The future of the Republic of Kosova must and can only be determined by the majority of its people

Agim Aliçkaj

The American elections this year began in the very cold weather of the state of Iowa. These elections are showing to be very difficult and strange, democratic but not quite normal. America is the land of wonders, where everything is possible. No one knows who will win this time. The Democratic Party, after President Biden withdrew from the race due to serious age problems, has nominated Vice President Kamala Harris as its candidate for President. She is a minority female, relatively unknown compared to Trump, and considered very liberal.

The candidate of the Republican party, former President Trump, almost 80 years old, convicted of 34 criminal offenses, is complicated and unpredictable. He refused to accept the lost 2020 election, which prompted his supporters to attack the Temple of democracy – Capitol Hill. The American democratic system prevailed.

There are several issues that influence the decision of American citizens on who they will vote for, such as the economic situation, immigration, reproductive rights, foreign relations, etc. But this time it seems that the voters will decide more against than for the candidate. Empty promises, lies and lack of courtesy are worrying. The division and hatred for political opponents has reached its peak.

Supporters of candidate Trump think that the policies of the Biden administration, especially out-of-control immigration, are destroying America. Those of Mrs. Harris considers Mr. Trump as mentally unstable and dangerous with dictatorial tendencies, who could destroy American democracy.

Vice President Harris’s strongest supporters are women, some minorities and Republicans unhappy with former President Trump’s behavior. Whereas, the greatest support for Trump comes from nationalists, extreme conservatives, isolationists and men, especially those of a younger age who believe that dictatorship offers strength and security.

Principled Republicans, former Vice President Mike Pence, Liz Cheney, Mitt Romney and hundreds of others are especially important. They are offended by former President Trump’s behavior, blame him for inciting the January 6 attack on Capitol Hill, and consider him a danger to their party and American democracy. They hope that Trump’s defeat will lead the Republican party to the path of the famous former president Ronald Reagan.

The American elections are of special importance for Kosova and the Albanian nation. America has helped the creation of the state of Kosova and is interested in protecting it as a historic humanitarian and strategic project. However, American support for Kosova may change in intensity and form, depending on world problems and the geopolitical interests of the current administration.

The administration of former President Donald Trump did nothing essential for Kosova, except for the recognition of independence from Israel for its own and Israel’s interests. The emissary Richard Grenell was completely corrupted by the Serbian fascist regime and tried together with the opposition to destroy Kosova’s democracy, to divide or bring Kosova under the control of Serbia through the Economic Normalization Agreement.

Neither the administration of President Biden had any success in resolving the conflict with Serbia. This comes as a surprise, because he is personally considered a great supporter of Kosova and a harsh critic of the Serbian genocide in Bosnia and Kosova.

The main mistake was because, occupied with major world problems, his administration left Kosova issue to European ruthlessness and injustice. The unilateral European policy of appeasing the Serbian aggressor and subjugating the victimized people of Kosova failed. The American policy also failed.

The question arises, which side should the Albanian-American community support and vote for?

The reality is that the Albanian-American community is divided on both sides. Action and cooperation with both major parties has been very successful for the last four decades. An example for this is the Albanian-American Civic League led by the legends of lobbying in Washington Joe DioGuardi and Shirley Cloyes DioGuardi.

This time, after a deep consideration and assessment of many facts, even Joe Dioguardi, who is a conservative Republican, came out in support of Mrs. Kamala Harris. Shirley and the majority of the AACL Board share the same position. We think Trump is unpredictable and has the potential to make drastic harmful decisions. With President Harris, the worst that can happen is that the status quo continues for a while longer.

We do not judge those compatriots and activists of our community, who for their own reasons support candidate Trump. However, we expect them to use their contacts with his headquarters to ensure support for the interests of Kosova and the Albanian nation, and not take photo-ops and tasks to put pressure on the government of Kosova.

And let’s not forget that the Serbian-American chauvinist community mostly supports Trump and has created a special relationship with the emissary Grenell who is fully at the service of Serbian interests.

It just became known that Vice President Harris addressed the Albanian-American community with a letter thanking them for their contribution and inviting them to participate in American democracy. This should make it easier for us to vote for her.

Regardless of who wins these elections, our work in Washington in the interest of Kosova and the national cause must continue. Exercising influence in any administration through the US Congress brings favorable results.

Kosova must ensure American support by strengthening democracy, the economy and the rule of law of the state, not by making concessions to the destructive Serbian and unjust European demands. The Serbian association without the recognition of independence from Serbia and the entry of Kosova into NATO means suicide.

The people of Kosova have in their hands that in the elections of February 9, the governing of the country to be trusted for another term to the trio of hope, ability and security, President Vjosa Osmani, PM Albin Kurti and Speaker Glauk Konjufca. They should be careful not to be divided in these decisive moments for Kosova. Kosova and the entire Albanian nation still needs them united.

Strong, uncorrupt and democratic leaders, supported by the majority of the people, are a guarantee for the state of Kosova.

The opposition is still totally confused, it is not clear to them that in order to win the elections they need to apologize for the mistakes of the past and become better than the position. Cursing, unnecessary criticism, slander and attitudes similar to those of the Belgrade fascists do not work. Albania’s PM Edi Rama is preoccupied with the rehabilitation of Serbia and corrupt actions in Albania.

The most important thing is that the existence of the Republic of Kosova cannot depend exclusively on anyone and on any American or European administration. The future of the Republic of Kosova must and can only be determined by the majority of its people, no one else.

Although not perfect, the US is still the strongest, most democratic and best country in the world. America is home to people of many backgrounds and ethnicities from all over the world. Kosova is the youngest country in the world, while the Albanian people are among the oldest and most peaceful in Europe.

Therefore, the American people and the Albanian people are protected by God himself.

Congratulations and good luck in the elections on November 5, our dear America!

Gëzim Puka – Gjovalin Çuni/

Qysh në hyrje të këtij shkrimi do të kërkohej mirëkuptimi juaj, për vetë natyrën e temës së përzgjedhur dhe bashkëkohësisë, që e ka vënë albanologjinë në mes sfidash të mëdha në këto kohë globalizmash, që paradoksalisht ngjajnë më kohët rilindjes së kombit tonë, kur ishte në përballje të vazhdueshme ardhmëria e gjuhës dhe kulturës sonë. Autorët e vjetër, rilindësit dhe vijuesit e rrugëtim të tyre, ndër të cilët spikat Gjergj Fishta, nuk mund të kuptohen pa rendjen drejt horizontit të idealit kombëtar i kuptuar, së pari, si një mision për një gjuhë dhe shkollë shqipe. “…En seh dasunit seh botesse saneh…”. Nga ana tjetër citojmë: “Nuk ka asnjë të kaluar, nga e cila duhet të përmallohemi, ka vetëm diçka të re dhe të përjetshme, e cila formohet nga elemente e përzgjedhur të së kaluarës..” është shprehje e Goethe-s, gjeniut gjerman, i vlerësuar nga Fishta, “për mendje fort të hollë e kthelltë – skjyrtuese, e me kulturë të haptë” .

Nëse e vërejmë me kujdes situatën, në pjesën më të madhe, shoqëria e sotme, së bashku me atë edhe shkencat filologjike kanë ngelur më tepër tek “përmallimi”. Edhe atëherë kur duam të përcaktojmë të renë dhe të zgjedhim elementet mbështetëse nga e kaluara, në shumicën e rasteve nuk gjejmë dakordësime, apo më keq, shpesh ka edhe manipulime. Kështu ndodh edhe me Fishtën, vijojmë të jemi të përmalluar dhe akoma nuk e kemi të përcaktuar “të renë e përjetshme”, që do të na shërbejë. Nisur nga ky këndvështrim, studimi i misionit të tij për shkollën shqipe, mendojmë se përbën së paku një ngjarje.

Historik i shkurtër i shkollave qytetëse parafishtjane

Roli i Fishtës, në arsimin shqip filloi më 1902, vit në të cilin “Fishta u emërua drejtor i shkollës françeskane”. Eshtë gabim nëse vlerësojmë që historia e edukimit françeskan fillon me Fishtën. Ai veproi mbi një terren arsimor të kultivuar në ambientin shkodran.

E vështirë të përcaktosh saktësisht kufirin kohor dhe vendin kur e ku u hap shkolla e parë në Shkodër. Duhet theksuar që në Shkodër si qendër vilajeti ekzistonin që nga shekulli XVII, një rrjet shkollash, kryesisht private, por edhe pranë institucioneve fetare. Hapja e këtyre shkollave, sado që mund të cilësoheshin fillestare, ndihmuan sadopak në zhvillimin kulturor, por edhe në nevojat praktike, sidomos të “shtresave të pasura të qytetit”që kërkonin edukimin e fëmijëve për t’ju përshtatur “zhvillimit të tregtisë dhe të komunikimit me botën”, thënë ndryshe, të dinin sadopak gjuhën amtare, gjuhë të huaja dhe veprime të thjeshta matematikore.

Historianët e arsimit theksojnë që shkollimi i fëmijëve myslimanë në nivele të ndryshme bëhej pranë xhamive të qytetit dhe të pazarit, “ku për shumë e shumë vjet kan mësue e i kan lanë naam vedit edhe kta msuesa, d.m.th. Daud Efendi Boriçi, Musa Efendi Boriçi, Jusuf Efendi Kraja, Mulla Medja”, ndërsa ai i katolikëve ishte bazuar kryesisht në shkollat private të administruara nga të huaj e shqiptarë, mësues dhe mësuese, që shpeshherë populli bazuar në cilësitë e karakterit i shoqëronte me nofka. Të tilla ishin: shkolla e Gegë Kodhelit i quajtur Bushiqi; Gaspër Benussit (italian); Jaku i Tushit të Mark Krajës apo Jak Specit; Gjon Shkrumit; Zef Kamsit; Shor Markja (shkurtim i titullit, “Signore” nga shkodranët) etj. Ndërsa për vajza që në vitin 1862 “…hapet një qendër mësimore shqipe (private) nga Kushe Mica e Terezina Bërdica, e më vonë shkolla e Tina Nikës”. Deri në vitin 1861 në Shkodër kishte 8 shkolla për djem dhe 4 për vajza.

Në analizën e Karl Gurakuqit në fletët e revistës “Dituria”, më 1929, këto shkolla bënin “.. nji shërbim të madh, pse, në mos paçin bâm tjetër gjâ, mjaft âsht që luftuen analfabetizmin tue mbajtë gjallë shkrimin dhe këndimin e gjuhës shqipe. Këtë gjâ na e provojnë pleqt dhe plakat, që dijnë të shkruejnë dhe të këndojnë gjuhën amtare”.

Viti 1861, i cilësuar si vit i themelimit të shkollës françeskane, përmendet nga shumë autorë, mes të cilëve edhe prof. Vehbi Bala, në monografinë e parë për At Gjergj Fishtën në periudhën komuniste.

Karl Gurakuqi më 1929, Kolec Çefa, më 2003, Prof. Njazi Kazazi më 2014, bashkohen në mendimin që fillimet e shkollës fretnore duhet t’i gjejmë gjatë viteve 1854-1855, kur Ipeshkvi i Shkodrës Ivan Topič, i ftonte françeskanët të zinin vend në Shkodër dhe “.. të mujshin me marrë përsipër edhe mësimin e kalamajve”.

Ekzistenca e kësaj shkolle evidentohet edhe në raportin me shpjegime që Konsullata Austriake e Shkodrës i dërgonte Ministrisë së Punëve të Jashtme, më 4 korrik 1863, mbi shkollën e re, që populli e quante, “Shkolla Fretnore”.

Në të vërtetë argumentet rreth hapjes së shkollës françeskane më 1861, të sjella nga Pal Duka-Gjini (Daniel Gjeçaj) dhe Njazi Kazazi, sqarojnë jo vetëm arsyen pse shumë autorë mbajnë për fillim të arsimit françeskan, vitin 1861, por edhe karakterin e kësaj shkolle. Krahas datës, një tjetër problem që ka ngjallë diskutime është edhe përcaktimi i saktë i emërtesës: “shkollë fetare”, “shkollë klerikale”, “shkollë popullore” apo “publike”, që shpesh përdoren edhe gabim. Shkollat fetare janë institucione të përgatitjes së kuadrit fetar, ndërsa “shkollat popullore” (publike) janë shkolla private jofetare, të cilat janë të administruara si në të kaluarën, ashtu dhe në të sotmen nga entet e ndryshme fetare.

Shkolla Fretnore, “.. e cila ma vonë do të bâhej shkolla “për antonomazi” shqiptare” u mbështet dhe u përkrah nga hierarkët kishtar të kohës, mes të cilëve edhe ipeshkvi françekan Pal Çiurçia dhe imzot Karl Poten (Arqipeshkëv i Shkodrës, më 1867).

Që nga viti 1857 Austro-Hungaria jepte një ndihmë të përvitshme prej 1200 fiorintash, që më 1867 arriti në 1560 të tilla.

“Kështu qëndrou puna deri në vjetin 1902, d.m.th. deri sa u êmnue si drejtuer i shkollës At Gjergj Fishta. Mbasi deri atëherë drejtorët e shkollës qén gjithmonë franciskanë të komit te huaj”.

Shkollat françeskane nën drejtimin e Fishtës

Fundi i shekullit XIX dhe fillimi i shekullit XX, shënojnë “shumimin” e fretërve shqiptarë në Provincë. Të përgatitur në shkollat më të mira të kohës, kryesisht në Bosnjë e në Austri, si dhe të kthyer në Atdhe, u pa e arsyeshme që shkolla t’u lihej atyre në drejtim “për me u bâ,- siç shtonte At D. Kurti,- voter kulturet për vendin tonë e pishtar të dashurisë për Atdhe”.

Detyrën e Drejtorit të shkollës Fishta do ta merret në dhjetor të vitit 1902, nga P. Justin Girardi, “ma i mbrami Drejtuer shkollet i huej, mbas 41 vjet, që ishte shkolla ..”

Vendosja e Fishtës në krye të Shkollës fretnore do të pritej me shumë entuziazëm nga françeskanët shqiptarë, të cilët nuk ngurruan ta cilësonin “një datë me rëndësi”. Duhet të pranohet se Fishta në fushën e arsimit ishte vijues i punës së fretërve të huaj.

Një element tjetër i rëndësishëm i së kaluarës, që vjen në ditët tona si kujtesë për zhvillimin e arsimit, është edhe publikimi i arritjeve, por edhe i prespektivave përmes botimeve të veçanta. Françekanët e huaj u larguan nga drejtimi i shkollës duke publikuar çdo gjë të arritur.

Mendimi pedagogjik i Fishtës, reformat e sjella nga ai në sistemin arsimor edhe pse të trajtura nga autorë të ndryshëm dhe në forma të ndryshme, si: kumtesa e referate, analiza të pjesshme apo monografi të plota, vijojnë të jenë të vlefshme, pasi siç shprehej studiuesi Aurel Plasari: “…Botimi (dhe ribotimi)“, i mendimit fishtjan bëhet sot kusht i domosdoshëm për rishtënien në dorë të vlerave të fshehura”.

Studiuesi Mark Vuji që ishte njohës i thellë i veprimtarisë së Fishtës në fushën e mendimit pedagogjik dhe të reformës arsimore, e periodizon veprimtarinë e tij në dy periudha.

E para “… fillon më 1902, kur emërohet drejtor i shkollave françeskane dhe shkon deri sa zgjidhet deputet në parlamentin e parë shqiptar. Gjatë kësaj kohe mbrojti gjuhën dhe shkollën shqipe[…] krijoi kompleksin e tij arsimor, që përfshinte filloren dhe kursin e ulët dhe të lartë të shkollës së mesme” .

E dyta në vlerësimin e autorit “…nis me fillimin e veprimtarisë si parlamentar dhe shkon deri në fund të jetës së tij duke përgatitë për këtë qëllim, në vitin 1921 një platforme të plotë, për të bërë reformën e parë arsimore”.

Bashkëkohësit e tij, por më vonë edhe studiues të ndryshëm ishin krenarë dhe vlerësonin veprimet e para të Fishtës, që sipas D. Kurtit (njohësit dhe shkruesit të historisë së Provincës Franceskane Shqiptare), “ … i dha Shkollës një drejtim të ri: Vuni porsi gjuhë mësimi nder të gjitha landët gjuhën shqype; shtini në veprim ndër të gjitha lëndët programin e Shkollave t’Austrisë, që ishte i plotë në çdo pikpamje e i provuem, e ia përshtati vendit dhe kohës, tue i dhanë nji shkas përparimit të nxansave e me plotësue trupin mësimuer me mësuesa t’aftë, ndër të cillët kjenë: Mati Logoreci, Gaspër Mikeli, Luigj Muzhani, Gaspër Beltoja, Ndoc Lezhja, Kolë Kodheli, Kolë Margjini, Luigj Kromiçi, Luigj Shala etj”.

Rruga nuk qe aspak e lehtë, ajo pati “ndeshtrashat” e saj, duke filluar që nga ndërthurja e gjeopolitikës së kohës, autoriteve shtetërore, por edhe të klerikëve dhe bashkëvëllezërve të tij, të cilët të formuar në shkollat austriake, përpiqeshin të kundërshtonin rrymën boshnjake të edukimit françeskan të përfaqësuar nga treshja Fishta – Gjeçovi – Bardhi.

I pari veprim “ të vuemit e gjuhës shqipe, si gjuhë mësimi”, ishte menduar me kohë nga Fishta, “..që më 1908, si mbështetje për punën në shkollë, botoi “Gjuha mësimit”, ku mbron idenë së në çdo vend të botës mësimi jepet në gjuhën amtare, sidomos në arsimin fillor e të mesëm . Po në këtë vit boton dhe “Nevoja e mësimit”:

Ne, po, n’daçim qi sod shqyptaria,

T’ marrë hovin ka ‘i drejtë qytetnimi,

Shkollat do t’ ndjekim, ku nepet mësimi”.

Vendosja e gjuhës shqipe në shkollë është shoqëruar me replika të ndryshme, sa i takon kohës dhe personave që punuan për këtë, kryesisht Fishta dhe Gjeçovi.

Në një artikull të botuar në vitin 1862 prej Gioachino Velletri ish-drejtor shkolle shkruhej: “ Në një vjetë të vetme kaq dobi kanë nxjerrë nxanësat prej shkollet, sa të gjithë janë çuditë”. Të gjitha këto (monologë, dialogë, vjersha) kjenë ba në gjuhën shqipe”[…]“Provimet kjenë ba publikisht mbi katekizëm, mbi gramatikë italishte, mbi mënyrë se si me i shkrue letrat e mbi matematikë. Sigurisht provimet mbi katekizëm, ishin shqyp, pse edhe tekstet ishin shqyp”

Edhe vetë Donat Kurti në citimet e mësipërme duke përcaktuar “…Budin, me Kuvendin e Arbnit, me Logorecin e me Babin, qi i kishin, si teksta mësimit”, por edhe të tjerë si Junku dhe Nikaj lë të kuptohet që shqipja ishte prezente në procesin mësimor para Fishtës. Në të njëjtën linjë qëndron edhe Justin Rrota, që pohonte: “…f.v. (fjala vjen- shën. ynë) disa landë si: besim i historinë shejte, historinë kishtare etj., që s’më kujtohet tashti, i bajshim gjithnji edhe në klasë ma të nalta të filloreve në gjuhën amtare”. Më tej i njëjti autor shton që më 1902“ ..nder shkolla françeskane ndërroi puna… A. Gjergj Fishta… ky vuni gjyhën shqype, dëboi italishten”

Vendosja vetëm e shqipes si gjuhë mësimi, dëbimi i italishtes nga shkolla, krahas thelbit patriotik ishin shprehje e italofobisë për të cilën Fishta akuzohej shpesh. Së bashku me dobësimin e ndikimit italian në shkolla, ky veprim u shoqërua edhe me humbjen e mësimit të kësaj gjuhe nga nxënësit, gjë që shkaktoi shumë trazime jo vetëm në ambientin politik të kohës, ku Fishta thuajse dilte haptazi kundër italianëve, por edhe në ambientin qytetar të Shkodrës.

Siç e cilëson D. Gjeçaj, ky veprim ishte “një barrë delikate ndër rrethana kritike e të vështira” Fishta, ndonëse tek “Anzat e Parnasit” apo në poezinë “Bujari”, stigmatizonte aristokratët katolikë dhe myslimanë që për shumë arsye pune dhe studimi përbuznin shqipen dhe donin zotërimin e italishten, frëngjishten apo turqishten, nuk mundi të ndalë rrjedhën e largimit nga shkolla të shumë të fëmijëve të familjeve qytetare.

“Pat asish, – shkruen D. Gjeçaj,- që mbas klasëve të para i tërhoqën fëmijët për t’i shkrue në shkolla të hueja”

Është një rrëfim që mbivlerëson rolin e Fishtës për fillesat e mësimit shqip në shkollë, nën drejtimin e poetit. Të bën përshtypje një citim i këtij autori i vënë në gojë të Fishtës për situatën e krijuar.

Ndër të tjera ai shkruan: “Atë Gjergji rrëfen më vonë për shkollën e çilun… Qe barometri i dashtunisë së Shqyptarëve për gjuhën e vet! Kjo e jona asht e vetmja e e para shkollë, ku shqypja mësohet dhe rrin, jo si fëmija gijetun, por si zojë shpijet. E këtu a e shef ? – na kanë mësy vetëm, e gadi vetëm, djelmtë e Gjeloshavet! Zotnitë e Shkodrës s’kanë të lodhët për gjuhën e vet: duenë gjuhët e hueja…”.

Me tepër modesti pyesim: A mos vallë Fishta, nëse do ishte gjallë në kohët e sotme, ku fëmijët e qytetarëve dhe të Gjeloshave i janë sulur skajeve të botës duke e boshatisur këtë vend, do të kishte të njëjtat mendime?!

Puna e bërë nga Fishta në administrimin dhe zhvillimin e shkollave françeskane mund të shërbejë edhe në ditët e sotme si model i zhvillimit të arsimit shqiptar, duke ju kundërvënë drejtimit me hamendje e pa plan.

Besnik idealit të tij, pa e tradhtuar “ ..as për një të rrahur të qerpikut Kombin e Popullin e vet”, Fishta diti të vendosë ura lidhëse edhe me pushtuesit që kohët i sollën në këto troje, të cilët e nderuan edhe me mirënjohje të ndryshme, ndërsa vetë shqiptarët për vite e vite të tëra e akuzonin “ për tradhti e bashkëpunim servil me të huejin”. Pjesë e rëndësishme e marrëdhënieve me ata ishin edhe problemet e arsimit.

Mbështetjen më të madhe e kërkoi tek Austro-Hungaria. Krahas përcaktimit të zhvillimit të mësimit bazuar në metodikën e didaktikën austriake, futjen e gjermanishtes si gjuhë të dytë në shkollat françeskane, Fishta i bënte kërkesa infrastrukturore Perandorisë Dualiste, mes të cilave materiale didaktike, sidomos ndihmë financiare për libra shkollorë.

Në letrën drejtuar konsullit Von Zambauer, të datës 22 dhjetor 1910, pasi ngre shqetësimin e mungesës së librave, kërkon “dy mjete”, shpërblimin përpjestimor për autorët e hartimit të librave në gjuhën shqipe dhe të përkthyesve nga gjuha gjermane, por dhe financimin e botimit të tyre.

Fishtës nuk i munguan asnjëherë mjetet financiare. Për t’i siguruar ata duhet të dish ku, dhe si të trokasësh, që dyert të të hapen. Mjaft rëndësi Fishta i kushtonte edhe publikimeve të karakterit pedagogjik në fletoret më në zë që kishte Shqipëria e atyre viteve, por edhe në fletore jashtë vendit.

Konsolidimi i shtetit shqiptar, pas viteve ’20 të shekullit të kaluar, shënon një etapë të re në tërë veprimtarinë arsimore të Fishtës. Shkollat françeskane njihen si pjesë e arsimit kombëtar. Ata ishin shkolla private që gëzonin mbështetjen e Qeverisë dhe si të tilla financoheshin nga buxheti i Ministrisë së Arsimit.

Në shtator të vitit 1921, Fishta së bashku me të tjerë franceskanë të mëdhenj, të vendosur kryesisht në Kuvendin e Troshanit, hapin “Gjimnazin Françeskan” që bazohej “..në programin e shkollave të mjesme klasike të shkollavet t’ Austrisë”, por në gjyhën shqipe .

Gjergj Fishta që drejtori i parë, “drejtor onorifik deri në vdekjen e tij më 30 dhjetor 1940” .

Përfundim

Duke bërë këtë vështrim diakronik për kontekstin dhe punën e këtij misionari të fjalës shqipe në shkollë, i cili krahas përzgjedhjes letrare dhe thurjes së bukur të saj në tekstin apo veprën e tij madhore, që na la trashëgim, ne s’bëjmë gjë tjetër, veçse rivlerësojmë përpjekjen e misionin e tij artistik, të cilin ai e përjetësoi në vargje. E kishin dëshmuar më herët rilindësit, që kombi ynë është së pari komb i gjuhës, e për më tepër i gjuhës së ruajtur në monumentet e këngëve folklorike.

Fishta shkruante:

“Kur në shkollë zbutun shqiptari

N’mni t’ket marrun ai gjakun dhe dhunën

E me dije të ketë kapun aj punën

Shqypnisë fati do t’i çilet taman”

Fati i Shqipërisë i është “çilë kaherë” dhe fatbardhësia do ta ndjekë nëse do të punojmë në të njëjtën gjatësi vale anekënd shqiptarisë, për ta ruajtur shkollën dhe shkollimin në çdo nivel, aq më tepër në atë universitar. Vetëm kështu nderohen përmendoret letrare të Gjergj Fishtës dhe shkrimtarëve të tjerë të shquar të këtij vendi.

BIBLIOGRAFI

BALA,Vehbi: Gjergj Fishta. Jeta dhe vepra, Shtëpia Botuese “Ombra GVG”, Tiranë, 1998, 165 f.

ÇEFA, Kolec: Luigj Gurakuqi. Në një optikë të re. Instituti i Historisë, Prishtinë, 2011, 191 f.

ÇEFA, Kolec: Nëpër gjurmë të Fishtës, Botime Françeskane, Shkodër, 2003, 152 f.

FISHTA, Gjergj: Estetikë dhe kritikë (Antologji e përgatitur nga Persida Asllani), Shtëpia Botuese “Hylli i Dritës dhe Shtëpia e librit”, Tiranë, 1999, 223 f.

GJEÇAJ, Daniel: Gjergj Fishta jeta dhe vepra, Botimet Françeskane, Shkodër, 2007, 330 f.

GURAKUQI, Karl: “Franciskanët në Shqipëri”, Revista “Dituria”, nr.3, 1928

HÖFLECHNER,Ë: Hyrje në studimin e historisë, Shtypshkronja “Shkodra”, Shkodër, 2000, 192 f.

HOXHA, Fiqiret: Vatër e dijes shkodrane (Shkolla “Ismail Qemali” 1913-2013), Shtëpia Botuese “Albas”, 2014, 688 f.

KAZAZI, Njazi: Zhvillimi i arsimit të mesëm në Shkodër ( nga fillimet e tij deri në vitet ’20 të shek. XX), Shkodër, 2014, 188 f. 15.

KURTI, Donat: Provinça Françeskane Shqiptare. Botime Françeskane, Bot.2-të, Shkodër, 2019, 320 f.

Meshari i Gjon Buzukut-botim kriktik punuar nga Eqrem Çabej, (pjesa e parë hyrje dhe transliterim), Universiteti Shtetëror i Tiranës, Tiranë, 1968, 299 f.

Revista “Përparimi”, nr.10, Shkodër, 1915, f. 184.

SHLLAKU, Ludovik: Shkollat klerikale. Shtëpia Botuese “Camaj-Pipaj”, Shkodër, 2002. 176 f.

VUJI, Mark: Filozofia arsimore e akademikut Gjergj Fishta, Shtëpia Botuese “Gjergj Fishta”, Lezhë, 2007. 390 f.

Sokol Paja/

Edmond Ndoj themelues i shkollës shqipe “Pranë Teje” në Romë, Itali, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Romë të Italisë, nëpërmjet mësimit të gjuhës e kulturës shqipe dhe aktiviteteve sociale, humanitare e patriotiko-kulturore. Në rrëfimin e dhënë Editorit të “Diellit” Sokol Paja, themeluesi Edmond Ndoj tregon se Shkolla Shqipe në Romë ka marrë emrin e shoqatës “Pranë Teje” dhe quhet Shkolla “Pranë Teje”. Ne kemi menduar të jemi pranë familjeve shqiptare duke ju mundësuar fëmijëve të tyre të mësojnë gjuhën, kulturën, historinë dhe traditat shqiptare nëpëmjet mësimit shqip si qendër edukative dhe kulturore. Shkolla e kryen aktivitet çdo të shtunë për 8 muaj me radhë. Mësimi zhvillohet paradite nga ora 10.00-12.00 dhe pasdite nga ora 15.00-17.00. Gjithçka është mundësuar për shqiptarët nga shoqata “Pranë Teje”, tregon për Diellin z.Ndoj. Kurrikula mësimore që përdorim është e bërë posaçërisht për diasporën, pra janë libra që janë bërë për fëmijët që janë rritur dhe jetojnë jashtë Shqipërisë, tregon detajet themeluesi Ndoj teksa shton se librat i ka dhuruar Ambasada Shqiptare në Romë. Shkolla ka pasur shumë mbështetje nga prindërit gjithashtu ka pasur shumë interes edhe nga fëmijët. Ju bëjmë thirrje të gjitha familjeve shqiptare jo vetëm në Itali por në të gjithë botën të ruajnë ndër breza gjuhën shqipe sepse gjuha është identiteti i kombit tonë shqiptar.

Shoqata “Pranë Teje” ka 3 vite që është aktive në Shqipëri dhe Itali, duke mbështetur familjet shqiptare me vështirësi ekonomike. Shoqata ka vazhduar aktivitetin e saj si në Shqipëri ashtu dhe në Itali dhe ka për qëllim krahas ruajtjes së gjuhës shqipe edhe përmirësimin ekonomik e social të shoqërisë shqiptare e shqiptarëve në Romë. “Ne ecim me moton se jo të gjithë ne mund të bëjmë gjëra të mëdha por ne të gjithë mund të bëjmë gjëra të vogla me dashuri të madhe, siç na porosit shenjtorja shqiptare Nana Tereze” tregon me krenari Edmond Ndoj. Mësimi i gjuhës shqipe është e vetmja formë për të ruajtur identitetin kombëtar e traditat tona larg atdheut. Shkolla i mëson fëmijët gjithçka që ka të bëjë me historinë, traditat, kulturën shqiptare. Fëmijët në shkollen “Pranë Teje” mësojnë çdo gjë që është e rëndësishme për Shqipërinë dhe shqiptarët, për lavdinë e historinë shekullore.

Shkolla “Pranë Teje” tregon për Diellin e Vatrës z.Edmond Ndoj ka pasur mbështetje të madhe nga institucione të ndryshe dhe nga familjarë shqiptarë dhe biznese si shqiptare ashtu dhe italiane ku kanë dashur të japin kontributin e tyre të çmuar për shkollën ku mësojnë fëmijë tanë. Z.Ndoj tregon reth nivelit të fëmijëve në shqip dhe punën me ta: “Fëmijët në përgjithësi kanë njohuri për gjuhën shqipe disa më shumë dhe disa të tjerë më pak. Ka familje që e kanë praktikuar gjuhën në familjet e tyre ka dhe nga ata që për arsye të ndryshme nuk kanë pasur mundësi që të ua mësojnë. Fëmijët janë të moshave të ndryshe duke filluar nga mosha 6 vjeç dhe sipër kjo e bën të vështirë për mësuesit por jo të pamundur” citon z.Ndoj. “Mendoj se sa më shumë të dimë për një vend aq më shumë e duam. Gjithashtu dhe në shkollë mësojnë për shumë gjëra që ne na bëjnë krenarë si Nënë Tereza, Skenderbeu dhe shumë figura të tjera që kanë bërë histori në Shqipëri dhe që njihen nga e gjithë bota. Fëmijët rriten duke e dashur vendlindjen e tyre dhe duke mos e harruar kurrë atdheun” rrëfen sinqerisht për Diellin e Vatrës z.Edmond Ndoj i cili jeton prej 19 vitesh në Itali dhe prej dy vitesh kontribuon për komunitetin shqiptar në Romë të Italisë.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës “VATRA” me rastin e 112 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë fton të gjithë shqiptarët e Amerikës në festën e Flamurit Kombëtar.

Flamuri i kombit tonë bashkon të gjithë shqiptarët anembanë botës. Pavarësia është ditë e shenjtë dhe e shtrenjtë e lirisë së një kombi e populli, është dita më e shënuar në histori.

Ju ftojmë të bëheni pjesë e festës historike të të gjithë shqiptarëve.

Komisioni i Organizimit të Darkës për 112 vjetorin e Pavarësisë përbëhet nga: Anton Raja, Rafalela Prifti, David Balaj, Mondi Rakaj, Ilir Cubi, Sokol Paja, Paulin Marku, Pashko Camaj, Angjelina Nika dhe Drita Vushaj.

Darka e Pavarësisë do të organizohet ditën e Premte, 22 Nëntor 2024, Ora 7:00 PM.

Adresa:

Greentree Country Club

538 Davenport Ave, New Rochelle, NY 10805.

Pjesëmarrja në Darkën e Pavarësisë kushton 150 usd për person, me të gjitha të përfshira.

Për biletat personat e kontaktit janë:

Anton Raja cel: 646 594 4747

Ilir Cubi cel: 9143108355

Dr. Pashko Camaj cel: +15169020588.

Për pagesat kontaktoni Arkëtarin e Vatrës Besim Malota cel: +12034557167.

JU MIRËPRESIM TË GJITHËVE.

Më datën 26 Tetor 2024, Vatra Tampa Bay organizoi ceremoninë e rihapjes së Shkollës Shqipe Vatra.

Ceremonia filloi me rregjistrimin final të fëmijë në shkollë. Më pas, të pranishmit kënduan himnin amerikan edhe atë shqiptar. Në vijim, amdinistratori i shkollës, z. Tasim Ruko, i uroi mirëseardhjen fëmijëve dhe të gjithe të pranishmve dhe prezantoi drejtoreshën e shkolles, znj. Meri Kodra. Në fjalën e saj, drejtoresha shprehu kënaqësinë e madhe për rihapjen e shkollës dhe falenderoi Vatra Tampa Bay për këtë punë të madhe. Më pas ajo prezantoi stafin pedagogjik të shkollës dhe të ftuarit e nderit në këtë ceremoninë.

Për mësuesen Lida Zaimi, ky është komuniteti i bashkuar, njerëz të dashur e të ngrohtë që duan të përcjellin gjuhën, zakonet dhe traditat ndër gjeneratat e ardhshme. Mësuesit shqiptarë në diasporë janë engjëjt mbrojtës të shqiptarizmës. Edukimi dhe shkollimi i brezit të ri është misioni më i rëndësishëm i një kombi. Ata janë e ardhmja dhe ne i detyrohemi shumë edukimit të tyre. Dashuria e instaluar për gjuhën, kombin, vendin e origjinës për këta fëmijë shqiptarë të lindur në Amerikë, është gjëja më e vlefshme për ti bërë ballë asimilimit. Pasuria me e çmuar eshte t’ju mësojme brezit te ri gjuha e të parëve tanë dhe traditen e kulturën e bukur të këngëve dhe valleve tona.

Në fjalën e tij, sekretari i shkollës dhe i Vatra Tampa Bay, Dr. Bledar Prifti, shprehu rëndësinë e vazhdimësisë së shkollës si një institucion i rëndësishën për të përçuar vlerat, traditën, kulturën, dhë ndjenjat patriotike, për të krijuar një hapsirë shqiptare ku fëmijët jo vetëm të mësojnë gjuhën e zakonet shqiptare por edhe të socializohen dhe të ndërtojnë shoqëri afatgjata më njëri tjetrin, aq shumë të nevojshme këtu në Amerikë.

Po ashtu, Shkolla Shqipe Vatra do të shërbejë edhe si një vend takimi për pjestarët e komunitetit shqiptar për të thyer atë monotoninë e jetës amerikane dhe pse jo për të diskutuar me njëri tjetrin, promovuar bizneset e tyre, dhe për të zgjidhur halle e probleme.

Por që Shkolla Shqipe Vatra të këtë vazhdimësi, është e rëndësishme që gjithsecili të jap një kontribut modest, sikur edhe një, dy, pesë, apo thjetë dollar. Çdo dollar do të përdoret për bazën materiale të shkollës, qeranë e klasës, dhe materiale të tjera të nevojshme. Pjestarët e komunitetit tonë e treguan bujarinë dhe mbështetjen e tyre që në ceremoninë e hapjes, si më poshtë vijon:

• BIG ALBANIA (@BigAlbaniaFl) i dhuroi Shkollës Shqipe Vatra një shumë prej $1,000.00.

• KATERINA’S BAKERY (@Katerina’sBakery) sponsorizoi tortën e bukur me flamurin shqiptar.

• ANA’S BAKERY (@Ana’s Bakery) sponsorizoi ushqimin e shijshëm tradicional.

• Znj. ANA KULLAJ (@AnaKullaj) i dhuroi shkollës $100.00.

Vatra Tampa Bay i shpreh falenderimet më të përzëmërta të gjithë sponsorizuesve të mësipërm. Përvec objektivave të mësipërme, Vatra do të promovojë dhe mbështesë vazhdimisht të gjithë individët dhe bizneset shqiptare në Tampa Bay dhe më tej.

Shihemi përsëri së shpejti!

Përzëmërsisht,

Vatra Tampa Bay