Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

European University of Tirana secures global quality accreditation

by

Press release from QAA/

The European University of Tirana (EUT) has become the first institution in Albania to achieve global accreditation from the Quality Assurance Agency for Higher Education (QAA), the UK’s independent quality body and a global leader in quality assurance for higher education.

The global accreditation is awarded to international institutions who have passed the QAA’s rigorous International Quality Review (IQR), which measures global institutions against international quality assurance standards set out in Part 1 of the Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area (ESG).

The review took place virtually between 24-27 May 2022 and was completed by a team of three independent reviewers. In making their conclusions, the review team confirmed that EUT meets all 10 of the internal quality assurance standards in the ESG.

The review team also identified a number of features of good practice including:

• the robust quality assurance framework, systems and processes, their effective implementation and the engagement of staff at all levels,

• the active engagement of, and extensive contribution made by, external stakeholders to the design, delivery and monitoring of academic programmes, principally but not exclusively through the Labour Market Boards,

• and the provision of individualised advice and guidance to prospective students that informs their decision making.

Prof. Dr. Tonin Gjuraj, rector of EUT said: “The award of international accreditation from the UK Quality Assurance Agency is the fulfillment of an aspiration dated 10 years ago, when the European University of Tirana confirmed its ambition to undergo an international review process for its second institutional accreditation. I am pleased to see that our efforts in enhancing quality assurance and building a quality culture in our institution received an excellent review from one of the most reputable agencies. We are thankful to the QAA team for making this the most valuable and worthwhile experience, and we are excited to be part of the QAA membership network, which provides robust support for our further quality enhancement endeavors”.

Vicki Stott, QAA’s Chief Executive said: “This is an excellent achievement by the European University of Tirana that demonstrates their commitment to following international best practice standards in quality assurance. The IQR process has supported EUT to reflect on its approach to managing the quality of the student experience and provides confidence to prospective international partners in the quality of the University’s quality assurance processes.”

The University has obtained QAA institutional accreditation for a period of five years, subject to a satisfactory mid-cycle review. This allows them to display QAA’s IQR Accreditation Badge, demonstrating that their quality assurance procedures are comparable with international best practice. Through achieving QAA global accreditation, EUT is also eligible to become a QAA International Member. International Quality Review is carried out in QAA’s capacity supporting the development of higher education quality internationally, including activity to support QAA Members and collaboration with international partners.

By securing global accreditation from QAA, international institutions can clearly spotlight their quality standards internationally, and more easily open dialogue with institutions outside their own country.

You can read the European University of Tirana’s full report on our website. You can also find out more about the IQR process. If you are interested in your institution signing up and wish to discuss this further, contact a member of the QAA Global team on accreditation@qaa.ac.uk.

Ends

Notes to editors

1. For further information, contact Kevin McStravock, Lead Policy Officer (Nations & Europe) on k.mcstravock@qaa.ac.uk.

2. The European University of Tirana (EUT) was licensed by the Albanian Council of Ministers in September 2006. EUT’s mission is to provide students with a high-quality education based on the most updated scientific research; provide knowledge to the Albanian society through teaching, creativity, the use of best scientific achievements, as well as labour market and international partnerships.

3. The outcome of the EUT international quality review can be found at https://www.qaa.ac.uk//en/training-and-services/iqr/published-iqr-reports.

4. IQR has been specially developed to provide international institutions with an independent peer review, through which they are measured against the 10 standards for internal quality assurance of the ESG, the quality assurance framework adopted across 48 countries in the European Higher Education Area. The ESG are respected worldwide and have influenced the development of quality frameworks across Africa and the ASEAN region, and the development of a global language of quality assurance. You can find out more about International Quality Review and global accreditation at www.qaa.ac.uk/iqr.

5. The expert team that reviewed the European University of Tirana comprised Professor Jeremy Bradshaw (chair), Ms Hannah Doe (student reviewer) and Professor Anca Greere (international reviewer).

6. International Quality Review is overseen by QAA’s IQR Accreditation Panel who consider recommendations made by QAA review teams in order to determine whether an institution should be awarded institutional accreditation. You can read more about the international experts who make up the Accreditation Panel here.

7. QAA is the independent quality body for UK higher education. It is a higher education charitable company, which is limited by guarantee and whose UK and international members are representative organisations of the higher education sector. More information on QAA’s work is available on www.qaa.ac.uk.

8. QAA is a founding member of the European Network for Quality Assurance in Higher Education (ENQA), a full member of the International Network for Quality Assurance Agencies in Higher Education (INQAAHE) and has observatory status with the Asia-Pacific Quality Network (APQN).

9. For further information on QAA’s International Membership, visit https://www.qaa.ac.uk/traini…/qaa-international-membership.

Dashuria në mitet antike greke

by

Dr. Iris Halili/

Ekzistojnë ca ndjenja që përjetohen njёsoj nga njerёzimi, pavarёsisht kohёs apo vendit. Një ndjenjë e tillë është dashuria. Që në mite, pra, që në atë kohë kur instikti dhe dija njerёzore fliste nëpërmjet gjuhës së miteve, njerёzimi krijoi heroin apo heroinën mitike që dashuronte dhe dashurohej. Grekët e lashtë kanë patur një koncept të tyre për dashurinë, qё na e kanё transmetuar edhe neve. Lindja e dashurisë në mitet greke ishte gjithmonë me shikim të parë. Helena dhe Paridi u dashuruan me shikim të parë. Po kështu dhe dashuria e Glaukës me Jasonin, Erosit me Psiken, Zeusit me të gjitha gratё që deshi apo bëri dashuri jashtë martese. Alfeu hedh dashuri me shikim të parë ndaj Aretuzёs, Apolloni me Kasandrën etj. etj., e kёshtu me radhё në të gjitha mitet. Në qoftë se shpjegimi do të merrte një karakter mё shumë psikoanalitik sesa historik, do të thonim se, sipas teorisë së Freud-it, dashuria nuk është gjë tjetёr veç frut i pavetëdijes, të cilën ai e quan lëndën e parë të shpirtit. Në të vërtetë, e gjallë dhe aktive kjo lёndё e parё vepron mbi mendimet dhe ndjenjat tona. Ndoshta, ajo përfaqëson pjesën mё plastike të ekzistencës sonë psikike. Freud-i thotё se mё shumё nga tё gjitha duhet tё dёgjojmё pavetёdijen, pasi ajo ёshtё grimca e padukshme e tensioneve tona tё brendshme. Sipas kësaj analize, Freud-i, na lë të kuptojmë se ekzistenca jonë nuk shtjellohet lirshëm në sferën e racionales, por jepet para trysnisë së pavetëdijes dhe procesi i dashurisё, nuk është vetëm çasti kur ne bëhemi të vetëdijshëm për atë që është fshehur në pavetëdijen tonë. Në rastin e një objekti që shfaqet, ndodh pikërisht ky kataklizëm i përgatitur më parë në botën e thellë të instikteve tona dhe që në një çast të dhënë përmbys papritur fatin tonë. Kështu ra në dashuri Apolloni me Dafinën. Dafina, bija e zotit ishte më e bukura prej nimfave. Nga ana tjetër Apolloni, më i bukuri mes perëndive nuk i besonte magjisë dhe fuqisë së dashurisë, ndaj Erosi vendosi ta plagosë me shigjetën e tij të plumbtë. Apolloni bie në dashuri me Dafinën, por kjo dashuri mbeti gjithmonë pa përgjigje dhe Dafina pranon të kthehet në pemë vetëm për të mos iu dhënë atij. Ndërkohë, Apolloni nuk rresht kurrë së zbukuruari pemën e Dafinës. Vargjet më të bukura, mbështetur në këtë mit, i gjejmë tek Ovidi. Sipas frojdizmit dashuria e pareshtur dhe pa përgjigje e Apollonit s’ёshtё gjё tjetёr veçse njё instikt i shtypur qё ngre krye. Kjo do të thotë se sa më shumë Dafina e refuzonte Apollonin, aq më shumë ai binte në dashuri e sa më shumë Apollonit i mungonte Dafina, aq më shumë i ndizej dashuria për të. Një interpretim pak a shumë të njëjtë merr edhe miti i Kasandrës. Edhe me tё dashurohet Apolloni, edhe nga ajo refuzohet. Fati i Kasandrës njihet nga Iliada dhe Odisea e Homerit si dhe vepra e parë e triologjisë së Eskilit Orestia. Miti na tregon se Apolloni hakmerret ndaj Kasandrёs pikёrisht pёr shkak tё refuzimit. Kasandra zhvishet nga zhguni i profetit. Ishte pikërisht kjo hakmarrje e Apollonit që solli pushtimin e Trojës, sepse askush nuk e besoi Kasandrёn kur shkulte flokёt pёr tradhtinё qё sillte nё bark kali i akejve. Ky akt i Apollonit theksohet si prepotencё hyji dhe Euripidi e rendit si akt tё turpshёm qё rrёzon nga froni perёnditё.

Por ndërsa në mitet e sipërmendura kemi Apollonin që bie me shikim të parë në dashuri të pafatё, në mitin e Lules së Diellit kemi dashurinë e pafatё të Klizias, nimfёs që ra në dashuri me perёndinё Diell (Heliosin). Thelbi i mitit në dukje është i thjeshtë. Klizia dashuron Diellin por ky dashuron të bijën e Orkamit , Leukotojёn. Klizia e çmendur nga xhelozia e kallzon Leukotojёn tek i ati, i cili duke mos e duruar dot këtë turp e varros të bijën të gjallë nё rёrёn e shkretёtirёs. Dielli me rrezet e tij tenton tё depёrtojё thellё nё tokё, por ishte vonë, Leukotoja tashmë kishte ndërruar jetë. Nga dёshpёrimi dhe hidhёrimi Dielli hakmerret ndaj Klizias duke e kthyer në lule me kërcell të trashë e me kokë të madhe. Është pikërisht lulja e diellit që ne e njohim të gjithë, e cila gjithmonë e kthen kokën nga dashuria e saj, Dielli. Edhe këtë mit e gjejmё tek Metamorfozat e Ovidit (IV). Klizia është simboli i gruas që me të gjitha drejtësitë dhe padrejtësitë synon të arrijë objektin e saj dashuror. Por morali i mitit është i qartë. Ajo jo vetëm nuk e gëzon dashurinë e njëanshme, por mbetet pre e vetë ndjenjës së saj. Sheh Diellin, lulёzon. Lulёzon, sheh Diellin, lulёzon. Derisa kupton qё lulёzim, jo domosdoshmёrisht, do tё thotё lumturi.

Dëshirat instiktive dhe i dëmtuari i tretë në mite

Helena mbetet figura më e pёrfolur e miteve antike. Ajo ёshtё aq e bukur, sa edhe vetё Homeri nuk arrin dot t’ia përshkruajё bukurinë. Simbol i feminilitetit, Helena ёshtё bёrё objekt i artit tё sa e sa artistëve, poetëve, piktorёve.

Bijë e Zeusit dhe të dashurës së tij Leda, Helena mbahej më e bukura nga të gjithë vdekatarët. Odiseu hodhi mendimin që ajo duhet ta zgjidhte vetë bashkëshortin, pasi situata për kërkimin e dorës së saj po e çonte Greqinë në prag të luftës. Ajo zgjodhi Menelaun dhe të dy u bënë trashёgimtarë të Spartës, derisa një ditë Paridi, princi i Trojës, i vizitoi dhe më pas e rrëmbeu Helenën që shkaktoi dhe luftёn dhjetёvjeçare të Trojës. Një vështrim psikonalitik i figurës së Helenёs, do ta paraqiste atë si një grua ku mbizotёrojnё instiktet, të cilat ajo vetë nuk i lufton aspak, nuk pёrpiqet t’i ndrydhë, por përkundrazi, i stimulon dhe i shpalos sa herё tё jetё nevoja. Freud-i e vendos Helenën në kategorinë e njerёzve qё ushqejnё dёshira tё verbra dhe instikte primordiale, pa asgjё shpirtёrore. Ёshtё rasti tipik i gruas qё epshin e zhvendos sa te njё objekt te tjetri, falё energjive tё saj psikike qё i lёvrijnё vazhdimisht. Kjo është Helena, sipas Freud-it. Dikur dashuroi Menelaun e më pas Paridin. Nga ana e tij Paridi e ka të lehtë të bjerë në dashuri me Helenën, me të cilёn ishin dashuruar të gjithë burrat e Greqisё së lashtë. Përpos kësaj, interpretimin frojdist na e lehtëson edhe arsyetimi se përse Paridi rrëmbeu një femër tashmë të martuar. Sipas Frojdit, në Mbi Psikologjinë e jetës dashurore , kur ndalet tek kushtet dashurore, ai përcakton si kusht të parë atë që ai e quan të dëmtuar të tretë. Sipas tij, burri ka gjithmonë tendencën të zgjedhë si objekt dashurie jo një grua që është ende e lirë, por një femër të angazhuar, ndaj të cilës ka “objektet pronësie dikush tjetër”. A nuk duket ky si një fakt bindës përse Paridi zgjodhi Helenën, përpos bukurisë së saj? Nё fund tё fundit, brazda ishte hapur. Edhe Zeusi rendte pas vdekatareve tё martuara dhe përdorte gjithë fuqinë e tij prej Zoti t’i shtinte ato në dorë.

Ndërsa Helena është dhe mbetet një casus belli, në përgjithësi, gratё në mitet greke jepen shumë të dashuruara dhe tё përkushtuara ndaj dashurisë dhe të gatshme të vetёflijohen për tё. Dashuria që fal femra në mitet greke është epike, ajo bën të qajnë edhe heronjtë si Akili. Mitet mundohen t’i japin forcën këtyre dashurive dhe të shfaqin madhështinë e tyre në forma të ndryshme. Për shembull, nëse nuk do të ishte dashuria e Briseidës ndaj Akilit lufta e Trojës ndoshta do të kishte patur tjetër përfundim. Po kështu kemi Alkesta e cila e dashuruar tmerrësisht ndaj të shoqit, mbretit Admet, pranon të vdesë fisnikërisht në vend të tij. Ajo njihet si heroina më bujare në mitet greke. Ndërsa një tjetër heroinë, Alkiona, tek sheh në breg trupin e pajetë të të shoqit, hidhet ta puth e vdes mbi të. Po kështu Etra, hidhet si e çmendur nga shkëmbi kur shikon të shoqin që digjet në turrën e druve. Të gjitha këto raste në mite janë dëshmi e forcës dashurore të gruas përqendruar tek një objekt i vetëm dashuror. Sapo eliminohet ky objekt, ato vetëflijohen. Të mos harrojmë se mitet greke i takojnë periudhës të konsolidimit të familjes dhe kjo familje çdo ditë e më tepër merr ngjyra patriarkale.

Psika dhe Erosi

Ndoshta ndër mitet më intriguese dhe më me shumë qasje psikoanalitike, është ai i Psikës dhe Erosit. Ky mit është bërë edhe më i njohur nga versionet e dhëna tek Metamorfozat e Ovidit si dhe Gomari i artë i Apoleut nga Madaura. Sipas mitit, dikur na ishte një mbret dhe një mbretëreshë që kishin tri vajza. Dy të parat ishin martuar e trashёguar. Vajza e tretë quhej Psika. E bukur si një hyjneshë, ajo ishte pengu i prindërve tё pikёlluar pёr fatin e saj tё vonuar. Një ditë, i ati iu drejtua Orakullit të Delfit, i cili i parashikoi një fat të trishtë: dhëndri do të ishte njё dragua i vrazhdë, me trup të mbushur me hekur. Dhe kur mendohej se asgjë nuk mund të ndalonte dot profecinë, dashuria tregoi fuqinë e saj. Ndërkohë perёndesha Afërditë kishte dëgjuar për bukurinë e Psikes dhe zërat i thoshnin se ajo i ngjante njё perёndeshe. Kjo e fundit e kishte porositur Erosin ta godiste Psikën me shigjetë. Por Erosi e sheh, mahnitet me bukurinë e saj dhe e sjell në një shtëpi madhështore dhe vetë kthehet nё hije qё tё mos shihet. Ndërkohë Psika habitet nga shёmbёlltyra pa fytyrё e Erosit qё i thotё të mos kërkojё shpjegime e të mos i rrëfehet askujt. Dashuria shpёrthen nё tё gjitha format e saj tokёsore dhe qiellore, derisa një ditë Psika vendosi t’u rrëfente motrave për vizitorin e natës. Motrat e zilepsura, e shtynë që të zgjidhte enigmën. Nën dritën e kandilit, Psika përpiqet të zbulojё fytyrën e burrit qё i mbushte shtratin çdo natё. Njё pikё e vajit tё nxehtё i bie nё trup dhe e djeg e kёshtu Erosi zgjohet i tërbuar e braktis Psikën.

Përpos anës së dukshme të mitit, ku ne vёmё re përpjekjet e njeriut për gjetjen apo rigjetjen e dashurisë dhe vuajtjeve që paguhen në shpёrblim të saj, ofrohen edhe interpretime më të vështira, për zbërthimin e të cilave, sërish na vjen në ndihmë psikoanaliza. Le të shtojmë këtu se me të drejtë, sipas Freud-it, psikoanaliza është kritikuar se nuk pyet për anën më të lartë morale, mbipersonale të njeriut. Megjithatë e vërteta është se ajo shpesh të befason me zgjidhjen që u jep fenomeneve të caktuara, për të cilat njeriu i zakonshëm mund të diskutojë gjatë, ndoshta pa arritur në pёrfundime shkencore. E pra, i pari që e bëri këtë, i pari që i tregoi njerёzimit një ishull brenda shpirtit, ishte Sigmund Freud-i . Ai do të mbetet simbol i sinqeritetit të gjeniut.

Ja se si do t’i afrohej psikoanaliza mitit të Psikёs dhe Erosit. Së pari, ngjashmëria e madhe në bukuri midis Afërditës dhe Psikës është arsyeja kryesore që sipas interpretimit frojdist e bën Erosin të bjerë në dashuri me Psikën. Kjo zgjedhje, është rezultat i një fiksimi fёmijёror të brishtësisë ndaj nënës dhe përbёn një nga rrugëdaljet e këtij fiksimi. Pra, Erosi dashurohet me shikim të parë me Psikën, pasi ajo është shumë e ngjashme me objektin që ai ka në mendje, ku shёmbёlltyra grash qё shkojnё e vijnё, ndërtohen vazhdimisht mbi modelin e nënës Afërditë. Fakti që edhe pas ndarjes, Erosi rikthehet sërish dhe përfundimisht te Psika, rrëfen se tek ai nuk kemi procesin zinxhir që frojdizmi e quan zëvendësim nëne, gjë qё e kthen mashkullin në Don Zhuan, gjithmonë në kërkim të imazhit të nënës. Po tek Erosi nëna zëvëndësohet një herë e mirë me Psikën e cila përmbush objektin ideal. Edhe vetë ndarja për disa kohë e të dy dashnorёve mund tё interpretohet me teorinё frojdiane, sipas sё cilёs ndarja kёrkohet kasten si barrierё artificiale.

Nga ana tjetër, po psikoanaliza do e çonte edhe më larg konceptin e mitit. Me interpretimin e saj ajo do të vërtetonte edhe një herë se njeriu, si ai primitiv ashtu edhe ai modern, priret tё shprehё nënndërgjegjen nëpërmjet mitit, ëndrrave apo artit. Ёndrra, mitologjia, arti rrjedhin të gjitha nga nënndërgjegjja. Ato tregojnё e zbulojnë një botë e cila nuk do të shpjegohej ndryshe.

Duket sikur miti i Psikës dhe Erosit herë merr trajta reale (dy të dashuruar lindin një fëmijë) dhe herë trajta ireale, teksa Erosi i shfaqet Psikës natën si një hije. Vetё miti nuk na jep kurrë njё shёmbёlltyrё të Erosit. Mos është vallë ai thjesht pёrfytyrimi i Psikës për dashurinë, një dëshirë dhe kënaqësi e fshehur e saj?! Të shënojmë këtu se Erosi dhe shigjeta e tij është simbol i dashurisë si e tillë. E pra, mos është ndjenja e saj më shumë një fantazi erotike e Psikёs sesa një realitet? Mos kemi të bëjmë me një ëndërr të Psikёs nё gjumё? Sipas Freud-it, figurat simbolike të ëndrrës, fshehin në shumicën e rasteve dëshira të ndrydhura dhe të paplotësuara, të cilat s’kanë mundur të realizohen gjatë ditës e përpiqen të hyjnë në shpirtin njerёzor nëpër shtegun e ëndrrave. Ёndrra është valvula e ndjenjave tona. Ajo është ndërmjetëse mes botës së ndjenjave të fshehura dhe asaj që i nënshtrohet arsyetimit tonë. Falë saj ne mund të mësojmë shumë gjëra, të cilat nuk pranojmë t’i mësojmë kur jemi zgjuar. Çdo ёndërr, është dëshmi, jo e një vullneti shumë të lartë hyjnor, mbinjerёzor, por shpesh e një dëshire të brendshme e të fshehtë të njeriut. Sigurisht, ky lajmës nuk flet gjuhën e përditshme të sipërfaqes, por atë të humnerës, të natyrës së pavetëdijshme. Sipas këtij shpjegimi, i gjithë miti kthehet në një simbol të fuqishëm, në të cilin njeriu primitiv ka tentuar të depërtojë brenda shpirtit dhe dëshirave të tij, pa mundur ndoshta të sqarojё se kush i stimulon këto dëshira, sa të fshehura aq edhe të dukshme.

Nё ёshtë shpirti që nxit epshin, apo e anasjellta, këtë mitet e kanё pasur të vështirë ta shpjegojnë. Pёr fatin tonё, ato na e kanë bёrё të qartë, qysh herёt, lidhjen e dashurisë shpirtërore me kënaqësinё fizike. Eros (Dashuri) + Psikë (Shpirt) = Hemonë (Kënaqësi).

Festivali i Sanremos, nostalgjia jonë dhe monologu i Chiara Ferragnit

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

Nuk jam lakuriq, ky fustan është vizatim i trupit tim

“Të jesh grua nuk është kufizim, lufto çdo ditë bashkë për të ndryshuar gjërat”.

Ishja duke parë Festivalin e Sanremos, natyrisht brezat pas nesh sidomos këtu nuk e kanë idenë se c’është Festivali i Sanremos. Brezi im e ka parë herë fshehurazi dhe here hapur në forma të ndryshme Festivalin e Sanremos festival shumë i njohur në Europë dhe festivali kryesor i televizionit muzikor italian. Festivali i Muzikës në Sanremo, është gara më e njohur italiane e këngës dhe e ceremonise se çmimeve, që mbahet çdo vit në Liguria ose siç e kanë pagëzuar qyteti i luleve.  

Është konkursi vjetor i muzikës televizive më jetë gjatë në botë në nivel kombëtar dhe është gjithashtu baza dhe frymëzimi për konkursin vjetor të këngës në Eurovizion.

Patëm nostalgji të shikonim përsëri Sanremon si cdo vit.  Këtë radhë ishim me Gianni Morandin i cili me tëgjithëbrezin e tij artistësh ideal jemi rritur dhe jemi edukuar me artin e tyre të mrekullueshëm.  Ai ishte bashkëprezantues me Amadeon dhe vërtetë ishte nënjëforme të shkëlqyer skenike edhe pse 78 vjec.

Gianni Morandi është një këngëtar, aktor dhe përfaqësues italian i muzikës pop.

Por le te hidhemi tek Monologu i vajzës bukuroshe italiane Kiarës e cila mbajti një monolog tronditës, por dhe frymëzues për gratë.  

Pas zbritjes nga shkallët dhe prezantimit ritual të këngëtareve në garë, dritat e vëmendjes u fokusuan tek Chiara.  

Nuk jam lakuriq, ky fustan është vizatim i trupit tim”, ishte fjala e Chiara Ferragni-t sapo zbriti shkallët e Ariston-it në Sanremo.  Përkrahja e femrave nuk duhet të gjenerojë kurrë ne urrejtje apo turp nga askush.  Më pas lexoi monologun që i drejtohej vetes: 

“Të jesh grua nuk është kufi, lufto çdo ditë bashkë për të ndryshuar gjërat”.

Pas zbritjes nga shkallët dhe prezantimit ritual të këngëtareve në garë, dritat e vëmendjes u fokusuan tek Chiara.  Chiara Ferragni është modele, një blogere, biznesmene, stiliste që ka bashkëpunuar me markat e modës dhe bukurisë përmes blogut të saj “The Blonde Salad”. 

Ajo solli një monolog në formën e një letre drejtuar Kiarës si fëmijë, por edhe grave që dëgjonin.

 “Përshëndetje fëmijë, ka një gjë që më bën të ndihem keq në çdo fazë të jetës sime: të mos ndihem mjaftueshëm. Mbi të gjitha dua t’ju them këtë: mjafton. Ke qenë gjithmonë, thotë ai.

Sfidat më të rëndësishme janë gjithmonë në kokën tonë dhe vetëm tek ne, vijon më tej. Duke u rritur do të përjetoni të gjitha llojet e përvojave. Do të ketë shumë momente lumturie, por edhe shumë momente plot frikë dhe ankth. Shijoni kohën, shijoni gjithashtu të gjitha ato momente. Jetoji ato me të gjithë veten. Qaj, zemërohu, bërtit. Ato do të jenë pjesë e rrugëtimit tuaj dhe më shumë se kurrë do të jenë pjesë e juaja.

Do ta kuptosh që je mirë në këtë mënyrë. Të gjithë e kemi mbishkrimin të brishtë në lëkurë. Ne jemi kuti që përmbajnë mrekulli dhe duhen hapur me kujdes. Më pas burri e zhvendos fokusin tek disa nga shkaqet me të cilat merret nga profilet e tij sociale. Materniteti në radhë të parë. Do të bëheni nënë dhe do të jeni i njëjti person me të njëjtat dyshime dhe pasiguri si gjithmonë. Të jesh prind do të jetë puna më e lodhshme nga të gjitha edhe sepse të vetmit njerëz që do të mund të japin gjykimin përfundimtar për punën tënde do të jenë fëmijët tuaj.

“Ne femrat jemi mësuar të bëhemi të vegjël përballë meshkujve të pasigurt”.

Pason një goditje me thikë në debatin burrë-grua. “Shpesh do të ndiheni në faj. Thuajse do të ndiheni gabim nëse keni ëndrra të tjera përveç familjes. Shoqëria jonë na ka mësuar se kur bëhesh nënë ke një identitet të ri të krijuar dhe identifikuar tashmë. Ju jeni thjesht një nënë. Sa herë shoqëria i bën gratë të ndihen fajtore sepse qëndrojnë larg fëmijëve të tyre gjatë punës? Gjithmonë. 

Sa herë rezervohet i njëjti trajtim për meshkujt? Kurrë.

Përsëri, këshilla për të festuar sukseset, “të mëdhatë, por edhe ato të voglat, që askush nuk i sheh dhe që do t’ju bëjnë krenarë për veten tuaj”. Dhe duke folur për sukseset, kulmi arrin: «Kurrë mos e nënçmo veten para askujt. Ne femrat jemi mësuar ta bëjmë veten të vogël përballë meshkujve të pasigurt. Dhe dikush që madje pranoi se ndonje mori meritat për shpikjen e tij, ju thotë dhe le të jetë ky tregimi për vite më parë, për të kuptuar se sa e gabuar ishte e gjithë kjo gjë.”

Më në fund, një paralajmërim: “Si grua do të përballesh me shumë beteja. Nga detyrimi për të punuar dy herë më shumë se një burrë për t’u marrë seriozisht deri në pamundësitë për të jetuar lirisht në trupin tuaj, sepse nëse e fsheh qe je murgeshë, nëse e tregon se je prostitutë. 

Çdo ditë do të lexoni qindra mesazhe dhe komente që do t’ju kujtojnë këtë seksizëm të normalizuar. Ju i sfidoni ata dhe kurrë nuk keni frikë nga pasojat e të qenit ajo që jeni. Të jesh grua nuk është kufizim. Tregojuni miqve tuaj. Bërtitini kujtdo, për jetën, dhe luftoni së bashku, çdo ditë, për të ndryshuar gjërat. 

Po mundohem ta bëj tani.”

Duke e dëgjuar me vemendje të posacme dhe shumë e prekur monologun e modeles italiane Kiarës më del nga shpirti lutja ime: 

Edhe ju gra, vajza dhe nëna shqiptare që dhunoheni nga burrat veproni tani, veproni pa nguruar, është trupi juaj, është jeta juaj!

7 Janar, 2023

Staten Island, New York

POEZI NGA ARJANA FETAHU GABA

by

KUR NJË POPULL FILLON NJEH VETEN

Ka filluar deti të zjejë nën shtrat,

Buka merret nëpër këmbë,

N’stomak të popullit po rrjedh gjak,

Si një kafkë pa dhëmbë.

Në netët që fle I ngopuri,

I dëshpëruari qan me kujë,

Si devetë shkretëtirës,

Për pak ujë.

Afër ëndrrës ka dhe shpresën,

Përmes lakut që ngushtohet,

Mal të fort e ka qëndesën,

Kështu s’jetohet.

Nuk e qetëson shtratin deti,

Po s’ndali furtuna,

Nuk shkon gjumi as tek “mbreti”

Po s’mbaroi dhuna.

Kur një popull fillon njeh veten,

E njeh mirë kë ka në krye,

Mbi gërmadhat e një dalldisje,

Shkallmon fatin, mpleksur nyje.

Arjana Fetahu Gaba

New Jersey, USA 2022

A MBAHEN UJQËRIT NË VATHË ?!

A mbahen uqërit në vathe?

Në tokë janë, kanë lëshuar brirë,

Ti s’mundesh ti fshihesh kafshimit,

I kemi pranë vetes të lirë.

I gjen në sallone mondane,

Në karriket ku I ulëm vete ne,

Der ne grykë kollarisur,

Të gjithë pa fe e pa fre.

I gjen nëpër televizione,

Në tempujt ku mbajnë ligjërime,

S’kanë dhimbje për ty as për mua,

Në sy të lajnë me mashtrime.

Një ditë s’do të gjejmë derman,

Ata shtohen sikur grami në tokë,

E flliqur qënka kjo farë,

Çoroditur, mjeruar kjo botë.

Këta uqër me forma njeriu,

Nuk ngopen dhe kanë veç uri,

Një ditë do t’kenë nga shtatë koka,

Po s’u zgjuam unë edhe ti.

Arjana Fetahu Gaba,

New Jersey, August 2022

DO TË VIJË DITA ÇAMËRI

Tokë,

Kam mall,

Vuaj s’të kam parë,

Veç kujtoj vitet që,shkuan,

Plumbat, thikat,vdekje,zjarr.

Karvanë, karvenë njerëzit,

Hypur nëpër mushka gra e femijë,

Dhunim, përbuzje, ulërimë,

Të shpërngulur të lënë jetim.

Rruge e gjatë,

Erë kufoma njerzish, kafshësh,

Vendlindja ime lënë mes zjarrit,

Gjak fëmijësh të sapo parë me synë e diellit,

Eshtrat e tyre të njoma kthyer në shkrumb.

Toka më thërret,,

Gjaku I atyre që rrodhi si det,

Trupat e pa varrosur,

E të tretur vetë.

Më thërasin,

Më thërret Çamëria,

Eja!.

Po ku?, lyps në tokën time,

Ku shkel sërisht këpucë e huaj?!

Ç’te bëj oj nëna ime,

Si te vij, më thuaj.

Na ndoqën, na vranë,

Vranë pleq e burra,

Gratë, femijët lanë vdekur kufirit,

Dhe gjumshti I nxehtë, kullonte gjirit.

Ai qumësht që kulloi,

E piu toka që lamë,

E pinë të vdekurit për ty Çamëri,

Që u dogjën të etur për liri.

Si të vij më thuaj?!

Djemtë, burrat mallkojnë vitin 13,

Që i ndau, i vuri kufij tokës mëmë,

Siç ndahet një trup në pjesë.

Oh moj Çamëri,

Më shumë se Shqiptarë,

Bijtë e tu,

E kur kujtojnë prindërit tanë,

Këtë torturë, këtë tragjedi,

Vajtojnë si atëher,

Qajnë si fëmijë.

Çamëri,

Do të vijë dita,

Kur të më kesh pranë,

Do të vijë ajo dita e bardhë,

Ku të përulem duke qarë.

Më prit siç të kam pritur,

Tani, me shpresën e zjarrtë,

Se po vjen ai çast i lutur,

Që të dy të jemi bashkë.

Gjaku i zemrës time,

Vlagën tënde do të marrë,

Dhe si lisi do të rritem,

Dhe thellë, thellë rrënjët e mia,

Do të futen në shkëmbinjë e baltë,

Që mos t’i shkul dot stuhija!.

Arjana Fetahu Gaba,

Fier 06/23/1993

JAM ZONJE E TOKAVE TE MIJA

Kur kalova mbi tokën time të vjedhur tinzërisht,

Në trup, se di nga me erdhi një e nxehtë,

Ullinjtë gjelbëronin dëshpëruar e qanin,

Një këngë vaji, sajdisur me dert.

Në varrin e gjyshit, që mezi munda ta gjeja,

Një gjysëm guri I trishtë nën ulli,

Sikur të ngrihej të shihte gjithçka shkretuar,

Mesiguri ai do te vdiste, përsëri.

Dhe unë që jam këtu, erdha pa ftuar,

Në tokat që gjyshërit lanë me gjak,

Në trarët e djegur si në një legjendë është dëshira,

E një populli, që kurrë s’mori dot hak.

Mes gjurmëve që me kot mundohen ti fshehin,

Një ëndërr çdo ditë lind dhe një shpresë,

Në lutjet e shpirtrve të gjellë e të vdekur,

Asgjë kaq lehtë s’mund të vdesë.

Erdha të të shoh Çamëria ime,

Tumankuqja unë nga Shqipëria,

Unë s’jam e vetme, por jam aq shumë,

Jam zonjë e tokave të mija.

MIRËMBETÇ MIK

Sot dhe kafeja s’po më pëlqen,

E djegur pak dhe ashpër bluar,

As qielli sot për mua s’vlen,

Retë çmëndurisht në gri trazuar.

Shiu sikur ka bërë be,

Të na mbyt s’ka mëshirë,

Jam këputur jam bërë vrer,

Më ka humbur ç’do dëshirë.

As gazeta s’më lexohet,

Ca të vrarë, ca të kapur,

Lexoj ca pleq mbetën jetim,

Derën rrugës kanë të hapur.

Në djall vafshin lajmet e rreme,

S’më duron dot kjo zemër sot,

Në djall vaftë shiu me gjithë re,

Kamarier më sill një gotë.

Një gotë nga shishja ku mban fshehur,

Ta djeg të shuaj këtë gurmaz,

Jam burrë e s’më kanë hije lotët,

Në shpirt kam veç një maraz.

Gremisur qoftë karrigija bosh,

Pa ty hataja më zu o mik,

Me çan gjoksin tej përtej,

Ikja jote sikur një thikë.

Për ty, me fund e kthej gjithë shishen,

Por mik I dashur, kjo s’mjafton,

Sa herë mallkoj ndarjet dhe ikjet,

Aq herë kjo zemër e pëson.

Mirëmbetç vëlla në tokë të huaj,

Sa herë të vish unë këtu jam,

Tek kjo karrige të pres lotuar,

Si një murg që s’gjen derman.

TË LAMË ATDHE I DASHUR

Ne ikëm si korbat I dashur Atdhe,

E ndiem veten plaçkitur,

Me leshra të gjata dhe barkut “korse”,

Dhe kishim një gojë t’babëzitur.

U zvarritëm në ujrat që na ishin ndaluar,

Fluturuam qiejve të botës pa fre,

Ne s’kishim atëherë as kokë e as duar,

E s’dinim të ngrinim “koshere” të re.

Të prishëm, të dogjëm deri sa mundëm,

Çelikun ta shitëm për skrap,

Trenat I thyem se “janë të Enverit”,

Pa ditur që duheshin prap.

Braktisëm fshatra i lamë pa shpirt,

Sikur ujqërit në mal çajnë kopetë,

I lamë dhe qytetet se s’patën më dritë,

Na trëmbën “rrufetë”.

Si ciganë të lamë Atdhe, e shkuam,

Dikur me trasta e thase përmbi shpinë,

Sot trurin tënd botës ja shtuam,

Po humbim rininë.

Na fal për mëkatet që bëjmë ndaj teje,

Në emrin tënd Atdhe I dashur,

Nuk di a na ka mbetur fare pak shpirt,

Të jemi kaq cipëplasur?!

VACE ZELA ( 7 prill 1939 – 6 SHKURT 2014)

by

Saimir Z. Kadiu/

9 vjet me pare u shua ne Bazel te Zvicres madheshtia e interpretimit te kenges shqiptare…

Celia Cruz eshte mbreteresha e muzikes salsa… dhe me madhja e Botes Latine …

Umm Kulthum kulmi i interpretimit te kenges ne boten arabe…

Claudia Shulzhenko dhe Isabella Yurieva majat me te larta ne kengen ruse…

Edith Piaff me e famshmja e interpretimit ne kengen franceze…

Marinela apo Maria Faranduri talentet me te medha ne muziken greke

Mina ende pa rivale ne muziken italiane ashtu si dhe Amália Rodrigues dhe Cesária Évora ne muziken portugeze….

Pa dyshim ne keto nivele eshte edhe Vacja jone e madhe dhe e paharruar…