Mbështetja e anëtarësimit të Kosovës në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës ditën e sotme është moment gëzimi për të gjithë shqiptarët anë e mbanë botës, për bashkësinë shqiptare në Amerikë, për Vatrën dhe Vatranët të cilit kanë synuar ta arrijnë dhe e mirëpresin këtë vendim.

Njëherit është rast i mirë për të shprehur falënderime ndaj parlamentarëve evropianë, diplomatëve të posaçëm amerikanë, mbështetjes së dy partive në Dhomën e Përfaqësuesve dhe Senatit, Sekretarit të Shtetit Z. Blinken dhe Presidentit Joe Biden. Një mirënjohje e posaçme i takon Ambasadorit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, mikut tonë z. Hovenier për diplomacinë largpamëse dhe parimet e drejta njerëzore në kohë veçanërisht të vështira.

Vatra përshëndet krerët shtetërorë të Kosovës të cilët e cilësojnë vendimin e sotëm si dëshmi të përkushtimit në rrugën e demokracisë.

Vendimi i sotëm i Këshillit të Evropës u arrit me votat pro të 131 deputetëve evropianë, 29 kundër dhe 11 abstenime. Asnjë nga amendamentet e propozuara nga Serbia nuk u miratua. Hapi tjetër është Ministria e Jashtme e Këshillit të Evropës, që vendos përfundimisht nëse Kosova do të bëhet anëtarja më e re e organizatës.

Dita e sotme vlen si rezultat i punës së palodhur të Vatrës dhe bashkësisë shqiptare në organizim dhe mbështetje të ecurisë pozitive të Kosovës. Vatra do të jetë edhe më tej pararoja e komunitetit në avancimin e interesave kombëtare të shqiptarëve për një të ardhme të begatë dhe demokratike.

Urime të dashur Vatranë!

Krenohuni dhe gëzohuni për këtë ditë të madhe!

Me gëzim

Elmi Berisha

Kryetar i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra

Vatra rejoices at Kosova’s advancing towards European Council Membership

Today Kosovo is one step closer to joining the Council of Europe. The Parliamentary Assembly of the Council of Europe (PACE) voted to advance the country’s membership setting the stage for a final decision at a meeting of the Foreign Ministers of the Council of Europe on May 16. It is cause for celebration for all Albanians across the world, the great Albanian community and certainly for Vatra and its members who have longed for it and welcome this joyful day.

It is a good opportunity to give credit to the European lawmakers, the US special envoys, the unquivering bipartisan support from the US House of Representatives and the Senate, to the Secretary of State Anthony Blinken and to President Joe Biden. Special thanks go to the US Ambassador to the Republic of Kosova, our dear friend Mr. Jeffrey Hovenier, a devotee of a prudent diplomacy and fair principles that have been tested during some incredibly difficult times.

Vatra congratulates Kosova’s leadership who have hailed today’s decision by the Assembly of the European Council as a testament of the country’s commitment towards its democratic path.

Membership in the Council has been a goal for Pristina ever since its declaration of independence from Serbia in 2008. Today’s decision passed with 131 votes in favor, 29 against and 11 in absentia. None of Serbia’a amendments got through.

Today’s vote is a result of relentless organizing and mindful efforts by Vatra and the community at large to see Kosova move forward.

Vatra is proud to be a leading advocate for the national interests of Albanians aspiring for a democratic and prosperous future.

Congratulations to Kosova!

Congratulations to Albanians and the Albanian community!

Congratulations to Vatra!

Sincerely,

Elmi Berisha

President of Pan-American Federation of America Vatra

Avokati Redi Ramaj, këshilltar ligjor i grupit parlamentar të opozitës në Kuvendin e Shqipërisë, i shoqëruar nga Medi Hoxha dhe anëtari më i ri i Vatrës Ardit Mekshiqi, vizituan Selinë Qëndrore të Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra. Ata u pritën nga sekretari i Vatrës Dr. Pashko Camaj dhe editori i gazetës Dielli. Temë qëndrore e diskutimit ishte vota e diasporës, situata politike në Shqipëri dhe potenciali e kapacitet e jashtëzakonshme të mërgatës shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Avokat Ramaj sqaroi me detaje aspekte të reformës zgjedhore e modeleve që mundësojnë votën e diasporës, ndërsa sekretari i Vatrës Dr. Camaj theksoi se Vatra e mbështet me çdo kusht të drejtën e votës së çdo shqiptari pavarësisht ku ndodhet si e drejtë kushtetuese e pa mohueshme dhe e patjetërsueshme. Sipas Dr.Camaj Vatra do ushtrojë trysninë e saj me qëllim që të dëgjohet, lexohet dhe vlerësohet vullneti i çdo shqiptari nëpërmjet votës së tij. Më tej editori i Diellit shpjegoi për të pranishmit historinë dhe rolin e jashtëzakonshëm që ka luajtur Federata Vatra dhe gazeta Dielli në momentet më të rëndësishme të historisë së shtetit e kombit shqiptar.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra, gazeta Dielli, mbarë vatranët e shqiptaro-amerikanët përkujtojnë me nderim, respekt dhe vlerësim patriotin e shquar, vatranin e përkushtuar, aktivistin e flaktë të çështjes kombëtare, atdhetarin fisnik Zef Balaj. Dy vite pas largimit, zemërbardhi e shpirtmadhi Zef Balaj i mungon shumë familjes së tij e kujtdo që e ka njohur e bashkëpunuar me të.

Zef Balaj la gjurmë të paharrueshme e kujtime të pashlyeshme në mërgatën shqiptare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës pasi në të gjitha proceset patriotike të diasporës, lëvizjet politike, demonstratat, protestat, qëndrimet e komunitetit, tubimet, organizimet, ndihmat për komunitetin e kombin shqiptar, për mbi 60 vjet Zef Balaj ishe aty duke kontribuar e dhuruar për komb, atdhe, flamur e komunitet. Nga Washingtoni e Institucionet e Shtetit Amerikan, te Liga Shqiptaro-Amerikane, Kisha Katolike, institucionet arsimore e deri te Vatra, Zef Balaj kontribuoi me shpirt pa u ndalur për asnjë moment. Zef Balaj ishte fisnik, vizionar, besnik dhe atdhetar.

Zef Balaj la pas një emër të mirë e të nderuar dhe një trashëgimi të shkëlqyer familjare, komunitare e atdhetare.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra ka akorduar për Zef Balaj titull nderimi SENATOR I PËRJETSHËM I VATRËS me motivacion: “Shembull i atdhetarit të vërtetë, anëtarit të denjë të Federatës Vatra, kontribues dhe veprimtar i palodhur, bamirësit të madh dhe mbi të gjitha, njeriut të mirë”.

Qoftë i përjetshëm nderimi dhe kujtimi për jetën dhe veprën e Zef Balaj.

Alfons Grishaj/

Shumë njerëz mendojnë se gjëja më e mirë është që problemet duhen shuar ashtu si ndizen, pa trajtuar shkakun dhe pasojën. Sipas mendimit tim, kjo psikologji përrallash u lë hapësirë gabimeve të ripërsëriten, duke mos pas mundësi t’i njohësh në brendësi, luftosh e korigjosh ato.
Në këto raste, ka persona që në mungesë të njohurive bazë bëjnë analiza qesharake. Nuk ke si të bësh një analizë pa ditur thelbin e problemit me informacion të detajuar, përfshi shkakun që ka sjellë ngjarjen! Ka të tjerë që i dinë, por i tjetërsojnë kahjet sipas oreksit dhe shërbimit klanor, duke përçudnuar veten, qëllimin dhe historinë.

Fatkeqësisht, shqiptarët si asnjë komb tjetër në botë, marrin përsipër të bëjnë të zgjuarin vetëm me një paraqitje të shkurtër, me një telefonatë apo me një status pa detajet e nevojshme për të gjykur për mirë ose për keq. Kjo tregon se qytetërimi ynë është shumë larg realitetit, shumë larg mençurisë humane, se për profesionalizëm ?! Pak mund të bëhet fjalë, ngaqë 90% e rasteve janë nul!

Disa mendojnë se zemërimi dhe ngritja e zërit nuk janë justifikuese për mohimin befasues të rastit, që risjell problemet e akumuluara në kohë të ndryshme, vite që kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në ndërgjegjet flagrante të një shoqërie në rritje, që kërkon realizimin e ëndrrës si kombet tjera, të cilët i arritën 100-200 vite më parë. Kjo ndodh se dëgjuesi dhe “vëzhguesi” ynë nuk është interesuar për të shkuarën dhe të ardhmen, por vetëm për të sotmen, sepse nuk ka qenë pjesë e proçesit të zhvillimit, por i rastësisë, mbase dhe parazitizmit pasiv dhe propagandës agitpropit gënjeshtar, Leninist. Kjo propagandë u shqua dhe në ditët e fundit në përhapjen e lajmit fake të vdekjes mbretit të Anglisë, Charls, dhe teoritë konspirative rreth sëmundjes princeshës, Kate. Lektisja agitprop pasqyrohet më tepër në moshat e prekura nga propaganda e kuqe, që ka reflektuar ndjeshëm në brezin e pseudogazetarisë së re, duke e përçudnuar ndjeshëm në pellgun e cektësisë dhe kotësisë alogjike.

Për të korigjuar dhe ecur përpara duhen iniciatorë, vizionarë, përçues të bukurës, mendimtarë, historianë, novatorë. Sikur t’a pyesje një të “zgjuar”, – ku u shpik parfumi për herë të parë ? Ai pa u menduar do përgjigjej- në Francë! Paditur se parfumin për herë të parë e shpiku një zonjë nga Mesapotamia, dy mijë e ca vjet të shkuara, e quajtur, Tapputi. Pra, njeriut aksident gjuhëshkurtër nuk i duhet udha e dijes, pema gjinekologjike e nënës, babait, deri në ditën e lindjes, por lindja e tij shpërthen dhe mbyll ciklin e njohjes!

Po u sjell dhe një ilustrim natyral që mund t’a gjeni lehtë në internet: Bill Gate, shkon në një restorant. Pasi hëngri … i la kamarierit dhjetë dollarë bakshish. Kamarieri rrudhi fytyrën sepse nuk ishte i kënaqur me bakshishin. Bill e pyeti, – çfarë ndodhi ? Kamarieri iu përgjigj: “Isha duke menduar se, në të njëjtën tavolinë ka qenë ulur më parë dhe vajza juaj, e cila më la 200 dollarë. Ndërsa ju, babai saj, njeriu më i pasur në botë… 10 dollarë?!” Bill Gates qeshi: “Ajo është vajza e njeriut më të pasur, por unë jam biri i një avokati të zakonshëm!” Morali i kësaj thënie është: mos harroni kurrë të shkuarën tuaj. Të rinjtë mendojnë se dinë gjithçka. Nuk u bëhet vonë për sakrificat e arritjes , qoftë dhe shkatërrimin e atyre arritjeve brenda një nate, për arsye se ekstaza dhe besimi në vetvete e kalon kufirin e mundit të konsumuar pa u vënë re.

Nihilistëve nuk u interson çfarë ka ndodhur, për shkak se psikologjia e tyre nuk mund të bëhet kurrë pjesë e proçeseve të zhvillimit, andaj ata kërkojnë në çdo rrethanë t’a mbyllin boshllëkun duke lënë lëkurën e iriqit në duart e tjetrit. Qesharake është se shumë bëjnë maratonistin, pa qenë aspak në maratonë, duke deklaruar: “Ehe , unë e bëj këtë vrap prej 20-30 vitesh. Prandaj kam menduar se prania e ime do vlente si experience për të arritur në finish.” Raste të tilla duhet të merren si shaka… nëse jo, duhet të bëhet e mundur të largohen nga pjesa reale që mban gjallë motorin e gjenerimit për trofe. Ingranazhet e tepërta në një shpikje të njohur janë si superngjitëse në këpucët e një zotërie për t’a ngadalësuar hapin e tij…

Sa më tepër t’a jetojmë ndjeshëm dhe ndershmërisht realitetin e jetës dhe problemet, aq më tepër çmojmë dhe vlerësojmë frymën dhe “nervin zemërues” si udhëzues në destinacion…Nihilistët e mohojnë këtë ! Mohojnë realitetin, duke e futur problemin nën lëkurën e një gjarpëri që zvarritet gjithë jetën.…

Nihilizmi është doktrinë filozofike e dyshimit dhe mohimit, ashtu siç thoshte Niçe, “Jeta është pakuptim”… Po nëse “jeta do të ishte pakuptim”, atëherë përse duhet t’a kërkojmë të bukurën, përse mundohemi të bëjmë më të mirën e mundshme për familjen, shoqërinë dhe kombin? Përse duhet të robtohen njerëzit në një jetë pakuptim? Me të tilla broçkulla, nihilistët nuk akomodojnë asnjë shoqëri, nuk sjellin asnjë shpresë për ndryshim, bile dhe për familjet e tyre janë të pavlerë se nuk e kanë formimin elementar për të gjykuar drejtë, ngaqë notojnë në një oqean abstrakt dhe kontradiktor, në një hapësirë iluzive pa këmbë në tokë. Mohues të thekur dhe asnjëherë të kënaqur me çfarë shohin dhe prekin i bën anormalë dhe tepër të bezdisshëm.

Për mendimin tim, format e nihilizmit nuk janë të dobishme për brumin e përdheshëm të njeriut. Mbase ”Nihilizmi moral”, një nga format e nihilizmit duhet debatuar filozofikisht dhe praktikisht. Format e nihilismit janë disa : Nihilizem Ekzistencial (mosbesues në Zot dhe në një jetë tjetër. Dhe pse, Kiekergaad u mundua t’a shjegonte atë në një form tjetër, nuk qe efikas me kohen), “Nihilizmi Metafizik”(Një botë që nuk ka asgjë konkrete, nuk ekziston) ,“Nihilizmi Mereologjikal” (nuk ka pjesët e duhura të objektit), “Nihilizmi Parcial” (Idea e disa objekteve organike ekzistojnë, të tjerat janë vetëm iluzion), “Nihilizmi moral” (Studimi i gjuhës morale. Nuk ka moral absolut, por varet prej formave që i jep njeriu). Ndërsa unë mendoj se , ka moral absolut që e bën njeriun ndryshe nga kafsha…Ky moral është: webi i pakorruptuar i ndërgjegjes! Gjithçka tjetër vlen për mendimtarë shumë “dimensional”, që nuk kanë pasur asnjëherë liman në dimensionet e proklamuara në të cilat notojnë. Pauperizmi i “arsyes suprime” është një ëndërr letargjike që nuk krijon dalje në det të hapur për një frymëmarrje të gjerë, por përkundrazi, asfikson dhe godet arsyen e kulluar (hyjnore) si skifteri folenë e kardinalëve-shpendë që janë lajmëtarët e fatit dhe shpirtërave.

Armiku i nihilizmit është ndjesia e përditshme e jetës së prekshme, djersa, labirinthet e njohura dhe të panjohura, që e bëjnë njeriun më të fortë, më të pregaditur për dallgët e zhgënjimit, e cila ndez zemëratën si shkrepje elektrike duke vënë në punë motorin. Pra, nervi është rrufeja që shkarkon oksigjenin në ndërgjegjen e zgjuar, në mushkëritë pa “edemë polmunare” drejt një patosi frymëdhënës.

Disa mendojnë se zemërimi mund të sjellë dhe pasoja, mund të sjellë verbësi, mund të sjellë mosarsye, mund të sjellë ekstremizëm?! Unë mendoj se jo! Ne flasim për zemërimin e arsyes së kulluar, që pasqyron shkakun dhe korigjon pasojën. Nëse pasoja kalon kufinjtë e korigjimit të shkakut, këtu kemi një deformim të mjetit për të justifikuar qëllimin në dimensionin “black hole”.

Në botën e qytetëruar, njerëzit pa tëmth, pa nerv, pa integritet, pa amorprop, nuk shërbejnë për asgjë, biles as për të gjuajtur peshk me kallam. Përpjekja e tyre për protoganizëm bëhet pjesë përbërëse e kaosit, që nuk arrin asnjëherë fitoren e një audience kualitative.
Pragmatizmi i perëndimit e bën menjëherë dallimin e qaramanëve dhe fallsitetin nihilist, pemën që prodhon fruta me atë dekorative. Pragmatizmi nuk ka kohë për të humbur, prandaj si një light detector, teston dhe zbulon të pavërtetat e thëna, duke ndarë aktrimin banal prej atij profesional.

Nihilistët, asnjëherë nuk janë në gjendje t’a mbushin një tavolinë të “fortish” në një amfiteater gladiatorësh, sepse ata vetë janë spektatorë dhe gladiatorë. Janë drejtorë dhe aktorë pa audiencë duartrokitësish dhe vlerësuesish. Heshtja mbretëron në shkallët e betonit (amfiteater) pa brohoritje … por vetem heshtje si rrasa varresh, duke i bërë nihilistët varrmihës të vetvetes.

Në filozofi shkruhet: “ Anger control issues”… se po të mos ish kështu, as Abraham, Mosses, Aleksandri Madh, Pirro , Khalid Ibn Walid R.A (njohur si, Sejfulla= Palla e Zotit), Skenderbeu, George Washington, Teodor Rusvelt, Napoleoni, Ismail Qemali, Ahmet Zogu etj… nuk do ndërgjegjësonin kombet për t’u ngritur në këmbë, për të jetuar ditët e sotme që gëzojmë .

Disa bëjnë si “pacifistë” (e kam përsëritur disa herë), duke shpërthyer në nevojtoret mediatike me një përvujtni hipokrite. Paraqitja e tyre komike nuk lëviz asnjë nerv civilizues shoqëror, ngaqë çdonjeri e kupton se persona të tillë nuk mund të jenë kurrë në bordin e kapitenit anijes si kompas. Ky fakt zhvleftëson kukullat e vitrinave dhe siluetat e fantazmave pa emër që duan të bëjnë melodrama eksluzive. Protoganizmi imponues nuk është efektiv as për të qepur një tegel manxheti që të shpengojë këpucët nga kurthi i stërgjatë i stofit që shkërryen tokën nga rrobaqepësi i keq.

Shoqëria civile vizionare e ka shumë të vështirë të jetojë më një shoqëri pesimiste-nihiliste, sepse kahjet janë të kundërta. Njëra gëzon duke ndërtuar dhe tjetra mohon! Nihilizmi është buldazer imagjinar për të “lëruar” shkëmbinjtë, por asnjëherë për të ndërtuar e zhvilluar emancipimin dhe novacionin njerëzor.

Njeriu i mirë e ka shumë të vështirë të bëhet gjahtar mjaullimash, por shumë lehtë të bëhet kolektor shpirtërash në një patos mendjendriturish…shtruar në lëndinën e dijes ku të gjithë janë të barabartë, mbase dhe me mangësi të dallueshme, por inteligjentë…
Aty shpirti lartësohet dhe ndjen aromën e jetës në shkallën më të lartë të ndjesisë njerëzore.

Nihilizmi nuk ka paraqitje konceptuale zhvilluese në univers, por shkatërrues i gamës jetike në kazanin iluziv abstrakt. Nihilizmi mund të përdorej në kohën e “Kristian topografi”, deri në momentet e Xhordano Brunos, kur tha: “E pursi muove!” Pas kësaj, pjesa dërmuese e koncepteve nihiliste mbeten iluzivo- depresive. Ka dhe budallenj kozmikë që e shohin universin pa yje (me drita) dhe tokën të sheshtë si tepsi. Ata mendojnë se i gjithë universi është një megascreen komerciale e ca shitblerësve gjakpirës të “Kupolës”…Këtyre budallenjve u jepet mundësia t’i shfaqin “zbulimet” e tyre konspirative në nevojtoret mediatike shqiptare. Në perëndim, asnjë TV serioz nuk do t’a merrte mundimin për aventura të tilla, sepse mungesa e seriozitetit do të humbiste shikueshmërinë dhe interesin deri aty sa të humbisnin dhe biznesin. Megjithatë, kombet e pazhvilluara i kanë për zemër çudirat dhe çudibërësve zor mund t’ua gjesh burimin shterpë.

Kurrësesi, bota nuk mund të lundrojë dhe të zhvillohet në konceptin pesimist të Shopenhaurit: “Njeriu është lodër e pulsimeve të tij dhe jeta nuk ka kuptim.” As lojën “hegjemonike” Turgenjeviane, kur thotë: “Unë shikoj qiellin vetëm kur dua të tështi!”. As në proklamimin nihilist të Nitzches, që thotë, “Zoti ka vdekur” (huazim i Shopenhaurit). Njeriu ka nevojë për ëndrrën qiellore, për “fizikën kuantume”, për Zotin, për dashurinë… sepse lundrojmë në sistemin ndërplanetar, në qiell…dhe jemi pjesë e zinxhirit matematik. Në qoftëse qielli nuk do ish i përsosur në rrotullimin e Orëbërësit, Demiurgut, nuk do të kishte përllogaritje fizike, do të kishim vetëm përplasje kozmike, kaos dhe doomsday…Përsosmëria e përmasave dhe përllogaritjes u pasqyrua dhe në eklipsin e fundit me, 8 Prill 2024 .

Nihilizmi është mbretëria e thyersve të ligjeve të Zotit. Dhe pse Bibla ka lindur para termave që përmendëm më lart, në Bibël është një shprehje për thyerësit, “Tit for tat!” që do të thotë, “Dhëmb për dhëmb!” Kjo idiomë u përçua përmes kombeve si shkop magjikoligjor për të korigjuar mohuesit(nihilistët)!Laramanët dështakë mundohen, t’a shesin këtë shprehje : “ekstreminitet”, “ANGER !!” Për më tepër, kjo fjalë nuk ka lidhje me “estrogen dhe progesterone” që mund t’a ketë problem ndonjë “mike” që tund kokën e saj si Meduza…

Megjithatë, Superlibri i Shenjtë, dhe pse në atë kohë nuk kish TV…, në “Dhjetë Urdhërimet” paralajmëron: “Thou shalt not bear false witness.”
Prapë se prapë ky urdhërim shkelet nga njerëzit falls me qëllime nihiliste, që gënjejnë pa pikën e turpit dhe pse shkojnë në Kisha, Sinagoga e Xhami, biles gjuajnë me gurë dhe shpifin bash në ditët e shenjta që përbëjnë mëkat mortal, si në muajin e shenjtë të krezhmeve dhe, bash në ditën e shenjtë të Bajramit !!

Por le të kthehemi në thelbin e shkrimit. Bibla na tregon rrugën se arsyeja e zemërimit të jep forcë dhe kurajo. Të jep frymëzim si t’a fitosh lojën e pistë me gjykim të pastër, si të jesh vendimarrës dhe i sigurtë në ballafaqimin e problemeve… Si t’a përdorësh zemërimin e arsyes kulluar si adrenalinë në qëndresën për fitore. Ky është mesazhi i Zotit që i dha forcë Moses, për idenë e shpëtimit popullit vet, por dhe kur ngriti “duart lart” në fitoren e betejës parë nga Izraelitët, pas largimit nga Egjypti.

Zemërimi çliroi dhe krijoi kombet që kemi sot… Zemërimi është balsam dhe anti-todi i shoqërisë civilizuar në një standart logjiko-human për shoqërinë e prapambetur amorfe. Sikur mos të ishte kështu… përse u zemërua Zoti, kur paralajmëroi, Noen, që ai të pregadiste arkën për një fillim të jetës njerëzore dhe specieve mbi dhe?

Nga Keze Kozeta Zylo/

Jetëgjatësia ime si 95 vjeçar mund të ketë edhe lidhje me një vullnet të Zotit për të lejuar që personi të përçojë një dëshmi të caktuar pasardhësve…

Të bisedosh me z. Lekë Tasi ku na ndajnë dete dhe oqeane është një kënaqësi e veçantë, tejet speciale. Historia e tij është një histori me plot dhimbje, gati të pabesueshme, por artisti di t’i percjellë mjeshtërisht sepse i ka përjetuar vetë, por dhe kultura e tij si një erudit i vërtetë është mahnitëse. Ndonëse mosha e tij është 95 vjet, më duhet të them se është krenari të kemi një intelektual poliglot si Lekë Tasi midis nesh. E kam takuar tek Vatra në promovimin e librit me kujtime “Grabjani rrëzë kodrave”. Një libër me një rrëfim drithërues të pashoq. Të 506 faqet janë dritëza që ndriçojnë terrin dhe mohimin që iu është bërë këtij soji si Lekë Tasi dhe familjes së tij të jashtëzakonshme.

Për kurreshtjen tuaj të dashur lexues për këtë figurë të ndritur kombëtare po jua lë nën rrëfimin e tij personal duke iu pergjigjur pyetjeve të mia.

Ju këtë vit keni festuar 95- Vjetorin e lindjes si ndiheni në këtë moshë, pasi shumë miq të mi të penës dhe lexues, kur iu thashë se së shpejti do të keni intervistën me z.Tasi ata më shkruajtën se janë të befasuar me moshën tuaj, pasi ju kudo flisni, shfaqeni me një kujtesë brilante. Cili është sekreti?

Jetëgjatësia ësht një fakt o fat i pavarur nga vullneti ynë, por mund të ketë edhe lidhje me një vullnet të Zotit për të lejuar që personi të përçojë një dëshmi të caktuar pasardhësve… Pavarësisht nga sa e besueshme, unë vete e kam ndier këtë si detyrë, ndaj dhe e kam shkruar librin mbi vuajtjet në internim, dhe i nxit shokët e vuajtjes të bëjnë po ashtu.

Cila ka qenë fëmijëria juaj?

Kam kaluar një fëmini të lumtur. Ishim në Athinë familjarisht.

Ju jeni i biri i Koço Tasit avokat me profesion, Anëtar i Parlamentit të Parë Shqiptar pas Kongresit të Lushnjës cilat janë disa nga kujtimet tuaja?

Mbaj mend që babai bënte ecje të vazhdueshme në dhomë, i preokupuar për diçka, ndërsa unë e kisha mendjen tek lojrat. Më vone e kuptova që ai e kishte mendjen te vendi i fëminise së tij, se si të kthehej, sepse në çdo rast feste përsëriste me miqte si: “Mot në Shqipëri!” Por kthimin nuk e mendonte si ndonjë emigrant çfarëdo, por përmes një ndryshimi të rendit atje. Në fakt rreth kësaj dëshire të tij lidhen dy tentativa për kryengritje në 1926 dhe 1931, fatkeqësisht të dështuara, por edhe një rrezik i tij, i kaluar me dy plumba nga një tentativë që fatmirësisht e kishin prekur skitazhi njeri dhe tjetri i zhytur në mish sa ishte gjallë, por pa dëm. Rreziku ndodhi kur unë isha 6 muajsh. Duke u rritur mendova që duhej të kuptoja më shumë se çdo gjë ç’e shtynte babanë të merrej me punë të rrezikshme, dhe ç’ është më me rëndësi, ta pranoja edhe unë apo jo këtë lloj jete. Ai e kishte pranuar, dhe në fakt e vazhdoi kur mbasi u riatdhesuam në 15 Gusht 1941, ai shkoi si inspektor i Kryeministrisë në Kosovën e posa-liruar për ta qeverisur – kjo ishte detyra e tij në paralelizëm të vazhdueshëm polemik me fashistët italianë, të cilët përfituan nga një qëndrim i tij i pavarur rreth një vrasjeje të një federali fashist, ku babai urdhëroi hetim të kujdesshëm ligjor, në kundërshtim pra me një veprim terrori që ata donin, dhe kështu e rrethuan në një lokal ku po bisedonte me prefektin e Pejës. E shpëtoi nga ky rrezik (do Ishte rasti i dytë i një veprimi të tillë ndëshkues brenda pak javësh) nëse nuk do të vinte me vrap një grup xhndarësh shqiptarë, dhe kështu fashistët u gjendën të rrethuar dhe nuk insistuan. Nga ky episod, por edhe nga fakti që qeverise së Mustafa Krujës në Tiranë, që ngjashmërisht donte më pavarësi, i kishte ardhur fundi nga Pariani, Babai u pushua por i gjallë. Kurse komunistët nuk njihnin të tilla nuanca. A ke bërë dicka për Shqipëri, dhe aq më fort për Kosovë? Je për burg të përjetshëm. Kjo ndodhi në 1945-ën me Gjyqin Special

Ardhja juaj pranë Vatrës ishte një nder per Diasporën dhe Vatrën, pasi ju jeni nipi i të burgosurit politik Akile Tasit, ministri i shtetit shqiptar, bashkëpunetor i ngushte me Fan Nolin, Faik Konicën në Federatën “Vatra” si dhe me gazetën “Dielli”. Çfarë do të kujtoni dhe si i keni përjetuar keto drama në familjen tuaj?

Xhaxhanë tim Akile Tasin e kam njohur së pari në Përmet në 1941 kur u ktheva nga Athina. Isha 12 vjeç dhe si më delikat nga trupi, babai më mori me vete në skalionin e pare, duke lënë fëmijët e tjerë, Napoleonin, Teftën dhe Yllin për më vonë. Xhaxhai mbas disa javësh gjatë cilave u ngjitëm lart në Dhëmbel përmbi Shent Elenën e Lipës, dhe më tregoi kalotën e Tomorrit që zbardhte nga dëbora. E mbaj mend gjithashtu në Shën Mëri të Fushës duke u munduar të identifikonte emrin e ndonjë paraardhësi në rasën e varrit. Kishte ikur 14 vjeçar fshehurazi nga shtëpia në Amerikë dhe tashti kishte mall për të vjetrat. Meqë në librin “Grabjani rrëzë kodrave” kam folur gjerë për babanë, le të zgjatem më shumë për xhaxhanë këtu. Mbas 30 vjet qëndrimi në ShBA ku ishte marrë me VATRËN ne atë fazë të vështirë fillestare, duke bërë edhe redaktorin e “Diellit”, ai u kthye në Shqipëri dhe dëshëronte fort të kontribonte.. E kuptova më vonë këtë nga disa grimca bisedash. Në fakt ai më mori me vete në Korçë dhe në Tiranë për të më mundësuar formimin e një horizonti të gjërave më të rëndësishme të Atdheut të rigjetur. Isha vërtetë shumë i ri, por u vinja veshin bisedave që bënte me intelektualët që takoi në dy qytetet . Kuptova psh që gjatë qëndrimit të tij disavjeçar drejtor i Bibliotekës Kombëtare aj interesohej për arkeologjinë, ishte kohë gërmimesh, por edhe tentativash për të krijuar një teatër. E kuptoj nga një numur përkthimesh nga Anglishtja (veprash me një akt) ku predominon tema patriotike që i kam në dorëshkrim dhe ndofta mund të vlejë ndonjera në të ardhmen. Më e vlefshmja e të cilave, tregimi “Princi i Lumtur” i Oscar Wilde, tregon edhe orientimin shpirtëror të përkthyesit. Ka qënë i gatshëm për të ndihmuar këdo nga të burgosurit që kishte vullnet për të nxënë gjuhë të huaj. Por vdiq nga cirhoza mbas 17 vjet burgimi dhe nuk i gjenden eshtrat.

Ju jeni artist, i përndjekur politik dhe nga të afërmit e personave të zhdukur, pasi eshtrat e xhaxhait tuaj nuk u gjetën kurrë. Cilat kane qene disa nga përpjekjet tuaja për gjetjen e eshtrave te xhaxhait?

Gjetja e eshtrave është detyrë parësore jo vetëm për të nderuar çdo qenie njerëzore që vdes (pa faj aq më shumë por edhe me faj) dhe mbi të gjitha për të merituar qeveritë që vijnë mbas revolucioneve çnjerëzore emrin e shtetit të ligjshëm. Nuk është realizuar kjo detyrë pavarësisht rekomandimeve të botës së qytetëruar, për shkak të djallëzisë së skajshme të diktaturës tonë enveriste, po dhe grumbullimit të problemeve të shumta që përballuan qeveritë pasardhëse. Ne si familje, në pamundësi të bënim kërkime (në fakt fare pak nga mijërat e familjeve që iu pushkatuan njerëzit, mundën të gjenin eshtrat e të dashurve të tyre) kështu ne vendosëm të vendosim emrin e Akiles sonë në pllakën e varrit nën të cilin prehen Babai dhe Vëllai, pra e zgidhëm çështjen me një cenotaf, në pritje që në të ardhmen shkenca ta zgidhë këtë kërkesë të ligjshme me mjetet e saj.

Sa ka ndihmuar Parlamenti Europian, Instituti për Demokraci etj në “Ditët e Kujtesës” për të njohur publikun me krimet e sistemit diktatorial dhe cili është komenti juaj në reflektimin e shoqërisë karshi së kaluarës?

Në mendimin tim, presioni së jashtmi duhet të vazhdojë, sepse kryesore nuk është realizimi konkret i normave, por respekti për normat vetë, sa respektohen në një shoqëri që për forcë madhore ato norma janë shkelur pa qënë kjo shkelje praktikë historike. Çështja është të kthehet shoqëria jonë në vlerat e saj humane, pa asnjë tolerancë negligjencave që sjellë koha..

Ju keni qenë në kamp internimi për 15 vjet, duke punuar si kooperativist, ju lutem na flisni për lexuesit e shumtë për dhunimin jetësor, heqjen e lirisë dhe kushtet në të cilat jetonit?

Mbas tri dekadash që kaluan prej atëhere, unë mund të them se ajo periudhë pune në fshat meriton të studiohet jo vetëm për mbrapshtinë e sistemit ekonomik, po edhe për reagimet psikologjike që shkaktonte, një aparat i tërë hipokrizie që e mbante në këmbë diktaturën, por edhe e brente për ditë. Është një punë në shtresat e thella të ndërgjegjes njerëzore, ku duhet të punojë intuita më fort se dëshmitë e të aketuarve. Askush s’mund të lëvdohet se do jetë i sinqertë, kur tregon hilet e veta për t’iu shmangur presioneve e aq më pak përfitimet e tij të paligjshme në kurriz të shokëve. Sistemi që kaluam kishte emrin socialist, por ishte më antisociali që ka parë historia.

Kushtet e jetës ishin të vështira, veçanërisht ato që ngërthenin afërsinë me fqinjin (rradha shumë orëshe në dyqan, vjelja në pambuk, lakmia ndaj rreshtave të mira të shokut në prashitje etj). Njeriu përshtatet me vështirësitë e natyrës, por kurrë me të papriturat e njeriut që ke pranë..

Ju keni qene çelist i parë në Orkestrën e Radios dhe të Teatrit të Operës ku u pushuat për motive politike në vitin 1967, çfarë kujtoni nga ato vite të artit tuaj me violinçel?

Ajo periudhë 20 vjeçare (1946-1967) ka qënë më e rehatshmja, jo vetëm prej moshës së re, që ushqen shpresa e iluzione, por edhe prej fazës ende të “pafajshme” të shoqërisë, brenda orkestrës dhe në Tiranë… Kjo ndofta edhe prej varfërisë së mjeteve të diktaturës. Ajo nuk dinte akoma se sa rezerva poshtërsie mund të gjente te qytetarët, mjaft të shtonte presionet. Përkeqësimi i ekonomisë më pas, e çoi tek ajo rrugë me plot resurse qoftë në mbushjen e minierave me djem të pafajshëm, qoftë me gjetje agjentësh shpirtkazëm që i mundonin.

Cila është jeta juaj pas viteve 90-të kur u liruat nga internimi? Si i keni përjetuar ardhjen e demokracisë dhe vitet e tranzicionit?

U deshën disa vjet që të ndërgjegjësohem për realitetin që me delte para. Madje ky thellim po njeh akoma faza të habitshme se sa të painformuar kemi qënë. Gazetat po na i zbulojnë, dhe ky është për mua lajmi më i mirë, më i shkëlqyer do të thosha. Shkurt: kur dy dekada mbas 90-ës nuk u vërtetua kjo hapje e dosjeve, atëhere ne duhet të vendosim për një ndarje të prerë mes për mes të elitës politike, dhe të shkresojmë që kush e do këtë hapje dhe po e vazhdon, ai do të ketë çfarë t’i ofrojë vendit. Një e vetme është prova: Kush del përkrah drejtësisë së llojit të ri perëndimor, të vendosur së fundi, dhe pranon të vendosë ajo, dhe kush kërkon lehtësira ose akuzon për njëashmëri që të shmangë gjykimin. Drama është në vazhdim, por është një dramë që s’e kishim parë kurrë deri dje. Madje shpresa është të skanojë edhe historinë. Për mua jemi brenda një procesi sqarimi tërësor që ndodh me përkrahjen dhe mbështetjen e faktorit perëndimor që na ka monitoruar edhe rreptë shpesh. Tani na garanton dhe askush nuk e ndal dot më.

Shumë faleminderit fort i nderuar z. Lekë Tasi për intervistën tuaj!

Të përgëzoj dhe fëmijëve tuaj ju uroj të kenë një karrierë të shkëlqyer!

Autorja e intervistës është shkrimtare, poete, publiciste, mësuese dhe bashkëthemeluese e Shkollave Shqipe në New York “Alba Life” Ambasador i Kombit si dhe ka marrë titullin: Kalorës i Urdhrit të Flamurit nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë.

11 prill, 2024

New York