Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Selim Shabanaj, in memoriam…

by

Atdhetari e filantropi i shquar 73 vjeçar Selim Shabanaj i Radio “Prishtina” në Zagreb, i kompanisë “Frucktus” në Kosovë, i Luftës së UÇK-së, ka ndrrue jetë në Prishtinë



Dje ka ndrrue jetë në Prishtinë, kryeqytetin e Kosovës dardane, në moshë 73 vjeçare, atdhetari e filantropi i shquar shqiptaro-kroat, Selim Shabanaj, i rrethuar nga dashuria e përkujdesja e familjarëve e miqëve të tij, i cili do të përcillet me nderime meritore, sot, me 4 gusht 2023, ditë e premte, ora 14.00, në fshatin e tij të lindjes, në varrezat e Dobixhe-Jagoz të Gjakovës.

1.
Atdhetari e biznesmeni i shquar, i viteve 1980-1999, Selim Shabanaj, ishte pronar i kompanisë “Fructus”, e cila numëronte asokohe mbi 550 shitore në të gjithë territorin e Kosovës, ku u punësuan qindra familje e mijëra qytetarë të Kosovës, u mundësuan në përballimin e mbijetesës shqiptare në Kosovë nga masat e dhunshme të gjithanshme të Serbisë me largime të shqiptarëve nga puna, etj.

Salih Mekaj-ish kryetar i Gjykatës së Apelit të Kosovës, shprehet se kompania “Fructus” e Selim Shabanit: “kishte jo vetëm karakter ekonomik, por ishte një oponencë e fortë ndaj masave të dhunshme të pushtetit që kishin për qëllim lodhjen e popullatës edhe përmes varfërisë”.

Patriotit e biznesmenit të shquar Selim Shabanaj për veprimtarinë e tij kombëtare atdhetare e kulturore, Serbosllavija ja mbylli 550 shitoret për nji ditë dhe ja konfiskoi mbi 23 milionë marka mallë. Për këtë arsye ai u detyrua t’i mbyllin të gjitha shitoret e tij dhe të jetonte në Mërgim, ngase ishte i përndjekur politik nga rregjimi serb, nga ky rregjim i terrorit e genocidit ndaj shqiptarëve etnikë.

Biznesmeni filantrop, atdhetari Selim Shabanaj, pas Luftës në Kosovë (1999) për shkaqe politike të gabuara të autoriteteve në Kosovë nuk gjeti përkrahje për të vazhduar me bizneset e tija shumë të suksesshme. Edhe gjendja e tij shëndetësore e detyroi atë të pensionohet e të jetojnë në Prishtinë, ku deri në ditët e fundit të jetës së vet po merrej me përshkrimin dhe zbardhjen e ngjarjeve të Kosovës gjatë viteve 1980-2000, të cilat presim të shohin dritën e botimit (aq sa ka dorëshkrimuar) në një të ardhme të afërt.

Dukagjin Karaveshi nga Kosova shkruante dje se “Selim Shabanaj ka qënë institucion”, duke shprehë një të vërtetë të madhe, një vlerësim të lartë.

2.
Selim Shabanaj meqenëse kishte miqësi të madhe dhe të sinqertë me autoritetet Kroate, mundësoi me shumë dashuri e atdhetari, me humanizëm plot sakrifica njerëzore, monetare, poltike, diplomatike, mediatiek, që Radio “Prishtina” të jepte lajmet direkt nga Zagrebi, lajme të pa çensurë dhe të sakta, ku i sponsorizoi 10 gazetarë, të cilët punuan për t’i përgatitë lajmet për Kosovën.

Asokohe, Radio “Prishtina” prej nga Zagrebi, ndigjohej gjithkund e gjithkahit nga shqiptarët në ish-Jugosllavi e në Shqipëri e kudo tjetër arrinin valët e zëri i saj i të vërtetës, i shpresës, i shqiptarisë.

Selim Shabanaj ishte shumë i afërt me Dr. Ibrahim Rugovën, lidershipin e madh të Kosovës dardane, si dhe me gazetarin e botuesin e mirënjohur Agim Mala dhe me personalitete të tjera panshqiptare.

Selim Shabanaj u kyç herët në Levizjen gjithëpopullore shqiptare, që ma vonë kjo lëvizje edhe u shndrrua në parti politike, LDK, por ai nuk u antarësue në LDK dhe në as ndonji parti tjetër, por i financoi të gjitha lëvizjet, tubimet dhe aktivitete të organizura gjatë dy dekadave të fundit të shekullit të kaluem për të gjitha partitë pa dallim.

3.
I nderuari e i shquari biznesmeni atdhetar Selim Shabanaj kontribuoi shumë edhe në armatimin e popullatës shqiptare për fitoret e lirisë e pavarësisë dhe shtetësisë së Kosovës dardane.

Personaliteti i mirënjohur i lirisë, i pavarësisë e shtetësisë së Kosovës, i botës akademike, i fushës së letrave shqipe, i shoqërisë civile, i politikës e diplomacisë së Kosovës, Jahja Lluka, aktualisht dhe President i Shoqatës për Kthimin e Shqiptarëve të Shpërngulur nga Trojet e Veta, pashë dje, teksa shkruante në rrjete sociale, ndër të tjera:
“Sonte mora një lajm mortor për vdekjen e njërit nga biznismenët ma të fuqishëm në Kosovë dhe më erdhi rëndë se Selim Shabanaj nuk ishte vetëm biznismen, po edhe njëri nga donatorët për të varfërit, po edhe për pregaditjen e popullatës shqiptare për mbrojtje nga hordhitë çetnike, çka me këtë rast po i nxjerri nga ditari im i një vizite në Zagreb… Dua të them se ti, Selim Shabanaj, ke ba shumë për Kosovën, po Kosova jo sa duhet për Ty. Të qoftë i lehtë dheu i Kosovës!”

4.
Biznesmen e filantropi i shquar, veprimtar atdhetar i pandalur, kontributor i madh për zhvillimet kombëtare, ekonomike, politike, kulturore, mediatike, Z. Selim SHABANAJ nga Kosova dardane, ishte i Ftuar Nderi në “Kuvendin e Madh të Ulqinit”, i ftuar personalisht nga miku i tij që nga shkolla fillore, tani Drejtor i Përgjithshëm i “Gazeta e Alpeve” z. Ramiz Tafilaj në Teksas (SHBA), njiherit edhe Kryetar i Këshillit Organizator të “Kuvendit të Ulqinit”-Kuvend PanShqiptar-NdërBallkanik-EuroAtlantik.

Kontributi i biznesmenit, filantropit dhe atdhetarit të shquar Selim Shabanaj për Kombin tonë është tepër i madh, ndaj dhe prania e tij, si i Ftuar Nderi, i dha peshë dhe vlerë Kuvendit të Madh të Ulqinit të 29 prillit 2023.

Me propozim direkt të motivuar shpirtërisht e të arsyetuar gjithanshmërisht të personalitetit të shquar shqiptaro-amerikan, Ramiz Tafilaj, “Kuvendi i Madh i Ulqinit” dhe “Gazeta e Alpeve”-media PanShqiptare e NdërBallkanike (Shqipëri-Kosovë-Mali i Zi-Lugina e Preshevës e Sanxhak-Maqedoni e Veriut dhe Mërgata Shqiptare në Botë) e vlerësoi dhe e nderoi me Çmimin e Madh “Dardania”, Z. Selim Shabanaj në Prishtinë, me këtë Motivacion: “Për kontributet e tij të shquara filantroprotike ndërvite, përgjatë shekullit të kaluar deri në pensionimin e tij, për veprimtaritë e tij në zhvillimet kombëtare, atdhetare, lobuese, ekonomike, politike, kulturore, mediatike në Kosovë e mërgatat shqiptare, duke dhënë për kombin e vet gjithçka mundi nga bizneset, dituria e puna e tij e jashtëzakonshme, edhe përkundër përndjekjeve politike e ekonomike nga rregjimi i Jugosllavisë”.

Shpalljen e Çmimit të Madh “Dardania” me motivacionin përkatës për atdhetarin e filantropin e shquar Ramiz Tafilaj e lexoi në sallën e Kuvendit, gazetarja e mirënjohur Hyrë Tejeci-Murati e Radio Televizionit të Kosovës (RTK), me përvojë mbi dy dekadore në fushën e gazetarisë, e cila ishte e Ftuar Nderi në “Kuvendin e Madh të Ulqinit”.

Çmimin e Madh “Dardania” akorduar atdhetarit e filantropit të shquar Selim Shabanaj ia dorëzoi miku i tij i afërt e i ngushtë i viteve të rinisë së hershme dhe i kohërave të derisotme, Ramiz Tafilaj- Kryetar i Këshillit Organizator të “Kuvendit të Madh të Ulqinit” dhe Drejtor i Përgjithshëm i “Gazeta e Alpeve”-media PanShqiptare e NdërBallkanike.

Atdhetari e filantropi i shquar Selim Shabanaj duke marrë Çmimin e Madh “Dardania” shprehu mirënjohjen e Tij për këtë vlerësim të lartë në Kuvendin e Madh të Ulqinit- Kuvend PanShqiptar-NdërBallkanik-EuroAtlkantik.

Ndarja nga jeta e atdhetarit e filantropit të shquar Selim Shabanaj është një dhimbje e madhe për Kosovën dardane, për krejt Shqiptarinë, ndaj dhe figura e këtij patrioti të madh e veprimtari të rrallë duhet të vlerësohet e nderohet nga shteti i Kosovës, nga institucionet e tij më të larta.

Ramiz LUSHAJ

Tiranë-Prishtinë, 4 gusht 2023

Mësimdhënia përmes teknologjisë në diasporë

by

Teuta Tabaku/

Mësimdhënia përmes teknologjisë në këto vitet e fundit po luan një rol të rëndësishëm në jetën mësimore tek fëmijët, nxënësit dhe studentët për të mësuar, zhvilluar aktivitete, konkurset, informacionet, korrespodencat etj.

Duke qenë mjeti më i kërkuar për shkak te shpejtësisë së informacionit dhe korrespondencës, interneti është bërë mjet i pashmangshëm i aktiviteteve njerëzore. Ndërsa përhapja dhe shtrirja në nivel global ka ndikuar në integrimin e hapsirave të komunikimit botëror dhe si rrjedhojë ka bërë që kontaktet midis gjuhëve të ndryshme të botës të shtohen në nivelet që nuk janë parë në historinë e njerëzimit. Kësaj dukurie dhe këtij ndikimi të internetit nuk i ka shpëtuar as mësimdhënia dhe as të mësuarit e gjuhës shqipe në nivelet e ndryshme në diasporë.

Për këtë proces dhe për të patur vazhdimësi në mësimdhënien e gjuhës shqipe u bë shumë kohë që kam krijuar shumë klasa virtuale në platforma të ndryshme teknologjike arsimore. Ne fillim të krijimit të klasave virtuale përcaktoj orarin e zhvillimit të mësimit (në përgjithësi orari i mësimit është 2 ditë në javë-nga 120 minuta – 10 minta pushim, 4 ditë në javë, 240 minuta dhe për çdo seancë – 10 minuta pushim), siguroj materialet, ofroj materiale mësimore aq sa është e nevojshme sipas nivelit të ndarjeve të klasave në bazë të një provimi për të përcaktuar dijet e nxënësve . Këtë program e zbatoj për grup moshat e ndryshme që duan të mbrojnë gjuhën shqipe si gjuhë të huaj).

Për mësimin plotësues të gjuhës shqipe mësimdhënien e zhvilloj me librin e përbashkët ”Gjuha shqipe dhe kultura shqiptare ”niveli i parë (në përgjithësi orari i mësimit është 120 minuta -15 minuta-1 herë në javé ), ky libër dhe ky program tek fëmijët e gjeneratave më të hershme të komunitetit të mësuarit në distancë ka sukses, cilësi, influencë dhe jep garanci të mësuarit.

Nxënësit komunikojnë, shkruajnë,nëpërmjet zërit , chatit, shpërndajnë e ndjekin plotësimin e detyrave, pra çdo gjë që realizoj në klasën reale i zhvilloj dhe né klasën virtuale.

Mësimdhënia në klasat virtuale në diasporë ka nevojë për durim, vetëbesim dhe fukosim në qëllimin për të cilën e ke hapur klasën, duhet përqendrim i theksuar pasi mësimdhënia zhvillohet në dy gjuhë.

Si e theksova dhe më lart klasat virtuale i përdor për të organizuar në mënyrë sistematike seancat mësimore që nxënësi, studenti, ti ndjekë nëpërmjet internetit, duke futur metodologji të reja të mësimdhënies nëpërmjet teknologjisë, për të plotësuar nevojat e nxënësve në të mësuarit e gjuhës shqipe në diasporë.

Përdorimi dhe shpërndarja e materialeve bëhet sipas platformës internike duke ju përshtatur me përpikëri rregjistrimeve te mësimeve të cilat mund ti përdorin nxënësit në çdo kohë, jo vetëm ky proces por edhe kopja e mësimeve, tekstet, audiot, vidiot dhe materialet shtesë kjo siguron ripërdorimin e materialeve mësimore midis kurseve. Në klasat virtuale je e lidhur gjithë kohën me nxënësit, këto klasa janë konforde dhe shtyjnë nxënësin të mësojë më shumë, kjo është e rëndësishme.

Mësimdhënia në diasporë përmes teknologjisë hapi shumë mundësi edukative, bashkëpunimi me nxënës e mësues në të gjitha komunitetet me origjinë shqiptare që ndodhen në lokacione të ndryshem. Vlen për t’u theksuar se të mësuarit në këto platforma të sigurta dhe kushtet e krijuara janë një komoditet, nxënësi kudo të jetë merr mësimin, informacionin edhe pa qenë fizikisht.

Rritet performanca e nxënësit, plotësohen nevojat e ndryshme mësimore duke përfshirë nxënës të dobët dhe të shpejtë…..

Kam patur nxënës në klasë reale që nuk ishin shumë aktiv, por mësimi në online u është bërë më i lehtë, më i kuptueshëm, më i shpejtë.

-Modeli i një ore mësimdhënie përmes teknologjisë në fillim njoftoi nxënësit për tu përgatitur para fillimit të mësimit, duke u dërguar disa orë para thirrjen në grup. nxënësit përgatisin temën që u është dhënë sipas programit që kur të vijnë në klasë ti përkushtohen përgjigjeve dhe pyetjeve rreth asaj teme.

Nxënësit sjellin në klasën virtuale mendimet, syrgjerimet ose raste të jetës së përditshme nga stili i të shkruarit të gjuhës standarte, nxënësit punojnë me ritmin e tyre, përdorin teknologjinë e të mësuarit, por dëshiroj të theksoj se: Si për mësuesin dhe nxënësit rritet performanca në kohë reale dhe mësimdhënia përmes teknologjisë në diasporë të jep vendime të informuara për të ndjekur suksesin.

Të mësuarit nëpërmjet teknologjisë ka këto përparësi në diasporë:

-Rritjen e numrit të nxënësve.

-Ekonomizon koston e të mësuarit .

-Pasuron programin mësimor me gjuhën standarte në shkrim e lexim.

-Avancim në programet mësimore të gjuhës shqipe, mësimdhënia në këtë mënyrë në diasporë ka afruar nivele të larta të mësuarit të gjuhës amtare.

-Thjeshtëson kohën e ardhjes dhe largimit nga shkolla të nxënësit, kjo një ndihmë e madhe për prindërit.

-Nxit bashkëpunimin midis nxënësve, grupeve, gjithashtu nxit dhe mbështet strategjinë e përdorimit të kohës në mënyrën më cilësorë.

THE JEWISH POST (1937) / QEVERIA SHQIPTARE NJEH ZYRTARISHT KOMUNITETIN HEBRE NË VEND – NË VLORË FILLOI NDËRTIMI I SINAGOGËS SË PARË.

by

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 31 Korrik 2023

“The Jewish Post” ka botuar, të premten e 9 prillit 1937, në ballinë, një shkrim rreth njohjes zyrtare të komunitetit hebre asokohe nga qeveria shqiptare, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Hebrenjtë shqiptarë do të hapin sinagogën e parë

Nga Jewish Telegraphic Agency

Burimi : The Jewish Post, e premte, 9 prill 1937, ballinë
Burimi : The Jewish Post, e premte, 9 prill 1937, ballinë

Tiranë, Shqipëri – Komuniteti i parë hebre në Shqipëri u njoh zyrtarisht nga qeveria javën e kaluar. Ai përfshin dhjetë familje hebreje në Vlorë – numri më i madh në të gjithë vendin.

E gjithë popullsia hebreje e Shqipërisë përbëhet nga 35 familje.

Pas regjistrimit zyrtar të komunitetit hebre, në Vlorë filloi ndërtimi i sinagogës së parë të ndërtuar në vend pas grumbullimit të 350 napolonëve ari.

ÇFARË FSHIHET PAS VENDIMIT TË KOMISIONIT EUROPEAN PËR PEZULLIMIN E FONDEVE PËR BUJQËSINË NË SHQIPËRI?

by

Prof.Gjok Vuksani/

Në këtë vapë përvëluese ku temperatuat në Shqipëri kanë arritur në 44°C dhe kur bimët e arave po digjen natën për hanë si pasojë e mungesës së ujitjes në të paktën 55% të siperfaqes së tokës së punueshme. Në kushtet kur fondet e akorduara për këtë vit nga buxheti i shtetit për mbështetjen e fermerëve janë vetëm 3.3 miliardë lekë, ose 36 % më pak se fondi i dhënë gjatë vitit 2022, që kapte shifrën e 5.1 miliardë lekëve. Kur vaji i ullirit dergjet në shtëpitë e fermerve i pashitur dhe kur prodhimi i grurit të sivjetshëm i nxitur që të kultivohet nga qeveria ka mbushur rrugët e Myzeqesë një lajm përvëlues arriti në Tiranë.

Komisioni European pezulloi fondet paraaderuese për Shqiperinë si pasojë e parregullsive dhe mangësive serioze në dhënien dhe zbatimin e projekteve të IPARD II në Shqipëri, dhe dështimit të AZHBR që të ushtrojë kontrollet e duhura e konstatuar nga investigimi 3 vjecar i OLAF (European Anti-Fraud Office). Ministrja e Bujqesisë znj.Krifca është munduar që të justifikojë pezullimin si një procedurë teknike duke deklaruar se programi i mbështetjes nuk është ndërprerë, puna vazhdon dhe programi vazhdon. Së pari duhet të sqarojmë se shkeljet e konstatuara në letrën e dërguar nga Drejtori i GD AGRI janë serioze dhe mjaft të rënda për gjithë strukturat e menaxhimit të fondeve të IPARD. “Disa projekte të financuara si pjesë e programit IPARD II u gjetën me parregullsi, të tilla si krijimi artificial i kushteve për të përfituar grante më të larta, lidhje të paligjshme ndërmjet ofertuesve, çmime të fryra, mosmbajtja e dokumentacionit origjinal, investime të ndërtuara në një vend të ndryshëm nga kontrata e grantit, oferta false etj.(Oligarkia.al). Së dyti në dokumentin zyrtar të dërguar nga DG AGRI (Drejtoria e Bujqësisë e KE) shprehet qartë se është pezulluar pagesa për për tre-mujorin e parë të 2023 por edhe pagesat në vazhdim bazuar në gjetjet paraprake të OLAF.Madje në formë paralajmëruese autoritett evropiane i kujtojnë Ministries së Bujqësise se nëse nuk merren masa të menjëhershme për zgjidhjen e të gjitha shkeljeve të rënda mund të plotësohen kushtet e Nenit.40 të marveshjes së përbashkët (Framework agreement) (1) Komisioni mund të pezullojë pagesat për Përfituesin IPA II, veçanërisht kur zbulohen gabime sistemike që vënë në dyshim besueshmërinë e sistemeve të kontrollit të brendshëm të subjektit në fjalë apo ligjshmërinë dhe rregullsinë e transaksioneve përkatëse. (3) Nëse Përfituesi IPA II nuk i ka marrë masat, Komisioni mund të vendosë të anulojë plotësisht ose pjesërisht kontributin IPA II të programit sipas nenit 43.

Pra situata nuk është aspak teknike mandje është shumë e rezikshmë aq sa mund të cojë në një bllokim total të mbështetjes së BE për bujqësinë shqiptare. Gjendja bëhet akoma më alarmate se nga 226 kontrata të lidhura në kuader të IPARD II nga shuma prej 96 milionë vetëm 58% e shumës totale ishte disbursuar (sipas deklarimit të Ministres së Bujqesisë në Komisonin e veprimtarisë prodhuese). Pra pothuasje gjysma e fermerëve akoma nuk kanë marrë financimet nga IPARD II edhe pse kanë harxhuar mijëra euro për projektet , dokumentacionin , plan biznesin , lejet e ndërtimit etj , etj. Gjithashtu duhet të bëhet e ditur për të gjithë shqiptarët se fondi jepet pasi është kryer financimi, pra fërmeret kanë marrë miljona euro kredi në bankë , kamë kryer investimin bazuar në një kontratë të lidhur me AZHBR dhe jo për fajin a tyre ato nuk mund të marrin mbrapsht financimin nga BE dhe qeveria shqiptare (75:25%). E zeza bëhet edhe më e zëzë n.q.s merret vendimi nga DG AGRI që edhe një pjesë e konsiderushme e investimeve të disbursuara të konsiderohen si “Investime të paligjshme” dhe të kthehen mbrapsht paratë e disbursuara nga shteti shqipëtar. Kur vjen e keqja hapi derën sepse në letrën zyrtare të DG AGRI eshtë theksuar që të gjitha proceduart për aplikimin , buxhetimin e IPARD III në nje shumë prej 146 milion euro do të bllokohen. Prandaj Ministrja e Bujqësisë nuk duhet të merrët me fjalë dhe as me inagurime të rrugëve në Farkë të Tiranës për arsye elektorale por duhet të punojë ngushtësisht me struktuat e KE për të rritur transparencen e kontrollit të investimeve , pastrimin e strukturave të bujqësisë nga të paaftët dhe patronazhistët (64% e punojnësve të AZHBR sipas FAO janë të punësuar jashtë profilit).

Duhet menjeherë të shpallen investime të paligjshmë të gjithë investimet që janë dhenë për inceneratorët dhe miqtë e qeverisë që të mos digjet i njomi për të thatin.Gjithashtu duhet të thëksohet fakti se në këtë rast nuk ka dështuar vetëm AZHBR si institucion zbatues por të gjitha strukturat që merren me administrimin e fondeve IPARD. Nuk ka funksionuar as Komiteti i Monitorimit të fondeve IPARD II që drejtohet nga Ministrja e Bujqësisë dhe ka në përbërjën e saj përfaqesues nga Ministria e Financës , Ministria e Mjedisit , Ministria e Transportit etj që është pëgjegjes për zbatimin me efektivitet dhe cilësi të zbatimit të Programit, në mënyrë që të arrihen objektivat specifike. Kanë dështuar të gjitha institucionet e varësisë “Trupat teknike” si AKU , AKVMB , Agjensia Kombetare e Mjedisit etj që kanë qënë përgjegjës për të vërifikuar përmbushjen e standarteve komabëtare dhe ato minimale të BE të investimeve të kryera. Kanë dështuar gjithashtu në zbatimin e detyrave funksionale Autoriteti i Menaxhimit , NAO (Zyrtari Kombëtar Autorizues), NIPAC(Koordinatorit Kombëtar për IPA),Fondi Nacional në Ministrinë e Financave etj , etj.

Pra situata është shumë komplekse dhe ka nevojë për një analizë të thëllë dhe profesionale për të nxjerrë bujqësinë nga kjo gjendje e vështirë. Ju që jeni përgjëgjës me veprimet dhe mosveprimet tuaja për pezullimin e fondeve të IPARD II +III mos u bëni përgjegjes edhe për anullimin e pjesshëm ose të plotë të fondeve aq të nevojshme për bujqësinë shqiptare.

Feja në Kçirë

by

Lekë Gjoka, Kçirë/

Kçira, ka qenë dhe është e gjitha e besimit katolik, famulli në vete e Dioqezes së Sapës, qe në vitin 1291 me ipezhkëv të parë Pjetri I. 

Kisha, ka qenë në mes të fshatit, sepse banorët e hershëm të Kçirës, kanë jetuar në Kçirë të poshtme dhe kishagji, pasi ishte e mbrojtur nga erërat e ftohta të veriut, toka të mjaftueshme dhe shumë pjellore, të krijuara nga lymi i Lumit Gomsiqe, pyje për kullosë bagëtish e dru zjarri për ngrohje, ujë vade e të pijshëm, për atë popullsi të pakët. 

Kisha emertohej, kisha e Sh’Totrrit, është kishë varrezash për lagjet Plet, Rrukaj, Kishagji, Luf, Uraj dhe Vmerez, që përbënin 2/3 e fshatit Kçirë. Burimet gojore tregojnë: Se këtë kishë turqit e kthyen në xhami, duke i vënë minaren me yll e hëne.  

Duhet theksuar nga ana e tjetër, se asnjë Kçiras nuk u konvertua në islam, dhe Kçirësit kështu e lanë në pamjen e jashtme dukej xhami dhe brenda thuhej Rruzarja e shenjt.  

Kështu vazhdoi deri në vitin 1848, kur ketë kishë e dogji Begolli i Pejës. Në vitin 1848 krerët e Kçirës, mblodhën katundin dhe vendosën të mos i paguanin taksat Begollit.

Pashaj, erdhi me ushtri të madhe, ku dogji 40 shtëpi dhe vrau disa kryengritës, sikurse shkruhet në histori. Kisha katolike, u rindertua nga famullitari dom Jak Negri, gjatë vitit 1851-1855. Me rritjen e numërit të popullsisë së Kçirës, banorët u shtrinë me banesat e tyre përgjatë Luginës se Gomsiqes nga zona e veriut, duke krijuar kështu dy lagje të reja, Kçirçn e epër dhe Planin. 

Për këto lagje në fjalë, u ndërtua një kishë e re katolike, në vitin 1800, e cila mori emrin kisha e Shën Gjergjit dhe e shenjtit Baft, që u zgjerua në vitin 1863 nga meshtari dom Jak Plezha. 

Edhe kjo kishë ishte kishë varrezash për lagjet Kçirë e epër, Pla dhe Zagrada. Kjo kishe ishte e ndërtuar me gur gëlqeror, të gdhendur me daltë nga mjeshrit duarartë kçiras. 

Në muajit qershor-dhjetor të vitit 1915, kçirasit luftuan kundër Esat Bej Toptanit, që i printe ushtrisë serbe. Më 25 shtator 1915, ushtria serbe hyri në Kçirë, dogji të gjithë shtëpitë dhe kishën me gjithë dokumentet, që ajo kishte brënda. 

Kësaj lufte heroike, poeti popullor Pernush Gega, i ka thurur një këngë trimërie, që këndohet me çifteli në fshatra e më gjërë. 

Lufta kundër Esat Pashës

Janë mbledh shkodra, e bëjnë kuvend, 

Merren vesht o turq e t’kshtene 

Na ka ardh, ky pashe me rrene

Thotë jam turk, e po pij venë 

Po pij venë, po pij raki

Ramazan, ka thanë nuk di 

Rrene, jam Shah përmbi Shqipni

Ai Dom Ndoci, isht kone Dai 

Po bashkon, tha 100 shpi 

Qaj Ndrek Ndoj, u ka pri

Qysh t’ja bajm moj famulli

Fammulli qysh po m’thoni

Si t’ja bajm mor Zef Nikolli

Me i dhan pushken ktij manovi 

Ky manov me kto magjupe

Kane ardh qenat me na tut 

Lypin mish, e lypin buke

Kekan ba marak për luftë 

Fort për luftë jan ba marak 

Po luftojn nja dy sahat 

Dy sahat e gjithë një ditë 

Maje Lehes, kanë zanë një pritë 

Nikoll Gjini me komite, 

A nis pushka nëpër dritë 

Shum janë vra ma shum kan ik 

Qa asht kjo luftë o prej Bojeti

Qaj Ndue Hila e dom Lareci 

Thon çfarë asht ky far kjameti 

Si bim n’dorë pa u ba gazepi 

Pasha çadrat ku na i ngrehi 

Pasha çadrat ku i ka ngul 

Ka Qafe Rrasa në Korthpul 

Kapne pushkën kush asht burr

Kapne pushkën kush asht djal 

Paska ardh o Kçira mbare 

U nis lufta balle për balle 

balle për balle kishin luftue 

Istikami me gjak a mblue 

Shum kan vdek e shum varrue 

Shum kan mbet n’ket istikam 

Qaj Gjok Kola pelivan 

Kollaj iken nuk e ban

Paskan ik Shkoze e Gojan 

Ka met Kçira, pa kerkan 

pa kerkan kjo Kçira e shkrete

Taksirat i paska gjet 

Mashkujt vra e shpijat djege

Aj Dom Ndoci dul te kisha 

Unë t’a disha nuk ja nisa 

Se po me ik Thaçi e Berisha 

Në katër qoshet u thy komita 

Deshti Zoti su korita! 

Si rezultat i shtimit të popullsisë nga lagjet e vjetra Kçira e poshtme uraj e kishagji familje të tëra të këtyre lagjeve dulen me jetu në Luf dhe lindi nevoja e ndërtimit të një kishe të re në vitin 1928, në fushë të Bulsharit, me terren më të përshtatshëm se dy kishat e përmendura më lart, kishë famullitare me çelë  të priftit me pronë toke, pyje e livadhe dhe ujë të bollshëm vade e të pijshëm. 

Në këtë kishë shugurohet prifti i parë kçiras At Paulin Margjokaj me 26 mars 1932, ku ishte i pranishëm ipeshkvi i Sapës imzot Zef Gjinali, dhjetra priftërinj e xhakonj të dioqezës si dhe banorë të fshatit shtëpi për shtëpi. 

Të afërmit e familjes së priftit, u shtruan një drekë festive të pranishmeve për gëzimin, se doli një prift nga familja e Margjokës.  Kjo kishë mban emrin e shenjtit Shën Koll, që kçirasit i ndezin qirinj çdo 5 dhjetor dhe e festojnë me miq. 

Kjo shtëpi e Zotit, ka shërbyer në edukimin shpirtëror të besimtarëve deri në mars të vitit 1967. Këtë kishë nuk e dogjën turqit as serbët, por e persekutoi dhe e masakroi regjimi i pafe e i paatdhe i Enver Hoxhës. 

Viti 1967, do të mbahet mend si viti i shkatërrimit të bazës materiale të fesë të të gjitha besimeve. 

Prifti i fundit, që u përzu nga Kçira ishte dom Mhill Troshani. Ai ishte një shërbestar i përvujtur i mësimeve të Krishtit, por dhe një punëtor i palodhur, i dijshëm, që punonte në pronën e vet. Duart i kishte me kallo si të bujkut. Ne bahçen e tij kishte perime, hardhi, pemë drufrutore, por nuk mungoninn edhe lulet e shumëllojshme e shumëngjyrëshe.

Ai ishte shumë i lidhur dhe i dashur me grigjen e vet, i mësonte si të punonin, si të edukonin fëmijët, si te jetonin me djersë të ballit. 

Për këtë arsye, ditën e largimit të tij ishin dhjetra besimtarë, duke e ndihmuar për mbajtjen e plaçkave nga çela e priftit në fushë të Bujarit deri në rrrugën nacionale Pukë-Shkodër. 

Ndarja me priftin, ishte e dhimbshme mallëngjyese e jo si në disa vende të tjera, që priftërinjtë përbuzeshin gjatë përcjelljes. Bashkë me te ikën edhe dy murgeshat: Motër Lula nga Zadrima dhe motër Tereza nga Shkodra. Edhe këto motra ishin shumë të dashura nga fshatarët dhe u përcollën me shumë respekt. 

Tani kçirasit ngelën pa prift dhe  nuk kishin ku t’a gjenin dhe ku të ankoheshin, se ishte njësoj në të gjithë Shqipërinë. 

Të dhënat gojore, tregojnë se rreth vitin 1680 ipeshkvi i Sapës e la Kçiren pa prift. U mblodhën krerët e Kçirës dhe zgjodhën 3-4 të rinj të fuqishëm, te guximshëm me kuaj, që të shkojnë në Vig të marrin priftin.  

Të rinjtë shkuan natën në çelën e priftit dhe i thanë: “Bahu gati se kemi ardh me t’marre”. Prifti mblodhi petkat dhe erdhi te kisha e Sh’Totrrit, pa dalë drita. Ipeshkvi ndërhyri, që prifti të shkoj në vend të vet, por kçirësit nuk e lëshuan dhe u zotuan se do t’a mbajnë priftin vet, që të mos i mungojë asgjë. 

Si e larguan nga Kçira Patër Mhillin e ngarkojnë në një punë të rëndë në ndermarrjen e tullave dhe tjegullave në Shkodër, punë shumë të rëndë për moshën e vjetër dhe shëndetin e tij të pakët.

Por edhe këtu se linin rahat, e përgjonin, e tallnin, e spiunonin. Një ditë një punonjës i Sigurimit Sekret të Shtetit komunist e pyet: “A të erdhi keq qe u prishën kishat!?” – Nuk merzitëm për një punë, që do të rregullohet shpejt, ishte përgjigja e tij.

Asnjë akuze meshtari ynë nuk e pranoi. Ai në gjyq, duke sfiduar Prokurorin dhe gjyqtaret e shtetit komunist qëndroi heroikisht. Ai u denua me 17 vjet burg, ku kreu 3 vjet e 9 muaj. Vdiq në shtëpinë e kushëririt të vet, Pjetër Zef Ndreca, i cili e përcolli me ceremoni në banesën e fundit taman si prift. 

Pas heqjes së bazës materiale të fesë, komunizmi në Kçirë, nuk i rrafshoi kishat, por i përdori për magazina prodhimesh bujqësore, për brigadën e kishagjive dhe Kçirës së epërme, ndërsa kishën e Fushës së Bujarit e ndanë në dy dhoma, njëra për klasë fillore dhe tjetra për dhomë muze. 

Ajo kështu vazhdoi deri në vitin 1989, kur keqberësit e rrafshuan, duke grabitur paisjet e shkollës, bankat, tavolinat, dogjën librat dhe fotot, hoqën dyert e dritaret. 

Këtë fat pati edhe dhoma muze e fshatit, që e plaçkitën dhe e dogjën. Gjatë 23 vjetëve kçirasit pa prift dhe pa kishë asnjëherë nuk e hoqën besimin në Zot. 

Ato festonin festat fetare fshehurazi partisë komuniste ateiste, mbanin krezhem, lëshonin dhe dëgjonin Radio Vatikanin në gjuhën shqipe, shkonin te kisha e Laçit, gjatë 13 të martave të Shën Ndout. Ato thonin rregullisht Uratë në dimër e veçanerisht në krezheme, Rruzaren, i mësonin fëmijët me ba kryq e me thënë çdo ditë uratë, pra e ndjenin shpirtërisht kthimin e lirimit të besimit, dhe kjo ditë e lumtur erdhi në vitin 1990, e cila u vendos më në fund edhe ne Kushtetutë. 

Kçirasit mezi e prisnin këtë gëzim dhe me besimtarët e Kçirës si: Marka Cub Perdeda, Nikoll Zef Lleshi, Pashuk Mark Gjoka, Frrok Mark Gjergji, Ndue Doda, Prendush Mark Pjetri, Gjon Makeshdedaj dhe Dod Keçi gjeten priftin në Shkodër, dom Gjergjin, i cili  kishte punuar në Korthpulë dhe i kishte shpëtuar gjenocidit komunist. 

Prifti i thyer në moshë erdhi pa pritesë dhe u shërbeu kçirasve si për pagëzime femijësh, kurorëzime nëpër shtëpiat e njerëzve, sepse kishat ishin të papastra, por shpejt kishat u pastruan nga besimtarët dhe u bënë të gatshme për meshë. 

Në vitin 1993, filloi ndërtimi i kishës së re në fushë të Bujarit, pak metra më poshtë, se kisha e vjetër e shkatërruar. 

Ajo u ndërtua me kontributin e kçirasve dhe kontributin e dom Anton Kçirçs, me 10 mijë dollar, që i dhuroi nga vetja, dhe 18 mijë dollarë nga ndihmat e kosovarëve. 

Më 13 tetor 1995, dom Anton Kçira celebroi meshën e parë, duke qenë kisha e re më e madhe bashkohore plot e përplot. 

Gjatë vitit 1990-1999, ipeshkvi dërgonte herë një prift herë një tjetër, për të thënë meshë në Kçirë. 

Në vitin 1999, ipeshkvi i Sapës cakton prift për Kçirën dom Giovanni nga Italia, një i ri plot enërgji e përkushtim ndaj fesë dhe komunikues e i dashur me të gjithë besimtarët e vet dhe mjaft tërheqës për fëmijët vendas, sepse u krijonte kushte të mira, për katekizëm dhe organizonte gara sportive dhe lojëra popullore brenda kishës famullitare, por edhe në mes famullive të tjera, brenda dioqezës së Sapës. 

Dom Giovanni, përveç detyrës kryesore të edukimit shpirtëror, që e bënte shumë mirë, ai kishte njohuri edhe shumë deshirë e vullnet për zhvillimin e bujqësisë e blegtorisë në pronën e kishës, duke krijuar një fermë të përparuar e të fuqishme, që e pagëzoi me emrin: “Qendra për zhvillim  Shpirtëror, Shoqëror dhe Bujqësor At Mhill Troshani”.

Në këtë fermë, ai kultivoi vreshta, luleshtrydhe, manaferra, sherbelë, rozmarinë etj., lule të shumllojshme, pemë si: arra gështenjë, mollë, dardhë e kumbulla. 

Për punimin e këtyre prodhimeve, meshtari bëri punishte rakie, vere, reçelrash  dhe likerna të ndryshme, që i dërgonte në treg. Në fermën e tij, ai mbante shumë derra, për mish dhe për treg. Po kështu ai kishte edhe pula për treg.

Ai bëri nje fabrikë të vogël salami, me cilësi të mirë, ku gjithashtu prodhonte edhe proshute për treg. Përpunimet e produkteve për fermën e tij, ai ka marrë edhe punëtorë nga Kçira, duke i marrë e duke i mësuar, kualifikuar dhe ka zbutur pak varfërin dhe ulur papunesinë në krahinë. 

Për menaxhimin e punëve në fermë, shitjet dhe blerjet e mallrave, që prodhoheshin në fermë, rol të rëndësishëm luan edhe bashkëfshatari ynë Dod Morina. 

Në vitin 2021, si familltarë në Kçirë vjen dom Zefi nga Dushi i poshtëm, nip Kçirë, i ri i dashur plot enërgji  i çiltër e i qeshur, me grigjën e tij, duke ecur në vazhdën e paraardhësve të tij. 

Në vitin 1997, u ndërtua kisha e “Zemrës  së Krishtit” në Pla, ku prift ishte dom Marçelo (kroat), ndërsa në Plet në vitin 2021, u inagurua kisha e Shen Jozefit, nën drejtimin e priftit dom Zefi. 

Kështu Kçira sot ka 6 kisha katolike, që tregon dashurinë e pakufijshme të kçirasve ndaj fesë katolike dhe Shtëpisë së Zotit.