---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 8 Gusht 2024

“Kurjer Wileński” ka botuar, të enjten e 13 korrikut 1939, në faqen n°4, intervistën ekskluzive të “Kurjer Warszawa” me Mbretëreshën Geraldinë në Poloni, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar : 

Çfarë thotë mbretëresha Geraldinë për Shqipërinë dhe Poloninë

Ditën e premte, më 7 korrik, ish-mbreti i Shqipërisë, Ahmet Zogu, mbërriti në Varshavë me familjen dhe suitën e tij. Fotoja tregon momentin e mbërritjes së ish-mbretit me gruan, motrën dhe suitën e tij në stacionin kryesor hekurudhor në Varshavë.

“Kurjer Warszawa” boton një bisedë interesante që përfaqësuesi i revistës ka zhvilluar në Varshavë me mbretëreshën shqiptare, Geraldina :

Dera e mbyllur e dhomës Nr.164, në Hotel “Europejski”, u hap. Në takim, një figurë e gjatë, e hollë me një fustan blu të kaltër me jakë dhe mëngë të bardha u ngrit nga divani.

Mbretëresha Geraldinë duket edhe më rinore nga afër dhe në këtë moment me një fustan modest, me kaçurrelat e arta, të jep përshtypjen e një nxënëseje. Buzëqeshja e saj ishte thjesht simpatike, sikur të ishte shfaqur dielli në dhomë. Ajo u përgjigjet pyetjeve po me këtë buzëqeshje.

— Si ndihet tani Madhëria juaj pas sëmundjes së rëndë për të cilën patëm lajme?

— Faleminderit shumë — buzëqesh mbretëresha — tani ndihem plotësisht mirë.

— Cili ka qenë edukimi i Madhërisë Suaj — evropian apo amerikan? (Nëna e Mbretëreshës Geraldinë është amerikane.)

— Oh, shumë evropian! U diplomova në Sacré-Coeur afër Vjenës dhe vazhdova shkollimin në Hungari.

— A ka ndonjë traditë miqësie polako-hungareze në familjen hungareze të Madhërisë suaj, apo ndoshta edhe disa lidhje familjare?

— E gjithë aristokracia hungareze është e lidhur me polakët, ndaj mendoj se kam edhe disa të afërm në Poloni.

— Çfarë dinte Madhëria juaj për Poloninë dhe çfarë pa pas mbërritjes së saj?

— Oh, dija shumë, shumë për Poloninë, dija për të kaluarën e saj heroike, për luftën e kombit tuaj për liri, megjithatë, duhet të pranoj se u mahnita kur pashë vendin tuaj të bukur. U preka nga varret e fëmijëve që vdiqën duke mbrojtur Lviv, më pëlqeu shumë ky qytet heroik.

— Si u ndje në Shqipëri Madhëria Juaj, gjysmë hungareze e gjysmë amerikane?

— Si një grua shqiptare — buzëqesh mbretëresha. — Populli i Shqipërisë më pranoi si të tijën.

— A mund të shoh princin e vogël?

— Tani për fat të keq ai po fle. Mund t’ju them vetëm se ai peshon 6 kg e 300 g, se ka sy blu dhe flokë ngjyrë ari dhe se është — të paktën në sytë e saj — fëmija më i këndshëm në botë… Mendoj se është e qartë se gratë polake janë në gjendje të rrisin fëmijët e tyre, të jenë njerëz kaq të guximshëm dhe atdhetarë.

— Më lejoni t’ju bëj edhe një pyetje. Ju lutem, më falni për indiskrecionin tim, por si e takoi Madhëria juaj burrin e saj? 

— Motrat e tij kaluan kohë në Hungari dhe atje u miqësuan me mua. Ato ishin ndërmjetëset (shkeset) tona.

— A e di Madhëria Juaj që ajo është jashtëzakonisht e njohur në Poloni? Madje në një nga teatrot këndojnë këngën e bukur “Geraldina”?

— Unë gjithmonë kam besuar në zemrën fisnike të kombit polak — mbretëresha buzëqesh dhe ngrihet në këmbë.

Ministri i oborrit shfaqet në prag dhe përulet, duke vendosur dorën në gjoks.

Biseda mbaroi.

Sot, Mbreti Ahmet Zogu do të kalojë nëpër Vilnius

Siç mësojmë, sot ish-mbreti shqiptar, Ahmet Zogu, me gruan dhe oborrin e tij do të kalojë përmes Vilniusit drejt kufirit të Loëvës (Lolwa-s). Një ndalesë e shkurtër është planifikuar për trenin që do të transportojë çiftin mbretëror në stacionin e Vilniusit.

Musa Kurtulaj/

Kisha katolike e Dolit në qytetin alpin të Gucisë, e vetmja kishë katolike në krahinen e Plavë – Gucidë, e ndertuar në vitin 1935 ! Në këte kishë ka shërbyer para vitin 1990 Dom-Nike Ukgjini, i cili më vonë u angazhua në qëndren muzeale ” Ndre Mjeda” të Kuklit, Barbullush, ku vazhdon dhe sot. Në dhjetor 1990, Dom Nika zhvilloi në këte kishë një aktivitet kushtuar At’Gjergj Fishtes. Atë ditë moren pjesë këtu qindra shqiptar të Vuthajve, Gucisë dhe Plaves, të besim katolik e mysliman pa dallime, duke u shënuar kështu një tubim madhështor me frymë kombëtare i kësaj krahine ! Jehona e këtij tubimi shqiptar mbërriti edhe në Podgoricë e Beograd, ku të shqetësuar nga ky manifestim gjithë shqiptar në kishen e Dolit të krahines shqiptare të Plavë – Gucisë, lëshuan urdherarresti per kryesorin e këtij organizimi, Dom – Nike Ukgjinin ! Në këto kushte Dom Nika u detyrua që në menyre ilegale ta kalonte kufirin dhe të dilte në Kelmend per të vijuar më pas në Shkoder. Sot kjo kishë nuk ka prift të mirëfilltë ndaj dhe, sipas rasteve, shërbejnë të ardhur nga Kelmendi, Tuzi dhe Ulqini por kjo ka pak rendësi per shqiptarët e kësaj krahine para faktit që kishen e kanë restauruar, qëndron madhështore rrezë bjeshkëve dhe kjo çmohet sot prej tyre si simbol i bashkimit shqiptar pa dallime besimi fetar ! Dom Niken edhe sot e permendin vuthjanët per kontributin e tij në këte drejtim ! Këte përshkrim të shkurter e rëndita sot me një frymë, tek sa po e vizitoja kishen e Dolit !

Paulin Zefi/

Më 3 gusht të vitit 1467, një nip i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, djali i së motrës, që u la në vend nga sulltan Mehmeti II Fatih si masë sigurie gjatë procesit të tërheqjes së tij drejt Stambollit dhe që u vendos në Kepin e Rodonit, u sulmua gjatë natës prej anijeve veneciane nga deti dhe prej Gjergj Kastriotit-Skënderbeut nga toka dhe më pas iu pre koka nga ky i fundit në anijen e admiralit të flotës veneciane.

• Dinamika e zhvillimit të kësaj ngjarjeje jepet e zgjeruar në një dokument të njohur si “Cronaca Zeno (Kronika Zeno)”, që është publikuar e riprodhuar nga N.Jorga (1) dhe më vonë nga J.Radoniç (2). Nga dokumenti në fjalë, mësojmë se kur sulltan Mehmeti II Fatih u largua me turp nga qyteti i Krujës, la aty pranë vetëm një ushtri të vogël prej 1.300 kalorësish të zgjedhur nën komandën e një nipi renegat të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, i cili u tërhoq në kështjellën e Kepit të Rodonit. Nipi tradhtar u sulmua dhe ushtria e tij u shpartallua plotësisht pas një aksioni të përbashkët që u zhvillua nga Gjergj Kastrioti-Skënderbeu dhe luftanijet e flotës veneciane. Gjatë këtij sulmi të koordinuar nga toka dhe nga deti, kalorësit osmanë u vranë të gjithë pa përjashtim dhe ndërsa nipi tradhtar, me shpresën se do t’i kursehej jeta, vendosi të dorëzohej tek venecianët, duke kërkuar mëshirë. Mirëpo, daja i tij, Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, që nuk mund t’ia falte kurrë tradhtinë dhe vuajtjet që nipi i kishte shkaktuar popullit arbër, duke shpërfillur autoritetin e admiralit të flotës veneciane, ia preu kokën me duart e veta pikërisht në bashin e luftanijes së këtij të fundit. Pas kësaj ngjarjeje, Arbnori i Madh rivendosi kontrollin e plotë mbi pjesën më të madhe të zotërimeve të veta dhe ndërsa, Mehmeti II Fatih, i mbuluar me turp dhe i hidhëruar nga dy fushatat e mëdha sulltanore, që udhëhoqi në Arbëri (1466-1467), humbi çdo shpresë për ta pushtuar këtë vend për aq kohë sa do të ishte gjallë Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Përsa i përket këtij nipi tradhtar, që u vra nga Kryeheroi në anijen e admiralit të flotës veneciane, mendohet se ishte njëri nga djemtë e Mamica Kastriotit, por nuk mund të thuhet me siguri nëse bëhet fjalë për djalin e madh, Reposh Topia, që ishte martuar me Irena Rallainën në vitin 1464, apo për ndonjërin prej tre bijve të tjerë! Gjon Muzaka në “Memorien e tij”, thotë se Mamica Kastrioti dhe Muzakë Topia kishin “katër djem dhe dy vajza” dhe shton se “djemtë u kthyen në turq (3),” d.m.th. në myslimanë. Duhet të theksoj se 12 vite më herët, bashkëshorti i Mamicës dhe i ati i këtyre djemve, fatkeqi Muzak Topia, ishte vrarë nga turqit në “Tragjedinë e Beratit” më 26 korrik 1455. Kufoma e tij nuk u gjet askund, sepse turqit e kishin copëtuar e hedhur në të katër anët dhe në këtë mënyrë mbetjet e tij ishin shpërndarë dhe humbur. Se çfarë i ka shtyrë të bijtë e të ndjerit për të shkelur mbi gjakun e tij dhe për të kaluar në anën e vrasësve, kjo nuk dihet me siguri, por disa autorë supozojnë se renegati Ballaban Pashë Badera kishte arritur t’i rekrutonte gjatë kohës kur e ëma ndodhej në Castel Sant’Angelo dhe Gjergj Kastrioti-Skënderbeu gjendej në Romë dhe në Napoli, duke kërkuar ndihma për të çliruar Krujën nga rrethimi i dytë! Madje thuhet se njëri prej djemve të Muzak Topisë dhe Mamica Kastriotit ishte martuar me të bijën e Ballabanit. Cilatdo qofshin motivet, që i kanë shtyrë ata drejt tradhtisë, ajo që mund të thuhet me siguri të plotë është se njëri prej tyre mori dënimin e merituar dhe pikërisht nga duart e atij, të cilin e kishte lënduar më shumë se këdo tjetër!

BIBLIOGRAFIA:

1) N.Jorga, Notes et extraits pour servir à l’histoire des Croisades au Moyem-âge, Vol. IV (1453-1476), Bucarest: 1915, f. 213.

2) Јован Радонић, Ђурађ Кастриот Скендербег и Арбанија у XV веку, (историска грађа), Споменик XCV, Други разеред, 74, Београд: Српскa краљевскa академијa, 1942, f. 205, Doc. Nr. 377.

3) Giovanni Musachi, Breve memoria de li discendenti de nostra casa Musachi, në: C.Hopf, Chroniques gréco-romanes inédites peu connues, Berlin, 1873, f. 298.

---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 3 Gusht 2024

“Diario de Bourgos” ka botuar, të mërkurën e 8 prillit 1964, në faqen n°5, intervistën ekskluzive me Mbretëreshën Geraldinë në Barcelonë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Një mbretëreshë e lumtur në Spanjë

Dialog intim me Geraldinën e Shqipërisë

“Unë nuk kam në plan të largohem nga kjo tokë e bekuar derisa të mund të kthehem në vendin tim.”

“Burrat janë individualistë në Shqipëri, njësoj si këtu”

Barcelonë

(Nga redaksia e Hispania Press. Ekskluzivisht për Diario de Bourgos).

Mbretëresha Geraldinë e Shqipërisë është mysafire e Barcelonës, një qytet që po e viziton për herë të parë dhe nga i cili ndihet e magjepsur. Ajo tashmë ka vizituar atraksionet dhe monumentet kryesore turistike në Barcelonë. E gjatë, e hollë dhe plot hijeshi, ajo i jep një hir të veçantë spanjishtes së saj pothuajse të përsosur, aq sa më habiti kur mendova se, për të folur me të, do të kisha nevojë për shërbimet e një përkthyesi. Shqiptimi i saj nuk është aq i përsosur sa mund të ishte, por ajo përpiqet aq shumë ta kuptojmë, saqë nuk duhet shumë përpjekje për të ditur se çfarë dëshiron të thotë kur ndeshet me një fjalë që i reziston. Dhe ja se si filloi dialogu ynë :

— A kupton spanjisht, Madhëria juaj?

— Në mënyrë të përsosur.

— Dhe e flet?

— Pak, por mendoj se do të mjaftojë që të më kuptoni.

— Ju pëlqen Barcelona?

— Më pëlqen e gjithë Spanja, por Barcelona është shumë e bukur. Sot vizitova pjesën e vjetër, lagjen gotike, dhe është e mrekullueshme.

— Dhe çfarë mund të më thoni për Bashkinë dhe Këshillin Krahinor që besoj se keni vizituar edhe ju?

— Gjithçka më ka bërë përshtypje, por veçanërisht salla Pintor Sert dhe Patio de los Naranjos. Janë gjëra të mrekullueshme.

— Kjo është hera juaj e parë që vini në Barcelonë, apo jo?

— Po, është vizita ime e parë.

— Sa ditë do të qëndroni mes nesh?

— Vetëm tre.

— A është e vërtetë që keni ardhur në një festë sociale?

— Në një pagëzim.

— Kumbara e kujt do të jeni?

— Jo; vetëm e ftuar.

— Ku banoni zakonisht?

— Në Madrid, ku kam jetuar përafërsisht një vit e gjysmë.

— A jeni e vendosur të jetoni gjithmonë në Spanjë?

— Që atëherë. Unë nuk kam ndërmend të largohem nga kjo tokë e bekuar derisa të mund të kthehem në vendin tim.

— A ndjeni nostalgji për atdheun tuaj?

— Natyrisht.

— A gjeni ndonjë ndryshim mes zakoneve të Shqipërisë dhe atyre të vendit tonë?

— Po, por mos mendoni se janë shumë të shquar. Burrat janë individualistë në Shqipëri, njësoj si këtu në Spanjë.

— Dhe a janë gratë e ndryshme në Spanjë nga ato në atdheun tuaj?

— Nuk mendoj kështu. Më parë shqiptarja ka qenë diçka tjetër, por sot që është europianizuar, nuk mendoj se është ndryshe nga spanjollja.

— A ushtron ndonjë sport madhëria juaj?

— Po; tenis dhe not.

— Keni marrë pjesë në ndonjë garë zyrtare?

— Jo, sepse këto sporte i praktikoj vetëm për hobi.

—Ndoshta është pak pyetje intime, por a mund të më thoni si përdoren 24 orët e Madhërisë suaj në Madrid?

— Me shumë përgjegjësi dhe detyra.

— Çfarë lloj leximi preferon mbretëresha Geraldinë?

— Historike dhe biografike.

— Një pyetje tjetër delikate: ju pëlqen të gatuani?

— Po, dhe mbi të gjitha, kuzhina franceze. Me pelqen.

— Pjata e preferuar spanjolle?

— Nuk mund t’jua them për momentin.

— Cili është kujtimi më i bukur që mbani nga Barcelona?

— Si më kanë pritur dhe trajtuar, gjë që nuk do ta harroj kurrë.

— Dëshironi të ktheheni së shpejti?

— Sigurisht, dhe do të përpiqem ta bëj qëndrimin tim sa më të gjatë.

— Përveç pagëzimit në të cilin duhet të merrni pjesë, çfarë do të bëni tjetër gjatë qëndrimit tuaj këtu?

— Do të vizitoj disa spitale dhe shoqata bamirësie. Unë kam vizituar tashmë “Asilo de San Juan de Dios” dhe jam habitur se si kujdesen për fëmijët atje.

Vëzhgoj gjurmë lodhjeje në fytyrën e mbretëreshës dhe i jap fund dialogut.

(Foto Molina)

Antonio Llull Manís

Albert Vataj/

Fundi i shekullit dhe fillimi i një tjetri, i gjen shqiptarët në një prani impresionuese në veprat e mjeshtrave të penelit. Trajtesa është e larmishme, siç mbetet e tillë edhe gjeografia prejku ata u ngjitën në tablo për t’u bërë pjesë e thesareve të artit dhe një testament i shpirtrave krijues që e pasuruan botën me shqiptarët, ku spikatin periudha të ndryshme të ngjarjeve ku ata ishin protagonistë dhe shprehet magjike karakteristika e tyre, veshjet me ngjyra të gjalla dhe unike. Në kapërcyell të shekujve ky hir erdhi për të zënë vend dhe për të rrokur adhurim në galeritë e artit dhe koleksionet private, duke treguar përmes mahnitjes së artit vetë madhështinë që na identifikon dhe ne përfaqësohemi.

Nga ata që shkruan me penel copëza të historisë dhe identitetit tonë në panoramën e madhe të kulturës dhe artit të botës, ishte piktori ushtarak austriak, Rudolf Otto von Ottenfeld, një anëtar themelues i Secessionit të Vjenës dhe profesor në Akademinë e Arteve të Bukura, Pragë.

Shqiptarët në pikturat e tij janë ato që kemi përcjellë në periudha të mëhershme dhe të mëvonshme, janë ato që dallojnë për një mishërim të reales përmes fuqisë së artit. Ai përcjell me një besueshmëri të admirueshme dhe besnikëri korrekte kostumet tradicionale por edhe shprehinë dhe karakteristikat dalluese të shqiptarëve, ku spikat krenaria dhe ashpërsia.

Pasuria e kostumeve dhe ngjyrave, armëve dhe sendeve të tjera personale vijnë pas më shumë se 100 vitesh kaq domethënëse dhe kaq të vërteta.

Më shumë se sa piktura ata janë ai testament shpirtëror i atyre banorëve që jetuan dhe luftuan. Bëhej fjalë për Shqipërinë nën sundimin osman, një Shqipëri hekakeqe por shprehëse, një shqiptari që rrekej të sfidonte kohën dhe vështirësitë.

Rudolf Otto von Ottenfeld lindi më 21 korrik 1856 në Veronë dhe vdiq më 26 korrik 1913 në Pragë. Ishte një nga anëtarët themelues vjenez të Shkëputjes dhe profesor në Akademinë e Arteve të Bukura në Vjenë. Si student ishte nën mbikëqyrjen dhe trajtimin artistik dhe estetik të mjeshtrave Karl Wurzinger dhe Leopold Carl Muller.

Ai jetoi në Mynih gjatë viteve 1883–93 dhe në Vjenë në 1893–1900. Për Ekspozitën e Gjashtë Ndërkombëtare të Artit në Mynih në 1892, ai u zgjodh si juri. Ilustrimet e Ottenfeld në një histori të ushtrisë austriake midis 1700 dhe 1867 në 1895, u bënë një vepër standarde referimi për uniformat në atë periudhë.