Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Mes Prishtinës dhe Parisit- Regjisorja Kosovare Lendita Zeqiraj , fituese e mbi 40 shpërblimeve ndërkombëtare

by

Histori suksesi/Interviste/ E shkroi per Diellin Dr. Liliana Pere/

Flet nga Franca ,për Gazetën “Dielli” në SHBA,  regjisorja Kosovare Lendita Zeqiraj , e cila është përzgjedhur në festivale internacionale si: Venice Film Festival, Telluride, Palm Springs, Warsaw, Busan, Oberhausen, Hamptons, AFI FEST, ku ka fituar mbi 40 shpërblime ndërkombëtare.

Profili i Lendites

Lendita nëse nuk ka ide për film, nuk bën film. Ajo është shumë e vullnetshme dhe vizionare.Punon dhe provon me orë të gjata t’a gjejë gjuhën e filmit dhe jo vetëm historinë, ku ajo do të mbështetë për skenarin e saj.

Është kaq e thjeshtë, dhe e komplikuar paralelisht, sepse para së gjithash filmi është art vizual ku përjeton situata dhe emocione të forta, të vërteta..

Shpesh herë, problemi të cilin ajo trajton është shumë më i madh se vetë Lendita.

Dhe ajo, këto probleme i prek me gjuhën e filmit, me tematikën, gjuhën aktoreske, elementet skenike, dhe gjithçka, që i përket botës së filmit. Imagjinata e saj eshte kaq misterioze sa gati abstragon me relitetin.

Asnjëherë ajo nuk do të kishte mundur t’i prekte e as t’i trajtonte, në gjuhën e romanit.

Filmi e ka gjuhën e vet vizuale dhe shumë të fuqishme, ka audience dhe sukses, kur konteksti dhe mjeshtëria aktoreske gërshetohen dhe japin emocione te forta, një premiere të shkëlqyer, dhe si i tillë duhet të kuptohet e të shijohet e të perceptohet.

Regjisorja Lendita Zeqiraj ka lindur në Prishtnë, ku ajo edhe studoi dhe u diplomua (1989-1994) duke i përfunduar studimet pasuniversitare në Akademinë e Arteve në Prishtinë (1995 – 1997).

Historia  dhe lidhja e saj me filmin vjen nga artet vizuale.

Qysh në fëmijëri, talenti i saj, për artet në përgjithesi veçohej si cilesi.

Ajo pikturonte dhe performonte me përpikëri në instrumente muzikore. Pikturën dhe vizatimin e ushtronte me nënën, ndërsa muzikën me babain, i cili ia mësoi notat e para muzikore.

Lendita ishte vetëm 6 vjeçe kur babai i saj i bën një dhuratë shumë të veçantë: kamerën super 8, disa filma vizatimore ne shirit filmik dhe projektorin.

Kjo u bë loja e preferuar e Lenditës dhe ky passion, i lojës me imazhin, zërin, ngjyrat, lëvizjen, u ngulit në kokën e saj. Kjo dhurate ngeli ne kujtesen e lenditës nje gjest shume i gjetur dhe nje motiv i fortë për ta ushqyer këtë  pasion

Gjatë shkollimit ajo shfaqi talentin e saj edhe për matematikën, i cili fakt e shtyri Lenditën të fillojë të mendojë, për arkitekturen, si profesion i saj i së ardhmes.

Kështu që, në kohën, kur ajo duhej të determinohej dhe orientohej për studime universitare, në Kosovë nuk kishte studime të filmit, dhe në pamundësi të ikjes jashtë, ajo si alternativë zgjodhi arkitekturën dhe artin vizual, të cilat për një kohë i vijoi paralelisht.

Më vonë, interesimi për pikturën, vizatimin, kadrimin, ngjyrën, ishte më i madh dhe më afër, pasionit që kishte për filmin, dhe iu perkushtua artit vizual.

Bota e saj e pasur imagjinare ishte plot jetë dhe ngyrat e ylberit dhe vetë ngjyrat e jetës.

Me qenë se pasioni për filmin sa vinte e shtohej, ajo kohë pas kohe filloi të eksperimentojë, duke xhiruar copëza, videoklipe muzikore etj, ndërkohë, që pasioni ushqehej, pikturonte dhe ekspozonte punët e saj.

Pas ikjes në Paris, filloi studimet posuniversitare mbi estetikën e filmit në Universitetin Paris VIII (2001 – 2003), pasioni për filmin u bë realitet.

Lendita filloi projektin e parë të filmit i cili pati një sukses ndërkombëtar.

Duke u përzgjedhur nëpër festivale me renome si në atë të Oberhausen International Film Festival dhe shumë të tjerë duke u shpërblyer gjithandej.

Filmat e saj deri tani janë përzgjedhur  në më shumë se 200 Festivale Ndërkombëtare duke përfshirë festivale të rëndësishme si:

Venice Film Festival, Telluride, Palm Springs, Warsaë, Busan, Oberhausen, Hamptons, AFI FEST, ku ka fituar mbi 40 shpërblime nderkombetare.

Ju lutem ndiqni bashkëbisedimin për Gazetën Dielli në SHBA:

************************************************************

E dashur lendita : Si janë lidhjet dhe nostalgjia me vendin e lindjes, fëmijërinë, familjen? Sa ju mungon Kosova, dhe si ka vazhduar rruga juaj e skenareve të filmit, sa mbështetëse ka qënë familja juaj?

***

Përgjigje: Kosovën e lashë në moshë të madhe, isha në moshën 27 vjeçare. Pata përfunduar edhe studimet postuniversitare. Piktura si mjet shprehje, më nuk mjaftonte. Në Paris gjeta shumë gjëra, që nuk i kisha patur në Kosovë.

Aty i fillova edhe studimet pasuniversitare mbi estetiken e filmit. Menjëherë gjatë vijimit të studimeve të mia në Paris, fillova të shkruaj skenare, të nxjerr ide, të realizoj filma.

Filmi i parë ishte pikërisht i mbështetur nga prindërit, të cilët gjithmonë më ka përkrahur në të, gjitha projektet e mia, si me mbështetje të fortë morale, me entuziazmin e tyre, por edhe me mbështetje financiare, sa herë që ka pasur nevoje.

Natyrisht që familja ka qenë një mbështetje e fortë dhe e madhe – ishte shumë e vështirë të merreshe me art në atë kohë, po nuk pate përkrahje.

Më vonë krijova famljen time të ngushtë, ku së bashku me bashkëshortin Bujarin, i cili është edhe producenti i të gjithë filmave të mi dhe Nartin, djalin tonë, i cili është regjsor i ri i një fryme, të re në kinematografi, jetojmë me të njëjtin passion, për filmin gjithnjë duke kritikuar, përkrahur, argumentuar, shpalosur ide, duke çuar kështu përpara njëri-tjetrin, në botën magjike të filmit.

Pyetje: Dëshiroj të sjell në vemëndjen e publikut, çfarë motivi patët, ju për të zgjedhur profesionin e aktores, dhe si ka vazhduar me tej kjo rrugë?

Përgjigje: Asnjëherë nuk jam frikësuar të bëj atë që dua të bëj. Ka qenë një rrugë e degëzuar, nëpër fusha të ndryshme të artit: pikturë, muzikë, nganjëherë edhe vallëzim e koreografi, por edhe matematikë… Por filmi ishte thjeshtë një proces organik. Ishte e kjartë, që i vetmi art, që mishëron të gjitha pasionet, që mbaja në gji, ishte filmi.

Pyetje: Si kanë qënë raportet me filmin, a ka qëne ai profesioni qe keni ëndëruar, dhe sa mund e pasion ju është dashur për të vazhduar rrugën e filmit? 

Përgjigje: Kur unë fillova me realizimin e filmave në vitin 2002, filmi në Kosovë ishte me ndryshe, kishte qasje me klasike nëse mund të them. Dhe ajo që unë deshta të bëj ishte pak më ndryshe. Mendova, që duhet të bëja, diçka që ka të bejë me kohën time dhe në kohën time.

Por asnjëherë nuk më ka shkuar ndërmend, të gjej një novelë apo roman të mirë dhe t’a adaptoj. Mendoj që skenari duhet të shkruhet për film. Dhe për secilin film, kam pritur që të jetë diçka shumë e rëndësishme për mua.

Pyetje: Si është bashkëpunimi juaj me kolegët? A e ndjeni largimin nga Kosova? Sa e vështirë ka qënë, për tu adoptuar ne nje qytet të quajtur  ‘’Djepi i Kulturës’’ shumë ndryshe nga kultura dhe mentaliteti ynë shqiptar? Kush është vënd qëndrimi i Lendites?

Përgjigje: Kur e lash Kosovën isha në moshë të madhe, isha e formuar, kisha familjen, kolegët e shoqërinë… Parisi ishte një ndryshim i madh dhe më është dashur kohë të adaptohem.

Atje njoftova shumë njerëz e personalitete, mësova shumë gjëra që nuk i dija, inspirohesha e motivohesha shumë nga ajo frymë, por malli për Kosovën ishte një nga gjërat, që nuk mësova si t’a heq.

Tani jetoj në mes Prishtinës dhe Parisit, filmat e mi i punoj me një ekip njerëzish nga Parisi dhe Prishtina, dhe jeta ime si ajo private ashtu edhe profesionale është e lidhur fort në nyje me këto dy vende.

Pyetje: Sa guxim e vullnet ka pasur Lendita per te provuar shumë pasione profesionesh?  dhe a ndihet krenare Lendita për zgjedhjen dhe arritjet e saj në fushen e filmit, çfarë ju pëlqen të ushtroni apo ti përkushtoheni tjeter? Me sa ngulm e perkushtim ju duhet të  punoni?

Përgjigje: “Po, kam qenë piktore. Kam dashur të bëhem arkitekte, kam ëndërruar të bëhem pjesë e ndonjë rock grupi si instrumentiste, kam dashur të bëhem basketbolliste (por meqe nuk u zgjata sa duhet, kam hequr dore shume shpejt (me humor).

Kam qënë dhe jam mjaft e guximshme në jetë. Kurr nuk kam menduar se meqë jam femër, duhet të bejë me pak se sa një mashkull. Këtë gjë ma kanë mësuar prindërit qysh në fëmijëri, ata gjithmonë kanë qenë të pasionuar, ekspresiv dhe empatik.

Edhe pse kam qenë dhe jam e ndjeshme, ata veçse ma kanë ushqyer zotësinë, për të kuptuar dhe ndjerë tjetrin. Me duket se shembulli i tyre ka berë të jem kjo, që jam tani”.

Punoj shumë, që nga momenti që e kam idenë, jam shumë e përpikët me punën. Punoj deri në detajet më të vogla, sepse detajet janë, ato që e përbejnë një tërësi të madhe, siç është filmi.

Filloj punën që nga skenari, production design dhe shumë punë të tjera në film i punoj vet, ndërsa në xhirim kërkoj shumë përpikëri dhe disiplinë nga secili anëtar i ekipit.

Pyetje: kasha deshire te tregonit  ju lutem një emocion ose ndonjë ndjesi të thjeshtë, që e përjetoni ju më shumë dashuri, ndonjë detaj, per të gjithë ne, që ju ju ka ngelur në mendje?

Përgjigje: “Loja me interesante si fëmijë ishte të projektoja filma të cilët ishin pa zë, për të cilët bashkë me shokët e shoqet e mia, me orë të tëra incizonim zëra, për t’ja bashkangjitur filmit.

Natyrisht, që nuk kishim mjete profesionale, por kjo ishte loja më e preferuar e imja si fëmijë. Një ditë, përderisa nëna ishte në punë, unë dhe shoqja ime e fëmijërisë Besa, filluam të incizonim “të qeshura të çmendura” për t’i sinkronizuar me imazhin e filmit.

Ishte mesditë dhe ne ia aq fort të qeshurave saqë më nuk mund të ndaleshim. Nuk di se sa kohë ka kaluar… papritmas e parë nënën mbi kokë të shashtrisur e me sy të zgurdulluar.Duke u kthyer nga puna, që nga rruga kishte dëgjuar “të qeshurat tona” të cilat më shumë i përngjanin britmës.Më një frymë hyn në shtëpi dhe rrëmben kasetofonin, paketën e projektorin dhe deri sa u kthye babai nga puna, nuk munda ta vazhdoj lojën”.

Kujtimet më të bukura të fëmijërisë së hershme i kam të gjyshi, i cili ka qenë, një njeri me humor dhe shumë i hapur dhe para kohës.

Më kujtohet kur me rrogën e tij të vogël të punëtorit të uzinës, ndante çdo mbrëmje nga një shumë simbolike, për t’ua ndarë mbesave, që paguajnë nga një biletë në kinema dhe një “fitil” fara, duke i këshilluar, që t’i presin jeams-at, sepse tani jeansat e shqyer e të rrëmuar janë në formë.

“Mos t’thonë njerëzit, që mbesat e mija nuk dinë çka është moda” – thoshte me humor e me gërsherë n’dorë.

Pyetje: Sa i intereson dhe u kushtoni vëmendje zhvillimeve sociale e shoqërore në Kosovë dhe, desha mendimin tuaj intelektual për ju që jetoni në vendet perëndimore, ju si e shihni duke berë një paralelizëm? 

Përgjigje: Mundohem t’i kushtoj vemendje, por nuk ia arrij, sepse punën, që bëj kërkon shumë vemëndje dhe përkushtim. Mundohem t’i përcjellë dhe më gëzon tej mase, kur shoh punë të mira që bëhen tek ne. Nuk janë të shpeshta ngjarjet e bukura, por me rëndësi është, që ka dhe shpresoj se gjeneratat e reja do të sjellin shumë shumë ndryshime, si në aspektin artistik e kulturor, po ashtu edhe në atë social e shoqëror – kam shumë shpresë, në brezat që po vijnë.Ka shumë punë për t’u berë në Kosovë. Ka shumë vrima të zeza. Shoqëria dhe politika po i bejnë ato më të rënda për tu tejkaluar.

Njeriu në Kosovë, ka shumë pak vlerë dhe individualiteti, nuk është diçka, që vlerësohet e respektohet. Përkundër kësaj, ne nuk kemi veç se individë, që përfaqësojnë denjësisht Kosovën.

Kemi personalitete të mëdha të individëve në botë dhe kjo flet për kushtet e përshtatshme të formimit të individualiteteve dhe personaliteteve në Kosovë. Kjo rrjedh ndoshta nga shoqëria e cila është në tranzicion.

Pyetje: Si jeni ndierë në punë, vështirësitë, kënaqësitë, vlerësimet, gjatë gjithë këtyre viteve dhe a do ta linit atë një ditë Francën dhe për cilin vend, dhe përse? 

Përgjigje: Pothuajse të gjithë e kemi brenda vetës një revoltë të pa shprehur, dhe ajo që me intereson është, që ta kërkoj dhe ta shpreh atë me gjuhën e filmit. Natyrisht që ky është një profesion i vështirë dhe përplot sfida.

Projekti i fundit i filmit ishte një projekt tejet sfidues, sepse bëhej fjalë për një projekt teknikisht shumë të vështirë, por edhe numri i madh i aktoreve në film, koordinimi dhe koreografia ishte sfidë në vete.

Përveç kësaj, kohën që teknikën e kishim të limituar dhe ishte shumë e vështirë të arrihej. Te gjitha këto vështirësi u shëndërruan në një kënaqësi të shumëfishtë kur përfunduan xhirimet me sukses dhe pastaj, përjetova momentin e një ndjenje krenarie nacionaliste, kur pashë duke u valvitur flamurin e Kosovës në Venecia Film Festival dhe kjo ishte hera e parë në histori të kinematografisë kosovare.

Pyetje:Sa e konfirmuar ndjeheni ne fushen e filmit , c’farë projekte dhe prioritete të reja të reja keni, sa ambicie, forcë dhe vullnet për ta arritur? Cilët janë projktet tuaja në vazhdim?

Përgjigje: Jam e kënaqur, që vazhdoj të punoj – por asnjëherë, nuk jam e kënaqur më atë çfarë kam berë apo arritur. Sepse edhe atëherë, arritje për mua ka qenë dhe është procesi i punës, i krijimit, kënaqësi është prezantimi i filmit para audiences.

Nëse filmi pëlqehet, atëherë jam në qiellin e shtatë, që nëse filmi nuk pëlqehet, atëherë jam mizerable. Pikërisht, sepse suksesi dhe aplaudimi apo shpërblimi, të jep një konfirmim dhe vlerësim mbi punën.

Është shumë e rëndësishme të kem mundësinë e shprehjes në gjuhën e filmit, sepse mendoj që kam shumë çka të pa thena, që do të doja ta ndaja me publikun.

Projekti në vazhdim është filmi i gjatë “Shpija” të cilin mezi po pres të filloj me realizimin e tij. Në ndërkohë i kam edhe disa projekte të tjera të filmit, por prioritet e kam projektin “Shpija”.

Falenderim Lendita:

Ju falënderoj shumë për intervisten, znj.Liliana, si dhe Org.Internacionale Gruaja Shqiptare në Botë. Puna juaj me ngjason me nje filem me metrazh te gjate me shume personazhe dhe shume ngjarje.Interesante.Shpreh vleresimin tim  për punën, që beni për t’u dhënë impuls dhe publicitet gjithë grave shqiptare, në botë që me punën, dhe inteligjencën e tyre janë dikush.

Falenderim Liliana:

Faleminderit e dashur Lendita aktorja e suksesshme. Gruaja modeste e këmbëngulëse, plot mirësjellje dhe seriozitet, konkurruese dhe fituese ne gjininë më te pëlqyer si ajo e filmit që kërkon shumë punë , talent dhe fantazi.

Ju  keni kapërcyer kufijtë e Shqiperise me emrin tuaj të mirë, te njohur,  në aspektin profesional me shumë vlerësime dinjitoze, maksimale që nderojnë gruan Shqiptare dhe Kombin shqiptar.

Faleminderit.

Të uroj shumë suksese te reja.

Dr. Liliana Pere

President: International Organization.

Albanian Woman in the World

Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

JA PSE DUHET TË TROKISNI NË ZYRËN E AVOKATES SË EMIGRACIONIT EGI DEROMEMAJ

by

Bashkatdhetarë, që jetoni në Nju Jork, Nju Xhersi, apo në Michigan(ku Pastor & Deromemaj; Associates, P.C ka dy zyra): Keni probleme me emigracionin? Keni të pazgjidhur statusin e qëndrimit apo keni marrë deportim, apo e keni familjen të ndarë, këtu dhe në vendlindje? Keni çeshtje azili,vizash për emigracion familijar, rikthim nga deportimet,mbrojtje nga deportimi, apelime, viza për investim biznesi ,viza martese ,viza pune,çështje kriminale lidhur me emigracionin,rregullimin e dokumentacionit për nënshtetsi amerikane dhe shumë shërbime të tjera?-Drejtojuni avokates  shqiptare Egi Deromemaj në zyrën e saj në Times Square, NY dhe në qytetin TROY dhe DEARBORN në Michigan . Pse duhet t’i drejtoheni Egit? Sepse, ajo  vjen vetë nga një familje që e ka fituar statusin e azilit përmes përballjes ligjore, por edhe pse ka arritur që bashkë me partneren e saj t’ia dalë mbanë në shumë përballje me klientët, që i ka marrë përsipër t’i mbrojë. E përgatitur në shkollat amerikane dhe duke njohur psikologjinë dhe hallet e shqiptarëve, Egi ia ka dalë mbanë. Firma e saj ligjore ia ka arritur që të zgjidhë shumë probleme të emigracionit, që nga më të thjeshtat e deri tek më të komplikuarat. Zyra e saj është e specializuar vetëm për çështje të emigracionit.

Gjatë përvojës së avokatja Deromemaj ka arritë që t’u japë zgjidhje çështjeve për kerkim azili. Shumë qytetarë prej trevave shqiptare,që kanë qenë të detyruar të largohen nga vëndi i tyre për arsye të ndryshme, kanë shkuar në zyrën e saj, pasi kanë pasur nevojë për mbështetje ligjore lidhur me rregullimin e lejeqëndrimit e deri tek marrja e nënshtetsisë, janë ndarë të kënaqur me avokaten shqiptare që flet shqip.

Ndiqeni bisedën që zhvilluam me avokaten Egi Deromemaj, që të merrni më shumë informacion:

Pyetje: – Zonja avokate a mund ta prezantoni për lëxuesit e Gazetës “Dielli” Firmën Ligjore “Pastor & Deromemaj”?

Znj. Egi Deromemaj: – Pastor & Deromemaj; Associates, P.C. është një nga firmat ligjore me të njohura  për emigracion. Firma jonë ka filuar veprimtarinë e saj që në vitin 2001 nën drejtimin e avokates Caridad Pastor Cardinale.Mbas pesë vitesh punë të përbashkët nga unë dhe Carrie vendosëm që ta vazhdojmë aktivitetin tonë si partnere të përbashkëta dhe krijuam firmën PASTOR & DEROMEMAJ. P.C..

Firma jonë ka tre zyra ,dy prej tyre gjinden në Michigan, njëra në qytetin TROY dhe tjetra në qytetin DEARBORN dhe së fundmi kemi hapur  zyrën ton te re me vendodhje në Manhattan, New York.

Zyra jonë është e specializuar vetëm për çështje të emigracionit, ku zgjidhen rastet nga më të thjeshtat e deri tek ato më të komplikuarat.

Pyetje – Ju sapo jeni vendosur edhe në Shtetin e Nju Jork-ut krahas Michigan-it, përse kjo lëvizje?

Znj. Egi Deromemaj: – Siç e përmënda më lartë ne filluam veprimtarinë me zyrën tonë në Michigan por gjatë tërë veprimtarisë sonë kemi pasur klientë edhe nga New York-u, kështu që për të funksionuar më mirë dhe për ti ofruar shërbimet tona klienteve dhe njëkohësisht, që të jemi më afër komunitetit shqiptar këtu, vendosëm që të hapim  zyrën tonë në shtetin e  New York-ut. Shkurt i jemi afruar komunitetit që jeton në Nju Jork e nju Xhersi, duke e vendosur zyrën tonë në zemër të Manhattanit,në Times Square dhe Broadway.

Pyetje – Çfarë përvoje sjell zyra Juaj avokatore në zgjidhjen e problemeve të emigracionit?

Znj. Egi Deromemaj: – Zyra jonë gjatë veprimtarisë së saj ka ofruar shërbime të panumerta siç janë azili,viza për emigracion familijar, rikthim nga deportimet,mbrojtje nga deportimi, apelime, viza për investim biznesi ,viza martese ,viza pune,çështje kriminale lidhur me emigracionin,rregullimin e dokumentacionit për nënshtetsi amerikane dhe shumë shërbime të tjera.

Gjatë karrierës sime kam hasur në raste të ndryshme të komplikuara , por më të ndjeshmet jan ato të familjeve ku njeri nga antaret e saj rezulton të jetë i deportuar dhe qëndron larg familjes ,kështu që ne si zyrë për emigracion kemi ndimuar që familjet të bashkohen duke kërkuar peticion për falje dhe nuk kemi dështuar asnjëhere në këto çështje.

 

Pyetje – Të çfarë natyre kanë qenë çështjet e emigracionit shqiptar që ka zgjidhur zyra juaj?

Znj. Egi Deromemaj: – Zyra jonë ka trajtuar çështje të shumta për komuniteti shqiptar duke filluar nga ato për kerkim azili,nga që shumë qytetarë nga trevat shqiptare kanë qenë të detyruar të largohen nga vëndi i tyre për arsye të ndryshme dhe të gjithë ata që kanë ardhur këtu kanë pasur nevojë për mbështetje ligjore lidhur me regullimin e lejeqëndrimit e deri tek marrja e nënshtetsisë, po ashtu vlen të cekim rastet ku familjet janë ndarë për arsye se njeri nga antarët e familjes ka qenë i detyruar të kthehet mbrapshtë prej nga ka ardhur për shkak të ligjeve strikte të qeverisë amerikane.

Në shumë raste ku personat jan deportuar dhe kanë tentuar disa herë me ndihmën e zyrave të tjera të kërkojnë falje për tu kthyer në Amerikë por janë refuzuar ,kanë ardhur tek zyra jonë dhe kemi arritur sukses, duke i sjellë në Amerikë dhe i kemi bashkuar me familjet e tyre në kohë relativisht të shpejtë.

Pyetje : -Përse duhet të trokasë një emigrant shqiptar në zyrën Tuaj?

Znj. Egi Deromemaj: – Jemi të vetdijshëm që egzistojnë një numër i madh zyrash ligjore në Nju Jork dhe në Michigan, ashtu si edhe në shtete të tjerë. Pse duhet të vijnë tek ne? Po sepse ne i shohim problemet mbi emigracionin për emigrantët si detyrimin absolut tonin dhe ndjehemi të afta t’u ofrojmë zgjidhje.

Këtu e kanë bazën dhe sukseset tona në përvojen tonë të gjatë në çështjet e emigracionit për të cilat jemi specializuar.

 

Pyetje : – Për lexuesit e Diellit: Kush është Egi Deromemaj?

 

Znj. Egi Deromemaj: – Unë jam e lindur në Tiranë me 1987. Ne vitin 1995 familja ime ka emigruar në Amerikë. Familja ime ka kërkuar azil me të arritur këtu dhe mbasi një periudhe të gjatë dhe shumë vështërsive arritëm që të fitojmë çështjen. Kemi përjetuar jetën e vështirë të një familje emigrantësh ashtu si shumë familje të tjera që vijnë këtu me ëndrren amerikane të lirisë. Kështu që jam e vetëdijshme çka do të thotë të vish si emigrant në Amerikë dhe përmes çfarë vështersive i duhet të kalojë çdo person apo familje deri sa te regullojë lejeqendrimin në Amerikë. Kjo më ndihmon shumë në përjetimin e çeshtjeve qe ndjek.

Pyetje : – Shkollimi juaj?

Znj. Egi Deromemaj: – Unë kam të kryer bachelors në Wayne State University në Detroit, Michigan. Pastaj studimet për juridik i kam kryer në University of Detroit Mercy School of Law ne Detroit, Michigan.

Pyetje:-  Përse zgjodhët si profesion avokatinë?

Znj. Egi Deromemaj:- E kam parë vetë çdo të thotë të lësh vendin tënd dhe të shkosh në një tokë të huaj,dhe kam parë me sytë e mi se me çfarë vështirësish ballafaqohen këta njerëz dhe që kur isha e vogël, gjithmonë e kam patur ëndërr për të arritur në një pozitë ku unë do të mbroja të drejtat e këtyre njerëzve dhe kam qënë me fat që kam patur një familje e cila më ka shtyrë të edukohem dhe një ditë të bëhem kjo që jam sot.

Pyetje – Diçka për familjen tuaj?

Znj. Egi Deromemaj: –Familaj ime? I detyrohem shumë. Pa mbështetjen dhe dashurinë e saj asnjëherë nuk do të arrija këtu ku jam sot.

Pyetje :- Një mesazh për bashkatdhetarët?

Znj. Egi Deromemaj: – Të mos harrojm kush jemi , të jemi krenarë që jemi shqiptarë….Dhe të mbështesim njëri-tjetrin.

 Pyetje:- Adresa Juaj? Si mund t’ju gjejne te interesuarit:

Firma jone ligjore  Pastor & Deromemaj, P.C. gjendet ne adresen:

1501 Broadway

12 Fl. Rm. 12107

New York, NY 10036

Phone: (646) 571-2118

Fax: (646) 304-7360

Email: egi@pdimmigrationlaw.com

pdimmigrationlaw.com

-Faleminderit për bisedën.

– Znj. Egi Deromemaj: Ishte kënaqesi!

Bisedoi:Dalip Greca

Rrugëtimi artistik i regjisorit dhe aktorit Llesh Nikolla

by

Personazh/Flet regjisori dhe aktori Llesh Nikolla: Në juri për arte ishin Pirro Mani, Esat Oktrova, Viktor Zhusti, Timo Flloko, Dhimitër Anagnosti/

-Nuk mund të harroj kurrë pedagogët e mi Vera Zheji dhe Viktor Zhusti/

-TVSH është një lokomotivë e fuqishme, por që ka ecur me marshin e parë/

-Nga 10 rolet në film veçoj “Dhimbja e dashurisë”, një telenovelë e TVSH me regji të Ylli Pepos/

– Në TVSH nuk duhet të ketë vend për sekserë dhe matrapazë/

– Platforma e re e z. Gëllçi duhet ta lëvizë me marshin e kohës këtë lokomotivë/

Nga Albert Z. ZHOLI/

Punëtor dhe i heshtur. Ecën në rrugët e Tiranës gjithmonë me këmbë duke tymosur, a thua se tymi i cigares i nxit më shumë mendimin në krijimtari. Askush që e shikon në këmbë ecjen e tij s’e merr me mend ky njeri ka mbi vete, 10 role në kinematografi, 10 në teatër, regjisor dhe moderator i 130 Festivaleve Kombëtare të zhanrit popullor, 1500 orë transmetime spektaklesh dhe emisionesh në TVSH, autor i 50 dokumentarëve dhe më tej… Zëri i tij i metaltë, kumbues, i qartë, përbën një ndër vlerat artistike që ka tërhequr vëmendjen e regjisorëve dhe drejtuesve të spektakleve ndaj, Lleshi nuk ka kohë për të qenë i lirë. Shtëpi të parë ka zyrën në TVSH, ku e gjen deri në mesnatë, ndërsa orë pushimi ka vetëm 6 orëshin e gjumit, në një shtëpi me qira në periferi të Tiranës. Serioz, korrekt, këmbëngulës, vizionar në 10 vjet punë në TVSH, atij i dhemb ky gjigand i gazetarisë fonike dhe vizive shqiptare që ka shërbyer si “metalurgji” për gjithë televizionet dhe radiot e reja shqiptare post-komuniste, ndaj në këtë intervistë jep mendimet e tij për moderimin e tij…

Rrugëtimi artistik/

-Aktor, regjisor, recitues. Regjisor i Teatrit Peshkopi me 8 premiera si regjisor dhe aktor në këtë teatër,1979. Regjisor i Qendrës Kombëtare artistike Tiranë, regjisor i TKOB. Regjisor i Departamentit të Spektakleve në TVSH 2006-2016. Regjisor i disa aktiviteteve masive:

-10 premiera si regjisor i Ansamblit të Shtetit

-Regjisor i 130 festivaleve mbarëkombëtare, shumica e zhanrit popullor, në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal i Zi, Preshevë. Regjisor i 30 spektakleve të ndryshme në Tiranë, Shkodër, Durrës, Prishtinë. Në 10 vjet regjisor në TVSH ka drejtuar 1500 orë transmetim direkt apo të filmuar në emisione në studio, transmetime aktivitetesh masive, dokumentar, telereportazhe. Ndër telereportazhe dhe filmat dokumentarë mund të përmenden “Telereportazh në Beograd” dhe dokuemtarët “Besim Zekthi” dhe “Anton Çeta”. 10 role në filma dhe 10 role në teatër. Ndër rolet kryesorë mund të përmendim ato në filmat “Guri i besës” “Besa e kuqe”, “Letra fatale”. , “Dhimbja e dashurisë” serial televiziv. Por ai nuk mund të rrinte pa hyrë dhe në labirintet e klipeve ku ai ka ideuar si regjisor 10 të tilla.

Ju vinit në konkurim për në Akademinë e Arteve pas një sërë aktivitetesh masive në Mirditë, pra si aktor, drejtues aktivitetesh masive, edhe pse ishit i ri. Kush ishte në juri, kur ju konkurruat dhe çfarë interpretuat? Po emocionet?

Janë vite të tëra larg që më vijë të freskëta. Unë vija dhe kisha një eksperienca por kur mendoja se kush do ishte në Juri emocionet të kapnin vetiu. Juria përbëhej nga Pirro Mani, Esat Oktrova, Viktor Zhusti, Timo Flloko, Dhimitër Anagnosti, etj. Emra të mëdhenj, përgjegjësi e madhe. Unë i shihja në filma këta njerëz dhe më dukeshin tjetër brum, të mëdhenj në heshtjen e punës së madhe. Ishin disa pjesë që unë interpretova, si poezi, tregimi humoristik, tregimi poetik, monolog. Kisha disa pjesë të ndryshme nga autorë kosovarë dhe vendas. Të gjitha këto pjesë kishin ngarkesat e tyre emocionale si pjesë plus dhe faktin se ishe përballë një Jurie tepër profesional dhe serioze që nuk bënte kompromis. Unë pas pak hezitimi në sekondat e para, hyra në magjinë e pjesëve duke u bërë një me të. Sigurisht fitova dhe isha ndër më të mirët. Gjatë shkollës kam luajtur disa role që nuk kanë lënë gjurmë në karrierën time por dua të theksoj se vija nga trupat amatore me një bagazh të madh ku në shumë aktivitete në Mirditë kam luajtur role kryesore nga Etydi e me radhë. Shkolla nuk të jep talentin, por të jep rrugët. Shkolla është atmosferë. Të jep kulturën e përgjithshme dhe të jep bazat se ku duhet të ecësh në shinat e regjisë apo të aktorit.

Si do ta cilësonit shkollën shqiptare të aktrimit në regjimin komunist?

Shkolla jonë ishte nga më të mirat në Ballkan, me kërkesa të mirëpërcaktuara profesionale dhe me objekt të orientuar ndaj mësimit për studentët. Kishte orar të përcaktuar, por edhe ambiente ku studentët mund të studionin apo të bënin prova deri në mesnatë për rolet apo mësimet e mara. Kishte një organizim të përsosur. ishte një shkollë që të kultivonte dashurinë për artin, për të njohur të panjohurat e mëdha të këtij arti që mbërthen botën e qytetëruar.

Si do t’i cilësonit pedagogët tuaj dhe cilët do të veçonit ndër ta?

Të gjithë pedagogët tanë ishin të lexuar, të ditur, plot surpriza. Ata dinin gjuhë të huaja dhe kishin studiuar jashtë. Por unë do përmendja pedagogun e fjalës artistike Viktor Zhustin dhe Vera Zhejin. Këta të dy për mua janë të papërsëritshëm. Në përgatitjen e recitimit të poezisë, Zhusti mbetet unik, largpamës, plot ide dhe me një komunikim mbresëlënës. Ai na jepte ato mënyra komunikimi se si duhej të mbërrinte në mënyrë të arrirë poezia tek spektatori. Nuk e di pse nuk vazhdon ende të jap mësim por vazhdon ende më shumë në teatër. Nga ana tjetër Vera Zheji më ka ndihmuar shumë, pasi unë kisha një vokal të ngrohtë që ajo e vlerësonte. Vera punonte mbi baza shumë profesionale sepse dinte të kapte të veçantat e çdo zëri. N. q. s do shikosh regjistrimet e mia të poezive në vitin 1981, do shikosh se nuk kam ndonjë ndryshim të madh, pra nuk do shikosh transformim drastik. Kultivimi i zërit si recitues, interpretues i poezisë ka dhe ndihmën e kësaj pedagogeje. i jam mirënjohës.

Koha ecën, ka zhvillime, transformime, tekste të reja, pedagog të rinj. Po sot shkolla e aktrimit a ka të njëjtin nivel?

Nuk e kam ndjekur, por besoj se nuk ka ndonjë ndryshim të madh. Por ajo që dua të them shikoj se sot ka një superprodhim të regjisorëve dhe aktorëve kur tregu ynë është shumë i ngushtë. Pra po krijohen “viktima” në thonjëza, pasi dihet tregu ynë sa mban. Ekuilibrat e prodhimit janë të domosdoshëm në një shoqëri me treg të hapur, pasi prishen balancat në kurriz të cilësisë.

Cili është roli i parë juaj në kinematografi dhe kush ju ofroj rolin?

Kur isha student kam lozur rolin e parë tek “Besa e kuqe” por nuk ishte ndonjë rol mbresëlënës. Një roli vogël pa ndonjë ngarkesë të madhe. Nga rolet e mi unë do veçoja rolin tek filmi “Dhimbja e dashurisë” një telenovelë e TVSH me regji të Ylli Pepos. ishte një rol që befasoi dhe mua dhe kolegët pasi ishte ndryshe nga natyra ime. Por Pepo guxoi dhe më dha një plan tjetër që unë e kalova me sukses. Ky rol ka qenë dhe mbetet shtrati i roleve të mia kinematografike.

Ke ndonjë peng për ndonjë rol të veçantë?

Jo! Shumë herë pas viteve 1990 regjisorët, përzgjedhjen e roleve ja kanë lënë sipërfaqes se sa brendësisë. Aktori shpesh herë merret pa kinoprovë të rregullt dhe me baza njohjeje. Kjo mënyrë oferte është e dëmshme për të dyja palët.

Po në teatër, cilat ishin rolet që ndani ende emocione të veçanta?

Në teatër kam lozur deri në vitin 1992 në teatrin e Peshkopisë ku kam qenë regjisor dhe aktor. Kam disa role aty, por në ato kohë shumë gjëra dhe nuk filmoheshin. Unë në ato role veçoj rolet tek dramat “Shënomëni dhe mua’, “Pas martesës”, “Zjarrvënësit” “Jo të gjithë hajdutët vijnë për të vjedhur”. Por pas vitit 1992 unë u mora vetëm me spektaklet, pasi e tillë erdhi situata. Megjithatë, e ndjej se për teatër kam ende fuqi, kam emocion të brendshëm. Kam të gjithë pontecialin emocional për ta ndërtuar një rol më së miri.

Si do ta cilësonit ndryshimin mes teatrit dhe filmit?

Tetari është arti i elitës. Jo se dhe filmi nuk është i tillë, por teatri, është live, me imazh të cunguar për me forcë emocionalë të drejtpërdrejtë. Sot teatri ka marrë një formë tjetër, nga ana regjisoriale, rolet aktoreske, dhe përcjellja në skenë. Fuqia e teatrit është e madhe pasi nxjerr në të vërtetët fuqinë e interpretimit të aktorit. Ndërsa filmi ka më shumë imazh. Teatri emocionet i ka të fuqishme, të drejtpërdrejta, që do një përqendrim, intuitë, mobilizim maksimum. Teatri nuk lejon përmirësim.

Keni 10 vjet punë si regjisor spektaklesh dhe emisionesh në TVSH. Si do t’ia përcillnit lexuesit këtë përvojë?

Unë erdha në TVSH me plot dëshirë. TVSH ka regjinë skenike, atë televizive, ka dramën brenda. Çdo emision ka të veçantat e veta ndaj është dhe drama brenda. Çdo realizim skenik apo emision ka pikën e zgjidhjes, që t’i duhet ta realizosh me profesionalizëm. Këtu duket aftësia e regjisorit. Si në dokumentar, telereportazh, në spektakle, gjatë montazhit duhet te gjendet kjo pikë për të përcjellë qartë mesazhin. Unë erdha me këtë synim në TVSH që të gjitha gjinitë e artit viziv t’i realizoja me këtë frymë, me këto ide. Gjatë këtyre 10 viteve unë kam jetën më të mirë artistike. Diku e cekëm se në TVSH unë kam 1500 orë transmetimi, nga këto rreth 40% janë direkt nga sheshet, studio apo ambiente të ndryshme. Kam rreth 50 filma dokumentarë apo reportazhe. Dokumentari sot është vepër artistike.

Nga dokumentarët kë mund të veçosh për tematikën dhe vlerësimin nga kritika?

Janë disa që disa herë nuk më bëhet t’i veçoj, por sipas kritikës më të arrirë janë dokumentarët për “Besim Zekthi” dhe “Anton Çeta”, “Shkurte Fejza” etj.

Ju në filmat që keni realizuar jeni dhe skenarist?

Në përgjithësi të gjithë regjisorët janë dhe skenarist. Rrallë ndodh e ndarë. Është e vështirë bashkëpunimi skenarist-regjisor pasi regjisori e ka Brenda tij veprën, idenë e realizmit, imazhin, mendimin, zhvillimin e situatave, figurën e personazhit, personazheve. Në këtë këndvështrim disa herë nuk mund të bashkohet qartazi koncepti i regjisorit me atë të skenaristit. Pra për mendimin tim, ose duhet të jesh bashkë skenarist, ose duhet ta realizosh vetë dhe këtë pjesë. Fjala është e vdekur pa imazhin, pa gjetje në dokumentar.

Spektaklet janë pjesë e pandarë e jetës suaj artistike. Përse keni këmbëngulur më shumë në këtë gjini arti?

Pas teatrit unë e isha idenë e realizmit të spektakleve. Doja të përkushtohesha me të. Spektakli është një mrekulli pasi aty përmblidhen gjithë zhanret aty është vallja, kostumet, veshjet e veçanta me zbukurime, koncerti fonik, veglat e shumta muzikore, janë kabatë, vallet e kënduara, muzika popullore, thesaret e popujve në shekuj, recitimet, Deri në moshën 30 vjeç nuk kisha dëgjuar shumë për muzikën dhe këngën e trashëguar popullore, për folklorin tonë të shenjtë që janë thesare të paimagjinueshme. Këtu u njoha me folkun e madh shqiptar duke filluar nga Presheva deri në Konispol. Gjeta dhe pashë nga afër shumë treva, këngëtarë, valle, në spektakle me mbi 1000 pjesëmarrës. Kur e mendoj se janë 130 spektakle me një pjesëmarrje të tillë nuk më besohet. Por do të veçoj dhe regjinë televizive që kam bërë në TVSH në Festivalin e Gjirokastrës në vitin 2009. Vlerat e këtyre spektraleve janë të magjishëm, plot frymë dhe ndjenjë patriotike. Këto janë prurje nga thesaret popullore. Folklori nuk ka autorësi, autori është populli. Folklori ka lindur pa autor. Folklori është i virgjër ndaj dhe pëlqehet. Kur e merr dhe vë dorë specialisti ahere ai humbet virgjërinë por merr përmasa të tjera.

Tek këngët folklorike mbizotëron tematika patriotike?

Për shumë vite kanë mbizotëruar këngët patriotike, që lidhen me problemet e trojeve tona. Kjo lidhej kryesisht me Kosovën e cila për shekuj ka qenë nën shtypjen serbe. Por tashmë tani këto këngë kur shumë problem janë sheshuar, këngët më të kërkuara janë ato lirike. Folklori dramatik përcjell këngët patriotike që mbizotërojnë në Labëri dhe Malësi.

Kaq vite në TVSH. Thuhet është zbehur ky gjigand, thuhet ka rënë audienca. Sot një drejtori i ri që diskutohet si i aftë dhe vizionar. Kush është për ju TVSH dhe çfarë duhet të ndryshojë këtu, në shtëpinë tuaj të parë?

Për 10 vjet unë TVSH e kam shtëpi, e kam studio, e kam familje. TVSH është një lokomotivë gjigante që deri tani ka ecur me marshin e parë. Ka vite që nuk e merr ecjen e duhur për shumë arsye. Në TVSH për këtë gjendje ka fajtorë pa faj. Sot çdo gjë matet me shikueshmërinë. Ne sot kemi televizione private që janë ndër më të mirat në Europën Juglindore të cilat e kanë lënë në hije TVSH. Kush është arsyeja? Profesionalizmi, programi?! Dhe për çudi, të gjithë që drejtojnë emisionet televizionet private shumë kanë dalë nga kjo shkollë e TVSH. Por nga ana tjetër e them me bindje se TVSH është në kohë që ta ndërrojë këtë marsh. Të ecë me marshin e dytë ose të tretë. Mundësitë janë të gjitha. Ju siguroj se, nëse ekipi i ri që ka ardhur do zbatojë Platformën që ka paraqitur Drejtori i ri z. Thoma Gëllçi, atëherë lëvizja është ë e pritshme. Duhet që kjo platformë duhet të konkretizohet me strukturën organizative e cila sapo është miratuar, e cila është profesionale, funksionale (eliminon burokracitë e panevojshme) por duhet shoqëruar me idealizëm. Ky idealizëm duhet shoqëruar me strukturë programore të mirë përcaktuar ku të mos ketë vend spontanitetit. Aty ku ka vend spontanitetit fillon dhe amatorizmi, ose fillon “biseda dyshe me tre vetë”. Reforma e re me strukturë organizative dhe programore të qartë do të thotë një vizion i ri, një përthithje e vlerave që ka TVSH. Këtu ka intelektualë që kanë punuar gjithë jetën dhe që kanë një eksperiencë të jashtëzakonshme që duan t’i vënë në shfrytëzim. Këtu ka mbingarkesë personeli që duhen përzgjedhur dhe shfrytëzuar në maksimum. Gjetja është shumë e thjeshtë. Ne kemi një masë, Ekranin. Sa jemi në transmetim?!. Ky është produkti! Nuk ka punë pa produkt. Nuk duhet të abuzohet më në TVSH. Marrëdhëniet me të tretë duhen parë se sa e ndihmojnë TVSH. N. q. s mbarojnë rezervat tona vetëm ahere duhet të shikojmë marrëdhëniet me të tretët. Në TVSH nuk duhet të kenë vend matrapazët dhe sekserët artistik, por jo vetëm. . Unë kam besim se, RTSH me drejtorin e ri i cili di të hesht, di të dëgjojë që punon shumë, ka aftësi të marrë vendime në kohën dhe momentin e duhur, një gazetar dhe me eksperiencë i gazetarisë shqiptare dhe nëse do të shoqërohet me mençuri për përzgjedhjen e stafit drejtues, shumë shpejt do t’i jap TVSH vendin e merituar në mediat shqiptare.

Rovena Vata, Vajza me origjinë nga Hasi, gazetare, pedagoge, studiuese, albanologe

by

Histori suksesi nga Dr.Liliana Pere /Njihuni m e Dr, Rovena Vata/

Motivi i punës dhe jetës se Rovena Vatës  është: Ndryshimi midis shkollës dhe jetës i cili sipas saj është:“Nëse në shkollë të mëson dhe pastaj testohesh, në jetë testohesh dhe pastaj mëson”, shprehet e reja.

“Mua me dhemb shumë kur dëgjoj se një vajzë nuk ndjek universitetin pasi, të edukosh një femër do të thotë të edukosh një shoqëri’’.Dr. Rovena Vata një  vajzë e re ne moshë dhe nje emër i njohur në Shqipëri, në rajon dhe më tej.

Rovenën e gjejmë me studimet e saj, për letërsinë shqipe në revista shkencore ndërkombëtare si në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Slloveni, Rumani, Itali, Suedi, Kanada dhe SHBA.

Vajza me origjinë nga Hasi, plot botë, jetë e ngjyra, ku buzëqeshja e saj rrëzellitëse pasqyron shpirtin e saj plot mirësi, vështrimi i qartë dhe fjala e saj plot argument, tregojnë një pavarësi  të formimit të saj të shkëlqyer, pontencial  intelektual.

Ambiciet e saj pozitive, natyra e saj studiuese dhe e palodhur,  të bëjnë te ndalesh dhe të mendohesh  për  këtë vajze të re plot aspirata.

     Rovena Vata njihet si gazetare, koordinatore, pedagoge, publiciste, studiuese dhe albanologe.

    Rovena është diplomuar në Universitetin e Tiranës, në fakultetin Histori-Filologji për Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në vitin 2008.

     Më pas ajo përfundon po në këtë fakultet studimet e saj Master i Shkencave në specialitetin: “Letërsi të Përgjithshme dhe Letërsi të Krahasuar” ku i përfundon ato me “Medalje të Artë”, në vitin 2010.

Është doktoruar në shkenca letrare dhe antropologji juridike me temën: “Miti i malit në letërsinë shqipe”, duke u bërë kështu doktore shkencash më e reja në Shqipëri, në vitin 2013, ku moshatarët e saj ndoshta nuk kishin filluar akoma universitetin.

Lidhjet e Rovenës me studimin dhe mësimdhënien janë të pandara, siç edhe ajo na tha gjatë intervistës së saj.

Ajo nuk arrin t’i ndajë nëse e cilëson veten më shumë studiuese apo pedagoge, nuk arrin të ndajë dot se cila është primare për të, ku duket se shkojnë paralelisht me njëra-tjetrën, meqë mësimdhëninën e ka filluar që në moshën 18 vjeçare dhe deri tani që po flasim.

 Kurse studimet e saj janë të vazhdueshme sa herë është e ftuar nëpër konferenca apo sa herë mund të jetë e frymëzuar ose e shqetësuar për ndonjë çështje apo figurë të studimeve shqiptare.

    Rovena Vata është pedagoge që prej vitit 2010 në Shkencat Gjuhësore, Shkencat e Komunikimit, Drejtimit në Arsim dhe Metodikës së Kërkimit Shkencor në universitete brenda dhe jashtë vendit.

Punon në Qendrën e Studimeve Albanologjike në Tiranë, që prej vitit 2011, si Kryetare e Degës Mësimore dhe Zhvillimit të Kurrikulave. Që në tetor të vitit 2015 është Kryeredaktore e revistes International Journal of Social Sciences & Humanities (IJSSH) për studimeve anglo-amerikane në Maqedoni.

Është përzgjedhur në borde drejtuese të revistave shkencore–akademike si në: Alternativa (Slloveni) në vitin 2014, Anglisticum (Madeqoni) në vitin 2013, Global Challenge (Akademia Diplomatike e Shqipërisë) në vitin 2014, Dituria (Suedi) në vitin 2012, Kuvendi (SHBA) në vitin 2011,  Mirëdita (Tiranë) në vitin 2014.

Rovena Vata konsiderohet nga kritika si kërkuese e specializuar për raportet dhe kushtëzimet midis letërsisë dhe traditave gojore, folklorike, etnologjike, etnojuridike etj, në këtë proces formimi ajo ka marrë dije në disa disiplina teorike e praktike, si antropologjia juridike, kulturore e sociale; mitologjia; folklori vendës dhe i popujve fqinje.

    Gjatë bisedës më të të bie në sy me kërkesat e larta që ka ndaj vetes, kur flet me pasion dhe mendim të pavarur.

    Në periudhën prej studimeve të shkallës master deri në përfundimin e mbrojtjes së doktoratës

Dr. Rovena Vata ka marrë pjesë në rreth 70 konferenca, evente, seminare, simpoziume ndërkombëtare e kombëtare, me kontribute shkencore të sajat; si dhe ka botuar artikuj të shumtë në revista e periodikë të specializuar për kërkime antropologjike e letrare.

    Ka botuar dy monografi shkencore tepër të vlefshme për studiuesit dhe studimet shqiptare siç janë.

    “Miti i malit në letërsinë shqipe”, (botuar në vitin 2013).

    “Urë fjalësh midis letërsisë dhe anropologjisë”, (botuar në vitin 2015).

Ka marrë dy çmime të rëndësishme viti për studimet më të arrira si atë në: Çmimi vjetor i gazetës “Nacional” në letërsi, Tiranë, Shqipëri, 06.03.2016.

    Çmimi për kritikën më të mirë “Faik Konica”, në Ditët e Letërsisë Shqipe në Michigan, 2015.

    Është e certifikuar në qendrat më të mira të formimit dhe trajnimit si:

    Lidership (në vitin 2014), Menaxhim i Burimeve Njerëzore dhe Administrimi Publik (në vitin 2014), Gjuha e trupit dhe arti i negocimit (në vitin 2016),

Teknika e të mësuarit efektiv (në vitin 2012), Stresi dhe menaxhimi i tij (në vitin 2010), si dhe në Psikologjinë pozitive (në vitin 2011).

Ka bashkëpunuar me projektin: “Arsimimi i të Rriturve në Shqipëri”, (Adult Education in Albania), PARSH (në vitin 2010), me Shoqatën: “Në dobi të gruas shqiptare” (në vitin 2010), me “Institutin e Promovimit të Vlerave në Gjuhën Shqipe”, (në vitin 2010), më Shoqatën: “YVCA”, ( në vitin 2005), më shoqatën për të rinj “Adra”, në vitin 2003, me qendrën Small Kindess (në vitin 2009).

Ndiqeni bashkebisedimin:

Pyetje: Kush ështe Rovena për njohje më të gjerë tek lexuesit, nga vjen, kush është familja e saj? Impresionet ju lutem për vendlindjen tuaj?

Rovena Vata: Jam nga Hasi, por e lindur në B. Curr. Hasi është një qytet i vogël, që mbart në vetvete elemente të shumtë historikë dhe etnografikë, po ashtu të frymëzon të vargëzosh ëmbëlsinë dhe romancën që të shkakton ky vend.

Shpeshherë ky vend më mrekullon, njëlloj si pikturat e freskëta dhe plot pasion të Edward Lear-it.

Studimet fillore dhe shkollën 8-vjeçare i kam kryer në Helshan në shkollën “Sali Hajdari”, dhe ato të mesme në gjimnazin “Havzi Nela”, për pedagogji dhe psikologji në Kukës e më pas erdha në Tiranë, ku vazhdova më tej studimet e mia në vitin 2005. Familja ime përbëhet nga prindërit, motra dhe vëllai. Ajo është gjithçka për mua, pasuria më e madhe. Familja është bërthama e gjithë lumturive në jetë dhe ilaçi i çdo sëmundjeje.

Pyetje: Kujtesa është memorja e gjithë jetës tonë, aty brenda në ruajmë fëmijërinë si periudhen më të bukur, çfarë do të tregonit disa nga momentet tuaja më të bukura?

Pergjigje: Kujtimet janë të shumta, ato gëlojnë si burim i pashtershëm kujtimesh dhe momentesh të lumtura, ku pjesa më e madhe e tyre lidhen me qytetin tim të lindjes, për të cilin kam shumë nostalgji, dhe sidomos për kujtimet e fëmijërisë të cilat më vijnë ndërmend herë pas here.

Kam mall për fëmijërinë time, lojërat që ne bënim, prapësitë, lëndimet e lloj-lloj sjelljesh, që sa here i kujtoj buzëqesh për atë kohë. Megjithatë, një ndër kujtimet që do të veçoja është momenti kur erdhi në jetë vëllai im.

Pyetje: Sa nostalgjike është Rovena për vendlindjen dhe sa shpesh e viziton vendin e saj të lindjes?

Pergjigje: Padyshim që jam nostalgjike, e kujtoj dhe shkoj shpesh atje. Vendlindja është e pamohueshme dhe krejt e lëvdueshme. Ajo ndikon në formimin e karakterit, të figurës e personalitetit. Një ditë në atë qytet për mua është një javë, muaj a vit relaksim, shlodhje dhe kënaqësi e veçantë.

Pyetje: Çfarë veçon nga koha e universitetit, disa nga kujtimet tuaja mund ti përshkruani?

Pergjigje: Shumë studim, auditoret, periudha që të formon dhe të maturon për një stad të ri për “Jetën e madhe’’ si një universitet që nuk mbarojnë dijet.

Ah! Kush është student është në guackën e lumturisë, mbështetjes dhe vështirësive që një here në jetë i provon këtë lloj jetese. Studenti është revolucioni. Ai nuk është zhurmë, por zë i fuqishëm.

Çdo student, sikundër unë dikur kemi qenë dhe janë zëri i së ardhmes. Kështu është përjetimi im nostalgjik për jetën studentore.

Periudha e universitetit është periudha më e bukur e jetës së njeriut, të cilën nëse do të më jepej mundësia do ta jetoja edhe njëherë, por gjithmonë duke eleminuar momentet e vështira. Është si puna e asaj shprehjes “Të bëhem edhe një herë nuse, pa di unë se si nusëroj”. Herë mbas here kujtoj kohën e kaluar në auditore, orë të tërë në biblioteka, profesorët të cilët e dinin potencialin tim dhe që gjithmonë më shtynin, që të arrija më shumë.

Të ëmbla më vijnë kujtimet ku edhe shokë, djemë nga fakulteti guxonin të më dedikonin fjalë të vargëzuara shumë ngjyra dhe të më shprehnin ato që ne sot i quajmë dashuriçka.

Çdo gjë kur kam qenë studente më ngjan me nje buqetë me plot lule shumë ngjyrshe dhe plot aromë të këndshme.

Pyetje: Cila ishte arsyja që të shtyu për të bërë studimet doktorale në shkencën e bukur të studimeve letrare dhe antropologjisë juridike,në një moshe kaq të re?

Pergjigje: Ishin tre faktorë, njerëzit e duhur, koha e duhur dhe vendi i duhur. Zgjedhja, ose guximi im i çmendur i udhëhequr prej ëndrrës së madhe, që unë bëra për të përfunduar herët studimet ishte sa dëshira ime e kahershme, aq edhe nevojshmëri e profilit të punës dhe karrierës time akademike.

Pastaj të arrija këtë stad për mua ishte një nga dëshirat më sublime në jetën time. Për mua letërsia dhe librat janë dashuri e veçantë. Ato më kanë përqafuar qysh herët në botën e mrekullueshme, ku orët e vona nën libra përkthehen gjithmonë në relaksin më të paimagjinueshëm. Kësisoj kjo gjë u mbrujt në përpjekjet e mia disa vjeçare për të kryer studimet doktorale në shkencën e bukur të studimeve letrare dhe antropologjisë juridike.

Pyetje: Pse bëtë këtë zgjedhje për studime doktorale në QSA dhe jo në fakultet?

Pergjigje: Në fakt ka qenë një ndër dilemat e mia për të vendosur, po arsyja pse nuk i vijova studimet në fakultet dhe zgjedhja e QSA-së ishte pikërisht teza e doktoratës.

Gjithmonë e mendoja që teza ime e doktoratës të ishte ndërdisiplinare dhe kur dëshirat realizohen kënaqësia e punës që bën është e dyfishtë.

Pyetje: Sa e lehtë dhe sa e vështirë, po dhe aq impenjative është të bësh doktoraturën në vendin e punës?

Pergjigje: Ishte sa e lehtë edhe e vështirë. E lehtë sepse kisha gjithmonë pranë profesorë të fushës të cilët gjithmonë ishin të gatshëm të më ndihmonin e udhëzonin. Gjithashtu kisha mundësinë që të shfrytëzoja bibliotekën shumë të pasur të institutit, ku nëse një studiues i jashtëm mund ta merrte një libër dhe ta lexonte vetëm në sallën e leximit dhe në fund të ditës duhet ta kthente, unë kisha privilegjin që këtë libër ta merrja e ta studioja në zyrën time e për një kohë më të gjatë. Ishte e vështirë ,sepse më duhej që të bëja një koordinim midis punës në QSA dhe punës me temën. Nga vetë pozicioni i punës nuk kisha shumë kohë të lirë, por unë mundohesha që atë pak kohë të lirë që kisha ta shfrytëzoja në maksimum.

Pyetje: Cili ka qenë libri juaj i parë ne monografi ?  Si u prit dhe sa u vlerësua nga kritika?

Pergjigje: Libri im i parë studimor ka qenë miti i malit pra teza e doktoratës, pas mbrojtjës së saj u mora për rreth 4 muaj që ti jap formën e një mongrafie. Nëse gjatë kohës që po punoja për dhënien e formës përfundimtare librit tim, ky stres u shtua akoma edhe më shumë kur ai doli nga shtypi. Tani do të më duhej të përballesha me ata që janë kritikët më të ashpër “publikun”. Por, për fatin tim të mirë kritika e priti mjaft mirë, duke e vlerësuar shumë temën dhe duke e cilësuar atë si të gjetur.

Deri më sot për librin janë bërë kritika nga 15 profesorë të cilat janë botuar në revista shkencore apo edhe në shtypin e ditës, të cilat shprehen me nota shumë pozitive.

Pyetje:Cilat janë marrëdhëniet që keni vendosur me studentët, d.m.th i konsideroni thjesht studentë apo si bashkëpunëtor?

Pergjigje: Marrëdhënia ime me studentët nuk është ajo marrëdhënia e zakonshme e pedagogut dhe studentit, por një marrëdhënie miqësore. Kam vendosur që të krijoj këtë lloj marrëdhënie për vetë faktin se studentët duhet të ndjehen rehat në orën e mësimit dhe jo të ndrydhur, është më mirë kur ata gjejnë tek ti një mike sesa një person të ftohtë dhe që është tmerri i tyre kur shkon në auditor.

Pyetje:  Studentët i keni pasur më të mëdhnj apo më të vegjel dhe si i keni konsideruar, njëlloj me moshatarët tuaj të themi apo me sy tjetër?

Pergjigje: Studentët që kam pasur kanë qënë të të gjitha moshave, madje edhe në moshën e prindërve të mi.

Përsa i përket mënyrës së trajtimit mund të them se ajo është e njëjtë pasi në momentin, që një person pavarësisht nga mosha hyn në auditor me statusin e studentit, ai nuk ka se pse të trajtohet ndryshe nga të tjerët. Madje mund të them se ndaj tyre jam pak më shumë kërkuese pasi atyre nuk u falen gabimet që mund t’i falen një 20 vjeçari.

Pyetje: Natyra jote serioze dhe e prerë me shtyn t’u pyes: Si mund ta cilësonit veten një pedagoge tolerante apo e rreptë?

***

 

Për këtë duhet të pyesni studentët e mi. Përgjithëshsit jam shumë kërkuese dhe kjo gjë në shumë raste interpretohet si një pedagoge e rreptë.

Pyetje: A e shiheni të arsyeshme të përqëndroheni vetëm të njera si p.sh të studimit ose tek mësimdhënia, apo keto disiplina plotësojnë njëra tjetrën?

Pergjigje: Përqëndrimi tek njëra ose tek tjetra është i pamundur ose të paktën unë e konsideroj të tillë. Nuk do të heq kurrë dorë nga asnjëra pasi secila prej tyre më fal kënaqësi të ndryshme. Nëse do të ishte për mua do të merresha me to deri në momentet e fundit të jetës time.

Pyetje: Cili është mendimi juaj për nivelin e gjuhës shqipe sot, a ka vend per kritike dhe per rritje te nivelit te kerkeses per ta mesuar mire gjuhen amtare?

Pergjigje: Duke u nisur nga përvoja ime personale dhe fakti që jam në kontakt të vazhdueshëm me student të grupmoshave të ndyshme, vë re mbase më mirë se dikush tjetër, që ka të rinj sot, që nuk dinë të shkruajnë, që nuk dinë të shprehen, por mbi të gjitha nuk dinë të “shkruajnë shqip”, me këtë të fundit nënkuptoj sidomos të grupmoshat e reja përdorimin e fjalëve të huazuara nga gjuhë të tjera dhe shkurtimmeve, që e cila e venit bukurinë e gjuhës shqipe. Ajo çka mund të ju sugjeroj stafeve akademike, për të rritur cilësinë e gjuhës shqipe, është  organizmimi nëpër universitete i lëndës së gjuhës shqipe, në mënyrë të avancuar.

Pyetje: Ju jeni e re, dhe tepër e suksesshme, vete puna dhe sukseset tuaja janë një mesazh, për rininë shqiptare, por sidomos për femrën shqiptare, gjithsesi desha të shprehnit një mendimin tuaj intelektual?

Pergjigje: Margaret Thatcher ka thënë: “Çdo grua që kupton problemet e mbarëvajtjes së një shtëpie është shumë më afër kuptimit të problemeve të mbarëvajtjes së një vendi”.

Mua me dhemb shumë kur dëgjoj se një vajzë nuk ndjek universitetin pasi, të edukosh një femër do të thotë të edukosh një shoqëri.

Pra femrat kanë aftësi të papërsëritshme, që nga ekuilibri i drejtë e deri tek aftësia për përshtatje, për kryerjen e detyrave të shumta njëkohësisht, ndjeshmërinë dhe shpirtin e lidershipit.Për këtë arsye ato sot janë pjesëmarrëse dhe luajnë një rol të rëndësishëm në shoqëri. Mesazhi më i rëndësishëm dhe që ato duhet ta mbajnë fort mirë parasysh është: vetëvlerësimi, qëndrueshmëria, pasioni dhe ambicia mund të na prijnë drejt suksesit në karrierë. Dhe mbi të gjitha, është plotësisht e mundur të gjendet drejtpeshimi i duhur mes familjes e punës.

Rovena Vata: Faleminderim dhe mirënjohje për mundësinë, që më dhatë për t’u shprehur Znj. Liliana Pere.Është një punë që unë e admiroj, mendoj se jeni duke ngritur një kështjellë të mënçurisë të gruas shqiptare.Falenderim dhe Org. Internacionale Gruaja Shqiptare në Botë.

Liliana:E dashur Rovena. Do të flas si vajzës sime, se sinqerisht të desha dhe të vlerësova shumë, dhe me impresionove nga bashkëbisedimi me arritjet e tua në një kohë rekord.

Ju i keni berë sfidë shumë nga moshatarëve tuaj me studim, dije dhe punë cilësore, me një kapacitet të lartë intelektual.

Ju me formimin, punën tuaj të admirueshme,  dhe sukseset e tua keni dhenë një mesazh të madh.

Starti i moshës shkollore formon hallkat dhe pasurohet me dije të shkelqyera,me studim dhe  pune këmbëngulese, për me tej ne rritje.

Kur rinia eshte e determinuar dhe sitematike  në etjen për dije, finishi është i sigurt dhe shkon drejt zhvillimit,  progressit  për rininë si dhe gjithë shoqërine shqiptare.

Faleminderit nga zemra.

Ju uroj shumë suksese.

Dr. Liliana Pere

President: International Organization.

Albanian Woman in the World

Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

Ambasadori Delawie: Dhuna në Kuvend dëmtoi Kosovën ndërkombëtarisht

by

Ambasadori amerikan në Kosovë, Greg Delawie, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, tha se kundërthëniet e sajuara rreth demarkacionit të kufirit me Malin e Zi, po krijojnë jostabilitet politik, dhe shprehu zhgënjimin e tij me, siç tha, njerëzit që po e shfrytëzojnë këtë çështje për përfitime të brendshme politike. Ai tha se ideja e krijimit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, është se mund të ndihmojë në promovimin e eliminimit të strukturave paralele, për të mundësuar punën e përbashkët brenda strukturave kushtetuese të Kosovës. Ambasadori Delawie tha se shembujt e korrupsionit, në cilëndo fushë, e dëmtojnë popullatën dhe të ardhmen e Kosovës.

–Ambasador Delawie, kur keni ardhur këtu e keni gjetur Kosovën të turbullt dhe ende vazhdon të jetë e tillë, pothuajse një vit pas ardhjes suaj. A po bëhet më mirë?

T’i vëmë pak gjërat në peshore. Kemi disa gjëra shumë të mira pozitive që kanë ndodhur. Kosova është kualifikuar për programin e ndihmave të Korporatës për Sfidat e Mijëvjeçarit të qeverisë amerikane, e ka nënshkruar Marrëveshjen për Stabilizim dhe Asociim me Bashkimin Evropian dhe këto të dyja janë gjëra jashtëzakonisht pozitive. Edhe disa gjëra tjera pozitive: Kosova është pranuar në UEFA, si dhe në FIFA, sportistët kosovarë do të udhëtojnë në Rio pas nja një muaji apo dy për të garuar në Lojërat Olimpike për herë të parë nën flamurin e Kosovës. Pra, të gjitha këto janë ngjarje shumë të rëndësishme dhe nuk duhet të harrojmë se këtu ndodhin gjëra pozitive.

Në anën tjetër janë gjërat që të gjithë i dimë. Ka pasur dhunë politike gjatë vjeshtës dhe dimrit në Kuvend, që i ka kushtuar Kosovës ekonomikisht, si dhe pamundësoi pranimin e Kosovës në UNESCO dhe pjesëmarrjen e saj të plotë në institucionet ndërkombëtare. Pastaj, janë edhe problemet e vazhdueshme të papunësisë, korrupsionit dhe gjërave të ngjashme. Pra, ka pasur të përpjeta e tatëpjeta, absolutisht, por mendoj se – unë jam këtu qe dhjetë muaj e ca, por i kam takuar kaq shumë kosovarë të rinj që janë të përkushtuar, të vendosur, që kanë ideale dhe jam i bindur se Kosova do të vazhdojë të ketë sukses dhe unë jam optimist dhe jam më se optimist për Kosovën.

Demarkacioni i kufirit me Malin e Zi e ka lëkundur skenën politike vitin e kaluar. A është shumë vështirë që të rivlerësohet kjo çështje për hir të stabilitetit politik?

Më duhet të them se mendoj që kjo është çështje e sajuar dhe që kundërthëniet e sajuara rreth saj po e krijojnë jostabilitetin politik. Dua të them, le t’i shohim faktet. Kufiri i shënuar nga komisioni qeveritar është identik me kufirin që ka ekzistuar në mes të Kosovës dhe Malit të Zi në vitin 1974. Është kufiri sipas të cilit Kosova e ka shpallur pavarësinë e saj në vitin 2008. Departamenti i Shtetit e shqyrtoi këtë çështje në dhjetor dhe doli në përfundim se kufiri është i njëjtë me atë të vitit 2008. Komisioni ndërkombëtar e vlerësoi këtë në shkurt dhe mars dhe atij iu kërkua të gjente se a ishte i njëjti kufi dhe vendimi i tij ishte se kufiri ishte i saktë. Dhe më duhet të them se kufiri që e shënoi komisioni është i njëjtë me kufirin që shihet në miliona flamuj të Kosovës nëpër tërë vendin dhe nëpër botë. Pra, jam i zhgënjyer që njerëzit po e shfrytëzojnë këtë çështje, po përpiqen të grinden me Malin e Zi, që është vend miqësor dhe përkrahës i Kosovës, për përfitime të brendshme politike. Kjo do të vazhdojë ta mbajë Kosovën prapa në rrugëtimin drejt integrimeve evropiane.

Asociacioni i komunave me shumicë serbe është pjesë e marrëveshjes së negociuar ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në dialogun e Brukselit. Disa kanë pohuar se asociacioni çon drejt ndarjeve etnike dhe kërcënon tërësinë territoriale të Kosovës. A duhet që ky asociacion të krijohet edhe pse mund të krijojë ndasi në Kosovë?

Nuk pajtohem me këtë pikëpamje. Më duhet të them se kushdo që mendon se nuk ka tensione etnike në Kosovë po e gënjen veten. Qëllimi i krijimit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe është që t’i japë një zë pak më të fuqishëm pakicës serbe për gjërat që janë më të rëndësishme për atë grup gjuhësor, si edukimi, kujdesi shëndetësor… gjërat e tilla, por sipas ligjeve të Kosovës, sipas Kushtetutës së Kosovës. Po ashtu, ideja më e gjerë prapa Asociacionit është se mund të ndihmojë në promovimin e eliminimit të strukturave paralele që ekzistojnë sot në shumicën e komunave ashtu që të gjithë, të gjitha komunitetet e Kosovës do të punojnë më mirë së bashku brenda strukturave kushtetuese të Kosovës, ashtu që të bëhet gjithnjë e më shumë një shtet i unifikuar.

Ambasador, marrëveshja për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është arritur më shumë se tri vjet më parë. Megjithatë, deri tash nuk është bërë shumë në zbatimin e të gjitha marrëveshjeve të arritura. A ka kuptim që të vazhdohet ky dialog pa të paktën njohjen e shtetësisë së Kosovës nga Serbia?

Së pari, më duhet të mos pajtohem sepse mendoj se ka të arritura përmes dialogut. Këtu mendoj për gjërat si mbledhja e tarifës doganore përgjatë kufirit verior të Kosovës, integrimi i policisë, shpërbërja e njësiteve të Mbrojtjes Civile, zgjedhjet në tërë shtetin e Kosovës… Pra, të gjitha këto janë gjëra pozitive që kanë dalë nga dialogu i mbajtur gjatë disa viteve të fundit. Por, do të jem i pari që e pranoj se ka një lloj lodhje nga dialogu dhe që nuk kemi arritur ndonjë përparim të madh në zbatimin e marrëveshjeve të arritura gushtin e shkuar. Por, që Kosova ta arrijë qëllimin e saj – qëllimin tim për të – e që është integrimi i plotë brenda institucioneve evropiane, atëherë marrëdhëniet më të mira ndërmjet Kosovës dhe Serbisë përbëjnë element thelbësor të tij. Pra, e kam ndërmend të vazhdoj të punoj në këto çështje dhe vetëm duhet të punojmë më shumë me Kosovën dhe Serbinë për t’i realizuar disa prej marrëveshjeve të arritura dhe për të parë se çka tjetër mund të bëjmë për të ndihmuar njëmend për përmirësimin e jetës së njerëzve në terren.

Meqenëse po flasim për integrimet evropiane, ditëve të fundit kemi parë zhvillime të reja brenda Bashkimit Evropian me Britaninë, Mbretërinë e Bashkuar që disi ka vendosur ta lë atë. Kosova dhe rajoni mezi s’presin që t’i bashkohen BE-së. A do ta ngadalësojë BREXIT-i procesin e integrimit të rajonit të Ballkanit dhe të Kosovës?

Mendoj se realisht askush nuk e di tash për tash çka do të sjellë BREXIT-i dhe çka do të ndodhë. Por, i kam disa komente përgjithësisht për këtë çështje.

Së pari, marrëdhënia dhe miqësia e thellë ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Britanisë së Madhe dhe pjesës tjetër të Bashkimit Evropian do të vazhdojnë. Qëllimi ynë është të vazhdojmë të punojmë me tërë Evropën për shpërndarjen e paqes, begatisë dhe stabilitetit nëpër tërë Evropën dhe nëpër tërë botën dhe ne synojmë të vazhdojmë ta bëjmë këtë dhe jam i sigurt se edhe partnerët evropianë do ta bëjnë të njëjtën gjë. Disa prej komenteve që po i shoh në gazeta se jostabiliteti politik dhe ekonomik në Evropë është i mirë për Shtetet e Bashkuara janë thjesht qesharake. Njerëzit që e thonë këtë nuk e kuptojnë politikën tonë dhe thjesht nuk e kuptojnë si funksionon bota.

Por, pas gjithë kësaj, mendoj se Kosova duhet të nxjerrë një mësim nga e tërë kjo përvojë e BREXIT-it. Vetëm duke i lexuar gazetat, e kam të qartë se shumë njerëz kanë votuar për të dalë nga BE-ja sepse janë ndjerë të shkëputur nga zyrtarët në Bruksel që po i merrnin vendimet që kishin ndikim në jetën e tyre. Si zyrtarë të qeverisë, mendoj se kjo është diçka që duhet t’i kushtojmë vëmendje. Udhëheqësit kosovarë duhet po ashtu të sigurohen se po bëjnë gjithçka që është e mundur për t’u siguruar se qytetarët e Kosovës, nëpër tërë vendin, që janë punëdhënësit e tyre, e ndjejnë që politikanët këtu në Prishtinë me të vërtetë po punojnë për ta. Mendoj se ky është mësimi relevant që Kosova duhet ta nxjerrë nga përvoja e BREXIT-it.

E nëse dalim te çështjet e brendshme në Kosovë, ka pasur zëra të ngritur rreth jostabilitetit brenda vendit, veçanërisht në periudhën që do të vijë. Gjykata e Specializuar për krime lufte, është njëra nga këto çështje që mund ta lëkundë stabilitetin në Kosovë. Gjykata do të merret me ish-anëtarët e UÇK-së dhe kështu ka gjasa që ta përkeqësojë situatën. A pajtoheni me këtë?

Të jem i sinqertë nuk e di se çka do të bëjë Gjykata Speciale dhe jam 99 për qind i sigurt se askush tjetër në Kosovë nuk e di. Por, e di këtë: e di se Shtetet e Bashkuara besojnë se të gjitha viktimat meritojnë drejtësi. Sekretari Kerry ka folur për Gjykatën e Specializuar kur ishte këtu në dhjetor dhe edhe ai e ka vënë në pah se është me rëndësi për Kosovën që t’i vejë prapa shpinës këto pretendime të ngecura nga periudha e luftës. Po ashtu, mendoj se kjo është çështje me rëndësi me të cilën Kosova duhet të përballet përderisa po punon drejt integrimeve evropiane.

Gjatë pothuajse një viti në Kosovë, disa herë e keni adresuar çështjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit. Kosova sërish është ndër vendet më të korruptuara në botë. Ku po ngec lufta kundër këtyre fenomeneve?

Korrupsioni është çështje e vështirë për çdo vend të botës. Po ashtu, çështja më e rëndësishme me të cilën do të merrem gjatë mandatit tim si ambasador këtu në Kosovë është lufta kundër korrupsionit në Kosovë. Vetëm gjatë këtij viti do të shpenzojmë rreth 12 milionë dollarë në projektin e quajtur “Fuqizimi i sektorit të drejtësisë”, që është përpjekje për përmirësimin e transparencës dhe efikasitetit në sektorin e gjyqësorit. Transparenca me siguri është njëri ndër elementet kyçe për luftimin e korrupsionit. Po ta kisha një shkop magjik për të punuar në këtë, më besoni se do ta përdorja për korrupsionin në Kosovë, i cili është problem që ka vazhduar për një kohë të gjatë. Por, ka disa fije të lajmeve të mira për këtë. Para një ose dy muajve, EULEX-i, duke punuar ngushtë me institucionet kosovare, i ka arrestuar rreth 50 veta të një grupi të supozuar kriminal me akuzën për vjedhje të pronës publike dhe shitje të saj të tjerëve. Mendoj se ky lloj i operacioneve të suksesshme është njëri ndër arsyet se pse kam folur kaq shpesh për rëndësinë që EULEX-i të qëndrojë këtu edhe për një periudhe kohore. Shembulli i dytë, institucionet vendore – policia dhe prokuroria në Kosovë kanë ngritur aktakuzë kundër dhjetëra njerëzve para disa javëve për një rast të supozuar të korrupsionit në Ministrinë e Shëndetësisë. Ky duket të jetë një rast shumë i ndërlikuar dhe është tepër mirë që prokuroria dhe policia e Kosovës kanë qenë në gjendje që ta ndërtojnë këtë rast. Duhet të presim dhe të shohim se çka tregojnë dëshmitë dhe të shohim se çka bën sektori i drejtësisë me këto dy raste, por mendoj se është me rëndësi që të pranohet përparimi aty ku ka.

A ka lidhje ndërmjet politikës dhe krimit të organizuar e korrupsionit në Kosovë?

Llogaridhënia e zyrtarëve të zgjedhur është e rëndësisë jetike për mënyrën e sjelljes së qeverisë. Natyrisht, mendoj se qytetarët duhet të vlerësojnë vetë nëse politikanët për të cilët duan të votojnë po arrijnë përparim në luftën kundër korrupsionit apo a janë të përfshirë në korrupsion. Mendoj se çfarëdo zyrtari qeveritar, pa marrë parasysh a është politikan apo shërbyes civil, i cili është akuzuar për korrupsion, duhet që të paktën të pezullohet nga përgjegjësia publike e tij/saj deri kur rasti të zgjidhet përfundimisht. Po ashtu, mendoj se është me rëndësi të pranohet se korrupsioni nuk është çështje vetëm e zyrtarëve të lartë apo politikanëve. Është diçka me të cilën përballen shumë njerëz në jetën e tyre të përditshme, si p.sh. të paguash nën dorë për trajtim shëndetësor që do të duhej të jetë e përfshirë në sigurimin shëndetësor, apo të paguash për nota në shkollë apo të regjistrohesh për beneficione si veteran edhe pse nuk i ke fituar. Këta janë shembuj të korrupsionit që e dëmtojnë popullatën e Kosovës, që e dëmtojnë të ardhmen e Kosovës.

Ambasador, ka pasur shqetësime të mëdha lidhur me lëvizjen e ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizmit. Sa është Kosova e kërcënuar nga këto lëvizje?

Më duhet të them se të gjithë jemi të kërcënuar nga këto lëvizje. Ndjej dhembje për miqtë e mi në Turqi dhe për familjet e viktimave të sulmeve të tmerrshme në aeroportin e Stambollit. Kjo është diçka për të cilën të gjithë duhet të punojmë shumë. Kosova i ka ndërmarrë shumë hapa të duhur, veçanërisht në dy vitet e fundit. Ka ligjin që ndalon luftimin në konflikte të huaja; zyrtarët e lartë qeveritarë kanë marrë pjesë në samite në Shtetet e Bashkuara dhe në Tiranë për përballjen me ekstremizmin e dhunshëm. Këto janë hapa shumë të rëndësishëm. Duhet ta përmend edhe se para disa javëve shtatë persona janë dënuar me 40 e ca vjet burgim që kanë shkuar për të luftuar e vdekur në luftërat e të tjerëve apo për nxitje për ta bërë një gjë të tillë. Pra, këta janë hapa pozitivë. Kisha dashur të mund të them se e kemi zgjidhur problemin, por sinqerisht nuk mendoj se dikush e ka gjetur mënyrën se si të përballemi me këtë gjë. Të gjitha vendet tona janë në një lloj metode eksperimentuese: çka po funksionon, çka jo, çka mund të mësojmë nga njëri-tjetri. Por, ne kemi partnerë të jashtëzakonshëm në Kosovë që po punojnë në këto çështje dhe jam shumë i lumtur për këtë.

Dhe në fund, kjo intervistë po realizohet pak ditë para festimit të përvjetorit të 240-të të Ditës së Pavarësisë së SHBA-së. Kosova është vendi më pro-amerikan në botë. Çka mendoni, çfarë kuptimi ka Dita e Pavarësisë së SHBA-së për Kosovën?

Mendoj se është me rëndësi që njerëzit në Kosovë ta kuptojnë se kur Shtetet e Bashkuara u pavarësuan ishin vend i vogël. Përballej me shumë sfida. Ishte vend shumetnik, shumëfetar, shumëgjuhësor kur të gjitha këto gjëra ishin të reja. Kishim sfida. Kishim mosmarrëveshje të vështira me ish-armiken tonë, kishim konteste për kufirin, si dhe kishim vetë qytetarët tanë që përpiqeshin ta gjenin se çfarë qeverie do të kishim. E provuam një gjë, nuk bëri punë, kështu që duhej të provonim diçka tjetër disa vite më vonë. Por, ia dolëm. Më shumë se 200 vjet më vonë, Shtetet e Bashkuara sot janë demokraci e gjallërishme dhe e fuqishme dhe e përmbush vizionin e shumë njerëzve që i kanë pasur shpresat më të mëdha për vendin tonë. Këtë e shpresoj edhe për Kosovën: që pas dhjetëra e qindra viteve, Kosova ende të jetë demokraci e gjallërishme dhe e fuqishme, që do t’i ndihmojë qytetarët e saj për t’i përmbushur dëshirat e tyre. Kjo është aspirata ime për Kosovën dhe më duhet të them se jam më se i lumtur që do ta festoj Ditën tonë të Pavarësisë në një vend që – jashtë Shteteve të Bashkuara – është vendi më pro-amerikan në botë.