Prof.Frashër Demaj/

Ditë më parë Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës botoi përmbledhjen e punimeve nga Konferenca Shkencore: GJENOCIDI DHE MASAKRAT E SERBISË NË KOSOVË (1998-1999)

Në këtë përmbledhje u botuan rezultatet nga Konferenca shkencore me të njëjtin titull, e mbajtur me 28 prill 2023 në mjediset e ASHAK.

Akademikë, profesor dhe studiues u paraqiten me kumtesa nga fushat e tyre të studimit. Qasja multidisiplinare e trajtimit të dhunës, vrasjeve, përdhunimeve, terrorit, masakrave dhe gjenocidit serb ndaj shqiptarëve bazuar në kronologjinë e ngjarjeve u trajtua në segmente të veçanta deri në detaje nga pjesëmarrësit në këtë konferencë.

…

Lufta e viteve 1998-1999 në Kosovë pati pasoja të rënda të cilat rezultuan me humbje jetë njerëzish, vrasje, masakra, përdhunime, plaçkitje, djegie të shtëpive, kidnapime njerëzish dhe rreth 1600 të pagjetur për fatin e të cilëve nuk dihet as sot. Veprimet e forcave serbe (policisë, ushtrisë dhe formacioneve paramilitare) të komanduara nga hierarkia ushtarake serbe e cila ishte nën urdhrat direkte të politikës zyrtare të udhëhequr nga presidenti serb Milosheviç, ushtruan dhunë e terror ndaj popullsisë civile shqiptare pa kursyer fëmijë, gra e pleq dhe pa respektuar në asnjë moment konventat ndërkombëtare të luftës.

Tendenca e Serbisë për gjenocid ndaj shqiptarëve zunë fill që nga gjysma e parë e shekullit XIX me “Naçertania”-n kur Serbia filloi me projekte të organizuara shtetërore antishqiptare më qëllim vrasjen, dëbimin dhe asimilimin e shqiptarëve dhe pushtimin e tokave të tyre. Vazhdimin e politikës shfarosëse ndaj shqiptarëve, Serbia e shfaqi edhe në kohën e luftërave ballkanike dhe Konferencën e Ambasadorëve në Londër (1912-1913) kur përveç Kosovës kërkonte të pushtonte edhe vise të tjera shqiptare në veri dhe verilindje të territoreve shqiptare me synim pushtimin dhe daljen e përhershme në detin Adriatik. Të gjitha këto synime i mbështeti me veprime politike dhe ushtarake duke vrarë e masakruar popullsi të pambrojtur dhe të paarmatosur shqiptare. Tendencat me premisa gjenocidale shteti serb i rishfaqi edhe në kohën e Luftës së Parë Botërore (1914-1918) duke vrarë e terrorizuar shqiptarët e Kosovës dhe viseve të tjera të mbetura jashtë Shqipërisë së vitit 1912-1913. Periudha në mes dy luftërave botërore u karakterizua me shpronësim, reformën agrare dhe kolonizimin e Kosovës me kolonë serbë e malazezë me qëllim të shpopullimit dhe ndryshimin e balancës demografike të Kosovës.

Në kohën e Luftës së Dytë Botërore 1939-1944, vazhdojnë tendencat antishqiptare pavarësisht se këta të fundit ishin pjesë e koalicionit antifashist dhe synimet e tyre ishin të mbështetura në Kartën e Atlantikut, UNÇJ-, UNÇSH dhe aleatët e mëdhenj të luftës antifashiste që pas përfundimit të luftës dhe fitores kundër fashizmit secili popull do të përcaktohej për të ardhmen e vet politike. Mirëpo, mospërfshirja e Kosovës dhe viseve të tjera shqiptare në vendimet e Mbledhjes II të KAÇKJ –së, që ishte mbajtur në Jajce, më 29-30 nëntor 1943, ishte një paralajmërim për injorimin e interesave të Kosovës dhe shqiptarëve pas përfundimit të luftës.

Dhuna dhe terrori serb ndaj shqiptarëve vazhdoi me masakrën e Tivarit, vendosjen e administrimit ushtarak 1945, aksionin e mbledhjes së armëve 1956, shuarjen e dhunshme të demonstratave të vitit 1968, demonstratave të vitit 1981, suprimimin e autonomisë së Kosovës në vitin 1989, burgosjen e udhëheqësve shqiptarë të Kosovës, vrasjen dhe burgosjen e protestuesve shqiptarë 1989-1992, dëbimin masiv të shqiptarëve nga puna, dëbimin e nxënësve, studentëve dhe personelit të mësimdhënësve nga objektet shkollore dhe universitare dhe luftën e vitit 1998-1999.

Shumë shqiptarë u detyruan të shpërngulen në Turqi (si rezultat i konventave jugosllavo-turke), në Shqipëri e më vonë edhe drejt vendeve perëndimore për të shmangur represionin dhe për të mos u gjunjëzuar para dhunës shtetërore serbe.

Serbia duke përdorur forcat policore, ushtarake, njësitë paramilitare të mobilizuara me serbë lokalë, të tjerë të ardhur nga Serbia dhe mercenarë kryesisht rusë, nga viti 1997 intensifikoi dhunën dhe terrorin ndaj shqiptarëve në çdo cep të Kosovës. Ofensivat e forcave serbe lanë shumë të vrarë e të plagosur gra, pleq e fëmijë të moshave të ndryshme. Masakra e Reçakut, Qirezit, Likoshanit, Abrisë, Izbicës, Mejës, Korenicës, Dobroshit, Guskës, Krushës së Vogël, Krushës së Madhe, Pastaselit, Lubeniqit, Qyshkut, Rogovës, Celinës, Belegut, Kralanit, Sllovisë, Ribarit të Vogël, Grashticës, Studimes etj. nxorën në sipërfaqe tendencën serbe për gjenocid ndaj shqiptarëve.

Pra, shqiptarët e Kosovës janë përballur historikisht me dhunë e represion me qëllim të mohimit të drejtave të tyre, historike, politike, ekonomike-pronësore, qytetare e kombëtare. Vitet 1998-99 të karakterizuara me vrasje, ekzekutime masive, masakra të përcjella me shpërfytyrim të viktimave, rrahje dhe tortura të të zënëve robër dhe të burgosurve, përdhunimet, dëbimet me forcë, shkatërrimi i kartave të identitetit, plaçkitja, shkatërrimi dhe djegia e pronave të shqiptarëve në fshatra e qytete e deri te deportimi masiv i shqiptarëve, përbën një përpjekje të organizuar shtetërore serbe për shkatërrimin total të Kosovës dhe shqiptarëve.

Prandaj për të nxjerrë në sipërfaqe të vërtetën historike dhe për të trajtuar çështje të rëndësishme nga periudha e viteve 1998-1999, e sidomos për të sjellë argumente shkencore për gjenocidin dhe masakrat e Serbisë në Kosovë, Seksioni i Shkencave Shoqërore i ASHAK-ut, organizoi Konferencë shkencore multidisiplinare për të trajtuar aspekte historike, politike, diplomatike, ekonomike, demografike, juridike, mjekësore, psikologjike dhe muzeore për të vërtetën historike të kësaj periudhe, të cilat botohen në këtë vëllim të veçantë.

Me kumtesa shkencore u paraqiten:

Jusuf BAJRAKTARI, Veprimet gjenocidale të pushtetit serb e jugosllav ndaj shqiptarëve në periudhën 1912-1966

Isa MUSTAFA, Dhuna si mjet për arritjen e qëllimeve politike

Josef MARTINSEN, Gjenocidi në Kosovë bazuar në dokumentacionin tim.

Rudina JASINI, Pjesëmarrja e viktimave si palë civile në proceset penale ndërkombëtare.

Hivzi ISLAMI, Tendencat serbe për shkatërrimin e themeleve të jetës së shqiptarëve.

Ksenofon KRISAFI, Trajtimi i masakrave serbe në Kosovë sipas të drejtës ndërkombëtare

Arsim BAJRAMI, Gjenocidi i Serbisë në Kosovë: ndërmarrje e përbashkët shtetërore kriminale

Frashër DEMAJ, Masakra e Reçakut, krim kundër njerëzimit

Salih KRASNIQI, Krimet serbe ndaj pacientëve dhe personelit shëndetësor shqiptar

Mimoza SHAHINI, Trajtimet e specializuara të të mbijetuarve të masakrave dhe gjenocidit në Kosovë.

Muhamedin KULLASHI, Ndriçimi dhe mohimi i krimeve në Kosovë nga disa rryma politike e intelektual franceze në vitet 1998-99

Teki KURTI, Masakrat serbe në Kosovë 1998-1999 sipas medieve ndërkombëtare

Ismet SALIHU, Masakrat e forcave serbe në Kosovë dhe personat e zhdukur 1998-1999

Eglantina KRAJA BARDHI, Dhuna dhe përdhunimet nga forcat serbe gjatë luftës në Kosovë 1998-1999

Ramë MANAJ, Tipologjia e masakrave të luftës 1998-1999 në Kosovë

Jusuf OSMANI, Masakrat ndaj grave, pleqve, fëmijëve dhe të burgosurve në Kosovë më 1998-1999

Arber HADRI, Raportet zyrtare të Departamentit të Shtetit të SHBA, lidhur me gjenocidin e Serbisë në Kosovë dhe spastrimin etnik të popullsisë shqiptare (1999).

Sadik KRASNIQI & Besnik RRACI, Masakrat serbe në Kosovë 1998-1999 sipas dëshmive materiale muzeore.

Përveç kumtesave shkencore në shtojcë u botuan edhe:

DËSHMI TË MBIJETUARVE NGA MASAKRAT E POLICISË, USHTRISË DHE NJESIVE PARAMILITARE SERBE GJATË LUFTËS NË KOSOVË

Studimi: GJENOCIDI DHE MASAKRAT E SERBISË NË KOSOVË (1998-1999) tani është në proces të përkthimit në gjuhën angleze dhe do të botohet në muajin maj 2024.

Faleminderit që na mblodhët këtu për të diskutuar rreth Planit të Rritjes së BE-së për Ballkanin Perëndimor. Vitin e kaluar, në tetor, në Samitin e Procesit të Berlinit në Tiranë shpreha mbështetjen tonë për Planin e Rritjes së BE-së bazuar në katër shtyllat. Ne besojmë se Bashkimi Evropian mund të reformohet dhe të zgjerohet dhe se përfitimet e Tregut të Përbashkët të Bashkimit Evropian duhet të lidhen me reformat ekonomike dhe demokratike.

Procesi i Berlinit, doli nga mungesa e ndjenjës së urgjencave për zgjerim, ndërsa tani Plani i Rritjes del nga sensi i urgjencës për zgjerim, në përgjithësi për shkak të agresionit rus që vazhdon në Ukrainë.

Ky takim vjen pas takimit në nivel të ministrave të financave të mbajtur edhe këtu në Maqedoninë e Veriut më 17 nëntor dhe pas takimit të 24 nëntorit në Bruksel, ku janë diskutuar një sërë reformash nga tre ministra të kabinetit dhe zëvendëskryeministri im i parë.

Ndërkohë që flasim, ekipi ynë po finalizon agjendën tonë të reformave dhe do ta paraqesë atë në BE.

Kjo agjendë gjithëpërfshirëse reformash synon të reformojë më tej administratën publike dhe të avancojë menaxhimin e financave publike. Ai vendos një fokus të veçantë në agjendën e gjelbër edhe digjitalizimin. Në fushën e sektorit privat, ai përpiqet të rrisë investimet dhe eksportet dhe të rrisë më tej aksesin në financa. Ai synon të sigurojë arsim cilësor dhe përafrim me nevojat e tregut të punës. Dhe më e rëndësishmja, kjo agjendë reformash do të avancojë më tej luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar dhe do të forcojë mbrojtjen e të drejtave themelore.

Ne po përgatisim gjithashtu një listë indikative të projekteve që synojnë mbylljen e boshllëqeve infrastrukturore dhe nxitjen e zhvillimit ekonomik, që do të financohen në Fondin e Reformës dhe Rritjes, duke përshpejtuar më pas rritjen dhe konvergjencën me Bashkimin Evropian.

Ne e mbështesim plotësisht qasjen që kushtëzon fondet e BE-së me vlerat e BE-së; rrit përfitimet për të gjithë qytetarët e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe në të njëjtën kohë përshpejton anëtarësimin e plotë në Bashkimin Evropian për ata që janë të përkushtuar.

Ne besojmë se anëtarësimi në Bashkimin Evropian duhet të udhëhiqet nga meritat dhe të bazohet në vlera. Ky Plan i Rritjeve nuk është vetëm një mundësi për reforma dhe rritje ekonomike, por edhe një shans për bashkëpunim dhe integrim më të ngushtë rajonal ndërmjet vendeve të Ballkanit Perëndimor. Prandaj, ne duhet të jemi konstruktiv në angazhimin tonë dhe të vetëdijshëm për fuqinë transformuese të vendimeve tona.

Siç është treguar në tre vitet e fundit me përmirësimin e treguesve demokratikë dhe ekonomikë, Kosova është e gatshme për reforma. Që rajoni të integrohet ekonomikisht dhe që qytetarët të afrohen më shumë, duhet të kapen kërcënimet e sigurisë. Integrimi më i thellë dhe rritja e fluksit të njerëzve dhe mallrave kërkon besim të ndërsjellë dhe marrëdhënie normale ndërmjet vendeve, institucioneve dhe njerëzve tanë. Kjo nuk mund të ndodhë nëse liria e mallrave përdoret për të lëvizur armë dhe municione ose për të sponsorizuar sulme terroriste. Normalizimi i marrëdhënieve bazuar në njohjen reciproke, besoj se është kyç për të zhbllokuar potencialin e rajonit dhe për të rritur mirëqenien e qytetarëve tanë.

Anëtarësimi në Bashkimin Evropian është në thelb një zgjedhje. Në një demokraci liberale, pushteti i qeverisë kufizohet nga shteti i së drejtës dhe liria dhe të drejtat e individëve mbrohen nga kushtetuta. Bashkimi Evropian përfaqëson gjithashtu një zgjedhje strategjike të lidershipit të një vendi.

Prandaj, është detyra jonë të realizojmë reformat dhe të përmbushim kushtet dhe që Bashkimi Evropian të gjykojë meritat dhe të ruajë vlerat themelore të BE-së.

Më datën 20 janar 2013, është hequr dhunshëm Lapidari i Dëshmorëve të UÇPMB-ës, gjatë një rrethimi të hekurt në Preshevë, nga forca policore të armatosura. Me rastin e 11-të vjetorit të heqjes së Lapidarit, me këtë datë, duke ndezur qirinj, jo vetëm në Preshevë por edhe në Prishtinë, Tiranë e gjetiu. Më datën 20 janar 2024, publikisht propozoj, që gjithë liderët politik dhe institucional të Luginës së Preshevës, së bashku me Shoqatat e dala nga lufta e UÇPMB-ës, dhe Shoqëria Civile, të bëjn homazhe. Kjo datë të shenoj, një kthesë edhe duke adresuar peticion të përgjithshëm për adresim në institucione më të larta të Serbisë dhe instanca e mekanizma të BE-së.

Në radhë të parë Kryetari i Preshevës , Shqiprim Arifi, për çdo ditë në media ankimohet në adres të Qeverisë së Republikës së Kosovës. Gjithë vullnetin të manifestoj për krijimin e një uniteti, duke kërkuar në adresim në institucione më të larta të Serbisë dhe instanca e mekanizma të BE-së për kthimin e Lapidarit të UÇPMB-ës në Preshevë. Po ashtu, i drejtohem duke bërë publike me propozim Tiranës dhe Prishtinës zyrtare, që Lapidarë kushtuar dëshmorëve të rën në luftën e Ushtrisë Çlirimtare për Preshevë, Medvegjë e Bujanocë, të ngriten LAPIDARE edhe në Tiranë e Prishtinë. Propozimi, që datën 20 janar, të gjithë në përkrahje të khimit të Lapidarit të UÇPMB-ës në Preshevë. Gjithë mediat nga e gjithë hapsirat tona Shqiptare, do të duhej të jetë kryelajm kthimi i Lapidarit të UÇPMB-ës,në vendin ku ishte. Parlamenti i Shqipërisë dhe Paralamenti i Kosovës, duke përfshi edhe Kryeministrat dhe dy Presidentët, të kërkojn kthimin e Lapidarit të UÇPMB-ës në Preshevë.

Nuk di nëse, nga Subjektet Politike të Luginës së Preshevës, kan ndërmarrë ndonjë veprim konkret si Këshilltarët Komunal të tri Komunave, së bashku me Kryetar e Kryesues të Kuvendeve Komunale të Medvegjës, Preshevës dhe Bujanocit, duke përfshi edhe Këshillin Nacional të Shqiptarëve. Kryeministri i Shqipërsisë Edi Rama, asnjëherë nuk ka bërë homazh te Lapidari i UÇPMB-ës në Preshevë, ndoshta më shumë do të ketë kohë, pas vdekjes së ides së ,,Ballkanit të Hapur’’, pas disa dështimeve në propozime për Republikën e Kosovës. Tani Kryeministri i Shqipërsisë, është momenti i fundit të ndërron diskursin ndaj Serbisë. I propozoj të ftoj një Konferencë të Donatorëve për Krahinën e Preshevës, por edhe të ngritë disikriminimin në BE e instanca të OKB-ës, duke menduar edhe organizmimin e një Konference Evropiane për gjetjen e Statusit Politik, për Krahinën e Preshevës, pasi ka mbajtur Referendumin më datën 1 e 2 mars të vitit 1922.

Dëshmorët tanë meritojnë respekt dhe homazhe për të treguar se ata janë gjithmonë në mendjet, ndjenjat dhe në gjitha zemrat tona shqiptare që u sakrifikuan për ditë të mira për popullatën e kësaj krahine.

© Refik HASANI

KUR “ARNAUTISTANI” DIGJEJ PERANDORIA TURKE-OSMANE KRIHEJ

NGA NDUE BACAJ

“HYRJE” 

Në përgjithësi historia jonë ka shkruar më shumë për luftrat e kryengritjet që shquhen për fitore të të parëve tanë mbi armiqtë pushtues apo grabitqarë të trojeve tona ndër shekuj. Ndërsa lufta e Kernicës (17 janar-23 shkurt 1862), ndonse një luftë heroike e Malësorëve, Shkodranëve, Ulqinasve, Krajanëve dhe Dukagjinasve,  të cilët luftuan heroikisht në mbrojtje të trojeve tona, ata e humbën këtë betejë të përgjakur mbrojtëse të lirisë nga invazionet sllave të Malit të Zi… Kjo betejë luftarake e “humbur” njihet “pak” në analet e historisë si Lufta e Kërnicës. Lufta e Kërnicës vjen fill pas gjëmimit famëmadh që tronditi jo vetëm sarajet e pushtuesit shekullor Otoman që tashmë kishte filluar të lëngonte, por mbi të gjitha pallatet e Kralit të Malit të Zi, e pse jo edhe të Europës së përgjumur. Ky gjëmim vinte nga kulla e Vraninës me në krye Oso “barotin”, Kuken me trimat e “tij” malësorë e shkodranë…  Po në atë kohë Mali i Zi dhe fqinjë të tjerë kishin filluar të marrin zemër për dy arsye, së pari se Europa nën “syzet” e fuqishme të Rusisë e ndonjë fuqie tjetër europiane, vendosnin vija e hije në trojet tona për të “ngopur” pangopësinë e Sllavëve, dhe së dyti, fuqia e pushtuesve  shekullorë Turko-Osman  kishte filluar të lëkundej e gati të shembej për tokë nga pesha e pushtimeve, keq-qeverimeve e krimeve shumëshekullore që kishin ushtruar mbi Shqipërinë e më gjerë. Në këto kushte perandoria turke-osmane që mbante të pushtuara prej shekujsh trojet shqiptare, për të “shpëtuar” diçka nga vehtja , bënte “sehirë” para krimeve e pushtimeve të fqinjëve shoven-sllav  që donin të grabisnin sa më shumë nga trojet etnike shqiptare…

LUFTA E KËRNICËS 17 JANAR -23 SHKURT 1862… 

Si datë e fillimit të luftës së Kërnicës njihet 17 janari i vitit 1862, luftë që zgjati “periodikisht” deri me 23 shkurt 1862, kur Malazezët e pangopur kishin pushtuar Kërnicën tërësisht shqiptare, si me popullsi dhe territor. Këto troje shqiptare të pushtuara nga malazezët, në të ardhmen donin t’i përdornin edhe si pikë strategjike për pushtime të tjera të trojeve shqiptare. Lajmi i pushtimit të Kërnicës  u përhap si rrufeja, në formën e një kushtrimit që e dëgjoi jo vetëm Shkodra e Malësia, por edhe Ulqini, Kraja, Dukagjini e më gjerë. Madje për të shkuar për të luftuar për çlirimin e Kërnicës u grumbulluan menjëherë 500 vullnetarë që përbëheshin momentalisht nga Shkodranë, Malësorë e Ulqinakë të cilët, pa vonuar e pa marrë parasysh rreziku u nisën në 40 lundra që tërhiqeshin nga një avullore e kohës. Duhet sqaruar se pushtuesi shekullor turko-osman ju kërkua ndihmë nga vullnetarët për të çliruar e mbrojtur trojet shqiptare, që njëkohësisht “njiheshin” si  trojet e “vetë” perandorisë turke-osmane. Por ndihma ishte thuajse zero, madje shpesh kjo perandori e të keqes për të shpëtuar veten ishte gati të falte pjesë të “sajë”. Gjithsesi shqiptarët e këtyre trojeve që kishin kundërshtuar me armë në dorë edhe vetë pushtuesin turko-osman, ishin gati të mbronin me çdo çmim çdo pëllëmbë të trojeve të tyre, që Zoti jua kishte falur që herët kur krijoi njeriun mbi tokë. Tashmë këto trima pasi lundruan për disa kohë zunë vend në katundin Shestan, ku edhe do të përgatiteshin për të çliruar Kërnicën e pushtuar. Por Malazezët me të marrë vesh sulmuan vetë Shestanin, duke shkaktuar për një ditë mjaft gjak e mjerim si ndër 500 burrat luftëtarë të lirisë të trojeve shqiptare, por edhe në forcat e tyre të shumta. Sipas kronikës së M.Sirrit, në “Almanaku Shkodra” e vitit 1962, fq.143, (Cituar  nga “Shkodra dhe Motet, vll.I-rë”, fq.415-420 të Hamdi Bushatit,”Mësues i Popullit”, botim i vitit 1998), janë të shënuar si luftëtarë të rënë dëshmorë: Hysen Rrjolli, Zenel Egçi, Salih Ishaku, Oso Verçana dhe 20 vetë (pa emra) nga Kopliku. Mjerisht këta trima që derdhën gjakun për lirinë e këtyre trojeve nuk kanë askund emrat e tyre që meritojnë shumë më shumë se kaq. Pas kësaj beteje në Shestan forcat Malazeze u thyen dhe u tërhoqën në Kernicën e pushtuar. Gjatë këtyre ditëve të tmerrshme në Shkodërlocen u grumbulluan mbi 600 luftëtarë të tjerë të cilët ishin nga Shkodra e Dukagjini. Kjo forcë luftëtarësh tashmë komandohej nga Hasan Hoti, por pa vonuar nga viset e sipërshënuara shqiptare do të mblidheshin vullnetarë të tjerë, të cilët do të niseshin për çlirimin e Kërnicës së pushtuar. Me të mbërritur afër Kërnicës u ndez lufta në mes vullnetarëve Shqiptarë dhe pushtuesve Malazezë, ku duhet shënuar se kjo luftë ishte disi e pabarabartë, pasi Malazezët ishin më të organizuar ushtarakisht, ishin me armatimet më moderne, të fortifikuar në pozicionet e tyre, por edhe më të shumtë në numër. Gjithsesi beteja ishte tepër e ashpër, por trimat shqiptarë luftuan me heroizëm të pashoq, deri edhe trup më trup, shpatë me shpatë e bajonetë për bajonetë. Për fat të keq shqiptarët me gjithë trimërinë e tyre në këtë betejë të pabarabartë humbën mjaft luftëtarë të lirisë gjatë luftimeve, por edhe u zunë robë nga Malazezët mjaft të tjerë, duke përfshirë edhe vetë Hasan Hotin… Madje nga gojëdhënat që përmend Hamdi Bushati tek “Shkodra dhe Motet” vll.I-rë, thuhet që robër u zunë rreth 600 luftëtarë vullnetarë shqiptarë, si dhe ranë duke luftuar në fushën e betejës rreth 500 vullnetarë të tjerë  shqiptarë, (shifer kjo që mua më duket e pabesuar N.B.). Madje në këto shkrime të tij (Hamdi Bushatit) theksohet se sipas kronikës të M. Sirrit u janë prerë kryet e marrë kokat nga malazezët plot 105 shqiptarëve. Disfata e luftëtarëve shqiptarë shkon aq larg sa thuhet se shpëtuan nga zënia rob apo nga vdekja fare pak, e ndër këta thuhet se ishin Halil Kopliku dhe Çun Mula i Hotit. Po në këtë kronikë (kronika e M. Sirrit) shënohen emrat e këtyre  dëshmorëve të rënë nga Shkodra në këtë luftë: Abdylla Agë Drishti, Hysen Begu i Beqir Begut, Hasan Beg Ulqini, Hyso Bordullaku, Jusuf Djepaxhia, Man Hil Hoxha, Salo Cani, Fetah Salo Texhali, Taro Dragusha, Gush Kruja (nipi i Can Krujës), Abdyl Rama, Kaso Shkreli (vëllai i Dasho Shkrelit) e tjerë.  Në këtë betejë shkruhet se u dalluan malësorët trima për të cilët ka një listë emrash me dëshmorë e të plagosur vetëm nga Bajraku i Hotit të cilët janë marrur nga regjistrat e famullisë, (dhe të shënuar nga Hamdi Bushati në “Shkodra dhe Motet”vll.I.), të cilët cilësohen se kanë rënë në fushën e betejës si dëshmorë të lirisë: Lekë Ulja,  Mirash Martini, Prelë Marku, Tomë Luli,  Gjokë Martini, Gjon Ujka,  Shyt Preçi,  Prekë Mark Luci,  Vas Bardhi. Ndërsa të plagosur në këtë luftë janë të shënuar trimat: Pjetër Pali, Prelë Marashi, Ulë Martini, Marash Gjeloshi, Mirash Hasi, Tomë Gjoni, Gjeto Preçi, Lulash Vuji, Prekë Nikë Vuli, Gjeto Preç Doka, Prelë Mark Toma dhe Lucë Marku. “Ndahen” për trimni në këtë luftë kundër Malazezëve Lan Ula i cili ka pre tre krena Malazezësh, pastaj vijnë Marash Ula që ka pre një krye (malazezi), Gjelosh Nika që ka pre një krye (malazezi), Lekë Ula që ka pre një krye malazezi (para se të plagosej), Gjon Nika që ka pre një krye malazezi dhe ka marrë bajrakun, Marash Daka ka pre një krye (malazezi), Lekë Pëllumbi ka pre një krye (malazezi), Prelë Preka ka pre një krye (malazezi), Marash Leka ka pre një krye (malazezi), Dedë Vuji ka pre një krye (malazezi), Tomë Pashani ka pre një krye (malazezi), Prekë Gjeloshi ka pre një krye (malazezi), Tomë Preçi ka marrë një krye (malazezi), Nikë Miculi ka marrë një krye (malazezi). (Hamdi Bushati,Shkodra dhe Motet,traditë, ngjarje, njerëz… Vll. I. Fq.417-418). Gjithsesi gojëdhënat trashëgohen edhe për trimërinë e luftëtarëve Krajanë e Dukagjinas, që dhanë jetën apo u plagosën e tjerë, por mjerisht pa asnjë emër konkret. Gjithashtu në këto gojëdhëna apo shkrime duke përfshirë edhe ato të kronikës të M.Sirrit e Hamdi Bushatit që i cituam më sipër, “tregohet” edhe për trimërinë e shqiptarëve Ulqinakas, ku emri i trimit në krye të Ulqinasve Mustafa Broçit, “trashigohet” edhe sot si legjendë, ku thuhet se pasi luftoi me Malazezët dhe preu disa koka të tyre, erdhi momenti dhe këtij trimi ia prenë kokën Malazezët, por edhe kështu me kokë të prerë ka ecur plot shtatë hapa të tjerë… Përmendet për trimëri Ceno Begu i cili u printe Ulqinakëve, por edhe trimat Daut Pelinku dhe Halil Beci e tjerë. Por edhe pas kësaj lufte që mund të quhet e humbur, Shqiptarët- Malësorë, Shkodranë, Ulqinakë, Dukagjinas e tjerë nuk e humbën zemrën e trimërinë për t’u dalur zot trojeve të tyre etnike, ata edhe pas kësaj zhvilluan beteja të tjera në mbrojtje të trojeve shqiptare që perandoria turko-osmane tashmë i kishte lënë “hali”, ndërsa Europa i kishte nxjerrë në ankand… Gjithsesi Malazezët e tjerë pas kësaj morën disi “zemër” nga beteja e “fituar” e Kërnicës të cilët edhe pse e kishin paguar mjaft shtrenjtë, nuk u “ngopën”, në grabitjen e trojeve shqiptare, duke detyruar kështu shqiptarët Malësorë, Shkodranë, Ulqinakë, Dukagjinas e më gjërë të zhvillojnë dhjetëra beteja të tjera që vazhduan nga Shestani, Muriqi, Palva, Gucia, Tivari, Hoti, Gruda, Ulqini, Shpuza, Kosova e tjera troje të Shqipërisë Etnike.  Mjerisht disa nga këto treva që përmenda më lart Europa që kishte forcën por jo të drejtën ia “fali” për zgjerim Malit të Zi, Serbisë, “Maqedonisë” e tjerë, e një ndër të parat “viktima” që “bekoi “ në gojën e ujkut sllav Europa plakë ishte edhe Kërnica e përgjakur e cila tashmë ka pësuar fatin tragjik (drua) pa kthim, duke u bërë pjesë e Malit të Zi, ku sot kjo trevë dikur shqiptare banohet nga jo pak malazezë ardhacakë pas vitit 1862, ose nga ata të paktë banorë shqiptarë që në kushtet e mbijetesës dalëngadalë u sllavizuan, duke humbur jo vetëm emrin, besimin, gjuhën, por mbi të gjitha, fatkeqësisht me shumicë edhe ndërgjegjen se janë pjesë e trupit dhe gjakut shqiptar që rrinë tuj vlue… 

Republika jonë po hyn në një fazë të re dhe vendimtare të fuqizimit të kapaciteteve shtetërore të mbrojtjes. Kjo përfshinë zhvillimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës konform standardeve të NATO-s dhe thellimin e marrëdhënieve me partnerin tonë strategjik, Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Si Presidente e Republikës dhe Komandante Supreme e FSK-së shprehë mirënjohjen time për institucionet tona të mbrojtjes të cilat për vite me radhë punuan për përmbushjen e kritereve për kualifikim në Programin e Shitjeve Ushtarake të Departamentit të Shtetit të SHBA-ve.

Shpreh falënderim të veçantë për Sekretarin Blinken me të cilin kemi diskutuar mbi miratimin e programit të Shitjeve Ushtarake të Huaja (FMS) në korrik 2022, për Departamentin e Mbrojtjes së SHBA-ve dhe Kongresin e Shteteve të Bashkuara, i cili tashmë është njoftuar zyrtarisht për synimin e Kosovës për të blerë sisteme mbrojtëse armësh përmes programit FMS.

Siç u tha në Deklaratën thelbësore të Qeverisë amerikane: “Kjo shitje e propozuar do t’i mbështesë qëllimet e politikës së jashtme dhe sigurinë kombëtare të Shteteve të Bashkuara duke përmirësuar sigurinë e një partneri evropian që është një forcë e rëndësishme për stabilitetin politik dhe ekonomik në Evropë. Shitja e propozuar gjithashtu do ta rrisë kapacitetin afatgjatë mbrojtës të Kosovës për ta mbrojtur sovranitetin dhe integritetin territorial, si dhe për t`i përmbushur kërkesat shtetërore në sferën e mbrojtjes.”

Kam besim të plotë se Kongresi do ta mbështesë këtë shitje të mundshme për vendin më proamerikan në botë, si një akt i cili do ta rrisë sigurinë në Kosovë, në rajonin tonë, si dhe në kontinentin evropian.