënë pas emancipimin në lëmenjtë e tjerë të jetës. Janë kryesisht të mbyllur në botën e tyre dhe, ndonëse kanë shkuar të jetojnë në një shtet apo vend të zhvilluar e të civilizuar, preferojnë të jetojnë sipas normave e mentalitetit të vendit të origjinës. Kjo qoftë në veshjet, në sjelljen shoqërore, në mënyrën e të gatuarit etj. Këta janë më rezistentë ndaj integrimit në vendin ku kanë emigruar.Sidomos më prapa në këtë drejtim janë gratë e vajzat, që bëjnë një jetë shumë të mbyllur.

Një pjesë tjetër, edhe pse e lidhin çdo gjë me Kuranin dhe me ligjet që burojnë prej tij ( e këtu nuk shoh ndonjë gjë të keqe), janë më të hapur, më të emancipuar, e pranojnë qytetërimin perëndimor, janë punëtorë të palodhur etj.Shumë prej tyre janë të suksesshëm, sidomos në fushën e tregtisë së naftës e të nënprodukteve të saj, janë të mprehtë në teknologji, sidomos në atë të telekomunikacionit etj.

Gratë dhe vajzat janë të mbuluar me një petk që buron nga traditat e tyre fetare. Fanatizmi gjinor reflekton dukshëm edhe përsa i përket kontakteve të femrave me botën përreth. Janë më të mbyllura e shumë të rezervuara. Por mendoj se edhe këtu duhet parë përtej fytyrës së mbuluar me vel, apo petkut që i mbulon ato. Sa për ilustrim do sjell marrëdhëniet e mia me

familjet me origjinë nga lindja e mesme. Në biznesin tim në plan të parë janë përgjegjësia dhe kualiteti i punës. Të tjerët e fillojnë punën që në mëngjes herët, kurse unë, zakonisht dy apo tri herë në javë i vizitoj punëtorët pas orës 10:00. Disa nga punëtorët i kam me origjinë nga ato vende. E për shkak të lidhjeve të punës, vizitoj edhe familjet e tyre. Ne Floral Park të Nju Jorkut, më ka qëlluar të hyj në shtëpinë e dy grave (nënë e bijë) me origjinë nga Lindja e Mesme. Në

fillim ato ishin tepër të rezervuara, nuk të shikonin kurrë drejt në sy. Dukej sikur kishin një mosbesim të madh tek njerëzit e tjerë që nuk i përkisnin komunitetit të tyre. Por me kalimin e kohës, me krijimin e besimit reciprok, ato më kanë befasuar me mirësinë dhe sinqeritetin që buronte nga brendësia e tyre. Erdhi një kohë që më konsideronin si vëlla dhe unë hyja lirshëm në shtëpinë e tyre, duke i përshëndetur për herë sipas mënyrës së tyre: Selamajlekum.

Një lirshmëri më të madhe e tjetër mentalitet kam gjetur në shtëpinë e dy si motrave të mia me origjinë arabe. Edhe ato të mbuluara me petkun tradicional që buron nga besimi i tyre fetar. Por tek bisedoja me to vëreja që brenda petkut reflektonte një shpirt i pastër, që kishte etje për komunikime vëllazërore e për bashkëpunim, çka i nxirrte jashtë asaj kornize me të cilën jemi mësuar t’i shohim.

Njëra ndër to, mjaft e zgjuar dhe e përgatitur, ishte pronare e një kompanie të suksesshme me emrin “International Wholesale”. Ndërsa tjetra ishte e arsimuar dhe me profesion mjeke. Nga komunikimi me to mësoja që ato kishin një botë të pasur dhe me dëshira integrimi të plotë në jetën perëndimore. Mendoj se është mirë që ne të dimë të depërtojmë tej aparencës, të njihemi me traditat e zakonet e tyre. Kështu do zbulojmë një botë tjetër, botën e tyre shpirtërore, që ka padyshim pasuritë e veta të çmuara.

Ndërsa në Babylon në Nju Jork: Një biznizmen i sukseshëm nga Bangladeshi, me të cilin biznesi na afroi dhe ishim si dy vëllezër. Besimtar i denjë. Në shtëpinë e tij, ishte normë që azani të këndohej në kohën e caktuar, sipas kuranit. Të gjitha orenditë shtëpijake ishin sipas kulturës orientale. Po kështu, hyrja, ulja dhe gjithë pajisjet në banjo ishin sipas traditës dhe kulturës së tyre. Praktikisht, brenda shtëpisë së tyre ishte një ”Bangladesh” i vogël. Me shumë dashuri ndaj gjërave tradicionale, miku im bangladeshas më fliste për qëllimet dhe mbarësinë që ato i sjellin në shtëpi. Ishte familje shumë mikpritëse dhe me bujari më ofronte ushqime tradicionale të

kuzhinës së tyre. Ushqime m plot shije, përveç specit djegës, që ata e përdorin gjerësisht në kuzhinë, por është jashtë preferencave të mia.

3. Muzika dhe gëzimi i jetës

Më ka rastisur të kem afërsi me njerëz dhe familje me origjinë nga Amerika latine,konkretisht nga Ekuadori. Lidhja me ta, por edhe kureshtja ime, më nxisin që t’ i njoh më nga afër traditat e atyre popujve. Ata,me thjeshtësinë e tyre të bëjnë që t’i duash. Janë të çliruar nga “filozofitë” politike të kohës, kanë një çiltërsi spontante. Që në pamjen e parë mundesh të kuptosh cilësitë e zhvillimit dhe nivelin e tyre kulturor. Nga që kam nga këta që mbi 15 vite punojnë në kompaninë time, i njoh mirë dhe mund të them që janë punëtorë të fortë, të zgjuar dhe pa fanatizëm. Me që i përkasin fesë së krishterë, i karakterizon shpirti kristian, por nuk janë fanatikë të saj. Unë i dua shumë. Edhe ata më duan dhe më konsiderojnë si një familjar në mesin e tyre. I respektoj, dhe në të shumtën e rasteve bëhem pjesë e traditave të tyre. Nuk më pengon as muzika e tyre, edhe pse nganjëherë e venë brenda orarit të punës, por pa spekulluar dhe pa e lënë pas dore punën. Ajo lloj muzike është shija e tyre, pasqyrë e jetës dhe temperamentit të tyre.

Unë interesohem për traditat e tyre dhe ndonëse me mijëra kilometra larg, kemi gjëra të përbashkëta. Kështu për shembull, dasmat, Festa e Krishtlindjes, e Pashkëve e shumë të tjera janë të ngjashme e gati njësoj me ritet tona. Festojnë bukur festën e Karnavaleve, meqenëse i përkasin Amerikës së Jugut. Në atë festë spikasin më së miri ngjyrat e gëzueshme në veshjet, ritmet e gëzuara të valleve tipike etj.Ambata, për shembull është e njohur si toka e luleve dhe frutave të shumëllojshme. Në festën e Karnavaleve karrot e shumta mbushen me lule e fruta gjithfarë llojesh, çka tregon begatinë e zonës në këto prodhime.

Kjo festë festohet veçanërisht bukur edhe në qytetin Guaranda që është kryeqytet i Bolivarit. Në këto zona është tipik një tip aperitivi që quhet Zogu Blu për shkak të ngjyrës që merr nga hedhja e ingredientëve të shumtë. Të bën përshtypje kombinimi i sheqerit të nxjerrë nga kallam sheqeri me gjethet e portokallit, me lëngun dhe mishin e pulës, frutin e mandarinave etj. Një përzierje që në pamje të parë të duket e çuditshme, por që është e shijme, ka një gradacion gati 30 gradë dhe është shumë e preferuar për turistët e shumtë që vijnë të ndjekin festën e karnavales.

I preka këto tradita të kulturës jashtëeuropiane, sepse ato europianet i përjetojmë më nga afër. Kurse këto të vendeve të largëta e ekzotike, ngjallin kureshtje të veçantë dhe janë një pasurim kulturor e shpirtëror për këdo që i njeh, përveç se i shehë.

Insekte dhe instinkte

by

Astrit Lulushi/

Insektet, si edhe njerëzit, tërhiqen nga drita për t’u ndriçuar, ngrohur dhe disa për t’u djegur. Sjellja e tyre është pothuajse tërësisht instinktive; e kanë të pamundur të veprojnë ndryshe në rrethana të pazakonta. Insektet kanë kaluar miliona vjet në këto kushte (tani duhet të merren edhe me dritat artificiale). Njerëzit kanë gjithashtu më pak kohë për të evoluar në sjelljen e duhur, edhe pse preçedencat nuk u mungojnë. Që në shekullin e 19-të, Naim Frashëri në “Fjalët e Qiririt” u bënte thirrje shqiptarëve:

“Qasju pak kësaj flake!

Mbase krahët t’i përvëlon,

Por dhe shpirtin ta shënjtëron”.

Richard Dawkins, në librin e tij The God Delusion (Bantam Press, 2006), sjell qasje tjetër. Ai paraqet problemin e insekteve të tërhequra nga flakët e qirit. Zgjidhja e tij është shpjegimi i vjetër se insektet përpiqen të përdorin flakën si orientim, duke gabuar. Për të shkuar lart ose larg, duhet ndeshur me alternativën e tretë; djegien e pashmangshme.

Shumica e specieve nuk migrojnë fare. Për më tepër, ato shfaqin të njëjtën sjellje; pengohen në dritë, ose bien në kurthin e saj; shkojnë drejt të kaluarês pa devijuar asnjë pikë. Të tjerë qëndrojnë pa lëvizur, kurse ata më të ndjeshmit vendosen më lart e më larg.

Ata që fluturojnë drejt dritës shpesh e bëjnë këtë në një mënyrë të egër dhe të hutuar, Instinkti i thotë se që të shpëtojnë nga hapësira e mbyllur dhe pamundësitë, duhet të fluturojë atje ku jeta ështe më e lehtë, normale, madje edhe natën.

Vetëm ai që sheh reflektimin e dritës në dritaren e dhomës nuk është në gjendje të dallojë midis një burimi të shndritshëm dhe hapësirës së hapur; fjalët dhe flakët, që ndriçojnë dhe djegin kur nuk ndryshon. Naimi në vargje thotë:

“Edhe unë kam ndryshuar

Pa jam bërë shumë herë

Zjar e uj’ e balt’ e erë…

Dua shumë fjalë t’u them,

E ku shkruhenë në kartë

Fjalët’ e gjuhës së zjarrtë?”

Ekspozitë për abetaren shqip (1844-1942)

by

Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës në bashkëpunim me Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë dhe me Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit çelën të enjten, më datë 15 dhjetor, ekspozitën retrospektive “Rrugëtimi i abetares shqip 1844-1942”, e cila sjell për herë të parë në Prishtinë ekzemplarë të rrallë të teksteve të abetareve të gjuhës shqipe të personaliteteve dhe figurave të shquara të kombit.
Në fjalën e tij përshëndetëse, kryetari i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, z. Mehmet Kraja, tha se “me këtë aktivitet po prezantohet një periudhë 100-vjeçare e historisë së abetares shqipe. Janë mbi 100 vjet të abetares shqip, me një distancë kohore mbi 70 vjet deri në ditët e sotme, kjo nuk është thjesht një e dhënë historike se abetarja shqipe ka një moshë pjekurie gati 180-vjeçare, por më shumë se kaq, reflekton një përpjekje për të gjetur rrugë më të përshtatshme për emancipim të përgjithshëm të një populli të vuajtur, të dëshpëruar, për të gjetur metoda më efikase shkencërisht të mbështetur për nxënësit, për të nxënit e shkronjës shqipe si parakusht i dijes, por edhe i identitetit”, duke theksuar më tej se “abetarja nuk ka qenë asnjëherë te shqiptarët vetëm për të nxënit të shkronjave, por edhe vetëdije për përkatësi”.
Drejtori i Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, z. Piro Misha, vuri në dukje se “ekspozita lë për të kuptuar dhe vlerësuar rrugën për emancipimin shqiptar. Pjesa më e madhe e abetareve janë shtypur e botuar jashtë vendit, që reflekton për situatën e vështirë që ekzistonte dhe vështirësitë në rrugëtimin e njohjes dhe përhapjen e gjuhës shqipe dhe ngritjes së vetëdijes kombëtare. Ato janë shtypur në Stamboll, Bukuresht, Selanik, Firence apo Vjenë”. Më tej, z. Misha bëri me dije se “‘Ëvetari’ i Veqilharxhit gjen në bibliotekë edhe formatin e tij digjital dhe shumë shpejt do të krijohet edhe katalogu me gjithë abetaret në gjuhën shqipe”.
Ndërkohë, drejtorja e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, znj. Alda Bardhyli, e ka konsideruar ekspozitën si “udhëtimin më të mirë në ndërgjegjen e shqiptarëve që bart punën e madhe për edukimin e brezave. Sipas saj, “ekspozita përmban ngjyrat dhe gjithë punën e madhe për edukim nëpërmjet abetares, si mesazhi më i mirë për pastërtinë e gjuhës në kohën kur çdoherë e më shumë po hyjnë fjalë të gjuhëve të huaja. Abetarja është mjeti identitar i shqiptarëve që ka pasur rol të rëndësishëm në përsosjen e gjuhës shqipe, por në anën tjetër do të doja ta shihja këtë ekspozitë edhe si formë nderimi për të gjitha ato figura që kanë kontribuuar pikërisht për këtë përsosje shpirtërore dhe qytetërimi të shqiptarëve”, përfundoi znj. Bardhyli.
Kjo ekspozitë, e cila vjen nën kujdesin e veçantë të dr. Etleva Domi, zëvendësdrejtore e BKSh-së, sjell për herë të parë në Prishtinë ekzemplarë të rrallë të teksteve të abetareve, që ruhen si një trashëgimi e vyer në fondin arkivor të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, duke shërbyer edhe si një kujtesë e kontributeve në botimin e abetareve të gjuhës shqipe të personaliteteve dhe figurave të shquara të kombit. Ato mbajnë për autorë emra të mëdhenj të letrave shqipe, duke nisur me Naum Veqilharxhin e duke vijuar me Kostandin Kristoforidhin, Anastas Kulluriotin, Sami Frashërin, Jeronim de Radën, Luigj Gurakuqin, Nikolla Lakon, Mati Logorecin, Ndre Mjedën, Jani Vreton, Pashko Vasën, Ndoc Nikajn, Parashqevi Qiriazin, Aleksandër Xhuvanin, Ndue Palucën etj., të cilët duhet t’i kujtojmë për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm.
Janë rreth 100 vjet rrugëtim të abetares shqip, duke nisur nga abetarja parë e gjuhës shqipe e njohur gjer më sot, ajo e Naum Veqilharxhit më 1844, e cila mendohet të jetë botuar në Bukuresht ose Brail, Rumani, duke shkuar deri në vitin 1942 me abetaret toskërisht e gegënisht, botuar nga Ministria e Arsimit në Firence. Shumica e abetareve të ekspozuara janë shtypur jashtë vendit, çka reflekton edhe situatën e vështirë që ekzistonte në Shqipëri dhe vështirësitë në rrugëtimin e lëvrimin, njohjen dhe përhapjen e gjuhës shqipe dhe ngritjen e vetëdijes kombëtare. Këto abetare janë shtypur në Bukuresht, Konstancë, Athinë, Selanik, Bruksel, Firence, Milano, Vjenë, Paris, Stamboll, Sofje etj. Ndërkohë që abetarja e parë e shtypur në vend është ajo e Shoqërisë “Bashkimi”, shtypur në Shkodër, më 1899.
Ekspozita tërheq vëmendjen e publikut me abetaren e Kostandin Kristoforidhit (1872), ku dallohet struktura bashkëkohore e tekstit dhe krijimtaria letrare e spikatur; të Vasil Rusosë (1877) “Pelasgjika” me alfabet të përzier; të Anastas Kulluriotit me “Abavatar Arbëror” (1882), botuar në Athinë; Gaspër Benusit (1890), botuar në Bukuresht; “Abecedario”-n e Jeronim de Radës, botuar në Koriliano Kalabro, në kuadër të Kongresit të Gjuhës Shqipe, më 1896; “Alfabetaren” e Stambollit të vitit 1879, të Jani Vretos, Sami Frashërit, Koto Hoxhit, Pashko Vasës, botuar nga “Shoqëria e të Shtypurit Shkronja Shqip” me alfabetin e Stambollit, e cila pati përhapje të gjerë dhe u përdor si model për tekstet e gjuhës shqipe; abetaret e Sami Frashërit (1886, 1888, 1900) që u përdorën si tekste mësimore për Mësonjëtoret Shqipe; atë të Jovan Risto Terova (1887), botuar në Bukuresht, e cila kishte fizionominë e një teksti mësimor të mirëfilltë etj.
Ndërkohë që abetarja e parë që botohet në Shqipëri “Abetari i citun prei Shocniet t’Bashkimit”, daton në vitin 1899, në Shkodër, në vitin 1904, në Vjenë, Ndre Mjeda boton “Këndime për shkollë të para”, me karakteristikën që çdo tingull shoqërohej me figurë. Më 1909, në Paris, Nikolla Lako boton “Stërvitjetore për nxënësit shqipëtarë”, më 1909 në Manastir, Parashqevi Qiriazi boton abetaren e saj, e cila shërbeu si tekst mësimor për “Shkollën e Vashave” e hapur në vitin 1891, ku ajo ishte mësuese etj.
Në vitrinat e ekspozitës numërohen edhe mjaft botime të realizuara në Shqipëri, si: “Abetarja” e vitit 1910 në Korçë nga mësuesi i “Mësonjëtores” Ali Korça, “Abetare për Shkolla Fillore” në vitin 1911 në Elbasan nga Dhimitër Paparisto me editor Lef Nosin; “Abetareja shqip” më 1911, po në Elbasan nga Simon Shuteriqi; Ndoc Nikaj në Shkodër, më 1915; Thoma Pano në Vlorë, më 1919; Dhori Koti më 1922, në Korçë, në Tiranë nga Ndue Paluca më 1931 e 1939, Aleksandër Xhuvani e Pertef Pogoni prej vitit 1923-1938, Mati Logoreci etj.
Ekspozita mbyllet me disa botime mbi abetaret shqipe dhe alfabetin e gjuhës shqipe të studiuesve: Xhevat Lloshi, Gjystina Shushka (Cacaj), Shefik Osmani e Njazi Kazazi, Tomorr Osmani, Kujtim Bevapi, Petro Janura etj.

Këshilli i Ambasadorëve Shqiptarë (KASH) takim pune me Kryeministrin e Republikës së Kosovës, Z. Albin Kurti

by

Prishtinë, 14 Dhjetor 2022.

Një delegacion i Bordit Drejtues të Këshillit të Ambasadorëve Shqiptarë (KASH) u prit sot në një takim pune nga Kryeministri i Republikës së Kosovës, Z. Albin Kurti.

Kryeministri Kurti informoi rreth situatës së tensionuar në veriun e Kosovës, të shkaktuar nga provokimet e Serbisë dhe strukturat ilegale paralele të orkestruara prej saj, dhe masat e marra nga qeveria e tij për respektimin e shtetit ligjor në këtë pjesë të Kosovës.

Delegacioni i KASH shprehu mbeshtetjen e tij të pa kursyer për qeverinë e Kosovës dhe ofroi ndihmën e tij në përballimin e sfidave aktuale të saj për normalizimin e situatës në veriun e Kosovës. KASH vlerëson se Kosova është në të drejtën e saj legjitime për të vendosur shtetin ligjor në mbarë territorin e saj, në mbrojtje të sovranitetit dhe integritetit të saj territorial.

Këshilli i Ambasadorëve Shqiptarë bën thirrje që e gjithë klasa politike në Kosovë të jetë e unifikuar në mbrojtje të interesave themelore të vendit, përkundër provokimeve të vazhdueshme që vijnë nga Serbia, si dhe në vijueshmërinë e negociatave për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë, e në mënyrë të veçantë në negociatat e mbështetura nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Me Kryeministrin Kurti u diskutuan mundësitë e bashkëpunimit dhe bashkërendimit të qëndrimeve dhe iniciativave në mbështetje të proceve eurointegruese të Republikës së Kosovës.

Në këtë kontekst, Këshilli i Ambasadorëve Shqiptarë shprehu kënaqësinë dhe përkrahjen e plotë për Aplikimin e sotëm të Republikës së Kosovës për anëtarësim në BE.

https://www.albanianambassadors.al/sq/
https://kryeministri.rks-gov.net/…/kryeministri-kurti…/

Greetings of Peace, The Honorable members of the City Council of New York City

by

Imam Dr. Tahir Kukaj/

Merciful Loving God, known by many names and beyond all names—Spirit of Life, Spirit of Love, Spirit of Community, Spirit of Justice:

We assemble for this historic event, Lord, yes, as grateful citizens of a New York City that we are proud to call home, but also as humble people of faith who simply yet sincerely confess as Americans, In God we Trust! Thus do we acclaim you as our creator who made us in a perfect image, thus rendering the human person and human life as sacred, endowing us with rights calling for protection, and with freedom not so much to do whatever we want but what we ought. We profess you as our common God, a Creator who unites us, a lawgiver who has implanted within us a grasp of the truth, a thirst for justice, and a belief that we are at our best when our will is consonant with your own. To these distinguished legislators, we ask the gift of the wisdom only you can bestow, a reclaiming of the honor and nobility of public service, and a sensitivity to those in need. Please enlighten in a radiant way our leader’s city council members; we ask your blessings on the people who have been called to lead the community in which we live and work, and play.

Our Lord! Remind them, because we all forget from time to time, especially in the noisiness of what passes for political debate today, that they are not only leaders but also servants and that it is their responsibility and ours to serve the common good of all.

Remind them that, no matter where we live, everyone in this city: black or white, Hispanic or Asian, Christian, Muslim, Jew, Hindu, Sikh, LGBTQ or atheist—is our neighbor, our sibling and that throughout the ages, prophets have called the leaders of the people to respect and protect the least of those among us—our children, the elderly, the poor, those who are hungry, those who have no homes, those who are ill in body, mind, or spirit, the strangers and immigrants in our midst, those who live on the margins, those who are alone, those who are forgotten.

Grant them and us the wisdom and courage to know and do what is right and good and true. May they and we speak out when it is time to speak out and listen, patiently and receptively, when it is time to listen. May they and we always are guided by the spirit of community, by the spirit of justice, and by the spirit of love.

You never summon us to duty without supplying us the grace to do it. That blessed assurance consoles us. May all we do, dream, and decide here Lord, be only to our credit when we one day stand before you, the omnipotent lawgiver and supreme judge. You who live and reign forever and ever.

O God, O our Master! You Have eternal life and Everlasting peace through your essence and attributes. The everlasting peace is from you, And it returns to you, O our Sustainer! Grant us the life of True peace and usher us into The abode of peace.

God Bless Our City Council, Our City, our state, and always God bless USA. Amen

Best Regards

Imam Dr. Tahir Kukaj

City Council Invocation, 12/07/2022.