Shkodër, Shqipëri dhe New York, SHBA – Një partneritet transformues është konsoliduar midis Universitetit Monroe (www.monroecollege.edu), me kampuse në New York City dhe Westchester County, dhe Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (www.unishk.edu.al) në Shkodër, Shqipëri. Ky Memorandum Mirëkuptimi (MOU), i lehtësuar nga Bota Consulting Group (www.botaconsultinggroup.com) në krye me CEO-në Lola Gazivoda, përfaqëson një hap vendimtar në avancimin e arsimit dhe shkëmbimit kulturor midis të dyja institucioneve dhe vendeve. Së bashku, po punojmë për zhvillimin e programeve, shkëmbimeve të studentëve dhe stafit akademik, si dhe iniciativave kulturore për të thelluar bashkëpunimin dhe krijuar lidhje domethënëse përtej kufijve.

Lidhja e komuniteteve përtej kufijve – Universiteti Monroe, një institucion i njohur i themeluar në vitin 1933, shërben një trupë studentore të larmishme prej mbi 7,000 studentësh në kampuset e tij në New York City dhe Westchester County. Me studentë që përfaqësojnë një gamë të gjerë kulturash dhe prejardhjesh etnike, Monroe është thellësisht i përkushtuar për krijimin e një komuniteti gjithëpërfshirës dhe angazhimin me fqinjët përreth përmes programeve dhe iniciativave që shtyejnë përpara ndikim pozitiv në shoqëri. I njohur për programet e tij inovative dhe angazhimin ndaj suksesit të studentëve, Universiteti Monroe është bërë një destinacion për shumë studentë shqiptaro-amerikanë që synojnë arsim të lartë. Ky MOU do të forcojë jo vetëm lidhjet e Universitetit Monroe me komunitetin shqiptaro-amerikan në New York, por gjithashtu do të thellojë lidhjet e tij jashtë vendit, duke krijuar një urë të vërtetë akademike dhe kulturore globale.

Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi,” i themeluar në vitin 1957, është një nga universitetet më të vjetra dhe prestigjioze të Shqipërisë. I vendosur në Shkodër, një qendër kulturore dhe akademike në veri të Shqipërisë, ai shërben rreth 5200 studentë çdo vit. Universiteti është thellësisht i përkushtuar për avancimin e mundësive arsimore dhe profesionale të studentëve të tij duke kultivuar një kulturë të rigorozitetit akademik, inovacionit dhe angazhimit global. Me stafin e tij të dedikuar, kërkimet bashkëkohore dhe fokusin në bashkëpunim ndërkombëtar, Universiteti i Shkodrës siguron që studentët e tij të jenë të përgatitur për të pasur sukses në një botë të ndërlidhur, duke ruajtur njëkohësiht lidhje të forta me trashëgiminë e pasur kulturore dhe historike të Shqipërisë.

Partneritet për të nxitur rritjen – Ky partneritet siguron një kuadër për:

Shkëmbimet e studentëve dhe stafit akademik për të pasuruar përvojat akademike dhe kulturore.

Projekte kërkimore të përbashkëta për të nxitur inovacionin.

Programe kulturore për të thelluar të kuptuarit dhe për të festuar trashëgiminë e përbashkët.

Konferenca dhe seminare për të angazhuar si komunitetet akademike ashtu edhe ato lokale.

“Ky partneritet përfaqëson një moment të rëndësishëm për të dy institucionet,” tha Dekani Gersom Lopez i Universitetit Monroe. “Është kënaqësi të fillosh këtë nismë për shkak të nivelit të lartë të studentëve që tashmë ndjekin studimet në Monroe si shqiptaro-amerikanë. Ata punojnë fort dhe studiojnë edhe më fort, dhe ne jemi shumë entuziastë për të parë çfarë do të arrijë ky partneritet.”

Prof.Dr. Tonin Gjuraj, Rektori i Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi,” deklaroi, “Si rektori i sapozgjedhur, jam jashtëzakonisht krenar për trupën tonë të jashtëzakonshme të studentëve dhe potencialin e tyre për të formësuar të ardhmen. Ky partneritet thekson vizionin tim për të pozicionuar Universitetin e Shkodrës në pararojë të bashkëpunimeve ndërkombëtare, duke krijuar mundësi të reja për studentët dhe stafin tonë për të inovuar, lidhur dhe udhëhequr në skenën globale.”

Mirënjohje për mbështetësit kryesorë:

Bota Consulting Group: E themeluar nga Lola Gazivoda, Bota Consulting Group është e specializuar në krijimin e partneriteteve strategjike dhe nxitjen e bashkëpunimit ndërkombëtar. Si lehtësuese e këtij partneriteti, Bota Consulting Group është thellësisht e angazhuar për të siguruar suksesin e programeve të tij dhe për të ofruar mbështetje të gjithanshme për studentët dhe stafin akademik. “Ky bashkëpunim është një testament për fuqinë e rrjetëzimit,” tha Lola Gazivoda. “Bëhet fjalë për krijimin e mundësive për të rinjtë shqiptarë dhe për t’u siguruar që studentët e Universitetit Monroe – si shqiptaro-amerikanë ashtu edhe popullsia e tij shumëkulturore – të mund të përjetojnë kulturën dhe ekselencën akademike të Shqipërisë. Duke lidhur talentin dhe institucionet globale, Bota Consulting Group synon të nxisë rezultate me ndikim, duke përfshirë përvoja të pasuruara akademike, shkëmbime kulturore dhe mundësi novatore që përfitohen nga të gjitha palët e interesuara. Jam krenare që Bota Consulting Group mundi të ndihmojë në realizimin e këtij vizioni dhe mezi pres të mbështesë nismat e ardhshme në kuadrin e këtij partneriteti.”

Këshilli i Biznesit të Westchester (BCW): Ky partneritet u bë gjithashtu i mundur nëpërmes mbështetjes së Këshillit të Biznesit të Westchester (BCW) dhe Presidentes së tij, Marsha Gordon, e cila prezantoi Universitetin Monroe me këtë mundësi të jashtëzakonshme. Përkushtimi i BCW për mbështetjen e komunitetit shqiptaro-amerikan lokal luajti një rol thelbësor në vendosjen e themeleve për këtë bashkëpunim

Kontakti:

Monroe University

Website: www.monroecollege.edu

Telefon: (914) 740-6407

Addresa: 434 Main Street, New Rochelle, NY 10801

Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi”

Website: www.unishk.edu.al

Telefon: +355 (0)22 244800

Addresa: Rruga e Universitetit, Shkodër, Albania

Bota Consulting Group

Website: www.botaconsultinggroup.com

Email: info@botaconsultinggroup.com

Telefon: (914) 266-2213

“Zëri i Amerikës” – 29 dhjetor, 2024

• Kane Farabaugh

---

Ish-Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Jimmy Carter vdiq të dielën në moshën 100 vjeçare. Presidenti më jetëgjatë amerikan vdiq në shtëpinë e tij në qytetin e vogël Plains të Xhorxhias, ku ai dhe gruaja e tij, Rosalynn, e cila vdiq në moshën 96 vjeçare në nëntor 2023, kaluan pjesën më të madhe të jetët e tyre, njoftoi Qendra Carter.

“Themeluesi ynë, ish-presidenti i SHBA-së Jimmy Carter, ndërroi jetë këtë pasdite në Plains të Xhorxhias”, tha qendra në një postim në lidhje me vdekjen e tij në platformën e mediave sociale X. Në deklaratë thuhej se ai vdiq i qetë, i rrethuar nga familja e tij.

Pas një mandati në Shtëpinë e Bardhë, Presidenti i 39-të i Shteteve të Bashkuara, u angazhua për kauza të ndryshme nga shëndetësia tek demokracia globale dhe të tjera.

Kur Jimmy Carter bëri betimin më 20 janar të vitit 1977, ai premtoi një “qeverisje të mirë, ashtu si populli amerikan”.

Presidenti Jimmy Carter, Fjalimi inaugurues i vitit 1977

“Nuk mund të ketë detyrë më fisnike dhe më ambicioze për Amerikën, në këtë ditë të një fillimi të ri, sesa të ndihmojë formimin e një bote të drejtë dhe paqësore”, tha ai.

Një bote që ai vazhdoi t’i kontribuojë përtej mandatit të tij të vetëm në Shtëpinë e Bardhë, duke u bërë laureat i Çmimit Nobel për Paqe. Ai është themelues i qendrës Carter, një organizatë globale jofitimprurëse, misioni i së cilës është “përhapja e paqes dhe shpresës, si dhe luftimi i sëmundjeve”.

“Punën e Qendrës Carter e shoh si vazhdimësi të asaj që u mundova të bëja si president”, tha ai më 2007.

Zoti Carter lindi në Plains të Xhorxhias më 1924. Ai u diplomua nga Akademia e Marinës amerikane më 1946, duke shërbyer si oficer nëndetëseje para se të kthehej në Plains më 1953 për të drejtuar fermën e familjes pas vdekjes së babait të tij.

Ish-presidenti hyri në politikë gjatë lëvizjes për të drejtat civile të viteve 1960. Ai shërbeu dy mandate si ligjvënës në Xhorxhia para se të bëhej guvernator i shtetit më 1971.

“U them sinqerisht se koha për diskriminimin racor ka mbaruar”, tha ai në fjalimin gjatë inaugurimit të tij si guvernator i Xhorxhias më 1971.

Ai u bë nga një guvernator jo shumë i njohur i jugut më 1971, në kandidatin fitues të zgjedhjeve presidenciale më 1976, pasi mposhti me rezultat të ngushtë republikanin Gerald Ford.

Ndërmjetësimi i marrëveshjeve në “Camp David” më 1979 dhe traktati përfundimtar i paqes midis Egjiptit dhe Izraelit ishte kulmi i presidencës së tij.

“Gjatë 25 viteve të kaluara kanë ndodhur katër luftra midis arabëve dhe izraelitëve, me egjiptianët në krye, të mbështetur nga Bashkimi Sovjetik. Egjipti ishte vendi i vetëm që mund ta sfidonte Izraelin ushtarakisht”, tha zoti Carter në një deklaratë më 2009.

Zoti Carter negocioi edhe një traktat që i ktheu Panamasë kontrollin e Kanalit të Panamasë dhe vendosi lidhje të plota diplomatike me Republikën Popullore të Kinës.

Por, revolucioni islamik i vitit 1979 në Iran ndryshoi kursin e presidencës së tij.

Protestat e udhëhequra nga klerikët shiitë rrëzuan udhëheqësin iranian të mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, i cili u largua nga vendi.

Më vonë militantët sulmuan ambasadën amerikane në Teheran, duke marrë peng 66 amerikanë. Në fund të nëntorit, 13 pengje u liruan.

Në prill të vitit 1980, ish-presidenti autorizoi një operacion ushtarak për të liruar pengjet tjera. Operacioni dështoi dhe tetë pjesëtarë të ushtrisë amerikane vdiqën.

Zoti Carter u përball edhe me sfida të brendshme. Inflacioni dhe shkalla e papunësisë dëmtuan ekonominë, çka ndikoi në humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 1980 ndaj republikanit Ronald Reagan.

Më 20 janar të vitit 1981 – ditën e inaugurimit të Reaganit – Irani liroi gjithë pengjet amerikane.

Zoti Carter, i mposhtur dhe i dëshpëruar, u kthye në vendlindjen e tij për të planifikuar angazhimin e tij pas-presidencial.

“Po mendoja të bëja diçka të vogël, një zyrë pranë disa ndërtesave të bukura në Atlanta”, tha ai më 2007.

Rezultati ishte shumë më i madh.

Një organizatë jofitimprurëse e njohur botërisht, Qendra Carter ka monitoruar mbi 100 procese zgjedhore dhe ka ndërmjetësuar mosmarrëveshje duke filluar nga një bllokadë bërthamore me Korenë e Veriut më 1994 e deri tek një marrëveshje paqeje midis Ugandës dhe Sudanit.

Qendra angazhohet edhe për çështje shëndetësore duke luftuar sëmundjet në pjesët më të varfra të planetit. Çrrënjosja e sëmundjes parazitare ‘dracunculiasis’, e njohur si ‘Krimbi i Guinesë’, ishte qëllimi kryesor. Në vitin 2022 janë raportuar vetëm 13 raste në njerëz, numri më i ulët i të prekurve ndonjëherë me këtë sëmundje.

“Është vetëm një sëmundje në historinë e njerëzimit që është çrrënjosur. Ajo është lija, më shumë se tridhjetë vjet më parë. ‘Krimbi i Guinesë’ së shpejti do të jetë sëmundja e dytë në histori që do të fshihet nga faqja e dheut”, tha ai më 2009.

Angazhimi i zotit Carter për të ndihmuar njerëzimin e çoi atë në Oslo të Norvegjisë më 2002, ku pranoi Çmimin Nobel për Paqe.

“Çmimin Nobel për Paqe e fitova për shkak të punës së Qendrës Carter. Pra, do të isha plotësisht i kënaqur nëse trashëgimia ime do të jetë e bazuar mbi paqen dhe të drejtat e njeriut. Kush nuk e do këtë gjë?”, u shpreh zoti Carter më 2007.

Zoti Carter i mbijetoi kancerit të trurit më 2015 dhe kishte një jetë aktive deri në vitet e 90-a.

Por problemet shëndetësore dhe pandemia e koronavirusit më 2020 e mbylli atë në qytetin e tij të lindjes, ku kaloi vitet e fundit të jetës.

Në një nga paraqitjet e tij të fundit televizive, zoti Carter ndau me Zërin e Amerikës shpresat e tij për të ardhmen.

“Do të doja që në të ardhmen t’i shihja Shtetet e Bashkuara kampion në botë për paqen, të drejtat e njeriut dhe cilësinë e mjedisit dhe do të thosha duke i trajtuar të gjithë si të barabartë. Nëse mund ta bëjmë këtë, do të kishim një superfuqi të vërtetë në vendin, që unë e dua shumë”, tha ai më 2019.

Korrespondenti i Zërit të Amerikës Kane Farabaugh e ka intervistuar disa herë ish-Presidentin Jimmy Carter për çështje që nga mandati i tij në Shtëpinë e Bardhë deri te karriera e tij post-presidenciale në mbështetje të shëndetit dhe demokracisë globale. Pjesët kryesore të këtyre intervistave janë të përfshira në këtë raportim.

Nue Oroshi/

Është një ditë e madhe për mbarë shqiptarinë. Është ditë e madhe se po rikthehet firmëtari i Pavarsisë së Shqipërisë dhe Kryeminsitri i Shqipërisë Etnike Mustafa Merlika Kruja. Mustafa Merlika Kruja se bashku me Minsitrat dhe bashkëpuntorët e tij profesor Ernest Koliqin,Kapidan Mark Gjomarkajn, Xhevat Korçën, Engjëll Çobën, Maliq Bushatin, Kolë Bibë Mirakajn, at Anton Harapin, Mehdi Frashërin, Lef Nosin,Dom Zef Oroshin, Xhafër Devëën, Fiqiri Dinen,Rexhep Mitrovicën dhe shumë e shumë të tjerë ishin faqja diellore dhe orientimi perëndimor i politikës shqiptare.
Idenë për vendosjen e monumentit te Mustafa Krujës e dha atdhetari dhe intelektuali shqiptar që jeton në Amerikë Tomë Mrijaj, njeherit anëtar i kryesisë së Shoqatës “Trojet e Arbrit” dhe Koordinator për Amerikë dhe Australi. Ai e paraqiti këtë ide të Shoqata “Trojet e Arbrit” dhe kryesia e shoqates e aprovoj pa asnjë hezitim.Pas aprovimit i kryem edhe procedurat zyrtare ku falënderoj Bashkinë e Krujës për lejën e dhënë.Por një barrë shumë të madhe për këtë vepër e barti edhe Familja Merlika ku shfrytëzoj rastin të falënderoj Eugjen Merlikën nipin e Mustafa Krujës i cili sot e ka ditën më të lumtur të jetës se po e qon në vënd amanetin e gjyshit të tij. Por edhe mbarë familjen Merlika që u angazhua që ky projekt të kompletohët në të gjitha aspektët.
Është dashur të pritet plot 32 vite që në Shqipëri të filloj renia e mendesisë komuniste. Edhe pse në Shqipëri ka plot 32 vite që ka ra diktatura komuniste por që fatkeqësisht ende nuk ka ra e plotë edhe mendësia komuniste.Mendësia komuniste është edhe më e rrezikshme se diktatura komuniste në Shqipëri dhe trojet shqiptare. Kjo mendesi ra fillimisht në Lezhë kur në bronz u kthye atdhetari dhe prifti i cili kur u rrezikua Shqipëria, la petkun e priftit dhe kapi pushkën e doli iu bashkua lufëtarëve në malët e Shqipërisë dr.Monsinior Zef Oroshi.Kjo mendesi ra edhe në Peshkopi kur u kthye në bronz zv. Komandanti i Fuqive të armatosura kombtare Halil Alia.
Kjo mendësi ra edhe në Klinë kur u kthye heroi Ndue Përlleshi,në Pejë kur u kthye në bronz heroina Marie Shllaku.Kjo mendesi po bie edhe sot në Krujë se po rikthehet në bronz burri më i madh që dha Kruja në shekullin njëzet. Por fatkeqësia është se kjo mendesi vazhdon të mbetët ende në Shkodër dhe në shumë qytete të tjera të Shqipërisë.Edhe sot e asaj dite Shkodra djepi i kulturës dhe demokracisë shqiptare që dha heronj për të ardhur demokracia në Shqipëri ka mbetur me mendësi komuniste dhe nuk po bën ballë që këshilli bashkiak dhe Kryetari i Bashkisë aty të na jap lejën që ta vendosim monumentin e Komandantit të Përgjithshëm të fuqive të armatosuna shqiptare Kapidan Mark Gjon Markut, përkunder dy kërkesave që kemi bërë mbrenda tri vitesh. Kurse Prishtina veçëse ka dhënë shenja që të na jep lejën për monumentin e profesor Ymer Berishës. Shoqata “Trojet e Arbrit” në këto 20 vite ka mbajtur 35 sesione shkencore dhe akademi ka botuar 30 vepra enciklopedike për nacionalizmën shqiptare dhe ka vendosur katër monumente në këto katër vitet e fundit, duke punuar shumë 160 intelektualë shqiptarë nga të gjitha viset etnike shqiptare dhe mërgata atdhetare për të sjellur në vendin e duhur heronjët e Shqipërisë Etnike.
Të nderuar pjesëmarrës,
Unë sot këtu para jush do ta paraqes vetëm një dokument të arkivit të Vjenës që është një memorandum i nënshkruar nga Don Nikollë Kaçorri, Mustafa Asim Kruja, Rexhep Mitrovica, Fuad Toptani, Murad Toptani, Salih Gjuka dhe Bedri Pejani,dërguar Mbretit dhe Perandorit të Austro-Hungarisë Franz Jozefit më 12 Nëntor 1912. Njëri ndër miqtë më të mëdhënj të kësaj periudhe kohore është edhe Mbreti i Austro-Hungarisë Franz Jozefi i cili kishte ndihmuar dhe përkrahur pa ndërprerë themelimin e shtetit të ri shqiptarë.Vetëm gjashtëmbëdhjetë ditë para se të shpallej Pavarsia e Shqipërisë Imzot Nikollë Kaçorri kishte përpiluar një Memorandum për Perandorinë dhe Mbretin e Austro – Hungarisë Franz Jozefin e I. Memorandumi është i firmosur nga drejtuesit kryesorë të komitetit të përgjithshëm të kryengritës së Shqipërisë së Mesme, të kryesuar nga Nikollë Kaçorri Prift , Mustafa Asim Kruja , Rexhep Mitrovica , Fuad Toptani , Murat Toptani , Sali Gjuka dhe Bedri Pejani. Memorandumi i është dorëzuar Konsullit Austriak në Durrës, Rudnay i cili së bashku me memorandumin , dërgon në Ministrinë e Jashtme në Vjenë, personalisht për Ministrin e Jashtëm Leopold Grafen Berchtold me shënimin “shumë konfidenciale”, ashtu siç shkruan në fillim të këtij memorandum:
“Madhnisë të Tii Franz Josefit I
Përandorit e Mbretit të Austro – Magjarisë në Vienë
Shum të vështira e të rrezikshëme jan këto dit per ne Shqyptarët e per nanën t´on Shqypninë qi të kater shtetet e Ballkanve po rrâin me e perpi a me e coptue.
Na me sâ fuqi kena mundohena edhe Përendisë i lutena qi Mbretnia jon të muisi këta anmiq e të na prui prej sish. Por per fat të keq gjasat nuk po na duken fort të mira, e po shohim se shum vende të kater vilajeteve të Shqypnisë, Kosovë, Manastir, Shkodër e Janinë gjinden nden kambë të hueja. Për këtë shkak po marrim lejen m´u sjelle kah Madhnia Jote si Përandorit të nji Përandorisë të madhe, qi asht ma e afermia e jonë e ka piesë në Ballkan me Bosnie –Herzegovinë, e me Ju lutun qi në çeshtjet të Ballkanve të merret parasysh edhe Shqypnia në mënyrë qi kufitë e saj mos të përkiten e mos të shtyhen prej kerkuj e qi Shqypnia prej katër vilajetesh permendun sipri me tre milion e sâ Shqyptarë të bahet nji Mbretnië në vehte sikurse të tjerat shtete të Ballkanve, në daç perse Shqyptarët jan nji kambë ma i vjetri ner këta, me nji gjuhe e me zakone fare të veçanta, e gjaku i tyne nuk mundet me paitue kurrsesi me çdo gjak të kombeve qi janë rreth e rrotull; në daç perse nuk do t´ishte e drejtë humbja as voglimi i nji kombi Shqyptarë, i cilli nuk âsht aspak ma i poshtem se kombët e tjera të Ballkanve si per numer, ashtu permendë, si per vjeften morale, me të cillën, sado qi përnji kohe shekuish shum të gjatë kje rrahun në çdo krah e në çdo mënyrë prej shum e shum tallazeshë politike qindroi në kombësië të vet e në zakone të veta, por si nji shkambë i fort në mjedis detit; e kjarishtë e diftoin edhe theroritë e mëdhaja qi Shqyptarëtë hoçën perrain, gjytetërimin, e perparimin e Kombit të vet në këtë kohe të mrame të Tyrqëvet të Rie: në daç edhe perse na duket se nji Mbretnië Shqyptare mban peshën jo vetem të Ballkanve por edhe të gjith shteteve t´Europës, e sidomos në muitm´ubâa, mbas dishirit t´on, njimbretnië e pa anë (neutre), sikurse Belgji e Svizzera. Prej gjithkë tyne shkaqeve e arsynave na e pështesim të tanë shpresën t´one në ma të madhen mirsinë e Madhnisë Tande per të cillën na e gjith kombi Shqyptarë ka për të Jauditun per nderë per gjithmonë. Me shpresë të madhe qi të lutunat t´ona kam me e bërkâ zembrën e Madhnueshme të Madhnisë Tande kemi nderjen ma të madhen me vuë këtu duërt t´ona e m´u permendun. “Shqypnië, 12 Nanduër 1912
Te Detyrushmit Sherbëtorë te Madhnisë s´ate Firmat Nikollë Kaçorri Prift, Mustafa Asim Kruja, Rexhep Mitrovica, Fuad Toptani , Murad Toptani, Salih Gjuka dhe Bedri Pejani.
Rikthimi i Mustafa Krujës në bronz nuk është një rikthim i thjeshtë.Mustafa Kruja gjatë shtegtimit jetësor pati shumë përplasje, shumë veshtirësi por kurrë nuk ju nda kontributit për atdheun dhe studimeve të shumta që janë një faqe e artë e historisë dhe kulturës shqiptare.Ai ishte intelektuali që një pjesë të mirë të shkollimit e kreu nëpër univerisitetet e lindjes por gjithmonë mbeti perëndimor.Ishte politikani që Shqipërinë e mori ta qeverisë më 28,748 mijë kilometra katror dhe shëndrroj më mbi 74.000 mijë kilometra katror duke i bashkuar Kosovën,Maqedoninë shqiptare,Malin e Zi shqiptarë,Preshevën dhe Pazarin e Ri.E ku fatkeqësisht këto troje prapë komunistët shqiptarë ja falën Beogradit, madje jo vetëm me nënshkrime por edhe duke luftuar me pushkë kundër nacionalistëve shqiptarë në vitin 1945.Për këtë shqiptarët kanë vetëm një ditë të çlirimit 28 nëntor 1912 kurse 29 nëntori nuk duhët të festohët se është dita më e zezë e kombit shqiptar se pikërisht në këtë ditë u ndanë 70 përqind të territorit të trojeve shqiptare nga trungu amë.
Të gjithë ju pjesëmarrës që keni ardhur sot për ta nderuar firëmetarin e Pavarsisë dhe Kryeministrin e Shqipërisë Etnike ju falëndëroj dhe kjo dëshmon se rrënjët e nacionalizmës shqiptare janë shumë të thella dhe këto rrënjë nuk do të del askush që ti shkulë në trojet shqiptare ku i thuhët bukës- bukë e ujit- ujië. Rrnoftë vepra heroike e Mustafa Merlika Krujës!Rrnoftë Shqipëria Etnike.

(Fjalë e mbajtur më 24 nëntor 2024, në Krujë me rastin e zbulimit të Monumentit të Kryeministrit të Shqipërisë Etnike Mustafa Merlika Krujës nga Kryetari i Shoqates “Trojet e Arbrit “Nue Oroshi).

Nicholas C. Pano/

I was sorry to learn of the passing of Dr. Sami Repishti. It was my privilege to have known Sami as a friend and colleague for some five decades. During this time, Sami had emerged as the foremost public intellectual in the Albanian-American community and among the most distinguished in what may be termed the Albanian world.

The outpouring of expressions of sympathy, respect and admiration both from within the United States and abroad generated by the news of Sami’s death attest to the esteem in which he is held by those whose lives he has touched as well as those who have admired and appreciated his tireless efforts in behalf of democratization in Albania, the independence of Kosova, the protection of the civil and human rights of Albanian minorities in the post Yugoslav states and elsewhere  and the promotion of a cordial U. S.-Albanian relationship. 

As a public intellectual, Sami was not only a respected scholar but also a publicist, advocate and activist in promoting the causes he championed. In this respect, he was also the archetype of a servant leader. He did it all: he wrote, lectured, mentored, advocated, lobbied and organized.  And Sami was able to do all this while maintaining the highest standards of professional and personal integrity.

Sami’s passing leaves a void in the Albanian-American community that will not be easily filled. May he rest in peace, and may his legacy serve as an inspiration for our Albanian-American community and for our compatriots throughout the world.

 My heartfelt condolences to Sami’s family and his many friends.

Prof. As.Dr. Gëzim Puka/

Të bësh teatër amatorial do të thotë të interpretosh për pasion, për të zbavitur veten dhe të tjerët, si dhe të luash në skenë pa qëllime pragmatiste. Ndërkohë mund të ndodhë që edhe pse je amator mund t’i shpëtosh harresës më shumë edhe sesa disa profesionistë. Përgjatë kësaj kumtesë nuk do të ndalojmë tek rastet e shumta që e vërtetojnë këtë pohim, por mund të përgjithësojmë me aspektin etimologjik dhe frymëzues të fjalës “amator teatri” ose “dashamir teatri”. Teatri amator i ka fillesat e veta qysh në zanafillë me Teatrin Folklorik. Pati një ngritje në Teatrin e periudhës së Rilindjes Kombëtare, në Teatrin e Periudhës së Pavarësisë. Po të ndalojmë në atë pjesë të rëndësishme të këtij teatri nuk kemi se si të mos përmendim “Qarkun teatror të Shkodrës”, siç e quan me të drejtë njëri prej studiuesve më të mirë të dramës dhe teatrit, prof. dr. Josif Papagjoni, nga i cili po citoj një fragment pak statistikor që vërteton aktivitetin e bollshëm teatror amatorial:

“Që nga viti 1900-1910 në Shkodër u dhanë 7 melodrama, me 10 shfaqje; gjithashtu 10 komedi, me 33 shfaqje. Sipas të dhënave që nga viti 1880-1940, në tërësi, në çdo formë skenike u dhanë rreth 588 shfaqje. Premiera ishin gjithsej 311, por pretendohet edhe për 465. Gjatë kësaj kohe janë aktivizuar si amatorë 1.952 veta, djem e vajza. Nga viti 1912-1939 janë dhënë rreth 356 shfaqje. Shkodra gjatë kësaj periudhe kishte rreth 26 shoqëri artistike dhe grupe teatrale, duke u dëshmuar kështu si një vatër atdhetarie, identiteti kulturor dhe arti. Si qyteti kryesor i vendit, jo vetëm nga tradita e pasur dhe e hershme kulturore, por edhe nga popullsia dhe aktiviteti ekonomiko-shoqëror, Shkodra mund të quhet “kërthiza” e lindjes dhe gjallërimit të teatrit shqiptar, e pasuar padyshim nga Korça dhe periferitë e saj, nga Elbasani, Vlora, Durrësi, Gjirokastra etj.”

Pas Luftës së Dytë Botërore, lëvizja teatrore amatore mori zhvillim të gjerë dhe u shtri në të gjithë vendin. Në këtë kontekst mund të flitet edhe për lëvizjen teatrore në Universitet, që është shprehje e rëndësisë që i kushton institucioni zhvillimit të aftësive artistike të studentëve, por në të njëjtën kohë rrit edhe besimin e tyre tek vetja. Po të thellohemi në informacione që na vijnë nga historia jonë e teatrit, do të gjejmë gjurmë të lëvizjes amatore teatrore në shumë prej institucioneve të arsimit të lartë në vendin tonë. Megjithatë në Shkodër, ku ka lindur teatri shqiptar, si edhe një prej institucioneve më të vjetra të arsimit të lartë, ky kombinim ka një lidhje kuptimore.

Në vitin 1957, vetëm një vit pas hapjes së Universitetit të Tiranës, u hap edhe në Shkodër Instituti i Lartë Pedagogjik, një shkollë e lartë që do të përgatiste për shumë vjet mësues të lëndëve të ndryshme që do të ndikonin në mësimin dhe edukimin e nxënësve në shkollat e mbarë vendit. Ky Institut ishte themeli i Universitetit të mëvonshëm të Shkodrës dhe duke marrë në konsideratë traditën, nuk kishte se si të linte mënjanë edhe lëvizjen studentore teatrale, që aq mirë i shërben misionit të mësimdhënies. Nga Historiku i Universitetit citojmë: “Zhvillimi dhe rritja e cilësisë së veprimtarive kulturore dhe artistike, fizkulturore dhe sportive qenë bashkudhëtarë të rritjes së Institutit të Lartë Pedagogjik të Shkodrës. Që në vitin shkollor 1958 – 1959 studentët filluan të aktivizoheshin në veprimtari kulturore artistike, u ngrit kori me 30 studentë, si dhe grupi teatral. Pas vitit 1974 u dallua ansambli artistik dhe estrada e studentëve. Për nivel të mirë interpretimi u dallua grupi teatral, i cili shfaqi drama e komedi në të gjithë Shqipërinë.”

Vitet ‘70

Në Universitetin e Shkodrës lëvizja teatrore ka filluar që në vitet ’70, ku shpesh organizoheshin edhe festivale të pjesëve teatrore të vëna në skenë prej degëve të ndryshme të studimit. Për vënien e pjesëve në skenë angazhoheshin edhe aktorë e regjisorë profesionistë të teatrit. Përveç kësaj duke marrë shkas nga këto shfaqje teatri apo estrade organizoheshin edhe turne të ndryshme. Ndër librat historikë të universitetit të botuar ndër vite janë të pasqyruara këto veprimtari. Brenda këtij shkrimi kam përfshirë edhe disa të dhëna nga ish-mësuesi dhe ish-studenti i kësaj periudhe, Agron Istrefi, nga një dorëshkrim i të cilit citojmë:

“Nga datat 1-5 maj 1973 mbasi ishin ngritur grupet artistike në Fakultete u zhvillua festivalet artistike me studentët. Vetë studentët kishin ndërtuar programe me variete këngë, valle, skeçe, parodi dhe orkestra. Shfaqjet zhvilloheshin tek Auditori 1, pasditeve. Atë vit kupën e festivalit e mori dega e gjuhë-letërsisë. Pas mbylljes së kësaj veprimtarie Skënder Bilali, punonjës i administratës së atëhershme krijoi grupin artistik të Isntitutit të Lartë Pedagogjik. Ky grup do të jepte më pas një shfaqje variete në kinema “Punëtori”. Me konsolidimin e kësaj punë fillon edhe veprimtaria teatrale në këtë institucion. Në tetor të vitit 1973 po me nismën e Skënder Bilalit ngrihet trupa teatrore. Shfaqja e parë e kësaj trupe do të jepej me rastin e Festave të Nëntorit, pikërisht komedia “Luani i shtëpisë”e Fadil Krajës. Nisur nga suksesi atëhershëm drejtoresha e Institutit, prof. Dhora Lloja jep idenë që trupa e teatrit universitar të japë shfaqje edhe jashtë rrethit. Më pas do të vihej në skenë një tjetër shfaqje, “Hijet zbresin nga malet” e Sheri Mitës. Kjo shfaqje do të jepej edhe në Qytetin Studenti, Kamëz, Tiranë, Fier, Gjirokastër, Korçë, Pogradec dhe Elbasan. Sidomos në Korçë trupa studentore u mirë prit edhe nga aktorët dhe regjisorët profesionistë të atij qyteti. Për t’u dhuruar lule në skenë u ngjitën aktorët: Dhimitër dhe Dhorkë Orgocka, Stavri Shkurti. Shpenzimet e udhëtimeve mbuloheshin nga biletat që shisnin vetë studentët. Ata i adminsitronin vetë fondet që gjeneroheshin nga shfaqjet.”

Teatri “Migjeni” dhe Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi”

Në Shkodër teatri profesionist është furnizuar gjithmonë me aktorë nga lëvizja amatore, ku ndër to kanë qenë nxënës të shkollave 8-vjeçare dhe të mesme, por edhe studentë të universitetit. Përveç teatrit në kohën e monizmit të tjera institucione promovonin lëvizjen teatrore. Të tillë ishin: “Shtëpia e Pionierit”, “Klubi i Rinisë”, “Shtëpia e kulturës”, “Kinema Punëtori” etj. Teatri “Migjeni” herë pas here hapte edhe ndonjë studio teatrore, ku të rinjtë e apasionur pas këtij arti, ndiqnin kurset që organizonin pasdite aktorët dhe regjisorët më me përvojë të këtij teatri. Përmes kurseve të tilla jepeshin lëndë të rëndësishme që lidhen me artin skenik, si: mjeshtëria e aktorit, fjala artistike dhe historia e teatrit. Përpos kësaj, pjesëmarrësit në këta studio teatrore aktivizoheshin edhe në shfaqjet e trupës profesioniste me role kryesore, episodike ose figurantë. Kështu ata fitonin shprehi në këtë punë, që mund t’u vlente më pas edhe për veprimtari të ndryshme artistike. Natyrisht aderonin në këto kurse edhe studentë të Institutit të Lartë Pedagogjik. Ky bashkëpunim mund të shembullizohet me një nga shfaqjet e suksesshme të kohës, siç ishte “Shtegtim nëpër ankth” (dramatizim i romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” të Ismail Kadaresë, 1989) me regji të Serafin Fankos.

Një panoramë të kësaj pune e kemi botuar edhe tek revista shkencore evropiane “Synergie Europe” në numrin 17 të vitit 2022. Këtë artikull e konceptuam me pedagogen e gjuhës frënge pranë Departamentit të Romanistikës, prof. as. dr. Dhurata Hoxhën, me të cilën kemi bashkëpunar prej vitesh për disa vënie në skenë me Aleancën Franceze. Konkretisht po përmendim “Legjendën e Kalasë Rozafat” (2005) dhe një fragment nga “I sëmuri për mend” e Molierit (2022).

Shfaqja “Bretkosat” e Aristofanit (2015)

Përvojat e ndryshme me teatrin amator, na bënë që ta shfrytëzonim këtë mundësi me zell e me pasion. Që prej vitit 2015 morëm iniciativën që të ndërtonim një shfaqje me studentë të të gjitha programeve të studimit. Së pari, pas një hulumtimi ne bëmë përzgjedhjen e shfaqjes. Vumë re se “Bretkosat”, komedia e famshme e Aristofanit, një ndër tekstet më domethënëse të antikitetit grek, e cila është pjesë e rëndësishme edhe e programit mësimor në Unversitet, mund të përmbushte pritshmëritë tona. Kjo për disa arsye:

Komedia mbart mesazhe të forta morale, filozofike dhe politike;

Nga vëzhgimet e bëra na rezultoi se kjo shfaqje ishte ndër me të vënat në skenë edhe nga trupat universitare evropiane;

Teksti letrar ofronte mundësi të mira aktualizimi;

Në vetë teatrin profesionist të qytetit pjesët antike historikisht ishin vënë shumë rrallë në skenë;

Teatri antik nuk ka shumë ngarkesë me skenografi dhe me dekor;

Prezenca e personazhit të korit që përbëhet nga shumë veta, u jepte mundësi studentëve për aktivizim në këtë shfaqje.

Duke pasur këto objektiva të qarta u ra parimisht dakord që të bashkëpunonim me Teatrin “Migjeni” dhe me aktoren dhe regjisoren e këtij teatri Merita Smaja. U shpallën audicionet që do të zhvilloheshin për disa ditë me radhë. Ishte një pjesëmarrje mbresëlënëse e studentëve të të gjitha fakulteteve në këto audicione. U finalizua më përzgjedhjen e aktorëve. Na u dha mundësia që provat të zhvilloheshin për rreth 2 muaj në studiot e teatrit. Puna filloi me provat në tavolinë, ku u ndanë rolet dhe u vijua me leximin e tekstit. Përmes provave të përditshme krijoheshin dalngadalë figurat artistike, të cilat studentët i mishëronin më së miri. Përqendrimi dhe vëmendja artistike ishin pika të forta për këta amatorë të teatrit, që e kishin aq përzemër pjesën për të cilën studiuesi i mirënjohur i letërsisë antike Muzafer Xhaxhiu shkruante: “Fort rrallë të gjesh në letërsinë botërore një autor, vepra e të cilit të tingëllojë kaq aktuale sot e 2500 vjet më parë, siç është ajo e Aristofanit”.

Faza e fundit ishin provat në skenë. Kur po afronin datat e shfaqjes, 27 dhe 28 maj 2015, u shtuan edhe më shumë emocionet për të gjithë. Spektatorët do të ishin kryesisht studentë, prindër, pedagogë, por nuk munguan edhe shumë artëdashës të qytetit. Premiera ishte shumë e suksesshme. Shfaqja u dha dy netë në Shkodër dhe një natë në Ulqin. Nuk mund ta harroj njërin prej opinioneve më domethënëse që mora atë natë në konfidencë. Prof. Bajram Xhafa i emocionuar u afrua dhe më tha: “Sonte u befasova nga këta studentë që nuk u ngatërruan në tekst qoftë edhe një herë të vetme. Më vjen keq për veten, që ndonjëherë kam pasur ngutin për t’i ngelur në provime, pa e kuptuar se duhej më shumë durim për të gjetur anën e suksesshme të tyre. Sonte mësova prej jush”, – u shpreh ai.

Në fakt, si pa dashje, profesori kishte zbuluar thelbin e misionit të teatrit për të rinjtë, atë të forcimit të vullnetit dhe të zellit përmes një pune artistike që bëhet me pasion. Po atë natë në sallë ishte edhe dramaturgu Fadil Kraja, i cili na komplimentoi me këto fjalë: “Ju lumtë! Ja që funksionokan edhe pjesët antike në teatrin e Shkodrës!“

Mjaft të kënaqur ishin edhe regjisorja Merita Smaja dhe drejtori Edmond Angoni. Ky i fundit ishte kujdesur posaçërisht për gjetjen e maskave të korit të bretkosave. Ndërsa po rreshtonim këto kujtime, ndieja edhe një lloj keqardhjeje për të gjithë ata të rinj të talentuar, një pjesë e të cilëve sot kanë emigruar, si dhe një lloj krenarie për ata që ia kanë dalë të jenë të suksesshëm në vendin tonë. Pak ditë më vonë kjo shfaqje pati edhe një jehonë mediatike. Për t’u shënuar intervista që dhamë me studentët në Top Chanel.

Shfaqja “Rinoceronti”- Eugjen Jonesko (2017)

Në kuadër të 60-vjetorit të themelimit të Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi”, u rikrijua një tjetër trupë teatrale studentore, e cila vuri në skenë dramën “Rinoceronti” të autorit Eugjen Jonesko. Pas disa audicioneve të shpallura, për këtë shfaqje të radhës, u përzgjodhën 13 studentë të fakulteteve të ndryshme që kishin prirje dhe u pëlqente të merren me teatër. Provat filluan me 29 mars 2017 dhe u zhvilluan çdo ditë në studiot e teatrit “Migjeni”. Gjatë këtij rrugëtimi artistik studentët zhvilluan edhe disa shprehi të punës në grup, disiplinës artistike, që janë shumë të vlefshme për ardhmërinë e tyre profesionale. Drama u shfaq më 29 dhe 30 maj 2017, në teatrin “Migjeni”. “Rinoceronti” është pa dyshim një nga pjesët më të qarta dhe më të shfaqura në skenat evropiane të Eugjen Joneskos, këtij dramaturgu të madh francez me origjinë rumune. Vepra ngrihet si një aktakuzë e fuqishme kundër çdo lloj diktature, e kuqe apo e zezë qoftë, që e katandis njeriun në një hiç, e detyron të tjetërsohet e të bëhet kafshë dhe nëse dëshiron të mbijetojë, e bën të jetë hipokrit, e zhvesh nga idealet; e kthen dhe e bën një lodër qesharake forcën e logjikës njerëzore. Fjalës së tij i heq çdo kuptim dhe e bën njeriun që ta ndiejë veten të vetmuar, edhe kur ndodhet në mes të të tjerëve.

Kjo pjesë pati një pritshmëri të mirë nga spektatori, pasi në esencë ishte humaniste, plot ironi dhe humor që është shprehje e një epërsie shpirtërore. Shfaqja përcolli tek studentët-spektatorë dhe më gjerë mesazhin e besimit tek njeriu që nuk dorëzohet duke mbrojtur deri në fund me krenari idealin e tij human. Para së gjithash kjo është një dramë kundër epidemive dhe histerive kolektive, duke e lënë shtegun të hapur për interpretime nga më të ndryshmet. Ideja e saj liberale përkon me idetë universitare që gjithmonë shkojnë kundër totalitarizmave në përgjithësi.

Një fragment nga drama “Emira” e Santorit (2019)

Disa vjet më parë, kur festonim100-vjetorin e themelimit të shtetit shqiptar, pata propozuar në këshillin artistik të Bashkisë së Shkodrës që teatri “Migjeni”, një nga më të rëndësishmit në Shqipëri, ta kishte “Emirën” në repertorin e atij viti, sepse shihja dhe vazhdoj të vërej në atë tekst disa lidhje të qenësishme aktualizuese. Më 30 dhe 31 mars 2019 u zhvillua në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi”, në bashkëpunim me Fondacionin Universitar “Francesco Solano” (Itali) dhe me mbështetjen e Komunave të Cerzeto-s (Qanës) dhe Santa Caterina Albanese-s (Picilìsë), Konferenca Shkencore Ndërkombëtar me temë: “Roli i shkrimtarit dhe i françeskanit arbëresh Frangjisk Andon Santori për rilindjen kulturore kombëtare” me rastin 200-vjetorit të lindjes së Frangjisk Andon Santorit (1819-2019).

Duke qenë se tekstura skenike luan me dy elemente: “këtu” dhe “tani”, e gjej me vend të shprehem se në Shkodër, ku ka lindur teatri shqiptar, si dhe tani në këto vite kur entiteti ynë kombëtar vijon të jetë i nëpërkëmbur, “Emira” e Santorit, veçse i bën mirë erërave të ëmbla, apo këtij flladi atdhesie, që arbëreshët andej detit, ditën aq mirë ta sillnin edhe në brigjet tona. Ne i dhamë udhë një nisme teatrore duke përcjellë një fragment të “Emirës” brenda një hapësire universitare.

Premisa më duket se në rastin e “Emirës” na çon drejt një koherence që ky tekst dramatik e ka ruajtur me fanatizëm. Premisa e krenarisë kombëtare, është ajo që lidh të gjitha elementet e sipërcituara dhe natyrisht nuk mund t’i mohohet edhe gjetja skenike e një personazhi, siç është Kori, i përcaktuar si Vallja. Ja pse teksti dramatik i Santorit mund të ndriçohej në skenën shqiptare, edhe i fragmentuar, për të dëshmuar atë këmbëngulje dhe patriotizëm qoftë edhe nën efektin e lehtë të një ironie që koha jonë e dëshmon. Aktualizimi i këtij teksti në skenën e bashkëkohësisë u bë i mundur për disa arsye:

Së pari, për të njohur një vepër që është fillesë e dramës shqipe.

Së dyti, gjuha e saj që mund të kombinohet në arbërisht dhe shqip.

Së treti, aspekti tematik që përmban plagët sociale të shoqërisë arbëreshe të kohës. Ndëshkimi i së keqes së përfaqësuar nga cubat dhe fitorja e së mirës.

Së katërti, dhe në gjykimin tonë kryesori, është aspekti ritual i valles dhe semiotika e saj.

U vërejt se ky tekst mund të ngjitet në skenë mirëfilli si teatër antik dhe folklorik. U zgjodh shenë je peste tek bëme je peste (skena e pestë e aktit të pestë) një copëz e vogël e kësaj drame, çasti kur po bëhet stolisja e nuses, që është madhërimi e njërës prej etapave më të rëndësishme të jetës, siç është martesa. Drama mbart shumë episode, të cilat zhvillohen përmes dialogjeve mes korit dhe aktorëve. Një ngjashmëri tjetër e dramës me tragjedinë greke është që në ndarjen e skenave apo të episodeve, dallohen stasima , që janë vargje të korit, me të cilat ai analizon veprimin dhe situatën që po zhvillohet në skenë.

Improvizimi, që është karakteristikë e këtij lloj teatri folklorik, ngjizi rreth personazheve në rastin tonë dy Emira, njëra arbëreshe dhe tjetra shqiptare, të interpretuara nga dy studente binjake, që ligjëronin në arbërisht dhe shqipen standarde, duke dëshmuar vijueshmërinë, por edhe punën filologjike të bërë për tekstin.

Tjetër aspekt improvizues ishin edhe dy kërcimet, sipas një koreografie arbëreshe dhe shqiptare. Këto tjetërsime dhe eksperimentime të qëllimshme u bënë për t’i dhënë shfaqjes tregues të çdo lloji, për ta bërë të shikueshme dhe të dëgjueshme, pa ia mohuar vlerat këtij teksti të pazëvendësueshëm. Janë të paharrueshme për ne konsideratat që dhanë në fund të konferencës profesorët e njohur: Francesco Altimari dhe prof. dr. Matteo Mandalà për këtë gjetje dhe performansë.

“N’ty mendoj…” – montazh poetik me lirikat e Fishtës (2020)

Rasti i fundit i një pune dramatizimi ishte një montazh poetik me disa prej lirikave më të zgjedhura të Gjergj Fishtës. Kjo veprimtari poetike e titulluar: “N’ty mendoj…”, kishte nisur provat që përpara ndërprerjes së mësimit për shkak të pandemise Covid 19. Më pas u bë e mundur realizimi i kësaj shfaqjeje në format televiziv. Më shumë se kurrë tingëllonin aktuale mendimet e studiuesit Sabri Hamiti për veprën letrare të Fishtës: “Në kriza të mëdha të identitetit, qofshin këto kriza morale a shpirtërore, njerëzit kërkojnë pikat e mbështetjes. Këto pika të mbështetjes janë klasikët e letrave, siç është Fishta në letrat shqiptare. Identitetet krijuesit e mëdhenj i ndërtojnë në letrat e veta, duke zgjedhur, duke lavdëruar, por edhe duke përmbysur. Është e qartë se këta poetë e kanë gjithnjë të hapur dialogun me kombin e vet, me lexuesin e vet, si në kohën kur krijojnë ashtu edhe në kohët në vijim, të cilat te shqiptarët i ngjajnë shumë njëra-tjetrës”.

Studentët e Fakultetit të Shkencave Shoqërore me përkushtimin dhe ndjeshmërinë më të madhe i interpretuan këto poezi në kushtet e karantinës, duke dëshmuar kështu plot emocion afeksionin e tyre për fjalën e poetit të madh.

Rastet më të fundit

Më 15 dhjetor 2023, në Universitetin e Shkodrës u zhvillua konferenca shkencore ndëruniversitare “Arbëreshi shkodran Leonardo de Martino”. Në këtë kontekst disa studente të universitetit tonë interpretuan “Nata e Kërshëndellave”, shkruar në gjuhën shqipe prej atë Leonardo de Martino-s, më 1880, një pjesë kjo që shënon fillimet e dramaturgjisë shqiptare. Meritë të veçantë për këtë vënie në skenë kishte aktorja e Teatrit “Migjeni”, Rita Gjeka. Më 19 nëntor 2024 në Teatrin “Migjeni” debutuan edhe tri studente aktuale të programeve tona të studimit gazetari-komunikim dhe gjuhë-letërsi. Amelja Krosaj, Kristela Lazri dhe Evis Muriqi na dhanë emocione të veçanta përmes interpretimit të tyre në një pjesë të vështirë si “1 Kg shegë” e Suad Arillës me regji të Gerti Palalit dhe skenografi të një tjetër studenti të arteve, Divni Gushta.

PËRFUNDIME

Studentët pjesëmarrës në këto aktivitete si mësues të ardhshëm duke pasur një përvojë të tillë mund të bëhen nxitës për nxënësit e nesërm. Studentët e programeve të tjera të studimit duke pasur një përvoje të tillë personale me teatrin, do të jenë më konkretë për organizime të ndryshme artistike. Përfshirja në teatër shërben gjithmonë si një mjet i mirë për rritjen apo formimin e tyre, përmes një eksperimentimi të pavarur të ligjërimeve kulturore dhe artistike. Në të njëjtën kohë, kjo përfshirje shton vëmendjen dhe impaktin e universitetit në publik. Në përfundim, mund të thuhet se një jetë e pasur kulturore e universitetit lidhet edhe me misionin e tij të tretë, që synon ndërveprimin me komunitetin apo institucionet rajonale. Këto veprimtari mund të gjenerojnë të ardhura dhe mund të zgjojnë interesimin e partnerëve financiarë ose sponsorëve të ndryshëm. Shkodra e cila e përkrahu e para lëvizjen teatrore, që në dhjetëvjeçarët e fundit të shekullit të XIX, do të ndihej më e përplotësuar po të vijonte të jepte më shumë për këtë art të skenës, duke përgatitur profesionistë të dramaturgjisë, përmes hapjes së “siparit„ të një programi studimi në këtë fushë në Universitetin e saj.

BIBLIOGRAFI

ARISTOFANI: Bretkosat, (përkthim i Sotir Papahristos), Shtëpia botuese “Logoreci”, Tiranë, 2005, 146 f.

ARISTOTELI: Poetika, Shtëpia Botuese “GJON BUZUKU”, Kosovë, 1998, 132 f.

IONESCO, Eugène: Rinoceronti (dramë me tre akte), përktheu nga origjinali Gjergj Zheji, Tiranë, 1995, 144 f.

PAPAGJONI, Josif: Historia e Teatrit Shqiptar, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Antropologjisë Kulturore dhe Studimeve të Artit, Departamenti i Arteve, Tiranë, 2011

PUKA, Gëzim: Në kërkim të një drame “ndryshe”, Qendra e Studimeve Albanologjike, Shtëpia botuese “Didi&Oli”, Ulqin, 2017, 244 f.

SANTORI, Francesco Antonio: Emira – Edizione del testo albanese con traduzione e note a cura del prof. Francesco Solano, Cosenza, 1995, 291 f.

SANTORI, Francesco Antonio: Emira (Dramë në pesë akte) – Përshtatja në gjuhën e sotme letrare nga prof. Ramiz Kelmendi, Argeta-LMG, Tiranë, 2006

Universiteti i Shkodrës në 100-vjetorin e Pavarësisë -55 vjet Universitet, Botim i Universitetit të Shkodrës « Luigj Gurakuqi », Shkodër, 2012, 180 f.

Marrë nga konferenca “Shkodra në Shekuj” që organizoi Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi” dhe Bashkia e Shkodrës në datat 12-13 dhjetor 2024.