Kryetari i Komunës së Preshevës Z.Shqiprim Arifi do të zhvillojë një vizitë zyrtare në Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra ditën e Dielë më 17 shtator 2023 në orën 11 am.

Ai do të zhvillojë një bashkëbisedim në Selinë Qendrore të Vatrës me vatranët dhe komunitetin shqiptar në New York e më gjërë.

Ftohen mediat dhe komuniteti që të marrë pjesë.

Denion Ndrenika/

Duke qenë se me Enkel Demi jemi miq, bashkë në media që në 1992, shpesh edhe pse larg tashmë, klikoj dhe ndjek emisionet e tij, edhe postimet në facebook, me një prirje ngacamane meqënse edhe ai debatin e ka për zemër.

Në morinë e emisioneve që shoh edhe kur janë të shkuar, më tërhoqi vëmendjen një emër muzikanti: Ermal Rodi. Ishte në “Fol me Kelin” në ABC Neës në Tiranë.

Muzikën e kam vënë përherë pas sportit në rininë e hershme të përpara viteve 1990.

Më pas nga liria e fituar dhe shprehja e çfarë kishim mësuar copazi, përqendrohesha te “Beatles”, Mick Jaçker, Joe Cocker, Zepelin, si edhe te folklori, veçanërisht i trevave të Shqipërisë jashtë kufijve londinezë të 1913.

Në një emision të Enkelit, Ermali më la mbresë për artikulimin me elegancë të pikëpamjeve për zhanrin jazz, që në të vërtetë më tërhqite disi me ato pak njohuri apo ndjesi që kisha për muzikën.

Ka qenë dita botërore e muzikës Jazz, 30 prilli kur Rodi fliste me Enkelin në një kohë jo të lehtë të pandemisë së koronavirusit.

Ermali, pasi dëgjova pjesë të tij dhe bendit të tij, duket me një lloj rebelizmi në krijimtari.

Sikur të nxit ta bësh pjesë të përditshmërisë muzikën jazz, veçanërisht për njohësit e pakët. Ky është sukses, sepse afron ata që nuk dinë, dinë pak ose janë të paqartë.

Ermali vjen nga muzika klasike dhe më pas sikurse nddh shpesh, rock & roll të përfshin, “Beatles” fenomenalë të njehsohen me veten pavarësisht mangësive dhe njohurive që ke.

Ermali ka luajtur në klarinetë dhe në saks me Orkestrën Simfonike të “Radio Televizionit Shqiptar”. Gjithashtu si saksofonist ai ishte pjesë e Orkestrës së televizionit “Top Channel”.

Ka një lloj sentence që përkufizon muzikën që luan Ermali: Çdo notë jazz, është rebelion.

Kjo u shpërfaq fort në kohën kur amerikanët u përfshinë në lëvizjen për të drejtat qytetare të popullatës me ngjyrë që përballej me nënçmimin “zezakë”, të afroamerikanëve.

Veglat frymore qoftë të traditës si fyelli, cyla, ashtu edhe të tjerat trompë, saksofon, klarinetë, flaut, përfshijnë kryesisht në çdo hap muzikantët që në rini.

Jazzi ka improvizim në çast dhe historia amerikane e dëshmoi këtë krijimtari të atij çasti për njerëzit dhe vetë muzikantët.

Nju Jorku kryeqendër jazzi botëror shpreh më së miri hapësirën e krijuesve, ku Ermal Rodi na tregohet me historikun e tij.

Ermal Rodi është bashkë-themelues i “Albanian Jazz Society”, shoqata e parë e Jazz-it Shqiptar.

PREG. NDUE  BACAJ

HYRJE 

Ky shkrim-kumtesë i kushtohet një vepre të ndritëshme të atdhetarit e fetarit të madh nga Zadrima e Lezhës , Frang Bardhit (1606 -1643)- Ipeshkvit , humanistit , shkrimtarit , etnografit , studiuesit , leksikografit , folkloristit dhe rilindasit  arbënor , i cili ndonse jetoi pak (vetëm 37 vjet) , vepra e tij është aq e madhe sa vlen shekuj të pambarimt. Vepra monumentale Skenderbeu-Apologji është  shkruar në vitin 1636. Kjo veper mbron me logjikë dhe me argumente,  të  fuqishem e dokumentare origjinën Arbënore-Shqiptare  të Gjergj Kastriotit Skenderbe nga fallsifikimet sllave etj. Kjo vepër ruan vlera historike të pakundershtueshme dhe tingëllon aktuale kundër fallsifikimeve e fallsifikatorëve,  edhe sot pas rreth katër shekujve që është shkruar…

FRANG BARDHI DHE VEPRA E TIJ SKENDERBEU– Apologji

Rreth 168 vite pas vdekjes të Gjergj  Kastriotit , do të bente “bujë” libri apo më saktë vepra  – Skenderbeu –Apologji- e klerikut Frang Bardhi , vepër që i kushtohej  mbrojtjes së origjinës dhe identitetit Arbënor e Shqiptar , të kryeheroit të Arbërisë e qytetrimit pernedimor të Europës të shekullit XV , Gjergj Kastrioti Skenderbeu. Kjo apologji ishte shkruar  per një kohë rekord (prej 15 ditësh) nga  rilindasit i shquar arbënor Frang Bardhi. Libri i kundervihej me argumente e dokumente , libërthit të një prifti të njohur sllav (Peshkop  në Bosnje) me emrin Joan Tomko  Margnaviç , i cili më perpara kishte shkruar një libërth , me të cilin  Gjergj Kastriotin Skenderbe mundohej ta bënte me origjinë sllave , madje nga fisi i tij (siç pretendonte ai) i Margnaviçëvet nga Nishi..  Në atë kohë nuk ishte e lehtë të besohej një liber apo vepër që kundershtonte apo pergënjeshtronte (edhe pse me argumente), një autor si Joan Tomko që vet Frang Bardhi e vlerson si burr ndër të tjer të shquar , me gjykim të sprovuar e kryevalltar në dituri. Joan Tomko  pretendonte se libërthin e tij  e kishte shkruar të bazuar kryesisht në “diploma” të kohës “Skenderbegiane” , si dhe në trashigimi gojore të të parëve të tij , të fisit të Margnaviçëve nga Nishi , fis që sipas  Joan Tomkos rridhte nga  trashigimtarët e perandorit “romak” Kostandinit të Madh prej Nishit (Nassiusi-t), që me këtë rast edhe Kostandinin e Madh , Joani mundohej ta bënte sllav edhe pse dihej botërisht se Kostandini i Madh ishte me origjinë Ilire nga Dardania (Kosova) dhe jetoi rreth katër shekuj përpara se të parët sllav të Joan Tomko  Margnaviç, të zbrisnin nga Uralet e largëta për në trojet e Ballkanit… Shkrimi im –kumtesë ,  per veprën madhore të Frang  Bardhit , “Skenderbeu-Apologji” , nuk do të kishin  kuptim nëse unë nuk do ta “ilustroja” me citime nga kjo vepër me vlera të mëdha e të “perjetshme” historike.  Por më perpara mendoj të theksoj ,se  vepera ka një stil shumë interesant , pasi Bardhi  në apologjinë e tij  vlerson kundershtarin sllav në dituri, gjë që ja rritë vlerat Frang Bardhit dhe veprës së tij. Gjithashtu Bardhi në vepren e tij vë perballë “argumentat” e kundershtarit sllav Joan Tomko , me  argumentat , dokumentet  , autorët , arsytimin dhe gjykimin e tij , si  dhe “lënë  në doren” e lexuesve  gjykimin  e argumentëve se në të cilën anë  peshon e  verteta…

CITIME NGA VEPRA SKENDERBEU E FRANG BARDHIT, (botim i tretë , Tiranë 1999):

“Pata vendosur që të lë menjanë gjithçka botoi këtu e tre vite më parë për familjen e  Margnaviçëvet  Joan  Tomku  , burr ndër të tjerë i shquar , me gjykim të sprovuar  e kryevalltar në dituri , dhe të merrem menjëherë  me ato  që po ky autor  , ndermjet dokumentave  lidhur me lashtësinë dhe fisnikërinë e familjes  në fjalë , botoi per Skenderbeun apo Gjergj Kastriotin , princ të Epirit , por mua më mposhten lutjet e miqëve , deshirat e të cilëvet nuk është e udhës dhe e drejtë  t’i  marrësh neper kambë. Këta më luteshin pa pushim dhe me ngulm që unë të çfaqja mendimin tim per familjen e Margnaviçëvet , perpara se të nisesha nga Roma për në Epir , për të marrë persipër detyrën e vyer të peshkopit. Kështu me vështirsi munda  t’i  hyjë punës per të paraqitur botërisht disa mendime të miat… (Frang Bardhit Skenderbeu – Apologji , fq.24-25, botim i tretë , Tiranë 1999). Pas kesaj “hyrje” Frang Bardhi fillon të “analizoi” faqet e libërthit  të Joan Tomkos, si vijon: Që në faqet e para të ketij libërthi , që është per t’u flakur , dy gjëra  rreth të cilave perqendrohet gati gjithë diskutimi ynë duhet hellur poshtë.  Pas pershkrimit  të gjatë që i bënë Nisës (Nishit N.B.) , per të cilën pohon se është quajtur edhe Nesë apo Naisë , kundershtari ynë e quan për të sigurt mendimin , megjithë se nuk mund ta vertetojnë në mënyrë serioze , se familja e Margnaviçëvet e ka fillin e origjinës saj më tej se princët e Nisës. Keshtu ai ndjekë mendimin e atyre që pretendojnë se kjo familje rrjedhë nga Kostandini i Madh , perandori më besnik i Krishtit (në vitet 306-337 mbas Krishtit). Siç është vertetuar historikisht sllavëve të Joan Tomko Margnaviçit u janë dashur edhe më shumë se tre-katër shekuj kur filluan të zbresin nga Uralet per në trojet e Ballkanit , duke perfshirë edhe Nisen  apo Nishin  Dardan , ku kishte lindur Kostandini i Madh N.B.).  Ja fjalët e Joanit në fq.8 të liberthit tij:”Pastaj per princët e kësaj duhet çmuar autoriteti i Bogomilit  apo Theofilit…sepse sipas ketij autoriteti , është plotësisht e qartë që pasardhësit e Kostandinit , në kohen e perandorit Justinian (527-565 mbas Krishtit) , kanë zotëruar qytetin që zumë në gojë… Pas ketyre fjalëve ai (Joani) , shton menjëherë një far fragmenti  si mos më keq , të njerrë nga një diplomë, të cilë gjoja , siç thotë  ua paska lëshuar stergjyshërve të tij  mbreti i Hungarisë  Mathia , per sherbime ushtarake që i kishin bërë me besnikëri..”.  Ndersa Bardhi i “pergjigjet”: Unë do të them hapur atë që mendoj , sikurse është d.m.th. një gjë fund e krye falso dhe sigurisht kundër të vertetës  ta paraqitesh familjen e Margnaviçëvet , se e ka fillimin e saj…. nga princët e Nisës, po ashtu është krejt qesharake  dhe e paqelluar të mendosh se e njëjta familje  rrjedh nga Kostandini i Madh…(Frang  Bardhit, po aty , fq.26-27). Tomku pra e nxjerr zanafillen e familjes tij nga Stanisha , per të cilin në faqen 8 , ka thënë se mund të quhet në gjuhen latine “Kostandin”. Por se me sa besim na e radhitë ketu kundershtari  vargun e gjatë të të parëve të tij, mund të provohet në mënyrë të mjaftueshme nga korruptimi i shëmtuar i vetë emrave. Sepse kush do ta shpjegonte emrin Stanisha . qoftë edhe kur e zotron  mesatarisht gjuhen Ilirike (keshtu është quajtur në atë kohë edhe gjuha serbe…N.B.) , me fjalen latine Kostandin ?… Unë nuk mund të mos e admiroj  autorin per ketë gabim të tij  ,megjithse na e heqë vehten si shumë të rrahur në gjuhen e vet dhe ka botuar disa libra në gjuhen e tij amtare…. Joan Tomku pra duke u mbështetur në autoritetin e diplomës në fjalë , nxjerrë si perfundim se Stanisha që permendet më lart është quajtur arkond nga Niqifor Foka dhe nga Manueli , perandor të Kostandinopojës (Stambollit), i pari në vitin 963 dhe i dyti në vitin 1133 (në fakt në vitin 1143, N.B.) mbas Krishtit…. Atëherë unë se di  se si mund të ngjiste  që ky Stanishë të jetë nderuar  me titullin e arkondit  nga të dy keta perandor , veçse po të themi se ky jeri  ka pasë jetuar permbi njëqindë e shtatëdhjetë vjet….Por në rast se Tomku i shpikë me kaq lehtësi të parët e vet ,atëherë ai do të ishte kujdesur ndoshta më tepër per familjen e tij  , po ta kishte nxjerrë  vehten si bir të Aferditës  bashkë me Eneun…(Frang  Bardhit, po aty , fq.29-31). Tomku …. është perpjekur të provojnë se sundimi i Nisës  ka qenë në duart e njerzve të tij gjer në kohë e Nemanias, i cili thotë  kundershtari e rrembeu atë nga duart e Stanishës , të Stanishës dytë , që Tomku e shpiku per familjen e tij. Por e verteta është se Nemania (Zhupani Stefan Nemania 1130-1196 N.B.), nuk e rrëmbeu Nisën  nga Stanisha , por nga perandorët e Stambollit…. Këtë e deshmon qartë Tagenon Patavini…(Frang  Bardhit, po aty , fq.33) ,(Shkrimtar  bashkohës i barbarosës dhe i Nemanias , i cili shoqëron perandorin në ekspediten e tij të lindjes). Tomku e akuzon  italianin Tagenoni per mungesë eksperience  per punet në Serbi… Tagenoni ka jetuar  në kohen e ketyre ngjarjeve , kurse Tomku  po jeton bashkë me ne pas 430 viteve nga pushtimi i lartpermendur i Nisës…. Lexonjësi  i mençur  mund të gjykojë vetë në ketë rast  se kujt i duhet dhënë më tepër besim , Tomkut që pa e vrarë mendjen dhe pa asnjë bazë , por duke u munduar vetem per çeshtjen e vet , e quan të paditur  një autor kaq të shquar si italianin Tagenon , që ka qenë deshmitar konseguent… Tagenoni jo vetem që ska gabuar  , kur pohon se Nisa i është rrëmbyer  perandorisë së Stambollit….. Sepse familja  e atyre që vazhdojnë të quhen gjer më sot Margnaviçë ,as ka ekzistuar gjëkundi në atë kohë , e as ska sunduar….(Frang  Bardhit,  po aty , fq.35-37). …Tomku në librin e tij në fq.22 shkruan se Joani  është quajtur nga bashkombasit tanë Juan dhe Juanis , zotëronte Arbërinë dhe në të Krujen , Lison , Sfetigardin dhe kështjellen e re (Elbasanin N.B.) bashkë me Kosturin …dhe pak më poshtë shton : Juani pati shumë femijë dhe qe më se i lumtur , por u detyrua t’ia japë peng ,mbrettit të turqëve , Muratit , e prandaj qau e vajtoi per ta , se u shkëput nga dhembshuria dhe dashuria atërore . Mbas vdekjes së  tij , Gjergji njeri nga të bijtë i quajtur Skenderbe , d.m.th. Aleksander  Zot , burrë me virtyte të admirueshme e mbajti sa qe gjallë principaten e babës që e shtiu në dorë me mjeshtri të mrekullueshme , duke korrur fitore të shkelqyera kundër armiqvet… Se sa i kobshëm dhe i urryer është në ketë rast gabimi i kundershtarit tonë Juan Tomko , konstatohet në mënyrë të majftueshme… Por kjo do të dalë edhe më qartë në dritë më poshtë kur unë (Bardhi) të parashtroj më tepër gjëra per Juanisin në fjalë dhe do të provoj se prindi i Gjergj Kastriotit , të quajtur zakonisht Skenderbe , nuk ka qenë Juanisi , i biri i Vukashin Margnavës , por një tjeter Joan (që në shqip i themi Gjon) Kastrioti , epiriotas edhe nga origjina , edhe nga vendi i lindjes. Per ketë të vertet do të sjellë deshmi nga shumë shkrimtar si nga Orbini , Barleti , Kalkondili (Laonik Klakondili 1430-1490 , kronikan i shquar  bizantin) dhe Leunklavi , nga të cilet do të provohet se prindi i Skenderbeut  ska pasur ndonjëherë në  zotrim Lison , as qytetin e Kosturit . Prandaj pohimi i kundershtarit  (Joan Tomko) se Kastriotët janë quajtur keshtu nga qyteti i Kosturit  është i rremë…. (Frang  Bardhit, po aty , fq48-50). Por le të kalojmë tek ato që Tomku ka perhapur per Skenderben apo Gjergj Kastriotin. Keto ne i kemi lënë  menjëanë gjer tani , me qellim që  këtë çeshtje ta shqyrtojmë me kujdesin dhe vemendjen më të madhe pa u shperndarë në shumë drejtime , duke patur sigurisht  më tepër parasysh të vertetën sesa  atdheun.  Kur pra kundershtari (Juan Tomko) shqyrtonte më lart çeshtjen  e pasardhësve të Vukashinit  , nuk u skuq të pohonte , megjithse nuk e vertetoi dot, se Skenderbeu ka qenë bir i Juanit ose (siç thotë ai vetë) i Juan Margnaviçit . Dhe që ta bëjnë lexonjësin per vehte dhe ta mbështesë trillimin e tij në një farë autoriteti , ka nxjerrë në ketë mes sipas zakonit që ka , një farë diplome gjoja , siç thotë , të mbretit të Hungarisë  Mathia dhe kështu me qellim  që siç thonë “me një gur të vrasë dy zogj” , na ka parashtruar dy argumenta shumë të favorshme per të  , por qesharake dhe boshe si ngahera. Sepse dikush do të mund ta mohonte  me plotë të drejtë se principata e Nisës u perket sot Margnaviçëvet si trashigimtar të ligjshëm të asaje principate , edhe sikur  të mund të pohonte  se kjo principatë  ka pasë qenë trashigim i vjeter atëror i familjes  së Margnaviçëvet , para ardhjes së turqëve në Europë…. (Frang  Bardhit, po aty , fq.68-69). Do të duhet pra të shqyrtojmë vleren e kësaj diplome … të cilen kundershtari ynë e ka si (thembren) e Akilit e vetëm të tij dhe e peshon si i thonë fjalës  me kandarin e argjendarit. Po të permbyset ky themel  atëherë e gjithë ndertesa margnaviçiane apo tomkiane  do të rrëzohet  per tokë  e do të mbulohet nën gërmadhat e saj…. (Frang  Bardhit, po aty , fq.70-71). Që në fillim  mund të shihet në është kjo diplomë pjellë e së vertetës apo trillim fantazie e Juan Tomkos. Na e quajtka këtu  Skenderbeun  Gjergj Juanoviç me qellim që sigurisht të besohet keshtu më lehtë se ai ka lindur nga Juanisi , bir i Vukashin Marganaviçit . Por kjo është një gjë absurde , sepse është në kundershtim të urryer me traditat e pergjithshme jo vetëm të epiriotëve  dhe të ilirikëve , por edhe të gjithë orientit, si dhe me kujtimet e çdo shkrimtari (me perjashtim vetëm të diplomavet  tomkiane). Sepse  ç’gjë tjetër perveçse trillimeve mund  t’i  quash ato që serviren  ketu per të  ripërtritur  shkëlqimin e margnaviçian  tashma prej kohësh të shuar? Por le të vazhdojmë më tutje. Gjergj Kastrioti quhet  ketu zot i Ohrit dhe i Kosturit  etj. vende të cilat thuhet se i kishte ripushtuar duke ua hequr nga duart turqvet. Por  ketë e pohon  Tomku  në një vend  tjeter , në faqen 23 kur thotë: “janë  quajtur  Kastriot nga qyteti i Kosturit që e kanë pasur nën sundimin e tyre të parët e tij”… Por sigurisht është edhe më e sigurtë se prindi i Skenderbeut tonë nuk e ka pasë mbajtur kurrë nën sundimin e tij Kosturin dhe Ohrin . Rrjedh  pra në mënyrë fare të qartë se Juanisi , i biri i Vukashin Margnaviçit nuk ka se si të ketë qenë babai i Skenderbeut…. Ska  njeri që të dyshoj se Gjergj Kastrioti Skenderbeu , jo vetëm që ua shkuli  nga duart turqvet gjithë mbertërinë atërore të tij , por edhe e shtoi dhe e zgjeroi më tepër vendin ku sundonin të parët e tij. Per këtë mund të shihet sidomos Joan Baptista Pigna (1530-1575) dhe Marin Barleti…(Frang  Bardhit, po aty , fq.81-82). Dhe tani besoj se këto majftojnë per diplomen  në fjalë . Por unë nuk e quaj pa vend të them edhe diçka per familjen , atdheun dhe origjinen e Skenderbeut ose Gjergj  Kastriotit. Duke u mbeshtetur pra në autor shumë të sprovuar e të dëgjuar , unë do të provoj (që kundershtari të skuqet  t’i dalë perpara numrit të madh të historianëvet fort të shquar), se familja e Kastriotëve ka ekzistuar në Epir apo në Arbëri , dhe se Kastriotët nuk e kanë me asnjë mënyrë  fillin e tyre nga i  biri i Vukashin Margnaviçit….. Duket mjaft qartë se familja e Kastriotëvet  numrohet si më e vjetra  ndër familjet e tjera  më  fisnike të Epirit apo Arbërisë , prandaj ajo nuk e ka  zanafillen e saj nga Juanis Margnaviçi . Perveç kësaj , prindi i Skenderbeut  quhet ketu fare hapur Dibra (Joan-Gjon  Dibra) ose Dobrensi , keshtu që ai duhet të thuhet epiriotas d.m.th.i lindur në Epir , veçse po ta shkëputësh Dibren nga Epiri. Më në fund edhe vetë Joani (Gjoni) , prindi i Skenderbeut thuhet se e ka origjinen nga Kastriotët , pra jo nga Margnaviçët , veçse po ta quash Vukashinin në mënyrë absurde Kastriotas. Në favor të këtyre është edhe Bartoldi i cili në “jetën e Skenderbeut” ,shkruan keshtu :”Gjergj  Kastrioti ka  lindur nga  Joan  Kastrioti , princ i Epirit dhe në radhë të parë i Krujës “….Le të shtojmë menjëherë pas kësaj Vladislavin , mbretin e Hungarisë e Polonisë , i cili në një letër që i dergon Skenderbeut , thotë sipas Barletit keshtu: “Kur yt atë , Joan  Kastrioti, i rrëmbyer  nga  fati i zi , një princ siç dëgjoj , që ka merituar me plotë të drejtë mirnjohjen e të gjithëve etj.”. Dhe që të mos zgjatem duke cituar  autorë , të gjithë ata , që bëjnë fjalë per prindin e Skenderbeut , e quajnë  atë  Joan  Kastrioti. Shiko per këtë analet  Turke , analet e Venedikut , të Raguzës , Marin Biçikemin , Joan Nikollë  Doglionin , i cili bënë veçanarisht fjalë per të dy , edhe për Juanisin e Tomkos edhe per Juan  Kastriotin, prindin e Skenderbeut , Joan Karol  Saraçenin (shkrimar italian i shek.XVI), vepren e Jakov  Gordonit (skocez, 1541-1620) të shoqërisë së   Jezuitëve , Çezar  Kampanën (historian italian 15040-1606) ,dhe shkrimtarë të tjerë shumë të kujdesur . Ketyre mund tu shtojmë edhe vetë Barletin ….(Frang  Bardhit, po aty , fq.91-94). Pastaj Ferdinandi (mbreti i Napolit) , para se të ndahej me Skenderbenë , thirri në një mbledhje të gjithë krerët dhe kapidanët e ushtrisë dhe u foli kështu: “Megjithse unë i jam  falur emrit tënd o princ i ndritur Skenderbe , megjithëkëtë unë po të falem ty sidomos  sot , sepse unë pashë tani dhe provova  vetë me sytë e mi , në punë e sipër , më shumë dhe më tepër nga  ç’thonë  dhe nga  ç’tregojnë zakonisht per ty . E s’është  çudi , kur ti e ke zanafillen  nga stëgjysher e nga një vend i tillë , siç është Epiri i pamposhtur apo Arberia …. në të cilën kanë luftuar e lulëzuar gjithmonë sa e sa prijës nga më fisnikët e nga më të pathyeshmit , sa e sa udhëheqës e kapidanë nga më kryetrimat e më energjikët , të cilë duke luftuar me rreptësinë më të madhe , shtruan edhe mbarë botën. Ketyre ua zunë vendin  me radhë paraardhësit e tu dhe ti , o princ i pathyeshëm , i derguar nga Zoti  dhe i zbritur  si të thuash nga qielli , me qellim që bëje  gjithë keto vepra të ndritura  dhe gati  të pavdekshme për çeshtjen e krishterimit…(Frang  Bardhit, po aty , fq.96-97). Ndersa shkrimtari e historiani  italian nga Roma , Francisk  Sansovini (1521-1583) , në “Historinë e pergjithshme mbi origjinen dhe luftrat e turqëve” , fletë kështu : “Ndëmjet popullit arbënor , i cili luftoi me trimëri të rrallë  kundë turkut , kanë qenë shumë princë fisnikë e të mëdhenj , të cilët në keto kohë të fillimit të rritjes të otomanëvet , u vunë perballë me të gjitha forcat e tyre kundër perpjekjeve të turqvet. Por ndërmjet ketyre të gjithëve ka qenë  njëri , zoti Skenderbe , që është më fisniku dhe më i denji  per  t’u  mbajtur  mend për jetë , sepse ky njëri e mbrojti trimërisht besën e krishterë  në këto anë për shumë vjet  dhe prandaj meritoi të bëhet mbret i Epirit. Veç kësaj ai bëri që të shkelqejë persëri ky komb i shtypur per shumë vjet nga ironia e fatit “. Keshtu thotë Sansovini  pas të cilit do të permendë edhe Lazar Soranxin (poet , jurist e historin , shek.XVI-XVII), në vepren e tij historike per Turqinë “Otomanida”ku  thotë: “E megjithëse ka qenë një kohë , kur arbënorët u treguan  shumë trima kundër  turqvet dhe veçanarisht në kohen e Gjergj   Kastriotit , tani ata s’mund të tregohen të tillë…”.  Kurse shkrimtari italian Bartholome Dionizi në kapitullin 187  të “Kopshti i gjithë historive të botës” e permendë Skenderbeun  keshtu: “U shqua në kohen  e  vet dhe Gjergj Kastrioti arbënor…”.(Frang  Bardhit, po aty , fq.1012-103). Ja se sa unanimisht  Skenderbeu thirret e konsiderohet arbënor apo epirotas. Në analet turke e quajnë atë “Armatum” ,d.m.th.  epirotas …. Kardinali Petro Bembi (lindur në Venedik në vitin 1470, filolog dhe humanist i dëgjuar në kohen e tij , ka shkruar vepra letrare dhe një histori per republiken e Venedikut  në 12 libra) , e quan Skenderbeun epirotas… Po ashtu nuk nuk dyshon  ta quajnë Skenderbeun arbënor edhe  abati , Tuberoni Dalamtas që shkroi per historinë e periullës 1490 gjer me 1522 në 11 libra … Po lë gjithaashtu menjëanë që të mos merziteni, shkrimtarë të tjerë të panumër e të shquar , sidomos italjanë , dhe poetë  si Joan Baptista Marini (poet i shquar italian 1569-1625) , gruan fisnike  Margarita  Sarroki , (poete që ka jetuar në gjysmen e dytë të shekullit XVI dhe ka vdekur në vitin 1618), e cila bëri të pavdekshem emrin e saj në historinë e letersisë me poemen e saj prej 23 këngësh  për Skenderbenë të cilen e ka titlluar “Scanderbeide” , d.m.th. kënga e Skenderbeut… Ajo ka hartuar me shumë mjeshtri dhe derguar në shtyp libërzë  per lavdinë e Skenderbeut  , ku e quan vazhdimisht kryetrimin tonë arbënor.. Ndersa  poteti  Joan Jakov Rici , (bashkohës i Sarroki-t) në librin e tij të titulluar  : “Argëtimet e Parnasit”, rimë dhe prozë etj.dhe e botuar po në atë vit , shkruan keshtu per Skenderbeun , në librin 5 , num.649 ;

Beteja e Herkulit dhe e Skenderbeut

“Por me gëzim të madh e me furi ,

Skenderbeu epirotas  i pathyeshëm ,

Sulmon  kreshnik  n’betejë  e del ngallnyeshëm ,

Shpirtmadh , i vrullëshem e plot fuqi.”

(Dhe më poshtë):

“Frenon Aleksandri (Skenderbeu N.B.) , nga Epiri dalë ,

Atin e lartë , lindur aq krenar ,

Në vrap i lehtë ,e azgan për kundershtar ,

Po aq  me armë shterngue e ball për ball ,

Parzmore  prej  lëkure  t’ashpër ka  ,

Shigjetë e shtizë  permbi hark , hata ,

U hollen shtizat me të shpejtë prej harkut  ,

Arbnori  n’krye , i sjellun kah Tebani ,

Tjetër topus përdor nga  Herkuljani…” (Frang Bardhit, po aty , fq.105.).

Po me qellim që të zhduket çfar do aresye dyshimi , per atdheun dhe origjinën e Skenderbeut , do të sjellë ketu disa autor të shquar dhe nga çdo anë më të mëdhenj… Nga këta Gjergj Bartoldi …prej Prage …në hyrje të veperzës per Skenderbenë , fletë kështu per prindin e tij Joan : “Baba  i  SkenderbeutJoan  Kastrioti ka qenë princ i shkelqyer i Epirit dhe Arbërisë . Ky e ka origjien  e tij nga fisi bujar dhe mbretëror i mbretit të Epirit Pirros… Kurse  Joan Tarkognati , historian italian , (lindur në fundin e shekullit të XV dhe ka vdekur në vitin 1566),  në pjesën e dytë të librit 17-të ,të “Historisë së botës” , kur shkruan per veprat e Muratit , sulltanit të turqëve… Shënon (per  prindin e Skenderbeut Joanin) Joan  Kastrioti Arbënor….Por le të dëgjojmë dëshminë  e shënuar të vetë Skenderbeut , i cili në pergjigjen  që i bënë princit të Tarantos  Joan  Antonit , i shkruan kështu per origjinrn e fisit të vet  , sipas kujtimeve të Papa Piut II : “Pastaj ti e perbuzë fisin tonë  dhe Arbënorët i quan gati bagëti. Sipas  zakonit  tënd , ti fletë me perbuzje dhe duket se nuk e njeh origjinën e fisit tonë.  Të parët tanë kanë qenë epirotas  , nga të cilë ka  zbritur ai Pirroja me nam , sulmin e të cilit me veshtirsi munden ta durojnë romakët dhe i cili  Taranton  e shumë vende  të tjera të Italisë i pushtoj me armë”…. (Frang  Bardhit, po aty fq.107-109).  Ndersa  Frang Bardhi duke “mbyllur” vepren e tij thotë:  Ato që trashigojmë nga etërit dhe gjyshrit  , ua lëmë me lehtësi  pasardhësve tanë , sidomos kur është fjala për gjëra të shquara  e që meritojnë të mbahen mend  , sipas fjalës : “Pyet babanë tënd dhe do të tregoi të parë e tu”. Këtu  është nevoja të merret  parasysh se , që nga koha e Skenderbeut e gjerë tani nuk ka kaluar aq kohë  sa që të jetë shlyer e harruar çdo kujtim i tij (Skenderbeut) dhe njerzëve të tij nga bashkëkombasit tanë . (Sepse keta e kanë zakon që të këndojnë gjithmonë nëpër gostitë  e tyre , ashtu siç bënin të vjetrit , per origjinen dhe veprat e paharruara të burravet të tyre të shkelqyer….).(Frang  Bardhit, po aty, fq.118-119). Dhe vazhdimisht gjer  në ditet e sotme bashkëkombasit tanë  flasin për të  dhe këndojnë me zë të lartë trimërinë e tij  nëpër gostitë  , siç thamë , dhe  e quajmë Skenderbeun  tonë…me emrin e  shquar “Kulçedra e Arbënit” ,d.m.th. Dragoi i Epirit. Dhe sa herë që shqiptohen keto fjalë . kuptohet vetëm Skenderbeu..

Pastaj në rast se ndryshimi i shenjavet apo i diademavet  tregon ndryshimin e një familje , atëherë edhe nga kjo  pikë kyçe do të mund të konstatohet se Skenderbeu ynë  nuk ka rrjedhur me asnjë mënyrë  nga familja e  Margnaviçëvet . Siç del qartë nga Barleti dhe nga privilegjet e  familjes  imperiale  të Flav Engjellit , ky princ shumë i fuqishem perdorte një shqipe dykrenore  mbi një fushë të kuqe . Ketë stemë Skenderbeu e pat prej të parëvet dhe stergjyshërve  të tij. Familja e Margnaviçëvet , perkundrazi  ska patur aspak shenja të tilla  dhe kjo duket qartë nga Orbini  në “Gjenealogjinë e Margnaviçëvet” . Por kjo duket  edhe nga vetë Tomku , i cili thotë per vehten e vet se ka qenë po prej kësaj familje  të Margnaviçëvet  dhe prandaj ka perdorur  shenja të saj  dhe është kujdesur  me një mënyrë , që  s’është parë gjer më sot , të pikturohen  në tiarën e tij.(Tiarë =mbulesë e stolisur koke , diademë , mitër peshkopi etj.).  Nga të gjitha keto që kemi thënë del pa tjetër ky konkluzion : Nëse nuk gabon  Tomku , kur thotë se  Skenderbeu ka qenë sllav  , atëherë gabojnë kaq e kaq shkrimtarë , princër e mbretër , kur thonë që Skenderbeu  ka qenë epiriotas ose Arbënor . Por në gabojnë tërë këta shkrimtarë shumë të rëndësishëm  e të dëgjuar , tërë keta  mbretër të ndritur e të fuqishëm , që kemi permendur , dhe mbi të gjitha  në gabon mendimi i pergjithshëm i kombit tonë , apo gabon Tomku që punon per qellimin e vet , këtë ska njeri  që të mos e shohë… (Frang  Bardhit, po aty , fq.123-125).

NGA JETSHKRIMI I FRANG BARDHIT:

Frang Bardhi Lindi në Kallmet të Zadrimës (Lezhë) në vitin 1606. nga një familje e njohur… Frang Bardhi studimet i kreu në Itali, në kolegjin e Loretos dhe pastaj në atë të Propaganda Fides. Në vitin 1635 u emërua peshkop i Sapes dhe i Sardës. Bardhi me punën e vepren e tij u njohë edhe si  humanist , shkrimtar , studiues , leksigograf , folklorist dhe etnograf . Ishte shkruesi i parë i një fjalori për gjuhen shqipe  (i cili kishte rreth 5000 fjalë të përkthyera nga latinishtja në shqip) , si dhe numërorë, emra vendesh dhe një sasi fjalësh të urta e shprehjesh të mbledhura nga krahina të ndryshme të Shqiperisë. “Fjalorin latisht-shqip , Bardhi e shkroi që kur ishte student dhe e botoi më 1635 në Romë. Frang Bardhi në fjalor sjell në përdorim edhe shume fjalë të lashta. Në fund të fjalorit, në një shtojcë,  ka perfshirë edhe material gjuhësor, si emra mashkullore e femërorë, emra farefisnie, emrat e qyteteve dhe të kështjellave kryesore të Shqipërisë, parafjalë, pasthirrma, disa mënyra të përshëndeturi si dhe një dialog të shkurtër. Ketu  janë përfshirë edhe 113 proverba, shumica origjinale dhe vetëm pak të përkthyera , ku ndër keto “spikatë ajo që thotë : “Tek shkel turku, nuk mbin bar“.  Kjo e bënë që Bardhi të jetë edhe leksikografi i parë i gjuhës shqipe dhe folkloristi e etnografi  i parë shqiptar … Në veprimtarinë e tij Bardhi do te jetë në rradhët e para të atdhetarëve që i përkushtohen luftës për t’u çliruar nga zgjedha e turko-osmane , zhvillimit dhe përparimit të vendit dhe të gjuhës shqipe. Gjendja e mjeruar e popullit nën sundimin e egër osman, dëshira dhe përpjekjet për t’a ndihmuar atë që të shpëtonte nga kjo robëri , ishin shqetësime që e mundonin vazhdimisht Bardhin. Kjo duket edhe në relacionet që i dërgonte herë pas here Papës. Ja si shprehet në një relacionin e vitit 1641 për rëndimet dhe poshtërimet që u bëheshin fshatarëve shqiptarë, sidomos të krishterëve, nga arbitrariteti i feudalëve turq: “Dhjetë ose pesëmbëdhjetë turq bashkohen dhe kalojnë nëpër shtëpitë e krishterëve dhe hanë e pinë sa të kenë oreks, gjithë ditën gjithë natën pa paguar asgjë. Ai i shkreti nuk mund të thotë se nuk ka bukë, verë, mish e tagji për kuajt e tyre, sepse ia përmbysin shtëpinë dhe e rrahin egërsisht. Po nuk pati, duhët të lerë peng rrobat e trupit për të ngopur lakmitë e tyre të mbrapshta …“. (https://sq.wikipedia.org/viki/Frang Bardhi).  Relacionet e tij kanë edhe më shumë të dhëna të tjera për gjendjen shpirtërore të popullit, për zakonet, traditën e tij etj… Bardhi e shikonte detyrën e peshkopit jo thjesht si të një misionari  fetar , por edhe të pregatiste të rinj shqiptarë të shkolluar e t’i vinte fre dërgimit të misionarëve të huaj në viset shqiptare. Ai kërkonte klerikë të arsimuar shqiptarë, dhe per këtë kishte nxitur dhe dërguar për studime në Itali, klerikë të vendit, të cilët do të merrnin në dorë edh drejtimin shkollave… Vdiq në vitin 1643 , por ndonse vdiq i ri në moshen 37 vjeçare ai la vepra sikur të kishte jetuar 370 vite…  

EPILOG: 

Vepra e Frang  Bardhit , Skenderbeu (Apologji) që në atë kohë që u shkrua  ishte jo vetëm vepra më dinjitoze dhe më e vlefshme , kundër falsifikimit të origjinës  Arbënore –(Epiriote) Shqiptare të Gjergj  Kastriotit Skenderbe , nga prifti sllav Joan Tomko , por ishte e pazevendësueshme edhe  kunder falsifikimeve të tjera sllave e më gjërë , që do të “mbinin” ndër vite e shekuj deri në ditet e sotme… Është “interesant” të cilësohet se në shekullin e XVII (e kam lexuar dikun…N.B.) , se një prift sllav kishte arritur të fuste në arkivat e Selisë së Shenjtë në Romë një dokument falsifiluar , apo “diplomë” (siç e quanin në atë kohë një shkresë (akt) të autoriteteve kompetente , me anën e të cilës ndokujt i ngakohej zyrtarisht ndonjë funksion , ose i akordohej ndonjë privilegj) , me qellim “ndryshimin” e orgjines  së Skenderbeut nga Arbnor –Shqiptar  në sllavo-serb , dokument që u zbulua si i falsifikuar.  Unë nuk e di nëse ai prifti që ka futur ketë dokument apo “diplomë” falso në arkivat e Selisë Shenjte  ka qenë  sllavi Joan Tomko Margnaviç , apo ndonjë tjeter, por zbulimi i ketij dokumenti falso do të merrte shkas nga kjo vepër  e Frang Bardhit edhe pasi ai nuk jetonte më..  Vlerat e veprës -Skenderbeu (Apologji) janë edhe sot, por edhe nesër një “armë” e fuqishme dhe e pakontestuar, kundër falsifikimeve të “viçëve” sllav dhe  filoviçëve, edhe pse disa mbajnë pasaportë shqiptare etjerë…

Albano Kolonjari/

Mijëra njerëz mbeten të bllokuar në festivalin Burning Man në shkretëtirën e Nevadës pasi shirat e dendur përmbytën zonën dhe krijuan baltë të dendur deri në kyçin e këmbës, e cila ngjitet në këpucët e kampistëve dhe gomat e automjeteve.

Pjesëmarrësve iu tha të strehoheshin në shkretëtirën e shkëmbit të zi dhe të ruanin ushqimin, ujin dhe karburantin pasi një stuhi shiu përfshiu zonën, duke i detyruar zyrtarët të ndalonin çdo hyrje ose dalje nga festivali.

“Disa më shumë se 70,000 njerëz,” mbetën të bllokuar të shtunën, Sgt. Nathan Carmichael, me Zyrën e Sherifit të Qarkut Pershing, i tha CNN të dielën në mëngjes. Disa njerëz janë larguar nga vendi duke u larguar, por “shumica e RV-ve janë ngecur në vend,” tha ai.

Të dielën në mëngjes, organizatorët e ngjarjes thanë se rrugët mbetën të mbyllura pasi ato ishin “shumë të lagura dhe me baltë” dhe moti më i pasigurt kishte gjasa në rrugë. Ndërsa disa automjete mundën të largoheshin, të tjera u mbërthyen në baltë, thanë organizatorët në faqen e internetit të ngjarjes.

“Ju lutemi, MOS vozisni në këtë kohë,” shtuan ata. “Ne do t’ju informojmë për ndalimin e drejtimit të automjetit pasi ky front i motit të largohet nga zona.” Aktualisht nuk kemi një kohë të parashikuar që rrugët të jenë mjaft të thata që RV-të ose automjetet të lundrojnë në mënyrë të sigurtë”, thanë organizatorët e Burning Man në një deklaratë të së shtunës në mbrëmje. “Dita e hënë vonë do të ishte e mundur nëse kushtet atmosferike janë në favorin tonë. Mund të jetë më shpejt.”

Organizatorët vunë në dukje se shiu që bie në një playa tashmë të ngopur gjatë natës dhe të dielën “do të ndikojë në sasinë e kohës që duhet që playa të thahet”.

Për momentin, porta dhe aeroporti në Black Rock City mbeten të mbyllura dhe nuk lejohet vozitje brenda ose jashtë qytetit, përveç automjeteve të urgjencës, thanë organizatorët në mediat sociale. Black Rock City është një metropol i përkohshëm që ngrihet çdo vit për festivalin dhe vjen me infrastrukturë emergjente, sigurie dhe sanitare.

Shiu “e bëri praktikisht të pamundur që mjetet e motorizuara të përshkojnë playa,” tha Zyra e Sherifit të Qarkut Pershing, duke vënë në dukje se njerëzit u këshilluan të strehoheshin në vend derisa toka të thahet mjaftueshëm për të lëvizur në mënyrë të sigurt.

Automjetet që përpiqen të largohen do të ngecin në baltë, thanë organizatorët e Burning Man të shtunën. “Do të pengojë Exodus-in nëse kemi makina të bllokuara në rrugë në zonat tona të kampingut, ose në rrugën e portës jashtë qytetit”, shtuan organizatorët.

“Nëse jeni në BRC, ju lutemi strehohuni në vend dhe qëndroni të sigurt,” thanë organizatorët.

Stuhitë dhe shirat e dendur nëpër Nevada përmbytën pjesë të tjera të shtetit dhe mund të kenë çuar në një tjetër vdekje. Në Las Vegas, autoritetet gjetën një person që nuk reagonte dhe “të ngatërruar me mbeturina”, të shtunën në mëngjes, i cili besohet të jetë “një viktimë e mbytjes”, sipas Jace Radke, një zëdhënës i qytetit. Një hetim është duke vazhduar, tha Radke në një njoftim për shtyp. Kushtet e vështira, por disa mbeten pozitive

Disa pjesëmarrës të festivalit ecën me kilometra në këmbë në baltën e dendur për të arritur në rrugët kryesore, ndërsa të tjerë qëndruan në kampet e tyre, duke shpresuar që kushtet të përmirësoheshin.

Hannah Burhorn, një pjesëmarrëse për herë të parë në festival, i tha CNN se njerëzit po ecnin nëpër baltë zbathur ose me çanta të lidhura rreth këmbëve.

“Njerëzit që janë përpjekur të kalojnë me biçikletë dhe kanë ngecur sepse ka të bëjë me thellësinë e kyçit të këmbës”, tha Burhorn. Balta është aq e trashë sa “ngjitet në këpucët tuaja dhe e bën atë pothuajse si një çizme rreth çizmes suaj”, shtoi ajo.

Është e paqartë saktësisht se sa njerëz janë të bllokuar në festival, por zakonisht më shumë se 70,000 njerëz marrin pjesë në ngjarjen njëjavore. Ai do të mbahet nga 28 gusht deri më 4 shtator të këtij viti.

Nuk kishte asnjë raportim për lëndime që nga pasditja e së shtunës, tha për CNN Sean Burke, drejtori i menaxhimit të urgjencës për Qarkun Pershing.

Amar Singh Duggal dhe miqtë e tij arritën të largoheshin nga festivali pasi ecën rreth 2 milje në baltë, tha ai për CNN. Ai vlerësoi se atyre iu deshën rreth 2 orë për të arritur në një rrugë kryesore, ku ata organizuan që t’i merrnin dhe t’i çonin në Reno, rreth 120 milje me makinë nga terreni i ngjarjes. Megjithatë, kushtet e këqija nuk e kanë ndalur krijimtarinë, tha Burhorn, i cili kishte udhëtuar nga San Francisko.

“Njerëzit po ndërtojnë skulptura balte,” tha ajo.

Andrew Hyde, një tjetër pjesëmarrës i mbërthyer në Burning Man, tha se pavarësisht nga kushtet me baltë që e bëjnë të vështirë ecjen, moti e ka kthyer kuptimin e ngjarjes në rrënjët e tij.

“Ju dilni këtu për të qenë në një klimë të ashpër dhe përgatiteni për këtë,” i tha Hyde Paula Newton të CNN. “Pra, në shumë mënyra, të gjithë këtu thjesht u bënë miq me fqinjët e tyre dhe kjo është një ngjarje e komunitetit.”

Morali në ngjarje është në rregull dhe në përgjithësi nuk ka panik midis të pranishmëve, tha Hyde, duke përshkruar muzikën që kthehet brenda natës.

Megjithatë, ka shqetësime për reshjet shtesë që shkaktojnë vonesa dhe të panjohurat për përkeqësim të kushteve.

“Unë mendoj se shqetësimi është nëse kemi një shi tjetër,” tha ai. “Njerëzit duhet të kthehen në punët e tyre, në përgjegjësitë që kanë në shtëpi.” Organizatorët njoftuan të shtunën mbrëma se do të vendosin rimorkio celulare në pozicione të ndryshme, duke konfiguruar sistemin Wi-Fi të organizatës për akses publik dhe duke vendosur autobusë në Gerlach aty pranë për të marrë njerëzit që mund të largohen nga Playa në Reno.

“Ky nuk ka të ngjarë të jetë një operacion 24-orësh në këtë kohë,” tha festivali në një deklaratë në faqen e tij të internetit.

Organizatorët po furnizojnë gjithashtu mjete me katër rrota dhe goma për të gjithë terrenin për të ndihmuar në transportimin e situatave mjekësore dhe situatave të tjera urgjente në pikën e zezë.

Ka pasur njerëz që kanë arritur të ecin në një rrugë kryesore dhe kanë pritur transportin nga organizatorët e festivalit të shtunën mbrëma, tha Zyra e Sherifit të Qarkut Pershing.

Burimet janë sjellë nga e gjithë Nevada veriore për të ndihmuar njerëzit me nevoja mjekësore në bazë të ngjarjes, tha zyra e sherifit.

“Burning Man është një komunitet njerëzish që janë të përgatitur të mbështesin njëri-tjetrin”, tha Burning Man në faqen e saj të internetit. “Ne kemi ardhur këtu duke e ditur se ky është një vend ku ne sjellim gjithçka që na nevojitet për të mbijetuar. Është për shkak të kësaj që ne të gjithë jemi të përgatitur mirë për një ngjarje moti si kjo.”

“Ne kemi bërë stërvitje tavoline për ngjarje si kjo,” shtuan organizatorët. “Ne jemi të angazhuar me kohë të plotë në të gjitha aspektet e sigurisë dhe shikojmë përpara Eksodin tonë si prioritetin tonë të ardhshëm.”

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/

PRISHTINË, 1 Shtator 2023/ Në Kosovë para 32 viteve shqiptarëve edhe shkollat ua mbylli e ndaloi Serbia okupatore.      

 Gazeta e rezistencës “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha, e që ishte pjesë e lëvizjes e luftës për liri e pavarësi, që sfidonte ndalimin e dhunshëm nga pushteti okupues serb të gazetës së vetme të përditshme shqipe në Kosovë Rilindja, para 32 viteve – në numrin e 3 Shtatorit 1991 në ballinë në kryetitull shkruante se “Pushteti serb pengoi fillimin e mësimit në shkollat shqipe në Kosovë”, ku theksonte: “Për nxënësit dhe arsimtarët shqiptarë shumëkund dyert e shkollave ishin të mbyllura.-Në shkollat e mesme e fillore të Prishtinës e në shkolla të tjera të Kosovës, pos drejtorëve të dhunshëm e inspektorëve jolegjitimë, në mbikëqyrjen e situatës dhe në pengimin e mësimit u angazhuan edhe punëtorë të sigurimit shtetëror dhe milicia serbe”.

“Serbia mbyll shkollat e shqiptarëve”, ishte një nga titujt tjerë të ballinës së gazetës “Bujku”, me mbititull “Federata Ndërkombëtare mbi të Drejtat e Njeriut për Kosovën” e me nëntitull: “Në kuadrin e nënkomisionit të OKB-së kundër diskriminimit dhe për mbrojtjen e minoriteteve në Gjenevë, Federata Ndërkombëtare për të Drejtat e Njeriut u paraqit me një material të dokumentuar për format e ndryshme të diskriminimit që pushteti i Serbisë po i ushtron mbi shqiptarët”.

Në numrin vijues gazeta shkruante: “U ndalua gazeta ‘Bujku’ e 3 shtatorit (viti 1991). U ndalua sepse shkroi se policia serbe nuk lejoi nxënësit shqiptarë të hyjnë në shkolla…”.  Këtë e lexoja nga gazeta edhe derisa flisja në një dokumentar para 30 viteve, kur në Kosovë, nga 24 Maji deri në  3 Qershor 1993, zhvillohej një grevë e madhe e urisë e gazetarëve dhe shkrimtarëve shqiptarë, në kërkim të lirisë dhe në mbrojtje të fjalës shqipe, Ndërmarrjes Rilindja, në kohë të stuhishme, të rënda të pushtimit e të dhunës së egër nga regjimi okupues serb në Kosovë.

Dita e fillimit të grevës ishte pikërisht një vit pas zgjedhjeve të para pluraliste presidenciale e parlamentare të 24 Majit 1992 në kërkim të vendosjes së pushtetit të Kosovës në Kosovë, kur Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh President i parë i Republikës, në zhvillime historike, që pasonin Deklaratën e Pavarësisë të 2 Korrikut e Kushtetutën e 7 Shtatorit 1990, si dhe Referendumin e 26 deri 30 Shtator 1991, në të cilin për Kosovën Shtet Sovran dhe i Pavarur u deklaruan 99,87 për qind e qytetarëve pjesëmarrës masivisht në votim.

 Trokëllima e teleksit të raportimeve, që nga dita e zgjedhjeve të para e historike pluraliste në Kosovë i bëja nga Prishtina në Tiranë, hapë filmin dokumentar të xhiruar gjatë grevës njëmbëdhjetëditëshe.

Derisa zhvillohet greva e urisë e gazetarëve e shkrimtarëve shqiptarë në Pallatin e Shtypit Rilindja në Prishtinë, flas në dokumentar:  “Këtu është zyra e teleksit të Rilindjes. Nga ky teleks për çdo ditë dërgojmë raporte, informata për Agjencinë Telegrafike Shqiptare, në Tiranë. Ja, në këto momente jemi duke u përpjekur ta marrim lidhjen…Presim… Lidhjet janë tepër të dobëta…”

Lexoj nga lajmi që sapo kisha dërguar në Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë: “Para mbrëmjes, përfaqësuesi i Misionit të KSBE-së në Kosovë erdhi në Rilindje dhe po bisedon me Këshillin Grevist. Deri tash nuk ka ende asgjë nga ajo që pritej për sot, arritja e marrëveshjes konkrete. Bisedat vazhdojnë, ndërsa vazhdon edhe dita e tetë e grevës së urisë e Adem Demaçit dhe grevistëve të tjerë për mbrojtje të lirisë dhe fjalës shqipe. Qëndrimet serbe që na i prezantoi misionari i KSBE-së janë të papranueshme për Këshillin Grevist dhe për kolektivin e Rilindjes…Tashmë janë vendosur edhe rojet e armatosura civile serbe në portën e Rilindjes…”

KSBE ishte mision  evropian, që tash është OSBE. Emri zyrtar i OSBE-së para vitit 1995 ka qenë Konferenca për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (KSBE).

Në atë mbrëmje të 31 Majit 1993, të ditës së tetë të grevës së urisë, dr. Gani Demolli, themelues i shërbimit mjekësor  “Nëna” në kohën e dëbimit të dhunshëm të shqiptarëve edhe nga spitalet, derisa po kujdesej për shëndetin e grevistëve duke qëndruar ditë e natë pranë tyre po bënte me kamerën e tij edhe një film dokumentar dëshmi kohe për rezistencën deri në flijim, për lëvizjen gjithëkombëtare për liri e pavarësi.

“Greva e urisë” është titulli i dokumentarit që u bë derisa ajo po zhvillohej në kundërshtim të regjimit të dhunës serbe, i cili pasi ndaloi gazetën tradicionale Rilindja, të vetmen të përditshme shqipe në Kosovë, po ia merrte për ta tjetërsuar e shndëruar në ndërmarrjen fantome “Panorama” të instaluar nga Beogradi edhe gjithë pronën, përfshirë pallatin 18 katësh në qendër të Prishtinës.

“Më 20 Maj 1993 regjimi serb me dekret të posaçëm ‘Rilindjen’ të vetmen Ndërmarrje Gazetare Botuese në gjuhën shqipe e shendërroi në ‘Panorama’”, shkruhet në fillim të filmit dokumentar.

Në dokumentarin e kohëve të kërkimit të lirisë, “Greva e urisë 1993” në Pallatin e Shtypit Rilindja në kryeqytetin e Kosovës, në ekran, shfaqen emrat e disa prej shumë grevistëve, që iu bashkuan Adem Demaçit: Ali Podrimja, Zenun Çelaj, Bardh Hamzaj, Nehat Islami, Shaip Beqiri, Idriz Ulaj, Milazim Krasniqi, Abdullah Konushevci, Bajram Kosumi, Vezir Uka, Shkëlzen Stublla,  Halil Matoshi, Blerim Shala, Besim Rexhaj, Gani Gashi, Shpend Vinca, Haqif Mulliqi, Agim Zogaj, Muhamet Ahmeti…Shfaqen pamjet e njerëzve dhe kohëve të rezistencës, të lëvizjes e luftës për Kosovën e lirë e të pavarur.

Në dokumentar për kërkesat e Këshillit Grevist gjatë një konference për shtyp flet kryeredaktori i atëhershëm i revistës letrare “Fjala”, që e botonte Ndërmarrja Rilindja, Milazim Krasniqi. “Ato kërkesa janë në funksion të mbrojtjes së Institucionit të Rilindjes dhe  të shtypit të lirë…”, thekson ai.

Ishte kohë okupimi, shqiptarët ishin dëbuar  kolektivisht nga puna e nga institucionet, nga universiteti, edhe fëmijtë shqiptarë ishin dëbuar nga shkollat e çerdhet, foshnjoret…

Edhe në atë kohë, poeti Ali Podrimja në grevën e urisë në mbrojtje të fjalës shqipe, kishte një përjetim lirie si ëndërr në barrikadimin në Pallatin e Rilindjes. Në dokumentar shihet e degjohet tek këndon-reciton me buzët shkrumb etje e urie vargjet që sapo i krijonte:

“SHIKIMI NGA DRITARJA

Nëse shkojmë mos na vajtoni

Vetëm na këndoni

Se lirinë e përjtuam nga brenda”.

Në dokumentarin për grevën, në rrëfimin e nisur pranë teleksit të raportimeve për Agjencinë Telegrafike Shqiptare, në ambientet e grevës së urisë, them edhe këtë: “Grevistët e urisë në Pallatin e Shtypit, të vetmin kontakt me jashtë Pallatin e kanë shikimin në botë nga këto dritare. Ata janë ngujuar qe tetë ditë këtu, janë barrikaduar këtu, për fjalën e lirë shqipe…”

Në filimin dokumentar shihet: Data 31 Maj 1993, ora e mbrëmjes vonë, rraplloj dyerte mbyllura për shqiptarët nga serbët e armatosur, në shtëpinë tonë, të Rilindjes… Dua t’i hap…

E rezistenca,  greva e urisë vazhdonte në Pallatin e Shtypit Rilindja, që nuk mbeti vetëm kështjellë e rezistencës dhe ëndërrave të mëdha: Pas luftës – në liri e pavarsi u bë ndërtesë qeveritare e shtetit të Kosovës…

Para Pallatit të Shtypit Rilindja në Prishtinë, i cili ishte edhe seli raportimesh për Agjencinë Telegrafike Shqiptare që nga fillimi nga zyrat e gazetës së rezistencës “Bujku”, në 23 Maj 2015 u ngrit dhe u përurua  shtatorja e themeluesit të shtetit shqiptar, firmëtarit të parë të Deklaratës së Pavarësisë së shpallur në Vlorë para më shumë se 100 viteve, Ismail Qemalit.

Gazeta rezistencës – e vetme e përditshme shqipe në atë kohë në Kosovë, “Bujku”,  dilte nga 18 Janari i vitit 1991, dhe si kryeredaktor i parë-themelues i saj nisëm e themeluam edhe bashkëpunimet e para të medias Kosovë-Shqipëri duke marrë e botuar që nga numri i parë informacionet nga Agjencia Telegrafike Shqiptare e pastaj edhe si korrespondent i saj.

Zyra e teleksit në Pallatin Rilinda në ambientet e gazetës “Bujku”, prej nga raportoja ditë e natë, u bë edhe si një përfaqësi e parë e Shqipërisë në Kosovë, prej nga bëheshin edhe komunikime tjera Prishtinë-Tiranë…

 “NA E MORËN SHKOLLËN…”

Para 32 viteve, në 2 Tetor 1991, kam shkruar këtë skicë me titull “Na e morën shkollën…”, botuar të nesërmen – në 3 Tetor 1991 në gazetën e rezistencës “Bujku”:

Dy tetor ’91, ora tetë e tridhjetë e pesë, gjashtë, shtatë…minuta. Përjashta shkollës fillore “Hasan Prishtina” në Prishtinë, në rrugë, shumë fëmijë – nxënës, edhe arsimtarë e prindër të fëmijëve shqiptarë. Te dyert e shkollës – policia.

Brenda në shkollë, nga dritaret e mëdha, shihen klasët e zbrazëta, edhe klasë ku mësim ka vetëm – serbisht.

Nxënësve dhe arsimtarëve shqiptarë nuk u lejohet të hyjnë në shkollë. Në sytë e fëmijëve lotët: “Na e morën edhe shkollën…”

Fëmijët serbë e malazez nga dritaret e shkollës i gërgasin fëmijët shqiptarë, ua ngrenë tre gishtërinj, i shajnë…(O zot, a edhe fëmijët i mbushën mizori, si mundet i madhi t’ia jepë të voglit atë mësim të keq?!)

Fëmijët shqiptarë as që shikojnë andej. I shikojnë punët e veta dhe protestojnë qetë, me urti. Nuk ua tremb qetësinë as aeroplani ushtarak plot zhurmë që fluturon mbi qytet, mbi kokat e tyre. Duket se asgjë më nuk u bën përshtypje, nuk i tremb, as ai “zog frikësimi” në hava.

Qëndrojnë, protestojnë, nuk pajtohen kurrësesi t’ua marrin shkollën.

            Shkollën me emrin e bukur të tribunit Hasan Prishtina. Ai ua mëson nga përjetësia e librat edhe këtë trimëri të urtisë…

NË GJYQIN NDËRKOMBËTAR TË HAGËS DËSHMI EDHE MBYLLJA E SHKOLLAVE SHQIPE NË KOSOVË

E nxjerrë, me guxim dhe sakrifica, me standarde profesionale, nga gazetarët dhe punonjësit e tjerë të gazetës së ndaluar Rilindja, gazeta e përditshme “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha, nisi të dalë në 18 Janar 1991 dhe doli deri në prag të vitit 1999, kur edhe ajo u ndalua dhunshëm nga administrata dhe forcat okupatore serbe.

Edhe në Gjyqin Ndërkombëtar të Hagës, ku kishte përfunduar për krime luftë dhe krime kundër njerëzimit presidenti serb Slobodan Milosheviç – i njohur edhe si “kasapi i Ballkanit”, në Maj të vitit 2002 Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, ka folur për okupimin që iu bë Kosovës dhe dhunën e egër të forcave serbe, edhe për dëbimin e shqiptarëve nga puna, mbylljen e shkollave dhe universitetit  shqip, mbylljen e Radio Televizionit të Prishtinës në gjuhën shqipe dhe ndalimin e gazetës Rilindja – të vetmes gazetë të përditshme në gjuhën shqipe në Kosovë. Dr. Rugova ka theksuar se pas mbylljes së shkollave fillore, të mesme dhe Universitetit u organizua sistemi i mësimit në shtëpitë private që bota e ka quajtur “sistemi paralel” dhe se kjo ka vazhduar deri në vitin 1999…

KOSOVA PARA 24 VITEVE, FESTA E KTHIMIT NË SHKOLLA E UNIVERSITET

 Në vitin e madh 1999 të lirisë së Kosovës,  në 2 Gusht para 24 viteve, ndodhi edhe festa e kthimit të gjysëm milion nxënësve, studentëve e mësuesve shqiptarë në shkolla dhe universitet, prej nga ishin dëbuar në fillimin e viteve të 90-ta të shekullit të kaluar.  Ky është lajmi që e raportoja  nga Prishtina në Tiranë në Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë – Agjencinë Telegrafike Shqiptare:

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1999/99-08-02.ata.html

[08] Albanian pupils and students return back to their school buildings

 PRISHTINE, August 2 (ata) – ATA correspondent in Prishtine, Behlul Jashari reports: Over half a million Albanian pupils, students and teachers of Kosova returned today to school premises from which they were expelled by Serbs 9 years ago.

In the ceremony held on this occasion in the Prishtina University, in the square in front of the Philological Faculty, a festive concert was performed in the presence of thousands of students and citizens. /p.ta/xh/

D’Arc Avenue 23, Tirana, Albania E-Mail:

Albanian Telegraphic Agency