Satirë nga Rafael Floqi/

Në një botë ku politika është bërë kaq e komplikuar, saqë duhet një diplomë për të kuptuar programin e një partie, shqiptarët jashtë vendit po përgatiten të shijojnë një moment epokal: votimin nga vendet ku banojnë! Pas 30 vjetësh “përjashtimi” nga procesi zgjedhor, diaspora po merr më në fund një mundësi që, nëse do të ishte një kafshë, do ta quanim “të pavdekshme”.

Imagjinoni, mbi 1.2 milion shqiptarë të shpërndarë nëpër botë – një numër që do të bënte çdo statisticien të ulte kokën nga turpi – tashmë do të kenë mundësinë të votojnë dhe të ndikojnë në fatin e atdheut të tyre. Ky është një hap i madh, po në skenarin e përgatitjeve për zgjedhjet e vitit 2025, Edi Rama dhe Partia Socialiste po përpiqen të zgjerojnë territorin e mbretërisë së patronazhistëve. 

Fjala “patronazh” vjen nga termi latin patronatus, që do të thotë “mbrojtje” ose “sponsorizim.” Ajo rrjedh nga patronus, që do të thotë “padron” ose “mbrojtës,” i cili i referohej dikujt që ofronte mbështetje ose ndihmë, shpesh në një kontekst financiar ose ligjor.

Kështu pra pas përfitimeve të mëdha nga votat brenda vendit, tani po vijnë me një plan ambicioz për të “angazhuar” shqiptarët e diasporës, duke menduar se mbështetja e tyre do të sjellë rritje në numrin e mandateve.

Pjesëmarrja në zgjedhje është si të jesh në një banket ku, për herë të parë, mund të zgjedhësh menynë! Çdo votë është një mbushje për demokracinë, një mundësi për t’i kthyer institucione të ngjashme me një kafene të ditës së hënë – të mbushura me shpresë dhe me premtime, por që shpesh shërbejnë kafe të ftohta. 

Në një lajm befasues, Kreu i Grupit Parlamentar të Partisë Demokratike, Gazment Bardhi, njoftoi se qeveria ka ngritur një zyrë të posaçme për të “patronazhuar” shqiptarët jashtë vendit. Sipas tij, ky është një hap i guximshëm drejt një kontrolli dhe ndjekjeje më të thellë për arsye politike—sepse, siç e dimë të gjithë, është shumë më e lehtë të kontrollosh ata që janë larg.

“Ne kemi identifikuar të gjithë patronazhistët, dhe jo, nuk flasim për ata që sjellin gjëra nga Shqipëria. Flasim për ata që i thonë prindërve se fëmijët e tyre do të mbeten pa punë nëse nuk votojnë siç u kërkohet,” tha Bardhi, duke e vënë theksin në “kreativitetin” e këtij skenari.

Epo, që të jemi të sinqertë, askush nuk ka vënë re se si pasioni i qeverisë për patronazhin ka kaluar nga blloku i dyerve të administratës në një dimension global. Tani, çdo shqiptar që mendon se mund të shpëtojë nga rrjeta e qeverisë duke jetuar jashtë vendit, është thjesht një iluzion i ri.

Bardhi nuk ndali këtu: ai akuzoi patronazhistët për abuzim me pushtetin. “Çfarë është më e keqe se të përdorësh lidhjet familjare për të bërë presion? Kjo është si të thuash se nënat nuk duhet t’i japin leksione fëmijëve të tyre për etikën e votës, pasi në vend të kësaj, ata duhet të kenë frikë se do të humbasin vendin e punës nëse nuk votojnë për Partinë Socialiste,” shtoi ai, duke theksuar se ky është një tipar i ri i “demokracisë shqiptare”.

Dhe, siç thotë çdo popullatë e mençur: “Nëse do të ushtroni presion, atëherë bëjeni me stil!” Prandaj, qeveria shqiptare ka vendosur t’i japë patronazhistëve një shans të dytë për të treguar aftësitë e tyre të komunikimit dhe negociatave me tregun—duke u thënë shqiptarëve të jashtëm se gjobat e papaguara do të bëhen më të lehta nëse ata thjesht kthehen në Shqipëri për të votuar.

Me këtë, Bardhi njoftoi një kampanjë të re për të mbledhur informacion të detajuar për këta patronazhistë, duke përfshirë edhe një program për ndihmën e prindërve që do të dërgojnë fëmijët e tyre në “qendrat e përshtatshme të votimit” (me çmime të veçanta për ata që vendosin të ndihmojnë me votat e tyre).

Në fund, duket se qeveria e ka gjetur një mënyrë të re për të “ndihmuar” shqiptarët. Dhe askush nuk mund ta mohojë që të jetosh jashtë vendit tani është një privilegj—por, vetëm nëse je i gatshëm të votosh siç të kërkohet. Të gjithë të tjerët janë të ftuar të kthehen për një “festë” të madhe demokratike ku mungon vetëm lodra si në kohën e zgjedhjeve 100 për qindëshe. 

Tani, me mundësinë për të votuar, diaspora ka shansin të shprehë shqetësimet e saj. Ndaj, le të shpresojmë që partitë politike të fillojnë të ndiejnë “gjakun” e tyre shqiptar nga larg, përndryshe do të kalojmë sërish në fazën e “duam të kthehemi, por si?” – një pyetje që është bërë si ajo e një marrëdhënie të vështirë me ish-in tuaj. Dhe tani që diaspora do të votojë, politikanët do të duhet të kalojnë nga “përmendja e diasporës” në “përgjegjësia ndaj diasporës”. Të gjitha ato vite të ngushëllimit me “sikur të ktheheshin” do të zëvendësohen me “si do t’i bëjmë ata të kthehen për të votuar?”

Por kujdes. Patronazhistët, siç dihet, nuk ndalojnë përpara asgjëje kur bëhet fjalë për të garantuar votat. Tani, në këtë skemë të re, ata do të angazhohen për të “krehur” listat e votuesve të diasporës, duke e bërë një punë “më të lehtë” përmes familjarëve që kanë në Shqipëri. Imagjinoni situatën: një djalë në Londër merr një mesazh nga mamaja e tij në Shqipëri: “O bir, përveçse ndihmon me para, të lutem, jep edhe adresat e shokëve për të votuar për PS-në!”

Qëllimi është i thjeshtë: të krijojnë një infrastrukturë patronazhuese që do t’i japë mundësi Ramës të kontrollojë votat e shqiptarëve jashtë, të mbledhë informacion dhe, sigurisht, t’i bëjë ata të ndihen si në një reality show ku secili duhet të luajë rolin e tij. “Dhe kush do të thotë jo?” pyet një patronazhist, i kapur mes detyrave dhe kafeve të mëngjesit.

Megjithatë, është një skenë e vështirë. Vendi i punës, biznesi dhe policia janë armët më të forta për të mbajtur të nënshtruar votuesit në vend. Tani do të përpiqen të zbatojnë të njëjtin model edhe për ata që jetojnë jashtë, duke u nisur nga një hap i vogël: përmes vizitave, thirrjeve telefonike dhe mesazheve të rregullta nga Shqipëria, ata shpresojnë të rrisin presionin dhe “ndikimin” në votat e diasporës.

Pjesëmarrja masive në zgjedhjet e vitit 2025 do të jetë një mundësi për t’u siguruar që zëri i diasporës të jetë pjesë e agjendës politike. Duke e marrë seriozisht këtë mundësi, shqiptarët jashtë vendit mund të transformojnë në “Lëvizje për Zhvillim”.

E gjitha kjo ndodh në një kohë kur opozita po përpiqet të kuptojë se si t’i japë zë shqetësimeve të popullit. Ndërkohë, Rama është në një garë me kohën për të ndërtuar një sistem që do të mbajë nën kontroll votat e shqiptarëve në mërgim, duke marrë parasysh se efektiviteti i tij do të varet nga sa mirë do të arrijë të ndërtojë lidhje me familjarët në Shqipëri.

Në përfundim, kjo lëvizje e PS për diasporën është një shenjë e qartë se askush nuk do të jetë i sigurt nga grushti i zgjedhjeve, qoftë brenda vendit apo jashtë tij. Për sa i përket të ardhmes, të gjithë jemi të ftuar në këtë skenë teatrale “të madhe” ku vota është thjesht një kartë, dhe ata që e mbajnë në duar janë patronazhistët e Edi Ramës. Por, siç thonë: “Nuk ka asnjëherë kaq shumë vetëbesim pa pak tragjedi!”

Po pse qeveria shqiptare hapi një zyrë të posaçme për monitorimin e emigrantëve?

Sepse ata e kuptuan se “patronazhi” funksionon më mirë kur ju kontrolloni me zoom votuesit tuaj, edhe nga distanca! Ndaj këta kanë marrë emrin patro-zooma.

Nuk mbetet gjë tjetër veçse të shpresojmë që në këto zgjedhje, politikanët të mos harrojnë të bëjnë pyetjen e madhe: “Çfarë do të ndodhte nëse shqiptarët do të votojnë lirshëm?”.

Pra, mos e humbisni këtë mundësi, diaspora! Votoni …

             

Nga Frank Shkreli

Kardinali Ernest Simoni (Troshani) — i cili vuajti burgimin, persekutimin dhe kërcënimet me vdekje për më shumë se 28 vjet gjatë regjimit sllavo-komunist në Shqipëri — ishte i pranishëm të djelën që kaloi në kishën katolike shqiptaro-amerikane, “Zoja e Shkodrës”, në Nju Jork. Kardinali shqiptar, ndonëse në moshë të shkuar 95-vjeçare, celebroi dy meshë në kishën shqiptare dhe u prit nga qindra besismtarë që kishin ardhur për të takuar “matirin e gjallë” dhe dëshmitarin e vuajtjeve dhe persekutimeve të regjimit komunist të Enver Hoxhës. 

Eminenca e tij, Kardinal Simoni u prit me nderime nga famullitari i kishës “Zoja e Shkodrës”, Dom Pjetër Popaj ndërsa është përshëndetur nga shumë besimtarë që kishin ardhur për të takuar klerikun e lartë shqiptar, i cili edhe sot, sipas Papa Françeskut, është simbol i vuajtjeve të burgjeve komuniste, “vazhdon të dëshmojë dhe të punojë për Kishën, pa u shkurajuar”.  Pas celebrimit të dy meshëve në kishën e parë katolike shqiptare në Amerikë, për nderim të vizitorit të lartë, u shtrua një drekë nga Keshilli i kishës në Qëndrën Nënë Tereza të Kishës Zoja e Shkodrës,  në Nju Jork.  Kardinali Ernest Simoni shprehu kënaqësinë e tij për mundësinë e takimit me komunitetin katolik shqiptar në Nju Jork, duke bekuar më në fund, besimtarët e mbledhur aty, të cilët i uruan atij ditëlindjen me një tortë të rastit dhe me urimin — “Zoti e bekoft Kardinalin tonë” — në prag të 96-vjetorit të lindjes — vizitorit të lartë nga Evropa dhe dëshmitarit të gjallë të vuajtjeve dhe persekuitmeve të klerikëve të pafajshëm nga regjimi komunist sllavo-aziatik i Enver Hoxhës.

Para se të shkonte për vizitë dhe shërbime fetare në kishën Zoja e Shkodrës në Nju Jork, Kardinal Ernest Simoni ka marrë pjesë në ceremoninë e ndarjes së diplomave studentëve të Universitetit Saint Leo, një kolegj i urdhërit jezuit në qytetin Tampa të shtetit Florida. Para të diplomuarve të këtij universiteti, Kardinali shqiptar mbajti një fjalim të rastit dhe ofroi bekimin për të diplomuarit. Kardinali Simoni vizitoi edhe qytete të tjera si Jacksonville të Floridës për tu takuar me bashkatdhetarët e vet.  Është vërtetë e mrekullueshme që Kardinal Simoni, ndonëse në prag të 96-vjetorit të lindjes është aq aktiv dhe siç duket mirë me shëndet sa që mund të udhtojë përtej oqeanit, madje edhe në Amerikën e largët dhe të marrë pjesë në aktivitete të ndryshme fetare e shoqërore. 

Ndonëse kanë kaluar pothuaj 35-vjet nga lirimi i tij nga burgjet komuniste, emri i Ernest Simon (Troshanit) nuk njihej aq shumë, sidomos nga brezi i ri i shqiptaro-amerikanëve, por ndoshta as në Shqipëri, përveç një rrethi të ngusht, ndoshta. E ndërkombtarisht, ai nuk njihej fare, deri në shtator të vitit 2014, kur Papa Françesku vizitoi Shqipërinë, vizita e tij e parë në një vend të Evropës, si udhëheqës i Kishës Katolike Universale. Gjatë asaj vizite, Papa Françesku takoi, ndër të tjerë vuajtës të komunizmit edhe Dom Ernest Simonin, nga i cili dëgjoi me shumë vëmendje dëshminë e tij të vuajtjeve nën regjimin komunist – ndërsa, me lotë në sy, e cilësoi në atë kohë, Dom Ernest Simonin, si “martir dhe shenjtë i gjallë”.  

Dy vjet pas vizitës së tij në Shqipëri, Papa Françesku i ka dhenë Dom Ernest Simonit titullin kardinal duke e ngritur atë në nivelin më të lartë të Kishës Katolike. Ernest Simoni (Troshani) e ka thenë shpesh herë se emërimin kardinal nga Papa Françesku e konsideron si një nderim për të gjithë martirët dhe katolikët e përndjekur në Shqipërinë komuniste, me ligj të vet-shpallur ateiste, kundër Zotit. I tillë ishte edhe emrimi i kardinalit të parë shqiptar në histori nga Papa Gjon Pali II, në vitin 1994, klerikun e njohur por shumë të vuajtur, Mikel Koliqi (1902-1997), bashk-qytetari i Ernest Simonit nga Shkodra edhe ai, i burgosur për 31 vite të jetës së tij në burgjet komuniste të Enver Hoxhës.

Papa Françesku, ashtu si edhe Papa Gjon Pali i II nuk kanë munguar kurrë së përmenduri vuajtjet dhe krimet e komunizmit në Shqipëri kundër një populli të pafajshëm të zenë rob në vendin e vet. Ashtu ndodhi edhe në fillim të këtij viti (shkurt 2024) që gjatë një audience publike në Vatikan për vizitorë dhe udhëheqës fetarë nga mbarë bota, ndërsa ka folur për martirët e fesë në të kaluarën, Papa Françesku përmendi në mënyrë të veçant Kardinalin shqiptar Ernest Simonin i cili ishte aty i pranishëm, duke thenë se edhe sot ka shumë martirë të persekutuar të fesë e të ardheut, në mbarë botën duke përmendur rastin e Ernest Simonit: “Më lejoni të përshëndes në mënyrë të veçantë një martir të gjallë. Ai, si meshtar, përjetoi 28 vjet burg, në burgun komunist të Shqipërisë, ndoshta persekutimi më mizor, më mizor”, nënvijoi Papa Françesku. Sot kardinali shqiptar, “vazhdon të japë dëshmi…Tani, është 95 vjeç e vazhdon të punojë për Kishën, pa u shkurajuar. I dashur vëlla, të falënderoj për dëshminë tënde. Faleminderit!”, i është drejtuar Papa kardinalit shqiptar, Ernest Simonit, para një audience të vizitorëve nga mbarë bota, shkurtin që kaloi në Vatikan ndërsa ka folur para një audience ndërkombëtare për vuajtjet e klerikëve por edhe për persekutimet si rradhë kund në botë, në “burgun më mizor” komunist në Shqipëri — për të gjithë, pa dallim dhe pa përjashtim.

Kanë kaluar pothuaj 35-vjet nga shembja e Murit të Berlinit dhe nga koha kur bota Perëndimore demokratike festonte fitoren mbi komunizmin ateist, duke harruar shpejt krimet kundër njerzimit që ajo ideologji solli mbi mbarë botën shekullin e kaluar e që në disa vende të botës, në emër të komunizmit, krimet dhe vuajtjet e atyre që nuk pajtohen me të, edhe sot. Prandaj me të drejtë, disa analistë dhe komentues, por edhe ente dhe organizata shoqërore, kanë arsye të shqetësohen se shumë persona dhe regjime në vendet ish-komuniste – me kalimin e kohës — po i harrojnë shumë shpejt të këqiat dhe krimet e komunizmit ndaj personave të pafajshëm, siç është kardinali shqiptar Ernest Simoni. Jo vetëm që shoqëria në përgjiithsi, por siç duket as shteti e qeveritë “post-komuniste” nuk dëshirojnë të përballen me të kaluarën komuniste. Në nivel zyrtar në Shqipëri, është e qartë se nuk duan të merren aspak me krimet, vuajtjet dhe persekutimet më mizore të regjimit komunist në Shqipëri ndaj personave siç është Kardinal Ernest Simoni. Por, çfarë është edhe shumë më keq, gjatë viteve të fundit, në Shqipëri vihen re përpjekje aktive zyrtare dhe mbështetje në heshtje të asaj që Kisha Katolike shqiptare ka cilësuar si përjetësim i komunizmit dhe i simboleve të tij në atë vend, duke kërkuar nga ana e saj si ent fetar, dënimin e “apologjisë së komunizmit”.  

 Frank Shkreli: Kërkohet dënimi i “Krimit të Apologjisë” të Komunizmit në Shqipëri | Gazeta Telegraf

Prej më shumë se tre dekadash të ashtuquajturit “tranzicion” politik — autoritetet zyrtare në Tiranë refuzojnë të njohin dhe të dënojnë krimet më mizore e barbare të komunizmit në Shqipëri. Heshtja e vazhdueshme dhe refuzimi i klasës politike shqiptare — pozitë dhe opozitë — për t’u përballur me të kaluarën kriminale komuniste në vend dhe për të dënuar krimet e komunizmit, ashtu siç ka bërë pjesa tjetër e Evropës ish-komuniste – megjithë kundërshtimet e tyre politike, të pakën në sipërfaqe — duket se është e vetmja gjë që dy partitë kryzesore politike në Shqipëri bien dakort me njëra tjetrën.

Por qëndrimet zyrtare — pozitë dhe opozitë në Shqipëri — për të mos u marrë, zyrtarisht, me krimet e komunizmit më mizor në Evropë e ndoshta në botë, nuk ndalon të tjerët e sidomos viktimat e pafajshme që kanë përjetuar vet krimet e sllavo-komunizmit aziatik, siç është Kardinali Ernest Simoni, t’i tregojnë, jo vetëm shqiptarëve, por të dëshmojnë edhe para botës mbarë krimet e regjimit komunist prej pothuaj gjysëm shekulli në Shqipëri.  Zbulimi i së vërtetës dhe nevoja për t’a dëshmuar atë para botës, detyron sot një klerik katolik shqiptar – siç është Kardinali Ernest Simoni, që për më shumë se 25 vite me radhë ka bërë punë të detyrueshme në tunelet e errta të minierës së Spaçit dhe më pas, në kanalizimet e Shkodrës – që në prag të 96-vjetorit lindjes së tij – të udhtojë matanë oqeanit për të dëshmuar dhe për të treguar të vërtetën e krimeve të komunizmit në Shqipëri. Zoti t’i falë shëndet Kardinal Ernest Simonit që të vazhdojë misionin e tij në shërbim të së Vërtetës historike dhe Drejtësisë. 

Siç e kam thenë shumë herë në të kaluarën, po e prësiris edhe njëherë, se pa dënimin zyrtar të krimeve të komunizmit dhe pa distancimin serioz të Shqipërisë nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, aktualiteti politik dhe zhvillimet në vend po tregojnë, se rrugëtimi euro-atlantik i Shqipërisë, jo vetëm që ka marrë një rrugë, historikisht të gabuar, por për fat të keq, ai rrugëtim nuk është më as i sigurtë dhe as i besueshëm nga vet shqiptarët, por as nga miqt e Shqipërisë dhe të shqiptarëve.

Frank Shkreli

      Fotot nga faqja e “Our Lady of Shkodra” — Credit Vilson Lleshaj

            Papa Françesku: “Vëlla i dashur, të falënderoj për dëshminë tënde”.

Festivali i XXXII Shqiptar zhvillohet më 26 tetor 2024 në New York

Përgatiti: Eda Agaj Zh

LAJMI:

Çmimi letrar për poezinë, “Camaiore – Francescco Belluomini”, që jepet ndër vite në Itali, është i njohur dhe i rëndësishëm, sipas kritikëve, është institucioni i vlerësimit që i kushtohet tẽrẽsisht veprave mẽ të mira, të botuara në Itali, jo vetëm të autorëve italianë, por dhe poetëve nga bota. 

Janë nderuar me këtë çmim – njoftohet, – poetë italianë si Alda Merini, Alberto Bevilacqua, Corrado Calabrò, Maria Luisa Spaziani, Dante Maffia, Davide Rondoni, etj, dhe nga bota Shenjtẽria e Tij Papa Carol Wojtyla, poeti rus Evgenij Jevtushenko, rumunia Anna Blandiana, suedezi Kjell Epmark, nikaraguani Ernesto Cardinal, prift, etj, e deri te nobelisti irlandez Seamus Heaney.

Media italiane i bëri jehonë ecurisë së kësaj ngjarjeje. Bëri të njohur jurinë, të kryesuar nga Michele Brancale – studiues, gazetar dhe poet, Cinzia Demi – poete, Simone Gambacorta, Federico Migliorati, Renato Minore, Ottavio Rossani e Luigia Sorrentino, personalitete të letrave, kritikë arti, poetë, studiues. 

Ndërkaq do të ishte dhe një juri tjetër popullore, që në ditën e ceremonisë së dhënies së çmimit, mes publikut pjesëmarrës, do të nxirrte me votim mes 5 kandidatëve një fitues. 

U shqyrtuan botimet nga prilli 2022 deri në mars 2023. Mes përzgjedhjes së 150  librave me poezi, u sekeksionuan 25 prej tyre dhe dolën 7 poetë kandidatë nga bota për Çmimin Ndërkombëtar: 

• Joao Luis Barreto Guimaraes, “Movimento” (Edizioni Kolibris) – Portugalia,

• Andrea Cote, “La rovina che nomino” (Edizioni Fili d’Aquilone) – Kolumbia,

• Edmond Neagoe, “Una visione dell’apocalisse” (Terra d’Ulivi Edizioni) – Rumania,

• Martin Rueff, “Icaro grida in un cielo di creta” (Samuele Editore) – Franca,

• Zoe Valdés, “Anatomia dello sguardo” (Edizioni Il Foglio) – Kuba,

• Sarah Zahid, “Non scordiamoci mai quanto può essere bello vivere” (Edizioni Kolibris) – Norvegjia,

• Visar Zhiti, “Strade che scorrono dalle mie mani” (Puntoacapo Editrice) – Shqipëria.

Në votimin e tyre më të fundit, juria profesionale për vitin 2024 shpalli fitues poetin shqiptar Visar Zhiti për librin me poezi “Strade che scorrono dalle mie mani” – “Rrugë që rrjedhin nga duart e mia”, botim nga  “Puntoacapo Editrice”, në dy gjuhë, shqip dhe italisht, përkthyer nga Profesor Elio Miracco.

Lajmin e dhanë juria e çmimit, Komuna e Camaiores, më pas Agjensia Kombëtare e Shtypit Italian ANSA, u perhaps në mediat e tjera, shkruajtën revista e PEN Clubit Italian deri dhe gazeta më e madhe italiane, e përditëshmja  “Corriere della sera”.

Jehonë pati dhe në median shqiptare, u botua në gazetën “Panorama” në Tiranë, ndërsa televizioni “Vizion plus” i mori një intervistë Visar Zhitit dhe shkruajtën gazetat shqip të diasporës nëpër botë. 

PËRURIMI NË MILANO:

Botuesi “Puntoacapo” caktoi një ditë për të përuruar në Milano librin fitues, “Rrugë që rrjedhin nga duart e mia” me praninë e autorit Visar Zhiti…

U mblodhën lexues të shumtë, poetë, gazetarë, italianë dhe shqiptarë, kishin ardhur dhe nga qytete të tjera, mes tyre dhe një bashkëvuajtës i Visarit në burgjet e diktaturës në Shqipëri, tani me banim në Itali, studiuesi, kritiku letrar Eugjen Merlika, i cili do ta niste kështu shkrimin e tij, që do të botontenë gazetë “Dielli” në SHBA:

“Më datën 19 shtator, në orën 18.00 në Shtëpinë Muze “Tadini”, në rrugën N. Jommelli 24, Milano, u zhvillua një mbrëmje kulturore, me rastin e promovimit të vëllimit me poezi “Rrugë që rrjedhin nga duart e mia/“Strade che scorrono dalle mie mani”. Autori i vëllimit është poeti i mirënjohur Visar Zhiti, shkrimtari më përfaqësues i letërsisë shqiptare sot në botë…

Madje njëra nga antaret e Jurisë së Çmimit Camaiore, Cinzia Demi, kishte ardhur vetë për t’a paraqitur librin në Milano, – vazhdon shkrimin e tij Eugjen Merlika. 

  Në drejtimin e promovimit t’asaj mbrëmjeje ajo shoqërohej nga e zonja e shtëpisë, gazetarja arbëreshe Melina Scalisse, që… ishte krenare për origjinën e saj. Ajo, mbas vitesh pune në gazetën “Il giorno”/“Dita”, kishte në kujdes Shtëpinë Muze Hapësira Tadini, një personalitet i njohur i kulturës së qytetit të Milanos, një poet e piktor modernist, që e kishte lënë shtëpinë e tij si një muzeum për qytetin e tij…”

Melina Scalisse ndali te gjuha, te misteri i fjalës së Zhitit, që ajo ia njihte rrënjët dhe e ndjente si frymë dhe histori. 

“…shkrimtari Zhiti iu përgjigj disa pyetjeve të organizatorëve, profesor Mauro Ferrari, poet e Cristina Daglio, ndërkohë dhe bouesit. Ai, – thekson Merlika, –  u përgjigj shkurt e me dhimbje, duke treguar disa nga çastet më të vështira të jetës së tij, siç ishin ato të arrestimit, të dënimit e të qëndrimit në kampet e punës së detyruar, që ishin dhe ato që përcaktonin burimin e frymëzimit për një pjesë të mirë të poezive të vëllimit. 

Një përimtim të thukët të përmbajtjes së vëllimit e bëri në mënyrë bindëse profesor Ferrari, që dukej se ishte mjaft i prekur nga drama jetësore e poetit shqiptar. Ai analizoi disa poezi, duke u ndalur më shumë, jo vetëm në përmbajtjet, por edhe në disa terma të hasura më shpesh si atdheu, liria, udhëtimet, etj. 

Nga salla do të ngrihej të fliste  dhe padre Gianni Criveller, njohës i thellë i persekutimit të poetëve në Lindje dhe Kinë, ku ka shërbyer si misionar. Ndër të tjera ai tha se vuajtja njerëzore është kthyer në vlerë poetike. Këtë theksoi dhe poetja bjelloruse Lara Putsileva.  

Edhe Kryetari i Lidhjes së Shkrimtarëve Shqiptarë në Itali, Skënder Lazaj do të nxirrte përshtypjet e tij nga takimi:

“…Nisemi nga Brescia, së bashku me antarët e LSHASHI, Ndue Shabaku, Valbona Jakova  dhe poeten Daniela Dante, promovonte veprën e tij Antarë i Nderit të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptar në Itali!…

Takimi i përzemërt me Visarin dhe me zonjën e tij Edën, qe sa emocionues aq dhe i ngrohtë, mes një atmosfere arti, ku veç poezisë aty ekspozoheshin pikturat e autorit Tandini, por dhe të autorëve të tjerë, mes tyre dhe të piktorit të famshëm shqiptar Ibrahim Kodra.

Aktiviteti çelet me prezantimet, dhe natyrisht me përshkrimin e jetës së autorit dhe veprës së tij letrare.

Drejtoresha e Muzeut, gazetarja Melina Scalise, bëri një analizë të veprës dhe fjalës poetike në veçanti, ku evidentoi forcën e fjalës dhe  në kushte izolimi, shpirtin e paepur të autorit dhe forcën e besimit, i cili i rezistoi edhe  mizorive të regjimit.

Atmosferën e elektrizuan recitimet në shqip të poezive të Visarit nga Eda, kaq bukur dhe aq ëmbël derdhej poezia e tij dhe në italisht, recituar nga poetja italiane Cinzia Demi.”

I rikthehem shkrimit të Eugjen Merlikës, ja ç’shton ai: 

 “…duke patur në dorë vëllimin, lexohej në kapakë dhe kjo shprehje nga shkrimtari i madh Italian, Umberto Eco:

‘Shihni… ndodhia e Visar Zhitit, që i mjaftoi të shkruante poezi, të quajtura “të trishtueshme dhe hermetike”, pra armiqësore për regjimin ….. dhe fitoi me të drejtë dhjetë vite burg. Poezia i shtie frikë regjimeve autoritare e diktatoriale, edhe se flet vetëm për trëndafila, si në rastin e Zhitit.”

Dhe më pas:

‘Visar Zhiti është shkrimtari shqiptar, jeta e vepra e të cilit janë pasqyra më e mirë e historisë së Vendit të tij.’ Poshtë këtij vlerësimi ishte në kllapa: (Robert Elsie, albanolog kanadezo-gjerman). 

Në tridhjetë vitet e fundit janë të shumtë vlerësimet e poetit e shkrimtarit madhor shqiptar nga përfaqësues të ndryshëm të kulturës e letërsisë shqiptare e të huaj të vëndeve  ku veprat janë përkthyer e botuar, por mendoj se kjo shprehje e studiuesit kanadez është një nga pikat kulmore, ku Visar Zhiti njëjtësohet me atdheun, një koncept që gjindet shpesh në vargjet e tij, në format e të shkruarit për të shkuarën, të sotmen e për të ardhmen e tij.’

“Duke përmbyllur analizën, botuesja Cristina Daglio iu drejtua poetit: “Ndërmjet të gjithë koncepteve të trajtuar në poezitë tuaja, cili do t’ishte ai më domethënësi, më qëndrori, më përfaqësuesi…? 

Poeti, mbas një çasti përsiatjeje, u përgjigj: Dashuria. 

Salla shpërtheu në një duartrokitje të gjatë e të fuqishme. Mendoj se ishte çasti kulmorn i mbrëmjes, thelbi dhe kuintesenca e saj. Me atë pohim poeti shpalli vlerën universale të veprës së tij, që është e barazvlerëshme me vetë jetëgjatësinë e mesazheve që i përcillen lexuesve shqiptarë, italianë, evropianë e botërorë.”

CEREMONIA NË CAMAIORE:

“Ndarja e çmimeve do të zhvillohet gjatë një mbrëmje në këtij shtatori me të ftuar fituesin, Visar Zhiti, – shkruante Eugjen Merlika, – në Camaiore, një qytet i lashtë mesjetar në breg të detit Ligur, një komunë prej 31776 banorësh, në provincën e Lukës në Toskanë, e njohur për bregdetin e bukur të saj, për kishat e saj mesjetare, muzeumet e traditën e qilimave”. 

Nga dritaret dukej deti si një poemë e kaltër përjetësie. Rrugëve ishin vendosur pllakatet “Camaiore është poezi”. Në sallën e madhe vinin vazhdimisht njerëz. Në krye ishte një ekran dhe shfaqeshin librat dhe  emrat e autorëve.

Që në fillim veprimtarinë e përshëndetën Kryetari i Bashkisë së qytetit, Marcello Pierucci dhe Raffaela, vajza e themeluesit të këtij çmimi, e poetit Francesco Belluomini. 

Gazetarë të televizionit vendas filmonin takimin dhe merrnin në intervista poetët që ftoheshin në skenë. Nga sipër vinin ndriçimet, ndryshonin ngjyrë si emocionet dhe binin mbi fletët e poezive… 

Presidenti i jurisë profesionale, Michele Brancale, thirri si fitues të Çmimit Ndërkombëtar Visar Zhitin. Motivacionin e dhënies e lexoi poetja dhe anëtarja e jurisë, Ciznia Demi:

 SIRENEU MODERN I KRYQIT

“Poetika e “Rrugëve që rrjedhin nga duart e mia” të Visar Zhitit, një libër i botuar dygjuhësh shqip-italisht, riprodhon më së shumti historinë e poetit, një prej të paktëve të mbijetuar të burgut, të mbyllur për të punuar në minierat shqiptare nën regjimin e Enverit Hoxhës: faji i tij ishte se kishte shkruar vargje të dhimbshme, të papërshtatshme për lëvdatat pushtetit. Zhiti nuk hoqi dorë nga kënga edhe në burg, vazhdoi të kapej pas poezisë, prostitutës që më denoncoi në polici. – siç e ka përkufizuar ai në një intervistë – dhe duke mos pasur letër ku të vazhdonte të shkruante tekstet, vargjet u mësuan përmendësh nga ai dhe të burgosurit e tjerë, në mënyrë që ato të mbeteshin, nëse ai nuk do të mbetej gjallë. 

Në këtë vëllim i ripërshkohen ato vite, pa asnjë venë urrejtjeje. I tradhëtuar nga poezia, Zhitit nuk i vjen keq kurrë për veten, por për njeriun që vuajti, për të ngjashmin e tij që i kanë shkaktuar vuajtjet. 

Në poezinë e tij nuk është vetëm përplasja mes një regjimi tiran dhe poetit, por diçka më e keqe: njeriu kundër njeriut. Duke përqafuar mundimin dhe dhimbjen e të tjerëve, por duke derdhur lotët e tij, mesazhi poetik i Zhitit bëhet universal dhe i kalon kufijtë gjeografikë të dhimbjes shqiptare, duke e bërë atë dëshmitar të vuajtjeve të njerëzimit. Ajo e Zhitit është një litani laike, por vargjet e tij përshkohen nga një ndjenjë besimi e shqetësuar që gjen në simbolin e Kryqit martirin e shëlbimit dhe zbulohet në Krishtin dhe Nënë Terezën: ai nuk e paraqet veten si vuajtësin e fundit të dënuar të atij regjimit, por si një Sirene i kohëve moderne që merr mbi vete kryqin e të gjithëve”.

Visari kishte thënë që poezia iu bë dhe Madona që e ndihmoi të shpëtonte. Poezia e tij ishte ditari i tij shpirtëror. 

Kryetari i Bashkisë, Francesco Pierucci, i dorëzoi Çmimin. Aktorët Alessandro Bertolucci dhe Giulia  Battistini recitonin poezitë.  

Duke falenderuar, Zhiti theksoi se e ndjente fort që ishte në vendin e Dantes, mbase poeti më i madh i të gjitha kohërave, që na dha me vargje jo vetëm Ferrin, nëntokën e dënimeve, por edhe Parajsën, që patjetër i jep shkëlqim qiellor dhe e bën po aq të rëndësishëm, se letërsinë e ushqejnë po aq sa dhimbja, edhe lumturia, ndërsa unë nga shkaku i poezisë e kalova ferrin tim dhe ajo ndërkaq më hodhi në një parajsë të saj… 

Ndërkaq juria popullore mes 5 kandidatëve të poezisë italiane nxori fitues aty poetin Stefano Dal Bianco me librin “Paradiso”. Parandjenjë e Visarit apo ndikoi kur foli ashtu? 

U ndanë dhe çmime të tjera e mirënjohje. Më pas të gjithë dolëm në kopshtet e bukura aty, buzëdetit tej si copëza parajse dhe Visarit i kërkonin autografe pranë shatërvanit nën drita dhe nën ujëvarën hënore. Edhe libri vetë dukej si i mbështjellë me hënë, me atë kopertinëm ku ishte një profil, vepër e piktorit Maurizio Caruso, “Mendim rinor”. 

Dhe përsëri gazeta Corriere della Sera” e këtyre ditëve kishte në faqen kryesore të kulturës një shkrim me fotografi me titull: “L’albanese Visar Zhiti vince il Premio Camaiore: compose versi in carcere”. 

Të bësh poezi në çdo burg, të dukshëm dhe të padukshëm edhe kur s’të lenë, krijo dhe me mend, me çastin tënd. Ai mendim rinor për jetën të jetë i përhershëm, me ato ndjenja dhe pasion si vetë poezia…    

Ndërsa gazeta italiane “La Nazione” shkrimin e saj të tanishëm e titullon: “Në Camaiore fiton Poezia si gjuhë e paqes”. 

Se koha është e shqetësuar, lufta çuditërisht po gjëmon andej-këtej në glob, ajo s’është kurrë larg kur vriten njerëz me mijëra, mes tyre fëmijë dhe poetë, copërlohen dhe poezitë, digjen në ajër nga bombat dhe raketat. Njerëzimit i duhet të flasë patjetër gjuhën e paqes.