Shën Mërkuri i Arbërve

August 22, 2022 by s p

Dr. Dorian Koçi/

Shumë pak vetë e dinë sot mes arvanitasve të rinj, thotë Aristidh Kolia se para se luftëtarët e 1821 të kishin si Shenjtin e tyre mbrojtës Shën Gjergjin që pas revolucionit u kthye dhe në Shenjtin mbrojtës të Greqisë se popullsia arvanitasve, Shenjtorin e tyre mbrojtës dhe më të përhapur kishin Shën Mërkurin. Emri Mërkur ishte shumë i përhapur mes tyre, më i shquari luftëtari stratiot, Mërkur Bua. Sot shkruan Kolia, për fat të keq gjen shumë pak kisha në Greqi dedikuar këtij shënjtori që dikur ishte mbrojtësi i luftëtarëve arbër stratiotë në Itali, Dalmaci, Francë, Austri, Flandër, Spanjë, Prusi etj. Gjeneral Merkur Bua, (Lidhjet gjenealogjike me Familjet Shpata, Topia, Meksi, Zenevishaj, Zguro), Konti i Akuinos dhe Rokasekas, Komandanti i 300 Stradioteve shqipetar qe luftoi kundra ushtrive dhe mbreterve me te fuqishme te kohes dhe fitorja shkonte gjithmone ne kampin e tij.Historiani grek Koroneo thotë për Mërkur Buan se “ai është pasardhës i vërtetë i Pirros, i Akilit, i Eneas dhe i Aleksandrit të Madh”.Mërkur Bua luftoi në ushtrinë e perandorit gjerman, Maksimiliani I, që prej vitit 1490, si komandant i përgjithshëm i kalorësisë së lehtë. Ai u njoh si aleat i Luigjit XII të Francës duke mundur spanjollët. Pas fitores venedikase të vitit 1513, Merkur Bua pranoi te luftonte per venedikasit dhe u propozoi të tërheqë me vete dhe shqiptarët që i kishin mbetur besnikë perandorit.Në vitin 1506 i ngarkuar nga francezët, ai e shpëtoi Papën Julius II, duke i thyer keqas forcat e tiranit të Bolonjës, Xhovani Ventivolio.Ne vitin 1515 pranë Milanos është zhvilluar beteja e madhe e Marinjanit, duke hyrë në histori si “beteja e gjigantëve”, pasi merrnin pjesë ushtritë më të rëndësishme të Evropës.Mërkur Bua Shpata, drejtuesi i kalorësisë shqiptare në shërbim të Venedikut, arriti të tronditë udhëheqjen ushtarake të 40 mijë ushtarëve zvicerane, duke u gjendur në krah të Francës. Kjo është beteja e famshme, për të cilën konikanet thone se zviceranët menduan se kishin të bënin me një numer shume te madh kaloresish, duke marrë vendimin e tërheqjes dhe pranimin e humbjes.Në të vërtetë aty kishin hyrë vetëm 300 kalorës shqiptarë. Mërkur Bua ndonëse i plagosur arriti të kapë 6 flamuj dhe katër topa të ushtrisë zvicerane. Beteja u fitua nga ai.Historianët thonë që u mund ushtria zvicerane që për 1500 vjet, që nga koha e Jul Cezarit nuk kishte njohur dështime. Prej asaj kohe Zvicra ka mbi 500 vjen ne neutralitet.Mbreti Françesku i parë i Francës, e paraqiti Mërkur Bua Shpatën e plagosur si shpëtimtarin e jetë së tij.Dhjete vjet më vonë, në betejën e Pavias, Mbreti Françesku i parë, aleatin Mërkur Bua Shpata e kish kundërshtar. Mbreti u mund, ra rob lufte dhe po mos të kishte qenë autoriteti i Mërkur Bua Shpatës edhe do ishte vrarë nga mercenarët katalanas. Mërkur Bua Shpata ua mori mbretin Françesk katalanasave dhe i bëri këtij nderimet si mbret. Flamuri i tij dhuruar nga Perandori Austriak, Maksimalian I, në 1510, përfaqësonte një shqiponjë të zezë dykrenare, kryqin e Dukatit të Burgonjës dhe rreth kryqit katër B, që simbolizonin gërmën e parë të familjes

Doktor Berisha priti një delegacion të Vatrës nga SHBA

August 20, 2022 by s p

Kreu i demokratëve shqiptarë Doktor Berisha priti në një takim të ngrohtë e vëllazëror një përfaqësi të Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në faqen e tij zyrtare në FB ish-Kryeministri i Shqipërisë Dr. Berisha shkroi: “Takim me Presidentin e nderit të Federatës Pan shqiptare në SHBA, “VATRA”, z. Agim Rexha dhe zotërinjtë Mondi Rrakaj, Tasim Ruko, Mersin Gjini, drejtues të kësaj organizate.

Të dashur miq,

Dje pata kënaqësinë të pres në takim presidentin e nderit të Organizatës athetare shqiptaro – amerikane “VATRA”, mikun tim të çmuar Agim Rexha dhe veprimtarët dhe drejtues të saj, Mondi Rrakaj, Tasim Ruko, Mersin Gjini.

Në këtë takim unë shpreha mirënjohjen më të thellë për zotin Rexha, VATRA-n dhe të gjithë vatranët me mbështetjen e tyre të jashtëzakonshme që kanë dhënë dhe japin për çështjen kombëtare, Partisë Demokratike, që nga themelimi i saj e deri sot.

Në këtë takim u diskutua gjerësisht mbi gjendjen dhe zhvillimet në Shqipëri, në Kosove dhe rajon.

U diskutua lidhur me vendosjen e monizmit të plotë në Shqipëri nga Edi Rama dhe qëndrimet antishqiptare të qeverisë së Tiranës ndaj Kosovës, territorit të saj në çështjen e pretendimeve serbe për veriun e Kosovës ashtu dhe në projektin tjetër të “Ballkanit te Hapur” apo të vendosjes së hegjemonisë serbe në rajon.

Z. Rexha vlerësoi rolin e Partisë Demokratike në mbrojtjen e çështjes kombëtare dhe të demokracisë në Shqipëri. Në këtë takim u diskutua mbi domosdoshmërinë e pjesëmarrjes aktive të diasporës dhe emigracionit në jetën politike të vendit dhe në veçanti garantimit nga Shqipëria të të drejtës kushtetuese të votës për të gjithë shqiptarët kudo që janë. Takimi ishte vellazëror. sb”.

PROFESORI AMERIKAN LEONARD NEWMARK NE LEKSIKOGRAFINE SHQIPE

August 19, 2022 by s p

Naum Prifti

Profesori Newmark (1929-2022) është autor i fjalorit të madh dygjuhësh Oxford Albanian-English Dictionary, i cili shërben si referencë për studiuesit, përkthyesit dhe studentët e shqipes. Newmark-u është bashkëautor në tri libra për shqipen: Spoken Albanian, Standard Albanian, Readings in Albanian (Shqipja e Folur, Shqipja Standarte dhe Lexime në Gjuhen Shqipe). Ai ishte mbrojtës i ngjashmërive gjuhësore midis dialekteve tosk dhe geg të shqipes.

Në Leksikografinë dygjuhëshe të shqipes, në botimin e fjalorëve dygjuhësh nga Ilo Stefanllari, Ramazan Hysa, Ilo Duro, Pavli Qesku, renditet fjalori shqip-anglisht i Oksfordit (2000), me rreth 85,000 fjalë hartuar nga Leonard Newmark. Leksikografia shqipe pranohet se është fusha më e hershme dhe më e pasur në gjuhësinë tonë. Madje dokumentimi i gjuhësisë shqipe nis me një vepër leksikografike sic ishte Fjalori latinisht-shqip “Dictionarium latino-epiroticum” i Frang Bardhit 1635.

Profesorin Leonard Newmark (1929-2022) e njoha nga letrat e vëllait Peter R. Prifti shumë dekada përpara se ta takoja në Amerikë. Peteri vetë e njohu nga afër kur u largua nga Massachusets Institute of Technology (MIT) Boston dhe shkoi në Universitetin e Kalifornisë.

Në vitin 1982 Leonard Newmark, Philip Hubbard dhe Peter R. Prifti botuan Standard Albanian – A Reference Grammar For Students. Vëllai ma dërgoi librin në Tiranë me një dedikim të bukur:

Vëllait të dashur, Naum, I dhuroj me gëzim këtë vëllim mbi Gjuhën Shqipe që përpiluam këtu në Universitetin e Kalifornisë në San Diego, unë dhe dy kolegë Amerikanë. Me respekt e dashuri, Pando, San Diego, 3 tetor 1984. (foto)

Atëherë nuk më shkonte kurrë në mend se vetëm një dekadë më vonë do isha mysafir në shtëpinë e Newmark-ut në La Jolla. Por kur vëllai më prezantoi me të, mu duk sikur po ritakoja një të njohur të vjetër.

Një nga kënaqësitë e vizitave të mia nga Nju Jorku në San Diego ishte shmallja me vajzën Julikën, nipin tim Eri, si dhe vëllanë. Për takimet me Profesorin Leonard mund të them se i mirëprisja me endje. Ai donte medoemos të na priste në shtëpinë e tij. Profesori dhe bashkëshortja e tij, Ruth përgatiteshin shumë seriozisht për vizitat tona, jo vetëm për të ngrënat e rastit por edhe për dhuratat (librat që donin të na i bënin peshqesh me këte rast) ndoshta ngaqë e dinin që edhe ne kishim dëshirë t’i jepnim suvenire shqiptare dhe botime të librave të fundit. Peter Prifti dhe Leonard Newmark ishin kolegë për disa vjet në Projektin e Gjuhes shqipe në Fakultetin e Gjuhësisë të Universitetit të Kalifornisë në San Diego dhe më vonë edhe bashkëautorë në libra gramatike dhe metoda të shqipes: Spoken Albanian, Standard Albanian, Readings in Albanian (Shqipja e Folur, Shqipja Standarte dhe Lexime në Gjuhen Shqipe).

Për përgatitjen e tri vëllimeve, Peter Prifti përktheu të gjithë materialin nga shqipja në anglisht, redaktoi të gjithë lëndën shqipe në librat Shqipja e folur dhe Lexime në Gjuhën Shqipe, në mënyrë që lënda t’i përgjigjej kritereve të gjuhës së njësuar letrare, si dhe zgjodhi dhe sistemoi leximet shoqëruese të tekstit. Bashkëpunimi i tyre ishte shprehje e respektit të ndërsjelltë profesional dhe personal për njëri tjetrin. Profesor Newmark e vlerësonte Peterin si specialist të gjuhës së folur, të shkruar dhe shprehjeve idomatike të shqipes por edhe si personalitet në fushën e albanologjisë. Fjalorin e Oxford-it shqip-anglisht i pajisur edhe me shprehje gjuhësore, Newmarku ia dhuroi Peterit me një përkushtim të vecantë në të cilin ai e quan ‘shkaktarin dhe nxitësin e interesimit të tij për leksikografinë shqiptare”. (foto)

Në bisedat tona diskutonim për strukturën e shqipes dhe lidhjeve gjuhësore të saj. Për profesorin, gjuha ishte shprehje jetësore e gjithë kulturës njerëzore dhe ai ishte thellësisht kureshtar dhe gjithmonë i interesuar për subjekte nga më të ndryshmet. Ai kishte aftësinë dhe mprehtësinë të shikonte shtresëzimet kuptimore dhe zbërthimet praktike edhe për tema në dukje të rëndomta sic ishtin rrethanat që mundësuan banimin e tij në një shtëpi në lagjen La Jolla në një kohë kur aty nuk lejoheshin të banonin hebrenj.

Vizitat zgjateshin me orë të tëra ngaqë koha shkonte pa u kuptuar në bisedat tona me subjekte nga më interesantet. Ne flisnim anglisht sepse profesori megjithëse kuptonte shumë nuk e kishte të lehtë të komunikonte shqip. Po ama gjithnjë përshëndetjet e mirëseardhjes dhe të përcjelljes bëheshin në një shqipe të bukur me fraza tradicionale sikur të ishte rritur në një familje me tradita shqiptare. Që aty ai e niste argumentimin e tij për ngjashmëritë dialektore të shqipes. Në San Diego dëgjoja sesi profesori e gjuhëtari amerikan vinte në dukje elementet e përbashkëta midis toskërishtes e gegërishtes ndërkohë që në Tiranë dhe Prishtinë i jepej hapësirë më e madhe argumentit të kundërt. Profesori ishte i kujdesshëm që të na dërgonte letra dhe kartolina për ditëlindje e festa të tjera.

Pas shumë vitesh mësova se ai ishte shumë i apasionuar edhe pas muzikës. Bashkë me disa shokë kishin formuar një bandë ku luanin pjesët e tyre të preferuara. Nëse e mbaj mend mirë ai luante në flut.

Newmarku u largua prej nesh fizikisht këtë vit por kontributi i tij për leksikografinë shqipe dhe referencat gramatikore janë dhuratë e pazëvendësueshme për gjuhëtarët shqiptarë dhe të huaj.

Tani e tutje do t’i mendoj të dy, Peterin e ndjerë dhe Profesor Newmark-un, në shoqërinë e njëri-tjetrit përsëri duke diskutuar për gjuhën shqipe, për kulturën, politikën, historinë e me radhë.

BASHKAUTORË NË LIBRA

Spoken Albanian – Leonard Newmark, I. Haznedari and Phillip Hubbard, Peter Prifti, Ithaca, New York, 1980, 348 faqe.

Standard Albanian, A Reference Grammar, Leonard Newmark and Ph. Hubbard, Peter Prifti, Stanford, California, 1982, 368 faqe.

Readings in Albanian, L. Newmark, Ph. Hubbard, Peter Prifti Antologji, Vol.I, II, III, 1979, San Diego, CA, 1167 faqe.

Foto:

Kopertina Standard Albanian dhe dedikimi i Peterit per Naumin

Fjalori Oxford Shqip Anglisht dhe dedikimi i Profesor Newmark per Peter Priftin

Rea, Rafaela Prifti, Peter Prifti, Leonard Newmark, SanDiego, Gusht 2005

Peter Prifti, Leonard, Mark Newmark, Naum Prifti, San Diego, 1998

Naum Prifti, Leonard Newmark, Peter Prifti, San Diego, Janar 2000

Borrell: Nuk ka marrëveshje Kosovë – Serbi, bisedimet vazhdojnë

August 18, 2022 by s p

Zeri i Amerikes

18 gusht, 2022

Shefi i politikës së Jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrell, tha se nuk është arritur ndonjë marrëveshje në takimin e sotëm ndërmjet kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti dhe presidentit të Serbisë Aleksandar Vuçiç, por të dy janë pajtuar të vazhdojnë diskutimet në ditët e ardhshme.

“Fatkeqësisht ende nuk kemi arritur marrëveshje sot, jo, më vjen keq. Por ky nuk është fundi i rrëfimit meqë të dy udhëheqësit u pajtuan se procesi duhet të vazhdojë dhe diskutimet do të vazhdojnë në ditët që po vijnë. Ka ende kohë deri më 1 shtator. Pra sot nuk ka marrëveshje, por ne nuk dorëzohemi, ne duhet të vazhdojmë diskutimet, duhet të kërkojmë zgjidhje, procesi do të vazhdojë”, tha zoti Borrell.

Bisedimet e sotme pasuan tensionet e 31 korrikut në veriun e Kosovës ku grupe protetsuesish bllokuan rrugët për të kundërshtuar vendimin e qeverisë së Kosovës për zbatimin e reciprocitetit për përdorimin e dokumenteve të identifikimit dhe targave të makinave. Diplomatët perëndimorë shpresonin që takimi i sotëm të sigurojë shmangien e tensioneve më 1 shtator për kur është shtyrë zbatimi i vendimeve të qeverisë.

Zoti Borrell tha se “ky nuk është momenti për të ngritur tensionet, është koha të kërkohen zgjidhje dhe për të zgjidhur çështjet e hapura për shumë kohë. U thashë edhe dy udhëheqësve se ky ishte një takim në formën e menaxhimit të krizës, nuk ishte një takim i zakonshëm. Synimi i këtij takimi ishte të qetësojmë situatën në teren”, tha ai.

Ai shprehu bindjen se kryeministri Kurti edhe presidenti Vuçiç e kuptuan se nuk ka një alternativë përveç bisedimeve për të zgjidhur çështjet e hapura.

“Padyshim ka dallime të qarta ndërmjet tyre në mënyrën se si e shohin zgjidhjen përfundimtare të statusit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, por ata u pajtuan për të vazhduar diskutimet në baza të rregullta në periudhën kohore në vazhdim për ta shtyrë procesin e normalizimit më shpejt”.

Përgjatë tërë ditës palët janë takuar ndarazi dhe së bashku me zyrtarët evropianë, ndërsa jozyrtarisht mësohet se në orët e mbrëmjes mund të takohen në ambasadën amerikane me të dërguarin Gabriel Escobar.

Ky është takimi i tretë Kurti-Vuçiç në Bruksel brenda një viti dhe u thirr në përpjekje për të zbutur tensionet ndërmjet të dyja palëve, që pasuan reagimet serbe ndaj vendimit të qeverisë së Kosovës për zbatimin e reciprocitetit mbi përdorimin e dokumenteve të identifikimit dhe targave të makinave.

Fjala e Kryeministrit Kurti në konferencën e përbashkët me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg

August 17, 2022 by s p

Bruksel, 17 gusht 2022

Fjala e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti në konferencën e përbashkët me Sekretarin të Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg pas takimit në Selinë Qendore të NATO-s:

I nderuar Sekretar i Përgjithshëm,

Të nderuar gazetarë,

Zonja dhe zotërinj,

Më vjen mirë që jam këtu, së bashku me të nderuarin z.Stoltenberg, Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s, pas takimit tonë, në të cilin theksova synimet e Qeverisë sonë dhe të vendit tonë për të ardhmen. Qeveria ime dhe unë si Kryeministër, jemi të përkushtuar që të sigurojmë që politikat tona janë plotësisht në përputhje me vlerat e përbashkëta euroatlantike. Ky është përcaktimi ynë, dhe përfaqëson identitetin tonë politik dhe orientimin tonë historik.

Me këtë rast, dua të shpreh mirënjohjen time më të lartë për NATO-n. Në 23 vitet e fundit, NATO ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm për lirinë, rindërtimin e infrastrukturës së shkatërruar gjatë luftës dhe sigurinë e vendit tonë dhe qytetarëve tanë.

Kontributi i NATO-s në themelimin, zhvillimin dhe profesionalizmin e Forcës së Sigurisë së Kosovës ka qenë një sukses shembullor. Falë bashkëpunimit dhe koordinimit të ngushtë me KFOR-in, si dhe këshillave profesionale të dhëna nga Ekipi Këshillues dhe Ndërlidhës i NATO-s (NATO Advisory and Liaison Team), Forca e Sigurisë së Kosovës dhe pjesëtarët e saj kanë arritur një nivel të lartë të aftësive dhe kapaciteteve operacionale.

Të gjitha këto janë ndërtuar dhe zhvilluar në përputhje me standardet e NATO-s për të qenë në përshtatshmëri dhe të ndërveprueshme në misione dhe operacione të përbashkëta, në shërbim të paqes, sigurisë dhe stabilitetit rajonal dhe më gjerë. Për këtë arsye, ne jemi shumë të nderuar nga besimi i dhënë FSK-së për të mbështetur operacionin humanitar të NATO-s në evakuimin e qytetarëve afganë që nga gushti i vitit të kaluar.

Ne jemi të gatshëm dhe të përkushtuar të kontribuojmë në çdo operacion dhe projekt të NATO-s, me të gjitha kapacitetet që kemi. Kemi vizion të qartë – ne kërkojmë anëtarësimin në NATO. Kjo do të na mundësojë të japim këtu dhe gjetiu, atë që vendet dhe kombet demokratike, liridashëse dhe paqedashëse i dhanë dhe i japin vendit dhe qytetarëve tanë. Në këtë drejtim, anëtarësimi në Programin e Partneritetit për Paqe të NATO-s është një hap shumë i rëndësishëm.

Kosova ka treguar përkushtimin e saj për mbrojtjen dhe promovimin e parimeve dhe vlerave të përbashkëta, si dhe përkushtimin e saj për të kontribuar në sigurinë dhe paqen, jo vetëm në rajon por edhe në botë.

Kërcënimet, rreziqet dhe sfidat me të cilat përballet NATO në mjedisin aktual të sigurisë ndjehen edhe nga vendi ynë. Institucionet dhe qytetarët e Kosovës, në situatën aktuale, kanë arsye të jenë vigjilentë ndaj qasjes destruktive të fqinjit tonë verior ndaj Kosovës dhe rajonit në përgjithësi, nën agjendën e dëmshme të Rusisë për Evropën dhe Ballkanin.

Ne jemi plotësisht të përkushtuar për zhvillim ekonomik, për mirëqenie të qytetarëve tanë, demokraci, të drejta të njeriut dhe të pakicave, siguri për të gjithë dhe për secilin, sundim të ligjit dhe kushtetutshmëri.

I nderuari z.Stoltenberg, Qeveria e Republikës së Kosovës, si gjithmonë, mirëpret mbështetjen tuaj, por mbi të gjitha përkushtimin tuaj për paqen e qëndrueshme, sigurinë dhe stabilitetin afatgjatë në rajonin tonë.

Ne qëndrojmë të fuqishëm dhe bashkë.