AIDSSH/

𝐒𝐡𝐤𝐨𝐝𝐞̈𝐫, 𝟑𝟎 𝐆𝐮𝐬𝐡𝐭 𝟐𝟎𝟐𝟑-Në kuadër të 30 gushtit, Ditës Ndërkombëtare të të Zhdukurve, Autoriteti organizoi takime dhe aktivitete në drejtim të adresimit të çështjes së personave të zhdukur gjatë regjimit komunist, të cilat konsistuan:

Së pari në përpunimin e një qasje të duhur të draft-Vendimit të Këshillit të Ministrave për të zhdukurit, i cili do të mundësojë në praktikë realizimin e hapave themeltar të identifikimit të vendvarrimeve të dyshuara dhe të qartësimit të fatit dhe rikuperimit të eshtrave të personave të zhdukur gjatë periudhës së komunizmit në Shqipëri,

Së dyti në avancimin e bashkëpunimit të Autoritetit me Bashkinë Shkodër për rrethimin, ruajtjen dhe vendosjen e tabelës identifikuese si vendvarrim i dyshuar, në varrezat e Rmajës, mbrapa Kishës Katolike. Vendosja e kësaj tabele përcakton faktin ligjor se vendi i dyshuar nuk shkelet dhe nuk tjetërsohet nga askush.

Gjatë paradites takimet nisën me diskutim e draft-Vendimin e Këshillit të Ministrave për të zhdukurit “Për caktimin e autoriteteve përgjegjëse për gjetjen, identifikimin dhe rikuperimin e eshtrave të personave të zhdukur gjatë periudhës së komunizmit në Shqipëri, 29 Nëntor 1944 deri 2 Korrik 1991, si dhe mënyrën e mbrojtjes dhe ruajtjes së vendvarrimeve të identifikuara ose të dyshuara si të tilla, të personave të zhdukur në këtë periudhë”, në të cilat morën pjesë Përfaqësues të Autoritetit, OSBE-së dhe grupet e interesit, shoqata të të përndjekurve politikë, përfaqësues të policisë e prokurorisë.

Pjesëmarrësit theksuan nevojën e qartësimit të përgjegjësive dhe kompetencave institucionale për urdhërim veprimesh dhe nxjerrje aktesh të tilla si leja e gërmimit, zhvarrimi, leja e varrimit; koordimin ndërinstitucional, dhe me autoritetet vendore; krijimi i bazës së të dhënave unike, të harmonizuara, për personat e zhdukur, si dhe çështje të tjera që lehtësojnë procesin etj.

Më pas Autoriteti, në bashkëpunim me Bashkinë Shkodër, vendosi tabelën informuese që shënjon si “Vendvarrim i dyshuar”, vendin e quajtur 𝘷𝘰𝘳𝘳𝘦𝘵 𝘦 𝘙𝘳𝘮𝘢𝘫𝘪𝘵, mbrapa Varreza Katolike në Shkodër. Të pranishëm ishin dhe familjarë të të pagjeturve të komunizmit në zonën e Shkodrës e Malësisë së Madhe; shoqata të të përndjekurve dhe kujtesës, përfaqësues të grupeve të interesit e komuniteteve fetare, aktorë të shoqërisë civile, gazetarë etj.

Në tabelë shkruhet: “Ky vend nuk mund të shkelet as të ndërhyhet nga askush, deri sa të jetë kryer i plotë kërkimi për gjetjen dhe rikuperimin e eshtrave të personave të zhdukur që mund të jenë në këtë vend. Duke ruajtur vendvarrimet dhe vendet e dyshuara si të tilla, me eshtra të të vrarëve dhe zhdukurve nga regjimi komunist, ne respektojmë historinë tonë, identitetin tonë dhe dinjitetin tonë.”

Në përfundim Kryetarja e Autoritetit Dr. Gentiana Sula mbajti një takim me Kryetarin e Bashkisë Shkodër, z. Benet Beci me të cilin diskutoi mbi bashkëpunim mbi projekte të përbashkëta në fushën e kujtesës dhe të dialogut lokal.

Gjatë punës Autoriteti ka marrë në shqyrtim kërkesat familjarëve, shoqatave të ish-të përndjekurve politikë dhe Arqipeshkëvisë Shkodër të cilat i janë drejtuar për veprim institucioneve në drejtim të gjetjes së personave të zhdukur gjatë komunizmit.

Në zbatim të Konventës kundër Zhdukjeve me Forcë, AIDSSH, përmes akteve ligjore, është përcaktuar si ndërmjetës mes familjarëve të të pagjeturve dhe institucioneve ligjzbatuese, për të referuar rastet e raportuara nga familjarët dhe së dyti, për t’i kërkuar qeverisë që të përcaktojë zinxhirin e roleve të çdo institucioni, përmes një Vendimi të Këshillit të Ministrave.

Autoriteti së fundmi miratoi fillimin e procedurës së verifikimit të thelluar administrativ me qëllim identifikimin e vendvarrimeve të personave të vdekur ose të zhdukur në Shkodër si dhe qartësimin e fatit, identifikimin dhe rikuperimin e eshtrave të personave të vdekur ose të zhdukur nga Shkodra, ose në Shkodër.

Procesi mori indicje pas kërkesave: si ajo e shtetasit Hamza Kazazi, i cili prej vitesh kërkon eshtrat e të atit dhe u është drejtuar për veprim institucioneve; të 13 familjarëve të viktimave ende të pagjetur, të pushkatuar në zallin e Kirit në Shkodër ose dhe në vendekzekutime të tjera të raportuara; të Shoqatës së ish-të Përndjekurve Politikë, Shkodër për një numër të lartë të të pagjeturve, si dhe kërkesave të Arqipeshkëvisë Shkodër për 28 priftërinjtë e pushkatuar gjatë regjimit komunist.

Vendvarrime të tjera, të dyshuara, të raportuara në Shkodër si tek ish-ndërmarrja artistike Shkodër, tek fusha e aviacionit në fshatin Shtoj dhe në Guci, janë tashmë objekt i verifikimit administrativ të nisur.

Procesi synon mbledhjen dhe analizimin e të dhënave, dokumenteve, dëshmive, kryerjen e kontrollit të vendeve dhe të sendeve, kryerjen e ekzaminimeve arkeologjike dhe antropologjike dhe vlerësimin e raporteve të ekspertizës, si dhe vlerësimin e rrethanave dhe fakteve mbi rastet e mësipërmve.

Në këtë aksion Autoriteti ka vendosur të bashkëpunojë me institucionet përgjegjëse Ministria e Brendshme, Instituti i Mjekësisë Ligjore, Policia Shkencore, ICMP dhe autoritetet lokale.

Shkodra dhe rrethinat e saj janë ndër zonat më të goditura nga diktatura komuniste, qoftë me të dënuar, internuar, ekzekutuar, vrarë në kufi, përballur me sistemin, me gjyqe dhe ekzekutime publike deri në vitin 1990.

Nga Keze Kozeta Zylo/

Një telefonatë nga simotra ime Natasha Gaba nga Dolestown, Filadelfia për dhënien e lajmit të ndarjes nga kjo botë të mamit të saj dhe të hallës sime më hidhëroi pamasë.  

Halla ime e shtrenjtë ishte shenja e vetme që kishte ngelur nga motrat dhe vëllezërit e babait. 

Ajo ishte bija e Vatranit në Amerikë, Hamit Veis Mezhgoranit, emri i të cilit është në Kalendarin e Vatrës të motit 1918, Kalendar që e botoi Federata Panshqiptare “Vatra” e Amerikës dhe e editoi At Fan S. Noli.

E sjell këtë fakt dhe për arsyen se emrin e bukur që mbante me lulen e Zymbyles 

(The Hyacinth) që e kishte pagëzuar i Ati e trashëgonte me krenari dhe për të gjithë që e kanë njohur emërues të përbashkët kishin se ishte lule e mirësisë, dashurisë dhe urtësisë.  

Babai më tregonte shpesh se kur i Ati ishte në Amerikë kishte parë shumë lule zymbylash në lulishte, anës rrugëve dhe kishin një bukuri të veçantë, ndaj që atje e kishte vendosur të pagëzonte një vajzë me këtë emër.  Ta vendosa këtë emër i thoshte i Ati, sepse është simbol si lulja e Perëndisë së Diellit Apollon, simbol i paqes, përkushtimit dhe bukurisë, por edhe i fuqisë dhe krenarisë.

Unë vazhdoja të mësoja dhe të mahnitesha nga memorja dhe virtytet e saj.  Në Tiranë e kishja si një nënë të dytë ngase shtëpia e saj ishte gjithmonë e hapur, mikpritëse si ajo dhe me një dashuri të jashtëzakonshme.  Edhe kur martoi djalin e vetëm, ne vinim si tek halla jonë përsëri, ngase nusja që erdhi ishte një ëngjëllore e vërtetë me emrin: Dritë Perëndie, Loka.  

Qemali iu thoshte shpesh: Epo ju tërheq dera! 

Ata ishin një çift bujar së bashku me bashkëshortin e saj fisnik Agimin dhe më tregonin histori të vyera deri sa ajo dha frymën e fundit në moshën 89 vjeçare.  Natyrisht hallat duhen shumë, sepse është gjaku, vatra, trungu, por zemra pasurohet edhe më shumë, kur hallën e ke nënë të dytë, por edhe si shoqe.  

Çfarë dashurie na fale o Lule e bukur e mirësisë, çfarë kujtimesh i le familjes sime dy vajzave të mia që nuk i ndaje nga nipërit dhe mbesat e tua, por dhe Qemalin e trajtuat si birin tuaj.  

Jam shumë krenare me ty hallë, për familjen e mrekullueshme që krijove!  Ti udhëhoqe me shembullin tënd të paqes dhe urtësisë.  Ju si çift edukuat tre fëmijë të mrekullueshëm, Artën një nxënëse e jashtëzakonshme, pedagoge e anglishtes në Universitet, Deputete e Kuvendit, gruan e parë ministre të Puneve të Jashtme të Republikes së Shqipërisë, prezantuesen e Festivalit në RTSH, ndonëse politika nuk të pëlqente kurrë, por ju ishit mendje hapur.   

Sa e lidhur ishje me djalin simpatik dhe të mençur Çikun (Shyqyriun) dhe Tashën intelektualë të integruar plot kulturë kudo ku kanë punuar. 

Une pashë tek ju nje lidhje hyjnore midis jush dhe Atit tim si motër e vëlla që mezi prisnit të pinit kafetë dhe të ndanit të mirën dhe të keqen së bashku.  Çfarë shembulli vital jeni për ne të gjithë, fisnin Gjoni!  

Ju patët rastin të shërbenit me dekada në punë të thjeshta në Tiranë, ndërkohë kam pasur fatin të takoj shumë shkrimtarë, artistë në Diasporë, veçanërisht nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri”, Tiranë ku ju nga dyqani shtetëror në banakun tuaj ju servirnit kafenë shkrimtarëve dhe krijuesve me vite me radhë. Po sjell një detaj nga biseda me të ndjerin, shkrimtarin e shquar Naum Prifti i cili kishte pirë kafenë nga duart e florinjta të Zymbyles vite me radhë.  Ai më thoshte shpesh se: “Dita fillonte dhe më e bukur kur pija kafenë nga Zymbylja.  Shumë kolegë të mi vinin me vite atje, sepse sjellja e saj, kultura në shërbim, thjeshtësia e tejskajshme e tërhiqte klientin.  Do të desha vazhdonte penarti që ajo t’i trainonte shumë kamerjerë që të shërbejnë me kulturë, pastërti dhe mikpritje…”

Unë do të jetoj me kujtimet e vyera të arta që na le!

Të qofte i lehtë dheu i Tiranës!

Dritë të pastë shpirti në parajsë atje ku e ka vendin soji juaj i mirësisë, ndershmërisë!

Lamtumirë halla ime e shtrenjtë Zymbyle Dade!

Lamtumirë Lule e Mirësisë!

29 Gusht, 2023

Staten Island, New York

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti mori sot pjesë në hapjen solemne të edicionit të tretë të manifestimit tradicional kulturor – shkencor “Drita e Gonxhes”, e njëkohësisht ka bërë homazhe te shtatorja e “Nënë Terezës”, në sheshin “Nënë Tereza” në Prishtinë.

26 gushti i sivjetëm na ka bashkuar sot në qendër të Prishtinës dhe na ka mbledhur këtu në sheshin Nënë Tereza, për më tepër pranë shtatores së Nënë Terezës, për të hapur aktivitetet në Kosovë të manifestimit kulturor dhe shkencor “Drita e Gonxhes”, e nisi fjalën e tij para të pranishmëve kryeministri Kurti, i cili më pas foli për biografinë e Nënë Terezës.

Kryeministri Kurti tha se 26 gushti është data e saj e lindjes, kurse 27 gushti është data e pagëzimit të saj nga Don Zef Ramaj.

Anjeze Gonxhe Bojaxhiu ka lindur sikur sot, plot 113 vite më parë, më 1910 në Shkup, atë botë kryeqendra e Vilajetit të Kosovës. Ishte vajza e Nikollë Bojaxhiut, i lindur në Prizren në një familje të ardhur nga Fani i Mirditës dhe i nënës Drane Barnaj nga Novosella e Gjakovës. Vajzë shqiptare e një patrioti, e cila lindi në periudhën osmane dhe që ishte fëmijë kur vendi i saj u pushtua nga fqinjët, gjatë Luftës së Parë Ballkanike dhe Luftës së Parë Botërore. Pas vdekjes së babës Kolë kur ajo ishte pothuajse 9 vjeçare, Anjeze Bojaxhiun e rriti nana Drane, sikur edhe vëllaun dhe motrën e saj, Lazërin dhe Agen.

Pasi foli për biografinë dhe rrugëtimin e saj, kryeministri tha se personi Anjeze Gonxhe Bojaxhiu vdiq 87 vjeçare, më 5 shtator 1997, por figura e Nënë Terezës si Tereza e Kalkutës dhe si Shën Tereza, vazhdon të frymëzojë miliona njerëz në mbarë botën, teksa fjalët e saj tashmë janë kthyer në postulate të sjelljes së shpirtrave njerëzorë mes tyre.

Duke uruar që aktivitetet e këtij manifestimi të shkojnë mirë dhe mbarë si këtu në Prishtinë, ashtu edhe në Shkup e në Tiranë, kryeministri u shpreh me shpresë që “Drita e Gonxhes” të përhapë dritë nga shembulli që Gonxhe Bojaxhiu, Nënë Tereza dha me jetën e saj për njerëzoren e secilit ndër ne.

Të nderuar mësues/e, kryetarë apo kryesi të Lidhjeve të Mësuesve, të Shoqatave në diasporë e në mërgatë, Këshilli Koordinues i Arsimtarëve në Diasporë (KKAD) ju drejtohet me një thirrje kolegjiale, me qëllim që të bashkojmë forcat në shërbim të unifikimit të shkollave shqipe në mërgatën shqiptare. Presim nga të gjithë ju që keni punuar dhe punoni vullnetarisht në ruajtjen e gjuhës dhe kulturës kombëtare (deri me datën 5 shtator 2023) që me vërejtjet apo sugjerimet të formulojmë bashkërisht kërkesat, të cilat do t`iu drejtohen zyrtarisht institucioneve tona përkatëse. 

   Qëllimi i KKAD-së është që në rrugëtimin tonë të përbashkët të bashkojmë forcat në unifikimin e shkollave shqipe si dhe në sensibilizimin e prindërve shqiptarë në shkallë kombëtare me qëllim që të ndryshojmë gjendjen e vijimit simbolik të mësimit plotësues në gjuhën amtare me  moton: “Të gjithë për shkollën shqipe”. Po ashtu falënderojmë kontributin e mësimdhënësve, prindërve, shoqatave të cilët po bëjnë përpjekje për ta mbajtur gjallë gjuhën shqipe, por ky hap nuk mjafton për të shpëtuar dhjetëra mijëra fëmijë shqiptarë, të cilët përballen me “valët” e asimilimit të përditshëm.  

  KKAD-ja me punën e saj trevjeçare, ka treguar një gatishmëri të vazhdueshme, për një bashkëpunim të ndërsjellë, me shoqatat, mësimdhënësit si dhe me institucionet tona Shqipëri-Kosovë, me të vetmin qëllim që format  e bashkëpunimit dhe të veprimit të ndryshojnë në mërgatën shqiptare. 

  KKAD-ja i është qasur këtij problemi të ndjeshëm dhe në vazhdimësi kërkon  t’i qasemi bashkërisht unifikimit të faktorit shqiptar për një organizim sa më funksional të  mësimit plotësues të gjuhës shqipe dhe kulturës shqiptare në diasporë, Sepse duke i bashkuar forcat mund të ofrojmë këshilla, sugjerime dhe vërejtje, jo vetëm profesionale por edhe shkencore institucioneve tona përkatëse. Bashkërisht më shpejt do të realizojmë unifikimin e shkollave shqipe, kudo që janë në diasporë, me qëllim të mbrojtjes së gjuhës dhe të identitetit kombëtar.

  Këshilli Koordinues i Arsimtarëve në Diasporë në çdo takim me mësimdhënës, shoqata e institucione, ka shpalosur vizionin dhe misionin e tij për një bashkëpunim dhe bashkim, me ata që e shohin si primare shkollën shqipe. 

Sektori për informim i KKAD-së

(kkarsimtarevediaspores@gmail.com)

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, me ftesë të kryeministrit të Greqisë, Kyriakos Mitsotakis, ishte sonte pjesë e darkës me liderët e shteteve të Ballkanit Perëndimor, në të cilën mori pjesë edhe Kryetarja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, Presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy, Kryeministri i Kroacisë, Andrej Plenkovic, Kryeministri i Rumanisë, Marcel Ciolacu, Kryeministri i Bullgarisë, Nikolai Denkov, dhe Presidentja e Moldavisë, Maia Sandu.

Aty u diskutua rreth invazionit dhe agresionit të paprovokuar të Federatës Ruse mbi Ukrainën, me ç’rast u theksua mbështetja e palëkundur ndaj pavarësisë, sovranitet dhe integritetit territorial të Ukrainës, teksa u kërkua përgjegjësi dhe ndëshkim për krimet e kryera gjatë luftës dhe mizoritë tjera mbi civilët.

Në këtë darkë që korrespondon edhe me 20-vjetorin e Samitit të Selanikut nga ku ishte bërë e qartë perspektiva për anëtarësim të plotë të gjithë Ballkanit Perëndimor, u ritheksua mbështetja për zgjerimin dhe anëtarësimin në Bashkimin Evropian dhe rruga përpara.

U diskutua edhe për çështjet rajonale. Në intervenimin e tij, Kryeministri Kurti theksoi se të gjitha shtetet që aspirojnë anëtarësim në Bashkimin Evropian duhet të i përmbahen dhe zbatojnë demokracinë, sundimin e ligjit, respektimin e të drejtave të njeriut dhe fqinjësinë e mirë. E kusht për fqinjësinë e mirë është njohja reciproke, de-jure edhe de-facto. Minoritete do të ketë çdoherë, por kërkohet simetri dhe balancë në respektimin e minoriteteve bazuar në Konventën Kornizë për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare, theksoi Kryeministri.

Në fund të takimit u miratua edhe një deklaratë e përbashkët e cila bënë thirrje për ri-energjizimin dhe ri-fokusimin në procesin e zgjerimit për anëtarësim në BE; mbështetje të palëkundur për pavarësinë e Ukrainës; ndëshkimin e krimeve të kryera gjatë luftës dhe thirrjen për përgjegjësi ndaj kryerësve të krimeve.