Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kosovë -“Martesa”, film i Blerta Zeqirit përzgjedhet në Karlovy Vary

by

-Projekti i filmit të metrazhit të gjatë “Martesa” ka hyrë në mesin e filmave që janë pjesë e seksionit të sivjetmë “Works in Progress” (filmat në përfundim e sipër) në Karlovy Vary, duke konkurruar kështu për 100.000 euro fonde shtesë për finalizimin e filmit/

PRISHTINË, 22 Qershor 2016-Gazeta DIELLI/ Filmi “Martesa”, që flet për një trekëndësh dashurie pranë dhe gjatë një martese, është pranuar në seksionin e filmave në fazën përfundimtare (Works in Progress) të festivalit të njohur ndërkombëtar të filmit në Karlovy Vary të Çekisë. Nga 53 projekte sa kanë konkurruar për këtë seksion, filmi i parë i gjatë i Blerta Zeqirit, me aktorë kryesorë Alban Ukajn, Adriana Matoshin dhe Genc Salihun, ka hyrë në mesin e 9 projekteve ndërkombëtare që garojnë për çmimin e parë prej 100.000 euro ndihmë në finalizimin e filmit.

“Jemi shumë të lumtur që juria përzgjedhëse, pasi që e ka parë një pjesë të montuar të filmit, na ka përzgjedhur të jemi pjesë e këtyre 9 projekteve. Me këtë na jepet mundësia të vazhdojmë konkurrimin për çmimin kryesor, i cili do të na ndihmonte pa masë që në produktin final zëri dhe pamja e filmit të jenë të një cilësie sa më të lartë,” thotë Keka Kreshnik Berisha, producent dhe bashkëskenarist i filmit dhe shton: “Në fillim të korrikut do të udhëtojmë në Çeki për ta bërë një prezentim të shkurtër me sekuenca të zgjedhura të filmit tonë para publikut dhe jurisë profesioniste që do të vendos për ndihmën financiare.”Derisa regjisorja Zeqiri beson që “gara do të jetë tejet e vështirë, pasi që në mesin e garuesve në këtë seksion ka regjisorë të jashtëzakonshëm të filmit të pavarur, që kanë fituar shumë shpërblime në festivalet më të mëdha ndërkombëtare me filmat e tyre të mëparshëm të gjatë. Për këtë arsye duhet të jemi tejet mirë të përgatitur për prezentimin.”

Projekti i metrazhit të gjatë ‘Martesa’ është produksion i ‘Beze’  me producent Keka Kreshnik Berisha dhe ‘Bunker Film+’ me bashkëproducent Eno Milkani dhe është i mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës dhe nga Qendra Kombëtare Kinematografike e Shqipërisë.Përveç këtij projekti, në Karlovy Vary do të jepet premiera ndërkombëtare e filmit ‘Home Sweet Home’ me skenar nga Zymber Kelmendi dhe regji nga Faton Bajraktari./b.j/

Kosovë-Filmi “Home”, shfaqet premierë

by

-Dita Botërore e Refugjatëve shënohet  në Prishtinë si në Londër, me premierën e filmit “Home”. Filmi do të jetë edhe pjesë DokuFest-it të sivjetëm, i cili do të mbahet nga 5 deri13 gusht në Prizren/

-Filmi “Home” është realizuar me mbështetjen financiare të Ekipit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë, Fondacionit për Shoqëri të Hapur Londër dhe USAID-it, duke përfshirë edhe Ministrinë e Punëve të Jashtme të Kosovës dhe Komunën e Prishtinës/

 Nga Behlul Jashari/ PRISHTINË, 20 Qershor 2016/ Në Prishtinë, në organizim të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër – DokuFest të Prizrenit dhe ekipit të Kombeve të Bashkuara  në Kosovë (UNKT), Dita Botërore e Refugjatëve, 20 Qershori, u shënua me premierën e filmit “Home”, në të njëjtën ditë me premierën në Londër.Vitin e kaluar DokuFest-i ia ka kushtuar një edicion të veçantë të festivalit temës së migracionit.

Ishte kjo kohë kur Daniel Mulloy, një partner i respektuar i Festivalit DokuFest, u frymëzua për të filmuar “Home”, film i cili për qëllim primar ka inkurajimin e një perspektive të re për krizen e refugjatëve.

“Unë besoj se flas për të gjithë ne kur them se iu bashkuam këtij projekti për shkak të ndjenjës empatike për gjendjen e refugjatëve në mbarë botën. Ne vetëm mund të shpresojmë se ‘Home’ do të frymëzojë një dhembshuri të ngjashme në audiencat në mbarë botën”, u shpreh një nga producentët kryesorë në realizimin e filmit, Shpat Deda.

Filmi përshkruan historinë e një familje të rëndomtë britanike, e cila duke u përballar me rreziqet që lidhen me humbjen e sigurisë lufton për shpresë dhe sigurimin e një jete më të mirë për të dhe femijët e tyre.

Drejtori ekzekutiv i DokuFest, Eroll Bilibani, tha se, “derisa ne kemi qenë duke punuar në video promovuese për edicionin e fundit të festivalit me Daniel, kriza më e madhe e refugjatëve në historinë moderne ishte duke u zhvilluar në kufijtë e Evropës”.

“Izolimi i Kosovës, kriza e refugjatëve dhe përballja e Danielit me refugjatët në kalimet kufitare frymëzuan atë për të treguar një histori paralele: të një çifti që jeton në siguri dhe që i marrin fëmijët e tyre dhe shkojnë në një zonë lufte”, vijoi ai.

“Ne jemi krenarë të jemi pjesë e fushatës Me Refugjatët për Ditën Botërore të Refugjatëve të vitit 2016”, tha Bilibani, në kinemanë ABC në Prishtinë, ku u shfaq filmi.

Në njoftimin e dërguar theksohet se, premiera paralele e filmit “Home” në Londër, po ashtu, është pritur mirë nga publiku i atjeshëm.

Filmi “Home” është realizuar me mbështetjen financiare të Ekipit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë, Fondacionit për Shoqëri të Hapur Londër dhe USAID-it, duke përfshirë edhe Ministrinë e Punëve të Jashtme të Kosovës dhe Komunën e Prishtinës.

 Film i shkurtër “Home”, me Jack O’Connell dhe Holliday Grainger në rolet kryesore, në regji dhe skenar nga regjisori fitues i Çmimit BAFTA, Daniel Mulloy, me produksion të DokuFest (Kosovë), Black Sheep Studios dhe Somesuch (Angli),  do të jetë pjesë e programit të sivjetëm të DokuFest-it, i cili do të mbahet nga 5 deri 13 gusht, në Prizren.

Në 3 mars nga organizatorët në Prizren njoftohej zyrtarisht se, kanë mbërritur mbi 4500 aplikime për DokuFest 2016, edicionin e 15-të të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër.

DokuFest e nisi udhën e tij në vitin 2002, me shfaqjen e një numri të madh filmash dhe me pjesëmarrjen e një publiku të gjerë, artistësh nga rajoni dhe bota, duke e shndërruar qytetin historik të Prizrenit, më të madhin jugor të Kosovës pranë kufirit me Shqipërinë, edhe në një kryeqytet filmi çdo verë.

Panairi i librit në Prishtinë, 40 mijë vizitorë

by

Foto Gazeta DIELLI – Behlul Jashari: Panairi i Librit 2016 në Prishtinë/

-Mbi 100 botues nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia dhe diaspora shqiptare morën pjesë në panair me afër 1.500 tituj të rinj  e rreth 4.500 të tjerë, të viteve të fundit/

PRISHTINË, 13 Qershor 2016-B.Jashari/ Rreth 40 mijë vizitorë, mes të cilëve edhe personalitete të shquara nga jeta letrare, akademike e politike, kishte  Panairi i Librit, edicioni i 18-të, në Pallatin e Rinisë në Prishtinë, që ishte i hapur gjatë javës së kaluar, vlerëson organizatori – Shoqata e Botuesve të Kosovës.

Mbi 100 botues nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia dhe diaspora shqiptare morën pjesë në panair me afër 1.500 tituj të rinj  e rreth 4.500 të tjerë, të viteve të fundit.

Panairi që e bëri Prishtinën edhe kryeqytet libri është hapur në 7 qershor me një ceremoni solemne, ku morën pjesë dhe përshëndetën edhe kryeministri i Kosovs, Isa Mustafa dhe zëvendësministri i Kulturës i Shqipërisë, Zef Çuni.

“Panairi tashmë tradicional i Prishtinës është shndërruar në ngjarje shumë të rëndësishme për Kosovën dhe për kulturën shqiptare”, është shprehur Mustafa, duke shtuar se, libri është udhërrëfyes i së ardhmes së Kosovës.

“Ky panair afron botën shqiptare nëpërmjet bashkimit të shkrimtarëve, autorëve, nëpërmjet promovimit, takimeve me libra të rinj dhe me librat e traditës”, ka theksuar ai.

Zëvendësministri shqiptar i Kulturës, Çuni, ka thënë se Panairi i librit është festë mbarëkombëtare.

“ Jo vetëm për sa i përket dialogut ndërkulturor që ne shqiptarët kemi nevojë të njohim mirë njëri-tjetrin, por në të njëjtën kohë kemi nevojë të njohim edhe kulturën, edhe librin e huaj nëpër botë, edhe librin evropian, sepse është Evropa ajo që ne aspirojmë t’i bashkohemi”, është shprehur ai.

Në Panair, të vlerësuar edhe festë e librit dhe shenjë e identitetit, është tradicionale edhe shënimi i përvjetorëve të personaliteteve të mëdha letrare shqiptare e botërore. Tradita, këtë vit, vazhdoi me 450 vjetorin e lindjes së Pjetër Budit, 400 vjetorin e vdekjes së William Shakespeare, 400 vjetorin e vdekjes së Miguel Cervantesit, 150 vjetorin e lindjes së Ndre Mjedës, 150 vjetorin e lindjes së Andon Zako Çajupit, 100 vjetorin e lindjes së Mbretëreshës Geraldinë, 100 vjetorin e lindjes së Jusuf Vrionit, 100 vjetorin e lindjes së Esad Mekulit. Aktivitete i dedikohen edhe  90 vjetorit të lindjes së Kasëm Trebeshinës, 80 vjetorit të lindjes së Ismail Kadaresë, 80 vjetorit të lindjes së Rexhep Qosjes dhe 80-vjetorit të lindjes së Adem Demaçit.

Para 17 vitesh, menjëherë pas luftës në Kosovë në vitin 1999, nga 17-22 nëntor, është organizuar panairi i parë i librit në Prishtinë, i cili ishte ndër aktivitetet e para kulturore në liri bashkë me një koncert të mbajtur në qytetin e Prizrenit të artistëve nga Kosova e Shqipëria.

 

Kosovë-Çmime për fushën e muzikës, zhvillohet ceremonia solemne

by

 -Në një ceremoni të organizuar në ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, ku ishin ministri Kujtim Shala, juria dhe laureatët u dhanë çmimet vjetore në fushën e muzikës/

-Çmimet nga fusha e kinematografisë do të ndahen në një ceremoni tjetër të veçantë në 10 qershor/

 Nga Behlul Jashari/ PRISHTINË, 8 Qershor 2016/ Në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit të Kosovës, në kabinetin e ministrit Kujtim Shala, sot u zhvillua ceremonia solemne për ndarjen e çmimeve laureatëve në fushën e muzikës. “Këto çmime janë një nxitje për zhvillimin e mëtutjeshëm të jetës artistike e muzikore në vend”, u shpreh ministri Shala.Çmimet në këtë fushë ndahen në bazë të Rregullores së Ministrisë për dhënien e Çmimit Kombëtar për Veprimtari Jetësore “Niketë Dardani” dhe çmimeve për vepra muzikore dhe kanë vlera financiare.Në bazë të vlerësimit të jurisë profesionale në përbërje të akademik Zeqirja Ballata, kryetar i jurisë, Valton Beqiri, kompozitor dhe Baki Jashari, kompozitor e dirigjent, profesoreshat e muzikës Sevime Gjinali dhe Seniha Spahiu, janë laureate të Çmimit Kombëtar për Veprimtari Jetësore “Niketë Dardani” për vitin 2015.

Vlera financiare e këtij çmimi është 5 mijë euro, ndërsa sivjet, me vendim të jurisë, çmimi është ndarë për dy laureate, që kanë marrë nga  2, 500 euro. “Çmimet Vjetore për kategorinë e veprave stilistike dhe duo” iu dha kompozitores  Dafina Zeqiri- Nushi për veprën “Fantazia e Fuga”.

Vlera e këtij çmimi është 1, 000 mijë euro.

“Çmimi vjetor për kategorinë e  veprave kamertale”  i dha kompozitorit Mendi Mengjiqi për veprën“Suitë shqiptare”.

Vlera e këtij çmimi është 3, 000 mijë euro.

 “Çmimi vjetor për kategorinë e veprave orkestrale-simfonike dhe koncertale iu dha kompozitorit Kreshnik Aliçkaj për veprën “Koncert për violinë e piano e orkestër”.

Vlera e këtij çmimi është 4, 000 mijë euro.

“Çmimi  vjetor për kategorinë e veprave vokalo-instrumentale” iu dha kompozitorit Drinor Zymberi i për veprën “Cantata Metamorphosis”.

Vlera e këtij çmimi është 5, 000 mijë euro.

Vlerësimet në emër të jurisë i lexoi akademiku Zeqirja Ballata. 

Ndërsa, çmimet nga fusha e kinematografisë do të ndahen në një ceremoni tjetër të veçantë në 10 qershor. Çmimi për Vepër Jetësore në fushën e kinematografisë “Bekim Fehmiu” i ndahet aktorit Bislim Muçaj.  Ndërsa, çmimi vjetor për kinematografi produktorit (producentit) të filmit “Shok”, Eshref Durmishit.

Juria profesionale që ka vlerësuar çmimet për kinematografi ishte në këtë përbërje: Xhevat Qorraj, aktor, Isa Qosja, regjisor, Menduh Nushi, kameraman, Igballe Qena, aktore dhe Jahi Jahiu, dramaturg.

Salih Uglla, lahutari legjendar i Peshterit

by

Nga Ismet Azizi/

Eposi shqiptar i kreshnikeve, siç del edhe nga kuptimi që ka marre fjala kreshnik , është një epos heroik. Fryma heroike e përshkon atë fund e krye ; me brumë heroik është ngjizur çdo strukturë e mikrostrukturë e tij.  Veçse këtu heroizmi nuk del si diçka e jashtme, si vetëmburrjes a si mjet për të tërhequr simpatinë e dikujt. Ai është krejt spontan, genuin, i brendshëm, buron nga domosdoshmëria e rezistencës dhe e përballimit të rreziqeve e të vështirësive. Eposi e paraqet heroizmin si mënyre mendimi, sjelljeje a veprimi, që ve në qendër të sistemit të të gjithë vlerave trimërinë, vetëmohimin, që i quan ato atribute të pandara te një mjedisi shoqëror të përcaktuar etnikisht, të një mënyre të veçante organizimi shoqëror. Ai e trajton heroizmin si një tradite të lashte, si një kult të vërtete, si një model etnokulturë të kristalizuar, madje të sakralizuar, gjatë shekujve.

Peshteri prej kohësh ka qenë çerdhe dhe thesar i lahutarëve. Deri në fund të shekullit të XVII ky rajon është karakterizuar me homogjenitet etnik, të cilin më vonë do të ndërpresin vendosjet gjithnjë e më të shpeshta, trazirat dhe migrimit masive. Migrimet janë intensifikuar veçanërisht pas formimit të Sanxhakut të Pazarit të Ri (1877), gjegjësisht pas shkëputjes së tij nga Vilajeti i Bosnjës dhe bashkimit me Kosovën. Kështu, rezulton në Peshter përzierja e kulturës lokale dhe shpirtërore me atë të të ardhurve nga Hercegovina, bregdeti malazez dhe nga muhaxherët tjerë boshnjak që arritën nga vendet e okupuara nga Serbia në vitin 1878.

Kjo lëvizje e popullsisë ka shënuar ndikim të madh në fushën e kulturës gojore epike që gradualisht depërtoi në shtëpitë e popullsisë lokale shqiptaro-myslimane. Prandaj është i justifikueshëm vlerësimi i Husein Bashiqit: “Nuk ka pothuajse trevë në vendin tonë në të cilin në një hapësirë kaq të vogël të ketë ndodhur depërtim më intensiv i shprehjes shpirtërore të shumë popujve ” (boshnjakëve, malazezëve, serbëve dhe shqiptarëve).

Alija Xhogoviq shkruan “Në Peshter, të gjithë banorët i punojnë me mjeshtri dhe dashuri lahutat me të cilat ekzekutojnë shkëlqyeshëm këngët e “reja dhe të vjetra”. Në kontekst të këtij referimi potencoj se në shkurt të viti 2005 në Velepole të Tutinit kam prezantuar në një këndim epik boshnjak, në një shfaqje lokale në të cilën, me programin e tyre morën pjesë lahutarët popullor dhe këngëtarët e këngëve heroike, duke ekzekutuar me kavall dhe duke kënduar këngë “Dy nga dy”, edhe at vetëm meshkujt- sipas melosit të vjetër peshteras ( shqiptar v I. A).[1]

Në fshatra, posaçërisht në dimër, janë organizuar ndeja. Njerëzit janë tubuar nëpër oda në shtëpi të familjeve imune ku vinin lahutarët dhe ku këndohej edhe deri në mëngjes. Më së shumti janë tubuar në fshatrat Shipovicë, Godijevë (në shtëpitë e Sijariqëve), në Koritë (në shtëpitë e Mekiqëve, Mehajve dhe Alihoxhajve), në Cërhal, Dashqarijekë, Vrbicë, në disa fshatra të Rozhajës, Tutinit dhe Senicës.

Bazë e tematikës epike e këtyre këngëve kanë qenë këngët për luftërat e këngëtarëve të Plavës e Gucisë për ruajtjen e integritetit gjeografik dhe kulturor, lirinë dhe të drejtat për pavarësi. Pra, në mesin e dytë të shek. XIX dhe gjatë shek. XX, posaçërisht në lidhje me ngjarjet nga viti 1912 dhe deri në Luftën e Parë dhe të Dytë Botërore.

“Oj qikë me fistan të bardhë!
Inshaallah peshterasit vijnë me të marrë”!

Peshterasit në shaka por shpesh edhe me përbuzje, për disa lahutarë të cilët kanë qenë në gjendje jo të lakmueshme ekonomike, kanë përdorë një thënie të njohur: „Takum pasha, hall magjupi“ (I veshur si Pashë, ndërsa gjendja ekonomike e familjes shumë e keqe).

Salih Uglla (Ugljanin) (1849-1945) ose „Salih Peshteri“ është nga fshati Ugëll (Ugao) të Peshterit. Siç është deklaruar vëllazëria e tij, ai është me prejardhje nga fisi Kelmend i besimit katolik. Nga ana e nënës ai rrjedhë nga Gucia. Me lahutë dhe këndim ka filluar të merret nga mosha 15 vjeçare kurse mësimet i ka nxënë nga Husë Qorri Husoviq nga Kollashini, nga peshterasi Hamzë Alibasha nga Suhodoli dhe nga Huzeir Baliq – Huzbalia nga Dobri Dubi, gjithashtu lahutar i këngëve kreshnike.

Uglla ka filluar herët të merret me shitblerjen e kafshëve në Selanik dhe Shkodër. Në bazë të incizimeve të Milman Parry (The Milman Parry Collectionof Oral Literature), mësojmë se rreth vitit 1908 ka shkuar të jetoj në Pazarin e Ri. Aty u bë pronar i një Hani dhe e mbajti në posedim deri në fillim të Luftërave Ballkanike 1912/13. Sipas Prof. Dr Zymer Neziri Uglla ka qenë edhe pjesëmarrës në luftën për mbrojtjen e Plavës dhe Gucisë.

Në fshatin Uglla sipas tij kanë qenë 70 shtëpi të fiseve ilire katolike-myslimane (Uglla, Hukiq, Bibiq, Martinoviq, Zahiroviq, Zukoviq, Plakiq, Kurbasheviq, Arslanoviq, Seferoviq etj.). Me lahutë ka kënduar Ramë Zuka (Ramo Zukov) i cili është mësuar gjatë qëndrimit të gjatë në Bosnjë. Vlerësimet e disa hulumtuesve, kanë qenë krejtësisht tendencioze dhe jo të sakta që kishin për qëllim ta klasifikonin Ugllën si lahutar të nivelit mesatar (M. Murko, Albert B. Lord, Gesemann, A. Schmauss dhe Rajko Medenica). Këtë e vërteton edhe prof. Zymer Neziri, i cili thotë: “Salih Uglla nuk qëndron nën hijen e Megjedoviqit, është shumë i madh, madhështor, këtë e kanë bërë shkencëtarët serb me qëllim të ngritjes së Avdo Mexhedoviqit, të cilin me çdo kusht janë munduar ta paraqesin si sllavo-boshnjak, me qëllim që të mohojnë eposin shqiptarë në Sanxhak”.

Prof. Neziri përshkruan edhe bisedën të cilën e ka zhvilluar Profesori nga Harvardi, me S. Ugllën, i cili dëshmon para tij përkatësinë e tij etnike shqiptare, duke ia përshkruar shkuarjen e tij të parë te familja e gruas së tij të dytë e cila nuk ishte shqiptare. Para këtij rrëfimi, i cili është i incizuar dhe ruhet në Harvard, profesori amerikan kupton se ka të bëjë me një popull i cili nuk është sllav, e që vetëm rastësia i ka bërë të ngjashëm dhe jetojnë së bashku në këto treva. Pas kësaj ngjarje profesori e porositë asistentin e tij që të vazhdojnë studimet për shqiptarët.

Salih Ugljanini tregon se shumë lahutar kanë ushtruar dhe kanë arritur të bëhen të mirë falë “shortimit” dhe duke dëgjuar të famshmin dhe të verbrin në njërin sy, Qorr Hysën nga Kollashini, i cili ishte mysafir i përhershëm në fshatrat e Peshterit. Në vitin 1953, prof. Beliq nga Beogradi ka bërë marrëveshje me Kembrixhin për botim të këngëve. Lordi, siç ka shkruar parathënien e librit , e ka dërguar dorëshkrimin në Beograd por Beliq ka hequr 10 rreshta, pjesën ku bëhet fjalë për lahutarët dygjuhësor- bingual.

 

[1] [1] Alija Xhogoviq,http://www.almanah.co.me/Ostale/PDF/casopis/Almanah%2031-32.pdf  faqe 132