Nga Rafael Floqi/

Me përfundimin të kësaj të diele, është koha për ta kthyer orën mbrapsht. Ndërsa ne do të fitojmë një orë gjumë, perëndimi i diellit do të vijë një orë më herët.

Ju pëlqen apo jo, është koha për t’u kthyer përsëri. Shumica e Shteteve të Bashkuara dhe Kanadasë janë gati të kalojnë në orën standarde, duke lëvizur orët një orë mbrapa të dielën në mëngjes. Ndryshimi zyrtar i orës erdhi në orën 2 të mëngjesit, kur orët “rikthehen” në 1 të mëngjesit. Kjo do të thotë që ju do të flini një orë shtesë – por punëtorët gjatë natës do të kenë një orë të caktuar në turnet e tyre. Lindja e diellit do të vijë një orë më parë; ashtu do të jenë perëndimet e diellit. Perëndimet më të hershme të vitit do të ndodhin gjatë gjashtë javëve të ardhshme.

Dëshironi të dini se si veprimet tuaja mund të ndihmojnë në ndryshimin për planetin tonë? Pajisjet e automatizuara dhe elektronike, në shumicën e rasteve, duhet të ndryshojnë automatikisht kohën. Por do t’ju duhet ende të rregulloni manualisht kohën në pajisjet e vjetra, si dhe në mikrovalët, sobat dhe në disa automjete. (Sa për mua, unë ende nuk e kam rregulluar sobën time, e cila ka pulsuar një herë të gabuar që nga një ndërprerje e energjisë elektrike në korrik).

Kur filloi ora e ditës ?

Ideja e orës së diellit ka ekzistuar që nga viti 1784, kur Benjamin Franklin e propozoi atë si shaka. Ai i kishte shkruar një letër satirike redaktorit të Gazetës së Parisit duke llogaritur shumën që parizienët mund të kursenin në qirinj nëse ndryshonin oraret e tyre gjatë dimrit.

Gjermania zbatoi orarin e ditës në vitin 1916, dhe Shtetet e Bashkuara e bënë këtë në 1918. Fillimisht nuk ishte e pëlqyer nga fermerët, sepse ata kishin më pak kohë për të korrur dhe përgatitur mallrat në mëngjes përpara se të hapeshin tregjet. Vetëm në vitin 1966 hynë në fuqi ligjet për kohën e kursimit në mbarë vendin. Gjatë viteve 1940 dhe 1950, shtetet, qarqet dhe madje edhe qytetet morën vendimet e tyre. Kjo doli veçanërisht konfuze për industrinë e transportit.

Akti Uniform Time i vitit 1966, i cili u vu në praktikë vitin e vijues, caktoi datat gjatë të cilave koha e kursimit të ditës do të hynte në fuqi çdo vit. Shtetet u lejuan të tërhiqeshin – për sa kohë që kohët ishin të qëndrueshme në mbarë vendin. Është interesante se Departamenti i Transportit kishte për detyrë të zbatonte legjislacionin.

Në ditët e sotme, shumica e Shteteve të Bashkuara janë në të njëjtën rregull kur bëhet fjalë për “kthimin prapa” të dielën e parë të nëntorit. Sidoqoftë, ka përjashtime të dukshme: Arizona, Haëaii, Samoa Amerikane, Guam, Ishujt Mariana Veriore, Porto Riko dhe Ishujt e Virgjër të SHBA. (Arizona është një rast interesant: Kombi Navajo, i cili përfaqëson një të katërtën e tokës në Arizona, e mbajti përsëri. Pjesa tjetër e Arizonës hoqi kohën e ditës në vitin 1968 dhe mbeti ë përgjithmonë në orën standarde.)

A do të ndalojmë ndonjëherë ndryshimin e orës?

Nëse nuk ju pëlqen “të ktheheni prapa”, ky është në rregull – shumica e njerëzve nuk e bëjnë këtë. Në fakt, ka pasur disa përpjekje në Kongres për t’i dhënë fund praktikës. Shumica kanë dështuar.

Ka edhe disa vende në verilindje që mendojnë se vende të tilla si Providence, Rhode Island; Hartford, Konektikat; dhe Bostoni duhet të jetë në një zonë kohore të ndryshme nga pjesa tjetër e homologëve të tyre kohorë lindorë. Ka pasur propozime për të zhvendosur Neë England në kohën e Atlantikut, që do të thotë se Bostoni dhe Nova Scotia, për shembull, do të ishin në të njëjtën zonë kohore. Një propozim në vitin 2016 fitoi tërheqje, me shpresat për të eliminuar perëndimin e diellit para orës 16:30. (Perëndimet më të hershme të diellit në Boston ndodhin në orën 16:11 gjatë javës së parë të dhjetorit, edhe pse lindja e diellit zvarritet para orës 7 të mëngjesit.)

Por merrni parasysh këtë: në qytetin më verior të vendit – Utqiagvik, Alaska – dielli nuk do të lindë për 62 ditë. Dhe asnjë ndryshim i orës nuk do ta ndryshojë këtë.

Nga dr. Sadik Elshani/

Me rastin e ndarjes së tij nga kjo botë

Më 24 shtator të këtij viti në Philadelphia u nda nga kjo botë njeriu i mirë, Maliq Arifaj. Familjarët humbën më të dashurin e tyre, shoqata jonë humbi anëtarin e nderuar, bashkësia shqiptaro – amerikane humbi veprimtarin e përkushtuar, ndërsa ne të gjithë humbëm mikun tonë të dashur e të shtrenjtë. Maliqi ka lindur në fshatin Peqan të Suharekës/Therandës më 21 mars 1952. Katër klasët e para të shkollës fillore i ka mbaruar në fshatin e lindjes, ndërsa katër klasët e fundit në Suharekë. Pas mbarimit të arsimit tetëvjaçar ai u regjistrua në Shkollën Normale të Prizrenit, por pas 2 – 3 viteve, në vitin 1969, ai arratiset në Itali, ndërsa në vitin 1970 vendoset në ShBA. Si çdo emigrant tjetër në vitet e para të vendosjes së tij ai mundohet t’i përshtatet kushteve të reja jetësore duke punuar punë të ndryshme. Më vonë ai arrin që të krijojë biznesin e tij në fushën e shërbimeve të ushqimit, krijon familje. Të punosh për ta mbajtur familjen, të përpiqesh për një jetë më të mirë për fëmijët është detyrë themelore, parësore e çdo personi që e ka lënë vendin e tij për një jetë më të mirë në Amerikë, në botën e lirë. Por, Maliqi përveç këtyre detyrimeve të zakonshme ka bërë edhe shumë gjëra të jashtëzakonshme. Prandaj, në këtë shkrim të shkurtër do të përqëndrohem pikërisht në këto veprimtari të jashtëzakonshme. Ai që në fillim ka qenë mjaft i angazhuar në veprimtari të ndryshme atdhetare që organizonte atëherë komuniteti shqiptaro – amerikan për ta promovuar, çështjen e Kosovës, t’ia bënin të njohur botës demokratike vuajtjet e popullsisë shqiptare që jetonte në trojet e tyre në ish-Jugosllavi. Maliqi ka qenë bashkëpunëtor, bashkëveprimtar i ngushtë i Babë Tahirit (Tahir Kërrnaja), profesor Sami Repishtit e shumë të tjerëve. Së bashku me vëllezërit Bitici (Bytyçi) e shumë të tjerë ai ka qenë i angazhuar në organizatën “Rinia Shqiptare Kosovare në Botën e Lirë (RShKBL), ku ai ka qenë Sekretar Ekzekutiv. Vetëm ai e ka patur përgjegjësinë që t’i nënshkruajë të gjitha dokumentet e kësaj organizate, sepse ai ka lindur në Kosovë pas Luftës së Dytë Botërore dhe askush nuk mund ta akuzonte atë si bashkëpunëtor të fashizmit. Veprimtari qendrore e kësaj organizate ka qenë çështja e Kosovës, përpjekjet dhe lufta për lirinë e pavarësinë e saj. Maliqi më ka treguar se në murin e banesës së Tahir Kërrnajës, që njëherësh ka qenë edhe selia e kësaj organizate, ka qenë e shkruar kjo fjali: “Këtu flitet vetëm për Kosovë”. Në fund të viteve të 60-ta të shekullit të kaluar shqiptarët në Kosovë e viset tjera shqiptare në ish-Jugosllavi i kishin shtuar përpjekjet e tyre për t’i gëzuar të drejtat e barabarta me kombet e tjera të Federatës Jugosllave. Kishte filluar një zgjim kombëtar, një rilindje e vërtetë. (Nuk ka nevojë të zgjatem më tepër këtu për atë periudhë se të tjerat i ka thënë historia). Roli, misioni i RShKBLka qenë që klithmat, vuajtjet e shqiptarëve në ish-Jugosllavi të bëhen të njohura në Botën Përendimore – botën e lirë. Të njoftohej bota demokratike për padrejtësitë e shumta që u bëheshin atëherë shqiptarëve, të ndërkombëtarizohet cështja e Kosovës.  Ka qenë e vështirë që të thyhet miti për Jugosllavinë që mbizotëronte në botën përendimore si një vend më liberal se vendet e tjera të ish-Lindjes. Jugosllavi atëherë ishte e përkëdhelura, e dashura e Perëndimit, Departamentit Amerikan të Shtetit. Veprimtarët e RShKBL kanë organizuar veprimtari të llojllojshme: demonstrata para Shtëpisë së Bardhë, Kombeve të Bashkuara, takime me persona me influencë në politikën amerikane, senatorë e kongresmenë, personalitete të rëndësishmë të Administratave Amerikane, kanë shkruar e shpërndarë pamflete e memorandume drejtuar Sekretarëve Gjeneralë të Kombeve të Bashkuara, gazetarëve e gazetave të shumta e me ndikim në opinionin amerikan. Për të gjitha këto veprime duhej sakrificë guxim, mençuri. Këto veprimtari nuk ishin edhe pa rrezik për jetën, sepse edhe në botën e lirë shtrihej dora e zgjatur e UDB-së jugosllave, kësaj organizate gjakatare, e cila i ka sjell shumë të zeza polpullit tonë. Për angazhimin e tij atdhetar si kundërshtar i pakompromis i regjimit jugosllav, Maliqi për 33 vite nuk ka mundur të shkojë në Kosovë e të vizitojë familjen e tij. Dhe kur është kthyer pas gjithë atyre viteva, nuk a ka njohur asnjë njeri. Vërtet një sakrificë e madhe personale. Veprimtaria e organizatës RShKBL është pasqyruar në detaje në librin e vëllimshëm, “Kosovo Path to Freedom – The Role of The Albanian Kosovar Youth in the Free Ëorld in the Liberation of Kosovo (Vatra, 2012) të autorit dhe veprimtarit të kësaj organizate, Sergio Bitici. Ndërsa arkivin e kësaj organizate Maliqi ia ka dorëzuar Muzeut të Kosovës.

Maliqi ishte një person i përzemërt, kishte një shpirt fisnik e të pastër, një ndershmëri të tejskajshme, natyrë të qetë e një komunikim shumë të ngrohtë e njerëzor. Ishte një atdhetar i flaktë, veprimtar i përkushtuar i çështjes kombëtare, sidomos asaj kosovare.E donte Shqipërinë e donte Kosovën, Amerikën – atdheun e tij të dytë, i donte shqiptarët, i donte njerëzit e mirë, përparimtarë e democratë. Maliqi mishëronte, pasqyronte virtytet më të mira të popullit tonë: besnikërinë, mikpritjen, qëndresën, dashurinë e pakufijshme për kombin e atdheun, ndjenjën e sakrificës, respektin për njëri – tjetrin. Rrezatonte mirësinë njerëzore dhe frymën pozitive për bashkim. Dallgët e jetës, përvoja jetësore në kohëra të jashtëzakonshme e kishin kalitur karakterin e tij burrëror, njerëzor e atdhetar.

Maliqi ishte një vëzhgues i kujdesshëm, kronist e arkiv i gjallë i komunitetit shqiptaro – amerikan në këto 50 vitet e fundit, dëshmitar e pjesëmarrës aktiv i shumë ngjarjeve të komunitetit, njeri që i ka njohur nga afër dhe ka pasur bashkëpunim me figurat kryesore shqiptare në Amerikë. Ndër vite ka kultivuar dashurinë për të lexuar. Vazhdimisht lexonte literaturë artistike, publicistike e politike.Me shumë kujdes e vëmendje i përcillte procest, zhvillimet politike në Amerikë e trojet shqiptare, sidomos ato për ndërtimin e shtetit të ri të Kosovës.

Me vendosjen e tij në Philadelphia ai u anëtarësua në shoqatën “Bijtë e shqipes”, duke e vënë në shërbim të shoqatës përvojën e tij shumëvjeçare në organizimin e komunitetit. Kishte një respekt për shoqatën dhe drejtuesit e saj, punën me plot përkushtim, veprimtaritë e shumta e cilësore. Shpesh më thoshte se, shoqata “Bijtë e shqipes” është shoqata më e organizuar nga të gjitha shoqatat shqiptare që ai kishte parë ndonjëherë në Amerkë. Për angazhimin e tij në shoqatë e komunitet dhe veprimtarinë e tij shumëvjeçare atdhetare  shoqata “Bijtë e shqipes” e ka nderuar atë me “Certifikatë Mirënjohjeje”.

Largimi i parakohshëm i Maliqit nga kjo botë na ka pikëlluar të gjithëve, por ne gjithmonë do ta kujtojmë me shumë respekt, do t’i mbajmë të gjalla çastet e lumtura të kaluara së bashku.

Ditën e shtunë, 2 nëntor 2024, ora 5 – 8 pm, shoqata “Bijtë e shqipes” do të organizojë një Veprimtari Përkujtimore për të nderuar jetën dhe veprën e Maliq Arfajt. Veprimtaria do të zhvillohet në mjediset e shoqatës, në këtë adresë: 3322 Ëillits Road, Philadelphia, PA 19136. Të gjithë janë të mirëseardhur e të mirëpritur, sidomos bashkëveprimtarët e tij të kahershëm.

P. S.

Ka edhe shumë gjëra të tjera për t’u thënë për Maliqin, por atij nuk i pëlqenin shkrimet dhe fjalimet e gjata.

Fëmijët shqiptarë të Klubit patriotik “Flas Shqip” festuan festën e dashur e të frikshme për fëmijët “Halloween”. Një manifestim artistik e kulturor që prodhoi shumë emocione, kërshëri e zbavitje për fëmijët dhe prindërit e tyre. Klubi patriotik “Flas Shqip” organizuar nga Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra dega Miami është një mundësi e shkëlqyer për fëmijët shqiptarë në Floridën e Jugut e jo vetëm në ruajtjen e gjuhës shqipe, historisë, traditës, kulturës dhe identitetit kombëtar shqiptar. Klubi patriotik “Flas Shqip” nën drejtimin e Dr. Iris Halili po themelon një traditë të shkëlqyer patriotike në mërgatën shqiptare të Amerikës me aktivitete atdhetare, sociale, edukative e komunitare. Vatra bashkon të gjithë shqiptarët anembanë Amerikës. Vatra është histori, identitet e krenari kombëtare. Fëmijët janë investimi më i sigurtë dhe garancia më e fuqishme kombëtare e trashëgimisë identitare shqiptare në mërgatën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Ramazan Çeka/

Zemra e bardhë dhe shpirti fisnik i Ben Pllumaj hapën dyert e mikpritjes, duke ftuar e mbledhur në sofër miq të nderuar në zemër të Michiganit. Eh moj Shkodër ta marrsha t’keqen! Sa fisnikëri ke mbrujtur në brumosjen dhe formimin e bijve të tu, të lindur e rritur në djepin e kulturës tënde mijëravjeçare.

Ishin këto mendimet që më erdhën në mëndje sapo zbrita nga makina në oborrin e vilës së z. Ben Pllumaj për t’iu bashkuar darkës bujare të shtruar në nder të kremtimit të Natës së Zojës së Shkodrës, si dhe nderimit të vizitës baritore të Arqipeshkvit të Dioqezës Shkodër – Pult, Monsinior Anxhelo Masafra në Michigan, i ftuar nderi në këtë sofër bujare.

E quaj veten të privilegjuar pse jo edhe të vlersuar që mes këtij rrethi të ngushtë miqësor, intelektualësh dhe përfaqësuesish të disa prej institucioneve komunitare më me zë të kësaj kohe, laike e fetare, bashkë me përfaqësuesit e mediave lokale të Michiganit, isha ftuar edhe unë që të merrja pjesë.

Në shtëpinë e zotit Pllumaj u shtrua një sofër tipike shqiptare, e cila pasqyronte të gjitha karakteristikat dhe virtutet tradicionale të bujarisë shkodrane, modelin e fisnikëve mbretërorë në kalatë e lashta ilire, të cilët dikur motit shtronin gosti festive për miqtë që kishin për kokë. Por kot nuk thonë miqësia e vjetër, si vena e vjetër, që veç i rritet vlera në të shijuar e në të vlerësuar.

I tretur në këto mendime, bashkë me të ftuarit e tjerë, hymë brenda të shoqëruar me nderim e respekt të jashtzakonshëm nga i zoti i shtëpisë dhe familjarët e tij. Në ngrohtësinë e fjalëve mikpritëse “Mirë se erdhët! Shpia e Zotit dhe e mikut” hymë brenda në një sallë të madhe të mbushur plot me miq.

Sigurisht që unë nuk e kam të mundur t’i përmbledh të gjitha sukseset e këtij shkodrani që bëri dhe po bën emër në Amerikën e Largët, por e quaj veten me fat që që kam qenë i ftuar në disa edicione në Festivalin Shqiptaro-Amerikan në Detroit, ku z. Ben Pllumaj ka qenë drejtor i këtij festivali që si qëllim ka pasur bashkimin e të gjithë shqiptarëve në një proces që ka nisur prej vitesh në këtë komunitet, ku arti dhe kultura, kombi dhe flamuri, janë rruga e bashkimit kombëtar, jo vetëm për ne, por edhe për të gjithë brezat e ardhshëm shqiptaro-amerikan.

Si i pranishëm, por dhe si skenarist, konstatova më së miri se ky mesazh ishte edhe shprehje e atij programi që shqiptarët e formulojnë dhe zbatojnë si asnjë Komb tjetër në Botë, sepse në atë komunitet pamë cilësi të jashtëzakonshme të Kombit Shqiptar, bashkëpunimin në mes të Kishës Katolike Shqiptare, të Kishës Ortodokse Shqiptare, Qendrës Islamike Shqiptare, Qendrës së Bektashive Shqiptarë, televizioneve shqiptare, si dhe organizatave, shoqatave dhe bizneseve, që të gjitha shqiptare.Kjo marrëdhënie në emër të Kombit na bën krenar për bijtë tanë kudo që janë.

Z. Ben Pllumaj, në nderim të Natës së Zojës së Shkodrës, shtroi një sofër të madhe ku i bashkoi të gjithë. Arqipeshkëvi i Dioqezës Shkodër – Pult, Monsinior Anxhelo Masafra, i ftuar nderi në këtë sofër bujare nga vetë z. Ben Pllumaj, Dom Fred Kalaj, Famullitar i Kishës së Shën Palit, Dom Dino Çekrezi, Famullitar i Kishës “Zoja Pajtore”, Babai i Teqes Bektashiane, Elidon Pashaj, nën Kryetari i “Vatrës” z. Alfons Grishaj, Drejtori i Degëve të Vatrave në Amerikë z. Mondi Rakaj, si dhe Drejtori i Televizionit ALBTVUSA z. Gani Vila, etj., të cilët zunë vënd pranë njëri-tjetrit sikur të ishin miq prej vitesh. Respekt i peshuar në vlera dhe dinjitet njerëzor, e mbi të gjitha thellësisht shqiptar, të cilin e mishëronte secili prej miqve të pranishëm.

Një mikpritje dhe respekt të tillë e gjen kudo në familjet shqiptare, por me miq dhe personalitete të tilla të rastisë rrallë të darkosh, për vetë faktin se larmia e bisedave ishte në nivele të larta jo vetëm miqësore e vëllazërore, por edhe intelektuale, pasi secili prej nesh kishte kuriozitet për punën dhe aktivitetin e tjetrit. Kureshtje e cila do të thoja se është me interes edhe për lexuesit, ndaj për kënaqsinë e tyre po i pasqyrojmë në këtë shkrim.

Michigan

Tetor 2024