Reportazh – Page 88 – Dielli

EFI QELESHI ZGJIDHET KRYETARE E DEGES SE VATRES NE WORCESTER MA

January 19, 2023 by s p

Në unanimitet të plotë, më 31 dhjetor 2022, Efi Qeleshi u zgjodh kryetare e Deges se Vatres ne Worcester MA. Patriote dhe aktiviste se bashku me bashkeshortin e ndjerë Mihallaq Qeleshi kane kontribuar ne komunitetin shqiptar dhe Federaten Vatra per me shume se 20 vjet. Familja Qeleshi pas ardhjes ne Amerike, u lidh që në fillim me komunitetin shqiptaro-amerikan dhe Kishën Shqiptare “Fjetja e Shën Mërisë”. Pas pak vitesh hapën restorantin e tyre The Coffe Mug (Mëngjezore e Drekë) ku punuan së bashku burrë e grua deri në dhjetor të vitit 2019, kur u nda nga jeta Z. Mihallaq, biznesmen i suksesshëm dhe antar aktiv i Kishës, i Shoqërisë “Djemtë e Shën Mërisë”, dhe i Degës së Federatës Vatra, Worcester MA. Ashtu si i shoqi Mihallaq, Efi vijon punën dhe aktivizimin atdhetar në aktivitetet e Kishës Shqiptare, të degës së Fedatarës Vatra me qellim mbajtjen gjalle te shqiptarizmes ne mergaten shqiptare te Amerikes.

Shoqata “Ana e Malit” mbajti Kuvendin zgjedhor të radhës, në Staten Island, NY

January 17, 2023 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

Shoqata e mirënjohur “Ana e Malit” mbajti Kuvendin zgjedhor për të caktuar kryesinë e re dhe kryetarin e saj. Zoti Safet Llolla ish kryetar i Shoqatës “Ana e Malit” së bashku me kryesinë kishin kohë që kishin lajmëruar pë organizimin e këtij Kuvendi.
Si medie dhe si TV “Alba Life” me të cilët kemi mbi 15 vjet bashkëpunim, gjithmonë i kemi ndjekur me një vëmendje të posaçme për shkak të punës së tyre me përkushtim ndaj Atdheut dhe zbatimit të statusit që ka miratuar shoqata qysh në vitin e parë. Më duhet të them se statusi që kanë përgatitur qysh në themelimin e tyre ka gjetur zbatim profesional dhe patriotik gjatë viteve të punës së tyre.
Shoqata ka bërë një punë të lavdërueshme për kultivimin e traditave atdhetare si dhe kremtimin e ngjarjeve dhe festave të rëndësishme të historisë sonë kombëtare.
Ajo që më ka tërhequr më shumë tek kjo shoqatë janë vendimet demokratike, filantropizmi për vendlindjen e tyre si dhe edhe pse shkruhet se Shoqata është apolitike, e pavarur dhe ka statusin e vet, ata për cëshjten kombëtare marrin pjesë, kur është e nevojshme pasi është e shkruar në status. Psh nëse gjendja e shqiptarëve në Mal të Zi dhe me këtë edhe të Anës së Malit është e pavolitshme dhe nëse udhëheqësia apo kryesia e shoqatës e sheh të arsyeshme dhe mendon që një nismë apo veprim është në të mirë të popullit, i cili mund te çoj në përmirsimin e gjendjes së bashkëkombasve tanë, atëherë Shoqata mund t’a përkrah një ide të tillë.
Trazirat, luftrat dhe situatat e vështira në ish Jugosllavi shkaktuan valë të madhe te mërgimtareve para dhe pas viteve 90 dhe organizimi i komunitetit u bë më se i nevojshëm, për vetë Diasporën, por edhe për ndihmën e organizuar të trevave nga vinin.
Ndër aksionet e para humanitare që u organizuan nga Anamalasit në New York, ishte aksioni për ndihmën financiare të nxënësve dhe studentëve si dhe familjeve më të varfëra ne vitin 1993. Dhe kjo ndihmë e shkëlqyer dhe ky humanizëm i madh i Anamalasve vazhdon edhe sot. Natyrshëm këto punë të dobishme të Anamalasve të kujtojnë vargjet proverbiale të Nolit tëmadh, vargje që frymëzuan patriotët shqiptarë nëAmerkikë për të ndihmuar Kombin. Ato jane aktuale dhe sot si: Mbahu, Nëno, mos ki frikë/ Se ke djemtë ne Amerikë.
Ata kanë ndihmuar pa rezerva Luftën e Kosovës me ndihma të konsiderueshme dhe shumë patriotike.
Në këtë Kuvend të radhës kryetar u zgjodh z. Albert Salaj të cilit i urojmë suksese të mëtejshme duke e çuar shoqatën edhe më përpara, me një vazhdimësi tejet progresiste dhe kombëare.

Tubimi i shoqatës “Ana e Malit” u fotografua nga Amir Suka, AlbaPro, drejtor i programeve televizive të TV “Alba Life”, New York.

15 Janar, 2023
Staten Island, New York

E VËRTETA E REÇAKUT: BARBARIZËM SERB DHE KRIM KUNDËR NJERËZIMIT

January 16, 2023 by s p

Nga Frank Shkreli/

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani: “Të kthehemi në Reçak e në çdo vend tjetër ku barbaria serbe la gjurmë tmerri, ta themi me zë të lartë se këtu kanë ndodhur krime kundër njerëzimit, siç e tha ambasadori Walker para njëzet e katër vjetësh; ta dëshmojmë të Vërtetën e Reçakut e të gjithë Kosovës, sepse vetëm e Vërteta ndihmon në ndërtimin e një të ardhmeje të bazuar në paqe.” (15 Janar, 2023)

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti: “Reçaku është një nga dëshmitë kryesore që na kujton rrënjët dhe çmimin e lirisë sonë. Në 24 vjetorin e Masakrës së Reçakut, nderojmë 45 shqiptarët civil të masakruar nga forcat e Serbisë. Ne përkulemi para vuajtjes e sakrificës së njerëzve tanë. Shteti ynë demokratik, nuk i amniston kriminelët dhe nuk i harron krimet e luftës. Populli ynë i është gjithmonë mirënjohës e falënderues Ambasadorit William Walker, për rolin e kontributin e punës së tij për të vërtetën dhe Kosovën.” (15 Janar, 2023)

24-vjetë më parë, me 15 Janar të vitit 1999, në fshatin Reçak, komuna e Shtimes, jo më larg se 30 kilometra në jug të Prishtinës, forcat serbe të diktatorit terrorist të Serbisë, Millosheviçit, vranë 45 persona civil shqiptarë të pafajshëm. Dje, të dielen (15 Janar, 2023) në atë fshat u mblodhën një numër i madh qytetarësh, në një tubim përkujtimor në nderim të viktimave, udhëheqsit më të lartë të Republikës së Kosovës, Presidentja Vjosa Osmani dhe Kryeministri Albin Kurti, si dhe Ambasadori William Walker, i cili 24 vjetë më parë i kumtoi botës lajmin e zi të masakrës në Reçak të 45 shqiptarëve. Kosova shënoi 24-vjetorin e këtij krimi kundër njerëzimit, përvjetorin e kësaj ngjarjeje tragjike, e cila konsiderohet si pikëkthesa kryesore e ngjarjeve të mëvonshme në Kosovë, sulmet ushtarake të NATO-s kundër objektivave ushtarake dhe industriale serbe, përfshir kryeqytetin e Sebisë, Beogradin. Ajo ishte një ndërhyrje që më në fund, detyroi largimin e forcave terroriste ushtarake dhe policore serbe nga Kosova, duke i dhënë, kështu, fund luftës në Kosovë.

Ishte ambasadori amerikan Uilliam Uoker, në atë kohë Shef i Misionit Verifikues i Organizatës për Bashkëpunim dhe Siguri në Europë, (OSBE) ai, i cili në atë kohë, zgjoi nga gjumi letargjik ndërgjegjen e botës mbi barbarizmat që makineria ushtarako-policore dhe paramilitare e Serbisë po bënte në Kosovë, si të donte dhe kur të donte, pa asnjë ndëshkim.

Ambasadori amerikan Uoker ka thënë në të kaluarën se, ato që ai ka parë me sytë e tij në Reçak janë ato që ai i konsideron si prova dërmuese të së vërtetës që ka ndodhur aty. Të vërtetën, që ai i kumtoi botës, në atë kohë, se forcat ushtarake, policore dhe paramilitare të Serbisë — kishin kryer masakra dhe krime të rënda kundër njerëzimit ndaj popullsisë shqiptare të Kosovës. Pasi kishte parë kufomat e shqiptarëve të vrarë në Reçak, Ambasadori amerikan e ka dënuar masakrën si një “barbarizëm të pabesueshëm”, ndërsa i ka cilësuar vrasjet në fshatin Reçak si, “një krim kundër njerëzimit”, duke i thënë në atë kohë gazetës amerikane “Nju Jork Tajms” se, ”nuk dëshironte të hezitonte asnjë minutë që të akuzonte, drejtpërdrejtë, forcat qeveritare serbe si përgjegjëse të kësaj masakre”.

Deklarata e ambasadorit Uolker bëri jehonë anë e mbanë botës, në atë kohë, por shkaktoi reagime të ashpra, sidomos, në Shtetet e Bashkuara dhe në Europë. Ish-Presidenti amerikan Bill Klinton ka reaguar atëherë ndaj deklaratës së ambasadorit Uolker duke thënë se: “Masakra e Reçakut, ishte një akt vrasës i qëllimshëm dhe pa dallim, që synonte të frikësonte popullin e Kosovës”.

Ndërsa ministri i Jashtëm i Gjermanisë gjatë shpërthimit të krizës në Kosovë, Joschka Fischer duke folur në emër të Bashkimit Europian ka thënë, pas zbulimit të masakrës në Reçak nga ambasadori Uoker, se: “Ata që janë përgjegjës për këtë akt, duhet ta dinë se komuniteti ndërkombëtar nuk do të pranojë kurrë masakrimin brutal dhe vrasjen e popullsisë civile”.

Masakra e shqiptarëve civilë nga forcat serbe në Reçak ishte vetëm një nga sulmet e forcave terroriste serbe kundër popullsisë shqiptare të Kosovës gjatë atyre viteve, për të cilat bota nuk ishte e informuar. Por, më në fund ka qenë deklarata e ambasadorit Uilliam Uoker, si dëshmitar okular i masakrës në Reçak, ajo që më në fund bëri jehonë në median botërore dhe si rrjedhim shkaktoi një ndryshim të dukshëm të politikës së vendeve perëndimore karshi gjendjes në Kosovë dhe njëkohësisht, shërbeu si një katalist për ndërhyrjen eventuale të NATO-s, për të dëbuar forcat serbe nga Kosova. Gazeta e kryeqytetit amerikan, Uashington Post, shkruante në prill të vitit 1999 se pas një shqyrtimi të vendim-marrjeve në Shtëpinë e Bardhë dhe në kryeqendrën e NATO-s në Bruksel, shihet qartë se masakra e Reçakut transformoi politikën e Perëndimit ndaj Ballkanit si asnjë ngjarje tjetër më parë. Masakra e Reçakut, sipas gazetës “Uashington Post”, bindi qeverinë amerikane dhe aleatët e saj në NATO se, politika e tyre e ndjekur deri atëherë duhej të ndryshohej fund e krye.

Politika amerikane ndaj Kosovës, deri atëherë, bazohej në atë që njihet si “Paralajmërimi i Krishtlindjeve”, një telegram prej një fjalie që administrata e Presidentit Bush të parë i kishte dërguar Millosheviçit më 24 Dhjetor 1992, vija e kuqe, e që ishte një telegram shumë i shkurtër dhe pa stërhollime, por tekstualisht përmbajtja e tij u citua nga “Uashington Post”, të ketë qenë fjalia që vijon: “Në rast të një konflikti në Kosovë, që shkaktohet nga ndërhyrja e Serbisë, Shtetet e Bashkuara do të jenë të gatshme të përdorin forcën ushtarake kundër serbëve në Kosovë dhe brenda Serbisë”. Ky kërcënim u përsërit disa herë edhe nga ish-Sekretari i Departamentit të Shtetit Uorren Kristofer, në mandatin e parë të Presidentit Klinton, por deri në masakrën e Reçakut mbeti vetëm një kërcënim në letër. Ishte pra masakra e Reçakut dhe dëshmia e një ambasadori amerikan, mbi këtë tragjedi, tragjedinë që kishte parë në atë fshat ambasadori Uoker, që zgjoi, më në fund, ndërgjegjen e Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të saj në NATO, por edhe të botës mbarë, e cila bëri që paralajmërimi kërcënues i administratës së Xhorxh Bushit të parë, me rastin e Krishtlindjeve të vitit 1992, më në fund të zbatohej.

Si përfundim, më 13 tetor 1999, për herë të parë në historinë e saj, organizata e Atlantikut Verior, NATO autorizon komisionin ushtarak të saj që të fillonte planifikimin për ndërhyrje ushtarake në Kosovë. Shpesh mendoj me vete, po të kishte qenë në atë kohë në Kosovë ndonjë përfaqësues tjetër nga ndonjë vend europian e jo Uilliam Uoker, si Shef i Misionit Verifikues i Organizatës për Bashkëpunim dhe Siguri në Europë, çfarë do të kishte ndodhur me rrjedhat historike të Kosovës dhe me të VËRTETËN e Reçakut? A do kishte pasur një përfaqësues tjetër fuqinë dhe ndërgjegjen morale që të shkonte e të vërtetonte vet se çka kishte ndodhur në Reçak. Ose çfarë do të kishte ndodhur në qoftë se ambasadori Uoker nuk do të kishte shkuar fare për të parë vetë me sytë e tij tragjedinë në Reçak. Unë besoj se, si rrejdhim, do të kishte pasur masakra të tjera si ajo e Reçakut, anë e mbanë Kosovës dhe askush nuk do të dinte gjë për to, sot e kësaj dite. Ambasadori Uoker kollaj mund të kishte shkruar raportin nga një zyrë e ngrohtë në Prishtinë e ta dërgonte në Vjenë, duke informuar OSBE-në se, ‘sipas raporteve thuhet se ka ndodhur një tragjedi në Reçak, por rrethanat dhe hollësitë nuk dihen’. Dhe me aq ai e kishte kryer detyrën e vet.

Por jo! Ai si diplomat i regjur e me përvojë, e ka ditur se një raport i tillë nuk do të kishte pasur kurrë efektin që do të kishte dëshmia e tij e gjallë, duke vajtur vet në vendin e ngjarjes tragjike në Reçak, duke e bërë kështu më të besueshme deklaratën e vet mbi masakrën që kishte parë në atë fshat.

Andaj në këtë 24-pëvjetor të atij krimi të shëmtuar nga forcat kriminele serbe, të kujtojmë, natyrisht, me respekt dëshmorët dhe martirët e rënë të Reçakut në solidaritet me familjet e tyre, por njëkohësisht, të mos harrojmë as diplomatin amerikan, ambasadorin Uilliam Uoker, i cili me guximin dhe kurajon e tij zgjoi ndërgjegjen morale të botës, e cila falë dëshmisë së tij, u njoh për së afërmi me barbarizmat që po bënte Serbia, me dekada në Kosovë, kundër shqiptarëve dhe më në fund, bëri që NATO të vendoste që të ndërhynte për t’i ndaluar masakrat serbe kundër shqiptarëve, duke ndërmarrë sulme ajrore kundër Serbisë dhe forcave të saja në Kosovë.

Të rënëve, Zoti u faltë paqën, familjeve të dëshmorëve, Zoti u dhashtë forcë! Ndrësa mikut tonë, Ambasadorit Uilliam Uoker — i cili për shumicën e shqiptarëve kudo, ka lenë gjurmë të thella dhe vulë të pashlyeshme në historinë e Kosovës dhe të mbarë Kombit shqiptar — Zoti i faltë jetë të gjatë dhe shëndet, ashtuqë të dëshmojë të VËRTETËN e Reçakut për një kohë të gjatë!

Rroftë ndër shekuj, Kosova e pavarur, e lirë dhe demokratike!

Frank Shkreli

Fotot nga tubimi përkujtimor janë marrë nga portali i Presidentes së Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ku mund të shikoni edhe foto të tjera nga ky përvjetor përkujtimor.

GAZETARI SALI NIVICA: NJË NACIONALIST I VËRTETË! MODEL PËR RININË DHE PËR GAZETARINË SHQIPTARE SOT

January 12, 2023 by s p

Nga Frank Shkreli/

Sali Nivica

Kush ishte Sali Nivica dhe pse po e kujtojmë sot këtë atdhetar të shquar. Po e kujtojmë atë, në ditën e vrasjes së tij më 10-janar, 1920. I lindur në Kurvelesh — një bir i denjë i Labërisë dhe i mbarë Shqipërisë – megjithëse në moshë të re, ai e dalloi vetën në shumë fusha të veprimtarisë së tij: si publicist, botues i gazetës Populli, ai u dallua si patriot i flakët atdhedashës, si shkrimtar, por edhe si politikan, megjithse në moshë të re. Brenda një jete shumë të shkurtër (nën 30-vjeçare), para se të vritej barbarisht, Sali Nivica kishte arrijtur shumë më shumë se ndonjë prej nesh mund të arrijë në një jetë të tërë e të plotë. Me veprat e tija patriotike, ai kishte bërë emër në qarqet atdhetare dhe intelektuale të kohës në Shqipëri dhe në Kosovë, si patriot i flakët, organizator dhe veprimtar i kryengritjeve anti-osmane dhe anti-sllave. Fillimisht, ai nisi veprimtarinë e tij patriotike në gjimnazin që frekuentonte në Manastir, në fillim të 1900-ave. Atje u njoh me patriotin Bajo Topulli, (vëllai i Çerçiz Topullit), një figurë e njohur nacionaliste shqiptare – themelues i Komitetit të parë Kryengritës për Çlirimin e mbarë Shqipërisë – të cilit iu bashkua edhe i riu Sali Nivica. Bashkpunoi me Bajo Topullin, të cilit, kolosi i gjuhës shqipe, Eqerem Çabej i është drejtuar me fjalët e fundit: “Ti o shpirt bujar, derdhe tërë gazin e jetës për këtë Shqipëri … që t’i e deshe gjithë jetën, më tepër sesa shpirtin”. Me njerëz të tillë, të vlerësuar për kontributin e tyre, vepronte dhe bashkpunonte i riu Sali Nivica – në mbrojtje të Atdheut dhe të drejtave të shqiptarëve nga jugu në veri, duke filluar nga Manastiri e në Shkodër, e deri në Kosovë.

Më vonë Saliu i ri shkon në Shkodër, ku në Shkurt të vitit 1918 bëhet anëtar i “Komisisë Letrare”, në të cilën merrnin pjesë disa nga patriotët më të njohur dhe personalitetet më të shquara të gjuhës, kulturës, pore dhe të politikës kombëtare, si At Gjergj Fishta, Gurakuqi, Pekmezi, Mosi, Logoreci, Mjeda, Xhuvani etj. Merreni me mend këtë patriot të ri shqiptar në shoqërinë e këtyre kolosëve të Kombit duke diskutuar fatet e Kombit dhe duke mësuar prej tyre dashurinë e vërtetë për Kombin e vet!? Duke marrë mësim nga më të mirët e Kombit, Sali Nivica, në këtë kohë, e shtrinë gjithashtu veprimtarinë e tij patriotike edhe në Kosovë, ku në Nëntor të vitit 1918 bëhet njëri prej organizatorëve të themelimit dhe anëtar i Komitetit të emërtuar, “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”, me qëndër në Shkodër. Edhe në këtë organizatë, Sali Nivicës i jepet mundësia të bashkpunonte me figurat më të ndritura të Kombit Shqiptar, si Hoxha Kadri Prishtina, Hasan Prishtina, Bajram Curri, Kel Marubi, Sotir Peçi, Elez Isuf Ndreu, Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Vinçenc Prenushi, Sejfi Vllamasi etj.

Veprimtaritë e tija nepër organizata e komisione, në mbrojtje të interesave të Atdheut — në bashkpunim me më të mëdhejt e Kombit të asaj kohe dhe sot – i riu Sali Nivica, i cili falë rinisë së tij duhet të ketë qenë edhe më entuziasti në atë grup – i dyfishonte e trefishonte kontributin e tij, me punën në fushën e publicistikës, si botues I një gazete në Shkodër. Sipas burimeve, si botues i gazetës së tij “Populli”, ai vuri në dispozicion gazetën që në numrin e parë të saj, Komitetit Mbrojtja Kombëtare e Kosovës – gazetë që e botonte me moton, “Për Lavdinë e Atdheut”. Gazeta “Populli” nën drejtimin e atdhetarit të ri, Sali Nivicës — jo vetëm gjatë Konferencës së Paqës në Paris – por gjatë gjithë periudhës që ajo u botua – shërbeu si një “pararojë” e mendimit atdhetar-nacionalist të kohës për çlirimin dhe për bashkimin e Kosovës dhe të gjitha trojeve shqiptare, “nën sundim të Shqipërisë së lirë”.

Fatkqesisht — për botën e sotëme shqiptare dhe për të ardhmen afat-gjatë të Kombit shqiptar – subjekte dhe personalitete të historisë së shqiptarëve të para Luftës së dytë Botërore, si Sali Nivica nuk janë subjekte që pëlqehen të mbulohen nga media e sotëme “moderne”, majtiste. Pra, nuk janë subjekte as personalitete historike që frymëzojnë njeri sot, mendojnë ata. Për fat të keq, për ta më shumë ka rëndësi, publiciteti i një çante 10-mijë dollarëshe e një kompanie evropiane të modës, ndonëse me shqiponjën dy-krenare në faqen e saj, se sa të përmendurit e një kauze ose personaliteti të madh të Kombit – si Sali Nivica — si një rast frymëzimi për brezin e ri të shqiptarëve, të cilët kollaj mund të joshen, nga reklamat e kohëve të fundit për çantën 10-mijë dollarëshe, që të largohen masivisht nga Shqipëria, ashtu siç po ndodhë, për fat të keq. Megjithse rinia shqiptare ka edhe shumë e shumë arsye të tjera — politike, ekonomike, korrupsioni, varfërie, mungesë sigurie e mungesë perspektive — që po arrariset ditën e natën — nga trojet shqiptare, madje edhe duke rreezikuar jetën në detet e hapura.

Bota e sotëme shqiptare, përfshir politikën dhe median, por edhe entet akademike shqiptare, nuk janë hiç të interesuar për të ditur ose për t’i kaluar brezit të sotëm ose të nesërm të shqiptarëve se kush ishte Sali Nivica dhe çfarë vlerash përfaqësonte ai për kohën që jetoi dhe për sot. Një shënim që gjeta në lidhje me përvjetorin e Sali Nivicës (10 janar) ishte një shkrim i shkurtër në gazetën Dielli të Vatrës së Amerikës, nga studiuesi dhe historiani Dr. Dorian Koçi, i cili kujton dhe vlerëson Sali Nivicën: “Në këte vend idealistët janë të rallë, por aq të paktë sa janë, shkelqejnë me personalitetin e tyre.” Dr. Koçi kujton 103-vjetorin e vrasjes barbare të Sali Nivicës, mesuesi, patriot e gazetar që në Shkodrën e viteve 20′ kishte themeluar gazeten “Populli”, shkruan ai dhe vlerëson rolin e gazetës së Sali Nivicës, gazetë e cila, sipas historianit Koçi, “Ishte një tribunë e mendimit të lirë e demokratik shqiptar dhe pasqyronte me pathos përpjekjet e Kombit për të krijuar shtet modern”. Dr Dorian Koçi nënvijon se Sali Nivica, “Përfaqëson brezin e shkëlqyer të studentëve idealistë shqiptarë që u mëkuan me vargjet e Naimit, aksionin luftarak të vëllezërve Topulli, publicistikën therrëse të Konicës, epikën e satirën e Fishtes. Sali Nivica ishte një dishepull i tyre dhe vet me veprën e tij pasuroi dhe çoi përpara mendimin idealist e shtetformues shqiptar…”, përfundon vlerësimin e tij të shkurtër (por të vetëm që kam parë me këtë rast në median shqiotare) për veprën dhe jetën e patriotit Sali Nivica — studiuesi, Dr. Dorian Doçi, në shkrimin e tij për gazetën Dielli të Nju Jorkut.

Rrallë ose hiç ka momente kur shfrytëzohet rasti që kontributi dhe sakrificat sublime të patriotëve si Sali Nivica të përkujtohen zrytarisht nga entet qeveritare e shtetërore. Por në rastin e Sali Nivicës, ish-Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Z. Bamir Topi në Janar të vitit 2011, të pakën, ka përkujtuar dhe nderuar këtë patriot të madh të Kombit, duke i akorduar urdhrin e lartë, “Nderi i Kombit”. Me atë rast, ish-Presidenti Topi vlerësoi karakaterin qytetar, historik dhe atdhetar të Sali Nivicës dhe zonës së Labërisë nga e ka origjinën ai: “Rruga jonë nëpër histori nuk ka qenë e lehtë, ajo ka qenë heroike dhe populli i kësaj treve nuk është kursyer në sakrifica sa herë shqiptarëve u është dashur t’i bënin ato. Nga gjiri juaj kanë dalë shembuj frymëzues, siç është rilindasi Sali Nivica, personalitet ky që idetë e mëdha i shëndërroi në histori…Ndërgjegjësimi që vjen nga kujtesa na bën të pohojmë sot njëzëri se krahina juaj e krejt Labëria kanë qenë gjithmonë një pishtar i ndezur në luftrat patriotike për zgjim kombëtar, pavarësi e konsolidim të saj. Sa herë jepej kushtrimi ata ishin rojtarë të fateve të Atdheut”, ka thenë Presidenti Topi. Sipas ish-udhëheqsit shqiptar, ndonëse në moshë shumë të re, Sali Nivica, krah për krah, dhe me më të mëdhejt e Kombit ishte një, “Mbrojtës i zjarrtë i integritetit territorial, përkrah Luigj Gurakuqit në Kancelaritë Evropiane, zë i parreshtur i Kosovës së martirizuar, intelektual e mendimtar, i vrarë pabesisht nga armiqtë e Shqipërisë më 10 janar të vitit 1920, me të drejtë do të meritonte përkufizimin e të madhit Gjergj Fishta se, “Sali Nivica ishte portë e shtyllë, e të thuesh nji shkam të cilit tash 10 vjet i turren tallaze të mëdha pa mujt me e brejtë kurrkund, burra të cilët rrallë i lindin nanat!”, ka cituar Topi vlerësimin e At Gjergj Fishtës, për Sali Nivicën.

“Mësuesi i popullit”, Sali Nivica ishte dhe mbetet një shembull i vlerave patriotike, intelektuale e morale, të cilin ne sot e vlerësojmë, si një nga mendjet e ndritura të asaj Shqipërie që synonte të shkëputej nga e kaluara duke fituar lirinë e duke parë nga moderniteti, si një nga themeluesit e gazetarisë, arsimit e fjalës së lirë në Shqipëri. “Nderi i Kombit” është një dekoratë e merituar për ata që e udhëhoqën Kombin drejt lirisë, shtetformimit dhe modernitetit, për ata që sakrifikuan jetën për idetë, për idenë e madhe e të shenjtë të një Shqipërie të lirë, të pavarur e të denjë për të qëndruar në krah të shteteve evropiane” ka thenë Z. Topi duke shtuar: “Të gjithë ne, brezat e rinj, fëmijët tanë, nxënësit dhe studentët duhet të formohen intelektualisht me parime të drejta historike sepse historia gjithmonë konfirmohet si mësuese e jetës! Ata duhet të dinë se mbijetesa e Shqipërisë në ato rrethana historike u realizua nga idealizmi dhe sakrifica e dëshmorëve si Sali Nivica! Burra të tillë i dhanë gjithçka Shqipërisë pa interes, duke sakrifikuar edhe jetën e duke na lënë ne pasardhësve të tyre pasqyrën morale ku të shihemi çdo ditë, modelin etik të sakrificës, ndershmërisë dhe idealizmit, bashkëpunimit dhe dialogut që vendi ynë, natyrshëm, të realizojë ëndrrën e madhe: Shqipërinë e përparuar, Shqipërinë Evropiane”, ka vlerësuar ai kontributin e Sali Nivicës.

Nëqoftse rinia e sotëme shqiptare anë e mbanë trojeve iliro-arbërore e cila po lagohet masivisht nga Shqipëria dhe nga Kosova, ka nevojë për një shmebull patriotizmi e atdhetarizmi e pse jo edhe nacionalizmi të pastër kombëtar – ja ku e kini Sali Nivicën – që At Gjergj Fishta e ka quajtur, si njërin ndër, “burrat të cilët rrallë i lindin nanat” dhe njerin prej, “intelektualëve më të aftë dhe më konsekuent të kohës”, sipas vlerësimit të Luigj Gurakuqit.

Frank Shkreli

Gazeta “Populli” e Sali Nivicës, botohej në Shkodër dhe e cila për nga përmbajtja dhe artikujt që botonte në mbrojtje të interesave të Kombit, cilëso hej si, “artileria e kohës”.

*Nga burime të ndryshme

Kamera kulturologjike e Aleksandër Çipës

December 24, 2022 by s p

Behar Gjoka/

Libri më i ri Dheas të fjalës, i A. Çipës, gazetarit, analistit dhe poetit, hap një faqe tjetër të kontributeve të tij në lamitë e shkrimit, tashmë përmes një tejqyre të posaçme në qëmtim të vlerave të heshtura, ose të pa vëne re. Hapësira e larme tekstologjike e teksti, me një spektër të gjerë të figurave dhe zhanreve, letrarë dhe artistikë, e pasuron pentagramin e ligjërimit shkrimor të autorit, me një të mbërrime tjetërsoj, njëherit duke rimarrë një praktikë të njohur, trajtimin e dukurive letrare dhe më gjerë se kaq, nëpërmjet shtjellimeve kulturologjike. Vetiu vjen në mendje sugjerimi i Roland Barthes kur në librin “Aventura semiologjike”, mes të tjerash thekson: Autori, vepra, janë vetëm pikënisje e analizës horizont i së cilës është një ligjërim: nuk mund të ketë një shkencë për Danten, mbi Shekspirin apo mbi Rasinin, po vetëm shkencë mbi ligjëratën., si një domosdoshmëri e trajtimit të tekstit, të madhështisë së fjalës.

Kamera kulturologjike e dekodimit të tekstit/ligjërimit, si shenjëzim estetik dhe dije, me gjasë vetëdije kulturore e shpallur, është çelsi për të mbajtur hapur portat e dijes, si dhe shenjon urën lidhëse në mes letërsisë dhe shtjellimeve kritike, studimore dhe eseistike. Këndshikimi kulturologjik, në hapësirën e teksteve, parashtrohet si marrëdhënie e ndërsjellë me artin, pra edhe me artin e fjalës, me dijen si vetëdije, duke formësuar dhe shpalosur majën e arritjeve kulturore, ndonëse e shprehur me forma shprehësie të larmisë, si reflektim, që bartin subjektivitetin, si dhe me trajta eseistike, që letërsinë dhe dijen, i bashkëlidh në një materie mëvetësie shkrimësie. Në faqet e librit Dheas të fjalës(tokësorë të përjetësisë-shënim imi), autori mbi të gjitha dëshmon lidhjen oraganike më fjalën të shpërfaqur si ligjërim shumëngjyrësh. Ecja e formësimit të individualitetit të vetë, nëpër këto vite, është e dukshme sidomos nëpër dy rrugina:

A – Si gazetar dhe analist, nga më të spikaturit, në harkun e tridhjetë viteve, pra si dëshmues dhe interpretues i realitetit shoqëror dhe politik, gjithsesi të shprehur me anë të fjalës.

B – Si poet me katër libra të botuar me poezi, gjatë kësaj ndërkohe, si: Ikanakë të mbetur (2004), Zhurma e qetësisë (2010), Mbi re s’ka stacione (2014), Deti nuk ka portë (2019), ku qartësisht zbulojmë lëvruesin e fjalës poetike, me verb dhe shprehësi vetanake, natyrshëm ka shtruar udhën për te lënda e librit Dheas të fjalës, që sjellin pranë lexuesit figura të shquara të artit dhe letërsisë, të kontributeve të tyre, si përkujtesë dhe rivlerësim.

Struktura e librit

Materia tekstologjike e librit ofron një gamë të gjerë këndvështrimesh, përcaktime të piketave referenciale, të gjallimit të fjalës letrare dhe më përtej saj, tanimë si lavrim i natyrës kulturologjike, si një pikëprerje kohore dhe hapësinore, vjen e shpalosur në disa rrafshe:

– “Shejzat” dhe “Përpjekja shqiptare”, një përqasje kulturologjike e ndërmjetshme të dukurive dhe autorëve, të periudhave të ndryshme, që materializohet në tre tekste.

– Refleksione, pra shqyrtime të dy niveleve, subjektive dhe të natyrës analitike, që përfaqësohet me tetë tekste gjithsej.

– Poeti të cilit i shndrit vetvetishëm raporti me poezinë shqipe, me katër tekste, ku skicohet profili poetik i Petrit Rukës, por gjithashtu vjen e shpalosur vlerësia e poezishkrimit, përmes një analizë të detajuar të librit me poezi të këtij poeti, “Shamitëzeza qiellore”.

– Udhëtime mendore e të tjera, në të cilin ndeshim gjashtë tekste, ku meditacioni dhe reflektimi ndërthurin esencën e thelbit të mëtimit për të rikonsideruar vlerat dhe shenjat e pranishme në art dhe letërsi.
– Monumentum aereperennius, ku janë prezantuar tetë tekste të kësaj ngjyrese shkrimore, me një anësim nga kujtesa dhe përnderimi i këtyre figurave.
Strukturimi në këto elementë shenjues, si dhe tekstet përfshirëse, kanë mundësuar sendërtimin e një libri të larmishëm, në figura, në tipologjinë shprehëse, në laryshinë e teksteve dhe në tërheqjen e vëmendjes ndaj shenjave letrare dhe kulturore.

Jetëshkrim portretizues

Libri Dheas të fjalës, pra tokësorët që lanë gjurmë, në jetë dhe art, me anë të shtjellimeve kulturologjike, sjellë në vëmendje me dhjetëra figura të kulturës sonë, duke e pasuruar nivelin e njohjes, me anë të gërshetimit të informacionit përkujtues, shpesh herë të shoqëruar me trajtime analitike, të jo pak teksteve letrare dhe jo të tilla, të shqiptuara kështu si një sugjerim për plotësimin e e panteonit të letrave shqipe. Dheas të fjalës, pra tokësor të zëshëm, prurja me e re e A. Çipës, paraqet larmi figurash, trajtime të atypëratyshme dhe jo rrallë të thelluar, duke bartur në tekst hijen jetëshkrimore, me anësim nga kontributi i vyer në fushat lavruese të artit. Kjo praktikë shqyrtuese ngjet me qasjen për veprën e gjerë poetike të Petrit Rukës, duke hyrë kështu në elementët interpretativ të materies letrare. Po ashtu edhe kur merr në analizë prozën e Odise Kotes, e cila sendërgjon analizën e thelluar, duke e pranëvënë me romanet e Kadaresë.

Një vështrim të pasur në parashtrime dhe interpretim është edhe teksti kushtuar përkthyesit Arqile Garo, që me punët e shumta, mban në lidhje oraganike letrat shqipe me letërsinë greke. Edhe për librin e parë të autores Elena Duka, pasi e përmend së është mbesa e Arben Dukës, analizon tesktet poetike, që sjellin një freski ligjërimore. Me impresione befasuese, shkruan për librin e Fate Velës, për pikturat e piktorit nga Pogradeci. Një vëmendje të posaçme u kushton edhe librave të Ethem Rukës dhe Dhimitër Gjokës, që shkruajnë për vendlindjen, pavarësisht fushave të ndryshme që ata mbulojnë. Tekstura endur në këtë ngjizje, të elementëve jetëshkrimorë, me shenjat më përfaqësuese të akteve dhe librave të shkruar, pra gjithsesi të lidhur më magjinë e fjalës, e përthyen lëndën në disa pamje, që e joshin lexuesin, për të kthyer vëmendjen nga vlerat e krijuara në kulturën shqiptare.

Kujtesë dhe interpretim

Në një kuptim, shkrimi i këtij libri, që operon me anë të kamerës kultutologjike, është një akt i mirëfilltë, ma së pari përnderues për figurat e shquara që kanë ikur në amshim, por kaën lënë shenjat e artit dhe fjalës për këndejkohën. Pra, realisht në faqete librit, si ndjesi e shpaluar, jemi edhe në një nderim përkujtues, që bie ndesh më harresën e zakonshme të nahisë tonë, ku përgjithësisht kujtohemi për figurat, kur ikin nga kjo botë, ose na dalin tepër shkrimtarët dhe artistët. Tekstet përkujtuesë, për disa nga njerëzit më të shquar, të vendos pranë e pranë në faqet e librit, veçmas për ata që qenë të lidhur me fjalën, letrare dhe me gjerë se kaq, si Dritëro Agolli, Dhimitër Orgocka, Arbër Xhaferri, Moikom Zeqo, Agron Çobani, Gjok Beci, të Dor Kekos, po ashtu të poetëve jetëshkurtër, Jamarbër Marko dhe Shpëtim Bajraktari, etj. Veçanësia e përkujtesës së këtyre figurave, ku ndeshim edhe praninë e vlerës që bartin tekstet e tyre, lidhet më faktin se për secilin prej këtyre mjeshtrave të ligjërimit të fjalës shqipe, ofron të dhëna për jetën dhe ndalet më gjerë në veprën e tyre duke theksuar kontributin e secilit, si një zbulesë e vlerave estetike, duke ta ndërmendur kështu idenë e Xhevat Lloshit, te libri “Stilistika e gjuhës shqipe dhe Pragmatika”: ‘Ngjyrimi stilistik është vetia e mjeteve të përfshira në organizmin dytësor, që të bien në sy, të ngjallin një përshtypje ose shoqërimi me një ndjenjë, qëndrim, situatë, fushë veprimtarie etj”, duke pikësynuar që të kap dhe ta paraqes për lexuesin atë ngjyresë letrare të përveçme të secilit tekst.

Përqasje dhe polemikë

Me interes në materien kulturologjike të librit Dheas të fjalës, gati – gati një optikë e munguar në arealin e shqipes së sotme, është prania e dy tiepeve ligjërimore:

Së pari: Përqasja e ndërmjetme në mes autorëve dhe teksteve të ndryshëm, si pranvënie reflektuese. Në përqasjen në mes revistave Përpjekja shqiptare, që drejtohej nga Branko Merxhani dhe Vangjel Koço, dhe Shejza, të Ernest koliqit dhe Martin Camajt, të fton për të depërtuar në vlerat e secilës, në pikëtakimet dhe nuanca dalluese. Paralelja përqasëse është një shtysë për të rizbuluar dëshmitë e mendimit, e kërkimit dhe formësimit, të gjurmëve të hulumtimi shkencor, si dhe të shqiptitmit kritik dhe eseistik. Po ashtu, befasues është krahasimi i poezisë së Fatos Arapit dhe Frederik Reshpjes, dy mjeshtrave të ligjërimit poetik në letërsinë bashkëkohore shqipe. Në optikën e përqasjes së ndërmjetshme është pranvënia e Branko Merxhanit me Moikom Zeqon, si një kujtesë dhe vlerësimi për të hipotekuar vlerat e eseistike të Zeqos, sepse Merxhani, tashmë është ngulitur.

Së dyti: Polemika, shpalosur me një etikë të rrokshme, vjen në dy tekste, përkatësisht Ku po e dërgon media shqipen?, dhe Debat vetëndëshkues për të njëjtën dashuri. Në shkrimin e parë dëshmohet vetëdija e problematikës që shfaq media, e shkruar apo vizive, në bjerrjen e shenjave drejtshkrimore dhe drejtshqiptimore, të gjuhës shqipe. Me natyrë më të anësuar nga polemika është teksti që ka marrë në analizë debatin pabukës, në lidhje me përcaktimin e iso-polifonisë, ku më tepër rendet për të qenë flamurtundës të kësaj vlere unike.

Libri Dheas të fjalës, që pason librat me poezi të A. Çipës, nëpërmjet shtjellimeve të rrokshme kulturologjike, derdhur në disa tipologji shprehëse, të dhuron kënaqësi të veçantë në lexim, sepse aty figurohen me penelime të shpejta, shumë figura të kulturës sonë, madje në jo pak raste, shoqëruar me analiza të hollësishme, mbi veprat e tyre, duke i pasuruar kështu rrafshet e njohjes, me anë të gërshetimit të infromacionit përkujtues, shpesh edhe të interpretimeve të detajuara, shqiptuar si një sugjerim përplotësues i panteonit të letrave shqipe, ngrehinës ku lartohet magjia e fjalës.