Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra do të promovojë librin e Ambasador William G. Walker “Reçak – Historia e një krimi lufte”, ditën e Shtunë më 19 Prill 2025 ora 11 Am në Selinë Qëndron në Bronx në adresën: 2437 Southern Blvd, Bronx, NY 10458.

Ju mirëpresim.

Agim Baçi/

Pas 31 seancash gjyqi, pa një proces hetimi, por vetëm përmes shpalljes publike të akuzave, mëngjesin e 14 prillit 1945, 17 persona, nga më të shkolluarit e kohës, do të pushkatoheshin dhe trupat do të groposeshit të gjithë bashkë në zonën që njihet si “Kodra e Priftit” në Tiranë. I ashtuquajturi “Gjyqi special”, i ngritur për të dënuar “Kriminelët e Luftës dhe Armiqtë e popullit”, i zhvilluar nga 1 marsi deri më 13 prill 1945 kishte krijuar modelin që sistemi do të përdorte për gjyqet e ardhshme, edhe për 45 vite të tjera, mbi këdo që do ta llogariste si pengesë për vendosjen e regjimit. 40 të akuzuar të tjerë, të akuzuar bashkë me 17 të ekzekutuarit, do të merrnim dënime të ndryshme, dënime që do të përsëriteshin herë pas here bashkë me dënime e internime për të afërmit nën një survejim të tmerrshëm.

80 vjet më pas, ne sërish duhet të pyesim: “Cila ishte ajo forcë që e bëri një pjesë të shoqërisë të mbështesë regjimet totalitare, kriminale, që shfarosën miliona të pafajshëm? Dhe, për më tepër, cila është ajo forcë që vijon sot të mbajë gjallë nostalgjinë edhe kur ajo e shkuar kriminale nën regjimin komunist ka dalë në pah përmes vendimeve, përmes dëshmive, përmes pranimit nga disa aktorë të së keqes”? Këto janë pyetje që në fakt ia vlen t’i shtrojmë në mënyrë të vazhdueshme, nëse nuk duam t’i shmangemi përgjegjësisë për të pohuar atë që nuk mundëm dot ta zbardhnim dhe studionim sa duhet në këto 35 vite ndryshimesh politike. Por, a kemi ditur të përballemi ne me të shkuarën tonë nën diktaturë? A e kemi parë të shkuarën nën regjimin komunist si fragment, si një lajthitje të çastit që mbetet vetëm në një pjesë të historisë sonë, apo e kemi studiuar si diçka që ka vijuar të na ndikojë në përditshmërinë tonë edhe sot? Në Shqipërinë e pas vitit 1990, nga dëshira për të vrapuar drejt asaj që na kish munguar në diktaturë, u praktikua ajo që sociologu Zigmunt Bauman e quan “vetëshfajësim historik”.

Në Shqipëri vetëshfajësimi historik u mbështet më së shumti përmes sloganeve “ashtu ishte koha” apo “gjithkush nga ne mund të kishte gabuar” – qëndrime që e çuan një pjesë të shoqërisë shqiptare deri në refuzim për të dëgjuar çfarë kish ndodhur realisht gjatë diktaturës, duke e lënë të keqen të bredhë lirisht rreth nesh. Si pasojë e këtij “vetëshfajësimi” u krijua ideja e gabuar sikur debati mbi të shkuarën ishte thjesht një çështje historie dhe se u përkiste vetëm historianëve, sociologëve apo politologëve dhe jo një çështje e debatit mbarëshoqëror mbi pasojat e së shkuarës komuniste. Duke mos i rrëzuar këto gjyqe përmes vendimeve gjyqësore, apo duke mos mbajtur një qëndrim të prerë lidhur me natyrën kriminale të regjimit komunist, Shqipëria mbetet ndër të paktat vende ish-diktatoriale që nuk ka të penduar dhe as të falur. Kjo, sepse nuk u bë as një proces gjyqësor apo moral, duke humbur shansin që ata që kishin bërë krime apo që kishin miratuar të tilla veprime, të kërkonin ndjesë apo t’u jepej shansi i rrëfimit dhe pendesës. Pavarësisht risjelljes së kujtesës përmes botimeve, aktiviteteve dhe studimeve nga Instituti i Studimeve të Pasojave të Krimeve të Komunizmit (ISKK) dhe aktorë të tjerë që vijojnë të flasin për të shkuarën, shoqëria shqiptare vijon ta këtë të shkuarën e saj pa një qartësim qoftë moral, qoftë ligjor.

Ky moslexim i së shkuarës me të gjitha të vërtetat rrezikon të relativizojë të keqen, duke e konsideruar normale atë që ka ndodhur me gjyshërit dhe prindërit tanë. Sipas filozofëve, ata që tentojnë ta pengojnë të shkuarën, që të shkruhet me gjuhën e krimeve që kanë ndodhur, fshehin dëshirën që ta rishkruajnë atë sipas orekseve të tyre, me qëllim që të kontrollojnë të ardhmen sipas së njëjtës ideologji. Kjo është pasoja kur ne si shoqëri rrezikojmë të kalojmë të shkuarën me “krimet e askujt”. Mungesa e dekomunistizimit dhe mosndryshimi i teksteve të historisë u lanë hapësirën nostalgjikëve të kohës së diktaturës të shprehnin adhurim për atë kohë. Madje, nga kjo nostalgji për kohën djallëzore të diktaturës, gati në mënyrë kriminale, jo pak herë është kërkuar që të harrohen apo të mbeten pa shumë zë dëshmitë kur shqiptari që mendonte ndryshe vritej me dru, me hekur, me mbytje në ujin e kënetës, me uri, me pagjumësi, me punë jashtë fuqive njerëzore, me zhveshje lakuriq në netët e ftohta, ose i lidhur për shtyllë për disa net me radhë në mes të ftohtit.

Gjyqet e munguara ndaj atij sistemi, ose më saktë, mungesa e një studimi për madhësinë e së keqes që kishte mbjellë ai sistem bënë që në shoqërinë shqiptare të rikthehej gjatë këtyre viteve tranzicioni ridiskutimi për “të mirat dhe të këqijat e komunizmit”, të cilat, në thelb, janë formë e talljes së hapur me shqiptarët. Gjetja e rrugëve për rihapjen e gjyqeve ku të shpallet dënimi kriminal i atyre që u dënuan pa gjyqe, apo me gjyqe të rreme, pa hetim, me falsifikim dëshmish e dëshmitarësh, vetëm e vetëm se nuk ishin mbështetës të regjimit apo shiheshin si armiq të tij, është një zgjidhje që na nevojitet. Ky hap, edhe pse i vonuar për shoqërinë tonë, është i domosdoshëm pasi ne kemi nevojë për një gjyq për ato kohë të errët të shoqërisë shqiptare! 80-vjetori i “Gjyqit special” është një ditë për të na thënë se, nuk është kurrë vonë për të kërkuar të vërtetën dhe për ta shfaqur atë me të gjitha ngjyrat, sado e rendë të jetë, pasi vetëm pasi të pranojmë pasojat që na ka lënë ai regjim dehuman, do mund të shohim njeri-tjetrin në sy, e dashtë Zoti, edhe të kemi procesin e Faljes dhe Pendimit. Të paktën, këtë proces ua kemi borxh atyre që edhe në këto 35 vite vijojnë të sorollaten për të gjetur të vërtetën për të parët e tyre, për varret e tyre, për pronat e tyre.

Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI*/

Shqiptarët shekujve kanë mbrojtur identitetin e vet duke ruajtur traditën, kulturën, zakonet, doket e veta të lashta. Ndër më qenësoret për të ruajtur autenticitetin dhe origjinën e vet padyshim është edhe e drejta zakonore ose kanunore. E drejta zakonore apo kanunore nuk është dukuri vetëm e shqiptarëve, sepse e drejta zakonore ekzistonte edhe te popujt tjerë ballkanikë, Europianë e më gjerë në popujt e tjerë të botës. Ligjet dhe shartet kanunore janë krijuar për të mbijetuar nga asimilimi dhe okupimet e huaja dhe për të rregulluar marrëdhëniet juridike-civile e penale në mes vetë shqiptarëve.

E drejta zakonore shqiptare është krijuar gjatë shekujve dhe mijëvjeçarëve, që besohet në bazë të dhënave materiale se autoktonia e shqiptarëve daton mijëra vite më parë, duke i bartur ato rregulla në mënyrë gojore prej brezi në brez duke e ruajtur autenticitetin dhe duke pasur autorësinë në përmbajtjen e tyre, për çka këto rregulla u bënë të obligueshme dhe fituan karakterin juridik duke ju nënshtruar dhe respektuar në mënyrë besnike vetë shqiptarët. Duke krahasuar Kanunin e Maleve me Iliadën dhe Odisenë, studiuesi japonez Kazuhiko Yamamoto arriti në përfundimin se konceptet etike themelore të strukturës shoqërore pa shtet të kohërave Homerike, si besa, nderi, gjaku, hakmarrja, gjakmarrja, buka e miku janë të njëjtat doke kanunore të shoqërisë fisnore shqiptare. Referencë botërore për kanunet shqiptare kanë qenë Edith Durham, Margret Husluck, Franc Nopcsa, Kazuhiko Yamamoto etj. Në rrafshin shqiptar përmendim: Shtjefën Gjeçovi, Ismet Elezi, Aleks Buda, Gjergj Fishta, Frano Illia, Syrja Popovci, Eqrem Çabej, Frang Bardhi, Mark Tirta, David Luka, Injac Zamputi, Musa Kraja, Pëllumb Xhufi, Alfred Uçi, Ismail Kadare, Xhemil Çela, etj. Rregulli i vjetër kanunor shqiptar i mirënjohur: “Shtëpia është e Zotit dhe e mikut”, ka qenë një postulat i trashëguar shekujve.

Botimi i parë i përmbledhjes kanunore u bë në shekullin XIX. E ushtruar qëmoti në të gjitha trevat shqiptare, e drejta dokësore mori emërtime të ndryshme në varësi të trevës etnografike: e Maleve (Kanuni i Lekë Dukagjinit mbledhur nga Shtjefën Gjeçovi), e Labërisë (Kanuni i Papa Zhulit, Kanuni/Shartet e Idriz Sullit); Kanuni i Dibrës, e Kurbinit (Kanuni i Gj.K.Skënderbeut), Bendës, Lumës/Kukës, Çermenikës, Korçës, Skraparit, Çamërisë etj. Kanuni lab sikurse mjaft kanune të tjera në hapësirën shqiptare kanë luajtur një rol mjaft të rëndësishëm në jetën shoqërore shqiptare dhe është një ndër kanunet më të njohura në hapësirën shqiptare krahas atij të Lekë Dukagjinit. Në kulturën e krahinës labe, një vend të nderuar ka zënë monumenti shpirtëror i Labërisë, Kanuni i papa Zhulit, që u ndryshua më 4.4.1773 në disa sharte që u quajtën “Shartet e Idriz Sulit”, i cili përbëhej nga mjaft ligje popullore të pashkruara, por që ishin praktikuar gjerësisht në jetën e banorëve të mbarë Labërisë.

Kanuni i Labërisë u mblodh në një libër nga studiuesi i apasionuar Profesori 105 vjeçar Ismet Elezi, libër që është paraprirë nga “E drejta zakonore labe”. Në burimet e normave kanunore është një fakt i njohur se krijuesi i normave të Kanunit është vetë populli i Labërisë me mençurinë e tij. Ato pasqyrojnë botën shpirtërore të tij të përcaktuar nga kushtet materiale të jetesës. Nevojat historike, shoqërore, ekonomike, jetësore të njerëzve kanë diktuar vendosjen e normave, zakoneve, rregullave të sjelljes në mes tyre, bazuar në parimet e larta të moralit. Zakonet kanë luajtur rol parësor në formacionet e hershme shoqërore parashtetërore, për rregullimin e marrëdhënieve brenda një grupi shoqëror. Ato gjithashtu kanë rëndësi të veçantë në formimin e sistemit të së drejtës. Historikisht zakonet kanë vepruar e veprojnë më gjatë, pavarësisht se nuk janë sanksionuar nga shteti. Kushtet historike në të cilat ka kaluar Shqipëria në tërësi dhe Labëria në veçanti dhe zhvillimet e brendshme ekonomike-shoqërore, kanë përcaktuar faktin që mjaft zakone ndryshuan në brendësi dhe u shndërruan në norma të së drejtës zakonore, u bënë pjesë përbërëse e sistemit të së drejtës.

E drejta zakonore është forma fillestare dhe më e lashtë e së drejtës. Fakti që ajo vazhdoi të veprojë deri në kohën tonë, tregon për forcën e potencialin e së drejtës zakonore. Pikërisht për këto arsye ajo është ndër problemet kryesore të teorisë të së drejtës bashkëkohore. Pleqtë e zakonit, nëpërmjet zgjidhjes së çështjeve, mosmarrëveshjeve a konflikteve të ndryshme, ose u referoheshin zakoneve të mëparshme, ose vendosnin një normë të re, e cila, vihej në përdorim edhe për zgjidhje analoge në të ardhmen si precedent gjygjësor. Kështu bëhet kalimi gradual nga zakonet e lashta të të parëve në norma të së drejtës zakonore, si rezultat i zhvillimit historik, i ndarjes dhe i diferencimit të shoqërisë në klasa, pozita ekonomike e të cilave u sanksionua në normat e së drejtës zakonore. Pikërisht për këto arsye kanuni përmban norma sjelljeje që nga lashtësia, nga Ilirët, rendi gjinor, nga mesjeta dhe shtresëzime të reja, veçanërisht në shek. XVIII dhe deri në gjysmën e parë të shek.XX. Burimi i parë kryesor i normave të Kanunit të Labërisë, janë zakonet që u kthyen në norma juridike, për shkak të zbatimit të tyre të vazhdueshëm e të detyrueshëm. Veç normave të përbashkëta të së drejtës zakonore, në njësi tokësore të veçanta, në fshatra, kanë vepruar edhe zakone të vendit të detyrueshëm për t’u zbatuar brenda tyre. Sipas vendit bëhet kuvendi.

Burimi tjetër kryesor i normave të Kanunit janë vendimet e Kuvendit të burrave, besëlidhjet e ndryshme për çështje të rëndësishme, si psh për pajtimin e gjaqeve (hasmërive), ndarjen e kufijve të tokave apo të maleve (kullotave), etj. “Një shtet qeveriset më mirë nga një njeri i shkëlqyer se sa nga një ligj i shkëlqyer”, thoshte Aristoteli, ndërkohë që në kohë pushtimi Labëria qeverisaj nga labërit në luftë me ligjet dhe forcat ushtarake të pushtuesit. Këtu qëndron dhe madhështia e Labërisë pasi bëri vetë ligje dhe kishte ligjislatorë popullorë shekujve, por dhe kapedanë e luftëtarë të famshëm që i mbronin nderin, krenarinë dhe dinjitetin aq sa në 500 fshatrat labe këndohej: “Labëri o mal i rëndë,/Për Kombin qëndron në këmbë!..”. Kanuni i Labërisë ishte rojtari i vlerave më të mira morale e kulturore të trashëguara dhe flet për kulturën e lashtë juridike të labërve, është realisht një sistema juridik vlerash morale, trashëgimi e kohës ilirike, e kornizuar në një libër me 283 faqe me 830 nene në 10 pjesë e 50 kapituj nga Prof. Ismet Elezi.

Kur flasim për kuvendet në Labëri, mund të themi se, në Labëri janë zhvilluar mjaft kuvende të rëndësishme që njihen në historinë e popullit shqiptar, si Kuvendi dhe marrëveshja e Papa Zhulit në Shpellën e Zhulit rrëzë kurorës së maleve të Fushëbardhës, Kuvendi i Senicës, Kuvendi i Rrapeve të Agait në Taroninë midis Fushëbardhës dhe Zhulatit historik, i Himarës (Shekulli XV).

Kuvendi i Progonatit dhe i Picarit (1846), Kuvendi i Mesaplikut (1847) dhe kuvende të tjerë, të cilët lidhen drejtpërsëdrejti me reformat e së drejtës zakonore të Labërisë si dhe me përmirësimet sipas zhvillimeve të kohës. Pikërisht këto burime të së drejtës zakonore përbënin bazën për rregullimin e marrëdhënieve shoqërore ndërmjet njerëzve të bashkësisë labe. Ato njëkohësisht ishin mburoja nga çdo arbitraritet, pasi askush nuk mund të vihej para përgjegjësisë civile, penale, për shkelje të tjera, pa u mbështetur në normat kanunore. Çdo veprim ishte i domosdoshëm të bazohej në këto norma dhe se askush nuk mund të vepronte në kundërshtim apo duke i anashkaluar ato, ndryshe reagonte tërë bashkësia dhe nuk lejonte vetëgjyqësinë.

Labëria në këto dhjetë shekujt e fundit ka bërë dhjetra kuvende por ndër më të rëndësishmit janë: Kuvendi dhe marrëveshja e Papa Zhulit (1081), Kuvendi i Senicës (e diel 1610), Kuvendi i Senicës (e diel 25.3.1770), Kuvendi i Himarës (Pranverë 1770), ose 17 fshatrave të Himarës Palasë-Nivicë Bubar, Kuvendi i Rapeve të Agait, Taroninë (e diel 4.4.1773), Kuvendi i Senicës (e diel 2 nëntor 1828),e,p,shtunë6-8.11.1828 në Berat (Thimi Mitko,Bleta Shqiptare; Kuvend i Picarit dhe i Progonatit (1846), Kuvendi i Mesaplikut (21.6.1847), Kuvendi i Gjirokastrës (23.7.1880); Kuvendi i Mesaplikut nga Ismail Qemali (fillimnëntori 1908), Kuvendi në Manastirin e Cepos (21.7.1911), me 800 pjesëmarrës, Kryekuvendi i Vlorës që vendosi pavarësinë dhe themelet e shtetit të ri shqiptar 28.11.1912-7.12.1912; kryekuvend për shqiptarët, që themeloi shtetin shqiptar nën drejtimin eIsmail Qemalit, Kuvendi i Shtëpëzit (10.4.1914), Kuvendi i Barçallasë, Dukat (29.5.1920), që pasoi me fillimin e luftës në bazën e nisjes në Beun të Vlorës më 5 qershor 1920, që përfundoi me fitore më 3.9.1920; Kuvendi i Kuçit (28.11.1924 deri 4.12.1924), me delegatë nga Labëria, Kruja, Lumi i Matit, Mirdita, Shala e Dukagjini etj, delegatë që i dhanë Kuvendit karakter kombëtar. Ishte planifikuar të merrte pjesë dhe Fan Noli e Barjam Curri, por për arsye të situatës kaotike në Shqipëri nuk morën pjesë megjithatë Noli shkroi një përshëndetje për kuvendin.

Kuvendi diskutoi për luftën kundër zakoneve të prapambetura, për forcimin kombëtar dhe demokratik; pajtimi i gjaqeve, ndalimin e hakmarrjeve, si një plagë shoqërore me pasoja të rënda, për çlirimin e njerëzve nga ankthi i vrasjeve për gjakmarrje, u vendos ndalimi i zakoneve te vjetra patriarkale në marrëdhëniet familjare e martesore, sidomos ndalimi i fejesave të fëmijëve të paralindur, lirimi i grave nga punët e renda, u fol për reforma me ide demokratike për emancipimin dhe barazinë e gruas me burrin etj. Për të qenë racional në kohë përgjithësisht kuvendet janë mbajtuar nga kapedanë, prijësa dhe luftëtarë të Labërisë dhe më gjerë, që kanë ardhur në trevën labe për të luftuar kundër pushtuesve, për të mës dërguar ushtarë për tu vrarë për interesin e të huajve, për të kundërshtuar taksat e rënda ndaj popullit, për bashkim, për ruajtjen e kufijve, për unitet ndërmjet besimeve, harmonia dhe mirëkuptimi i ndërsjelltë fetar në kundërshti me ligjet e ashpra dhe të egra të pushtuesve, për të luftuar kundër bandave kriminale e hajdutëve, për ndëshkimin e spiunëve, kundër atyre që prishnin qetësinë, dëmtonin pronat e pasuritë; për zhdukjen e fenomenit të gjakmarrjes,/ hakmarrjes; për të ushtruar të drejtën e shërbimit ushtarak në truallin shqiptar në vilajetet shqiptare, për të mbrojtur objektet e kultit, për nxjerrjen e grave në punë krahas burrave, për unitetin krahinor.

Nuk është e rastit që këngët që nga Mesjeta vijnë deri në ditët tona: “Dëgjuar e parë kini,/ Në Senicë u bë pajtimi,/ Fshatra e kaza u mblodhë,/ pleqësia e anës tonë,/Të krishterë e muslimanë,/ Ca me mushka e ca me kalë,/Te përrallet në lëndinë,/Flet Idrizi me të mirë: /Mbani vesh o kapedanë,/ Të madhe ju bëj rixhanë(lutjen),/ Të mençur e pleq me radhë,/ Të lidhemi besë e fjalë,/ Se të gjithë trimat u vranë,/ Mbetën shkretë këto anë,/ Vritet shoqi me vëllanë,/ Bëhet qejfi hasmit tanë,/ S’jemi turq e venecianë,/ Jemi gjithë shqipëtarë,/ Jemi një gjak e një farë…”.

*(Fjala e mbajtur në Fong Auditoriumin e Universitetit të Harvardit, online në konferencën Labëria – “The Voice of Timeless Traditions”(Labëria zëri i traditave të përjetshme) më 6.4.2025 në përvjetorin e parë të krijimit të degës së Labërisë në Boston të SHBA).

Donika Gërvalla Schwarz/

Ka data që nuk i përkasin kalendarit, por zemrës. Ka beteja që nuk përkufizohen me taktika ushtarake, por me shpirtin e atyre që dhanë gjithçka, edhe jetën, që ne sot të jetojmë të lirë. Kjo është Kosharja.

Mëngjesin e hershëm të 9 prillit 1999, në brezin kufitar mes Kosovës dhe Shqipërisë, nisi njëra ndër betejat më vendimtare të luftës sonë çlirimtare. Beteja e Koshares, si pjesë e Operacionit “Shigjeta”, shënoi jo vetëm përleshjen me një regjim të dhunshëm dhe të egër, por edhe shembjen simbolike të një kufiri të padrejtë që për dekada ndante kombin shqiptar.

Për më shumë se dy muaj, mbi 2000 pjesëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës luftuan në një vijë disa kilometërshe përballë forcave të armatosura serbe, të një ushtrie që kishte mbjellë dhunë, terror dhe krime në gjithë Kosovën. Pavarësisht numrit dhe armatimit, nuk arritën ta ndalin valën e vendosmërisë që vinte nga të gjitha trojet shqiptare.

Në ballë të betejës ishin emra që sot i kemi të gdhendur në kujtesën tonë kolektive: Agim Ramadani, arkitekti i betejës; Sali Çekaj, simbol i guximit dhe strateg i përkushtuar; dhe me ta, 112 luftëtarë të tjerë që ranë dëshmorë në këtë betejë. Mbi 400 u plagosën. Por liria që ata ndihmuan ta fitonim, nuk njeh çmim.

Brigada 138 “Agim Ramadani”, e përbërë nga luftëtarë nga të gjitha viset shqiptare, udhëhoqi sulmin, duke i dhënë kësaj beteje dimensionin e një bashkimi kombëtar në ideal dhe në gjak. Forcat e UÇK-së, të ndihmuara nga mbështetja ajrore e NATO-s, përballuan me sukses një regjim që përpiqej ta mbante të ndarë dhe të shtypur një popull të tërë.

Beteja e Koshares e theu jo vetëm kufirin politik të vendosur më 1913 e konsoliduar më 1918, por edhe frikën, robërinë dhe iluzionin se Kosova nuk do ta arrinte kurrë lirinë. Ishte këtu që ndarja artificiale u shndërrua në lidhje të pandashme mes Kosovës dhe Shqipërisë. Dhe bashkë me këtë lidhje, u forcua besimi i popullit te Ushtria Çlirimtare e Kosovës dhe te drejtësia e luftës sonë.

Sot në Akademinë Përkujtimore të dëshmorëve në Betejën e Koshares dhe në ditën e rënies së heroit të Kosovës, Agim Ramadani, kujtuam me pietet jetën dhe vepren e tyre për më të shtrenjtën tonë, Kosovën. Andaj, sot e gjithnjë, Kosharja mbetet plagë dhe krenari. Dhembje dhe burrëri. Është kujtesa jonë kolektive për atë që kemi kaluar dhe amaneti për atë që duhet t’i dalim Zot atdheut.

Lavdi përjetë dëshmorëve të Koshares.

Ju jeni vetë liria jonë.

New York, 9 prill 2025 – Në emër të Federatës Panshqiptare “VATRA”, themeluar më 1912 nga rilindësit e shquar të kombit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe në frymën e një misioni të pandërprerë shekullor për lirinë, pavarësinë dhe dinjitetin e kombit tonë, ndan Çmimin dhe Medaljen e Artë të Lirisë për luftëtarët e Betejës së Koshares – përfaqësues të pavdekshëm të qëndresës shqiptare dhe flamurtarë të historisë më të lavdishme të luftës së UÇK-së për çlirimin e Kosovës.

Kjo betejë, e zhvilluar në pranverën e vitit 1999, nuk ishte vetëm përballje ushtarake në kufirin famëkeq që ndau shqiptarët – ajo qe përpëlitja titanike e një kombi të gjymtuar, që në mes të flakëve të luftës dhe gjakut, vendosi të ribëjë vetveten. Kosharja nuk ishte vetëm betejë; ishte vetë ringjallja e shqiptarisë në një tokë të djegur për dekada nga shtypja serbe. Ishte porta e çarë me gjak në murin e hekurt të robërisë, e ndërtuar nga trimëria e luftëtarëve që i thanë historisë: “Nuk ka më kthim pas!”

Luftëtarët e Koshares nuk ishin thjesht ushtarë, por bij të një ideali që lindi nga plagët e padrejtësive historike që rëndojnë kombin dhe u rrit me madhështinë e Gjergj Kastriotit. Ata nuk komandonin nga zyrat, por nga vijat e frontit, shtigjet e luftës dhe barrikadat e gjakut. Ishin djem të fshatit, qytetit, mërgatës, luftëtarëve nga popuj liridashës dhe tërë atdheut, që përkrah NATO-s dhe në aleancë me SHBA-në, shkruan një epikë të re shqiptare për lirinë e Kosovës.

Federata “VATRA”, me ndërgjegjen e saj historike e kombëtare, me Medaljen e Artë të Lirisë, i nderon dëshmorët dhe luftëtarët e Koshares si shpirtin e pathyeshëm të kombit, si themeltarët e lirisë së Kosovës dhe si urë të përjetshme të bashkimit të shqiptarëve në një shtet të lirë, demokratik dhe sovran.

Lavdi të përjetshme dëshmorëve të Betejës së Koshares!

Nderim i përjetshëm të mbijetuarve të saj!

Krenari e përbashkët e kombit shqiptar në çdo cep të botës!

Me respekt dhe krenari të veçantë

Dr. Elmi Berisha