Olivia-Petra Coman, një gazetare udhëtimesh rumune, përshkruan në blogun e saj mbresat e mrekullueshme nga udhëtimi më i fundit në Shqipëri.
Në blogun e saj, ku ka postuar dhe foto nga udhëtimi në vendin tonë, ajo shkruan se Shqipëria ka ujëra të kaltra, lumenj ftues dhe kanionët më të bukur që ajo ka parë ndonjëherë. Komentet e saj janë befasuese ndërsa shkruan se ndërsa vizitoni Shqipërinë do të ketë momente kur do t’ju duhet të pickoni veten dhe të pyesni – Jam ende në Europë? – e kjo do të jetë një veprim i vazhdueshëm.
Ndër pikat kryesore ajo veçon malet e larta ku ovacionet habitore (e thirrjet woow) do të jenë pjesë e çdo bisede, madje edhe në momentet kur shpirtin t’a kaplon trishtimi; pasi pas detit nuk ka më mirë se një udhëtim për t’u ngjitur sa më lart drejt maleve.
“Mund të flesh në det dhe të zgjohesh herët për të bërë një xhiro me kayak ose të bësh sërf në dallgët e detit, e më pas të shijosh një mëgjes të lehtë në bregdet. Do të pyesni sërisht: Vërtet isha në ato ujëra ngjyrë safiri? e do të ndiheni udhëtari më me fat kur do t’i shihni sërisht poshtë jush ndërsa qëndroni mbi shkëmbinjtë aty pranë”, shkruan Olivia-Petra Coman .
Sipas gazetarës që eksploron vende të ndryshme të rajonit, Shqipëria është toka e aventurës për të gjithë ata që dëshirojnë të provojnë rafting, të shëtisin me kayak, me canoe, të ngjiten në mal apo të udhëtojnë me makina.
Ndër rekomandimet e saj ajo përmend dhe Grupin e Albanian Rafting si më të mirët, ndërsa shton se argëtimi në vendin tonë bëhet në formën e vjetër origjinale e unike, me lojra e të qeshura deri në lot, me piknike e ndalesa spontane kudo ku dëshiron.
Butrinti, Kalaja e Beratit dhe ajo e Gjirokastrës janë ndër pikat e trashëgimisë kulturore që gazetarja Petra përshkruan në blogun e saj si elementë antikë që sipas saj është ende e çuditshme sesi qëndrojnë të fshehta nga turizmi masiv, e që për të përcjellin ndjenjën e të kaluarës dhe kohës që qëndron në vend.
“Specialitetet tradicionale ushqimore dhe ëmbëlsirat mbeten në mendje javë të tëra pasi i ke provuar. Njerëzit janë të jashttzakonshëm: të mirë, të ngrohtë, të respektueshëm, ndihmues dhe mbështetës! Shqipëria është padyshim një nga vendet më mikpritëse në Glob”, shkruan më tej turistja e impresionuar nga vendi ynë.
“Do të ndiheni të trishtuar dhe nostalgjikë kur t’ju duhet të largoheni dhe zgjidhja e vetme do të jetë planifikimi i rikthimit sa më parë!”
Ashtu si në të gjitha historitë e mëdha dhe të papritura të dashurisë, ka momente kur duhet të largohesh por bukuri si Shqipëria mbeten gjithnjë në mendje, përfundon gazetarja e udhëtimeve rumune përshkrimin e udhëtimit të saj në Shqipëri.
Blogu i gazetares Rumune të udhëtimeve:
http://mychessboardmygame.blogspot.ro/2015/07/why-did-albania-steal-my-heart-again.html?m=1 /s.b/ /a.g/
Thethi, “parajsa” natyrore që kërkon vemëndje
Nga Nikolla Lena/
“Dita e Bjeshkës” tashmë është futur në kalendarin e festimeve alpine dhe zhvillohet në krah të Bjeshkëve të “Namuna”, pikërisht në Luginën e Thethit. Aty çdo vit më 25 qershor mblidhen burra e gra nga zonat e Shalës, Pultit, Shoshës, Bogës dhe festojnë së bashku.Pata një ftesë nga Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura që të merrja pjesë në “Ditën e Bjeshkës”. Ata nën organizimin e ministrisë së Mjedisit si dhe disa shoqata të tjera që merren me mbrojtjen e mjedisit dhe të parqeve natyrore si, INCA, përfaqësues të GIZ-it, kishin menduar ta shfrytëzonin këtë ditë feste për prezantimin e një projekti promovues të vlerave natyrore, klimaterike, turistike dhe kulturore të zonës. “Ministria e Mjedisit dhe Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura (AKZM) synon zgjerimin e kësaj zone, duke nisur nga Vermoshi deri në Valbonë, që do të quhet Parku Kombëtar i Alpeve, duke përfshirë ndër të tjera edhe dy parqet kombëtare ekzistuese, Parkun Kombëtar të Thethit dhe atë të Luginës së Valbonës. Kështu, Parku Kombëtar i Alpeve do të ketë një sipërfaqe prej 85 mijë ha dhe do të jetë më i madhi në vend”, më shpjegonte gjate udhëtimit për në Theth Drejtori i Përgjithshëm i Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura, Zamir Dedej.
Pasi lame Shkodrën dhe fshatrat fushore të saj, u futëm në luginën që të çon drejt Bogës. Nuk di si ka mbetur ky emër. Zoti në këtë luginë të bukur, nga sllavishtja do të thotë “Zot”. Mbase Zoti im ose vend i Zotave, ose nga latinishtja “Grykë e Bukur”…por vërtet është një vend tepër tërheqës dhe i bukur. Fshati ishte rregulluar në të dyja anët e luginës me shtëpi të reja e bujtina për vizitorët e huaj.Pasi lamë Bogën u drejtuam për lart, drejt Bjeshkëve. Qafë Sora (ose Sorra) bën ndarjen midis Bogës dhe Thethit. Pikërisht aty, në pikën më të largët i sheh të dyja Luginat, në lindje atë të Thethit dhe perëndim atë të Bogës. Aty ngrihej madhështor një kryq betoni, por aty ishte edhe e para bujtine buzrruge. Rruga ishte e gjatë dhe u ulëm ta pinim një kafe. Ishte një lokal alpin i ndërtuar me dru, me një shesh pushimi ku mund të kundroje dy botë, lindjen dhe perëndimin. Nuk ia mësova emrin e vërtete pronarit të lokalit se aty shërbenin ca “Culla” (djem) dhe ca gra, por i thoshin Lokali i Bajraktarit të Bogës….Rruga drejt Thethit ishte e vjetër dhe e vështirë. Ndeshëm disa turiste ceke dhe angleze, që me çantat e tyre mbi shpinë marshonin drejt Thethit. Ndeshem edhe karvane qe shtegetonin bagetite drejt alpeve…Festa ishte organizuar në sheshin e Kishës së fshatit. Një shesh i madh dhe i gjelbëruar. Gra e burra me veshje karakteristike të zonës e kishin mbushur atë.
Në ceremoni foli Zamir Dedej, që bëri një parashtrim për Zonat e Mbrojtura dhe rëndësinë që marrin ato për natyrën shqipëtare dhe atë turistike. Ai theksoi se këto parqe shtrihen tashmë në tri shtete, atë të Malit të Zi,Shqipërisë dhe Kosovës. Ruajtja dhe mirëmbajtja e tyre tashmë nuk është detyrë vetëm e ministrisë përkatëse, por edhe e vet komunitetit dhe e pushtetit lokal ku shtrihen. Foli gjithashtu edhe specialisti i vjetër të mjedisit, Nihat Dragoti, i cili theksoi se ky studim do të diskutohet me komunitetin e zonës dhe debati do të mbetet i hapur për t’u diskutuar dhe në nivele të tjera nga specialist të ndryshëm, nga grupet e interesit, si dhe do të vilet mendimi nga gjithë komunitetet e zonave, që përfshijnë Alpet. Prezantimi i historikut të zonës u bë nga Prof. Luigj Shyti, prezantimi i vlerave kulturore dhe tradicionale nga Zef Bari, prezantim i procesit të zonimit të parkut të alpeve nga Nihat Dragoti, ekspert i INCA. Më pas pati diskutime nga pjesëmarrësit.
Përfaqësuesi i bujtinave të zonës promovoi vlerat dhe traditat e trevës. “Shtëpia asht e zotit dhe e mikut“, është shprehja tradicionale që përdorin banorët e bjeshkëve dhe dyert e kullave të tyre janë të hapura për miqtë, vizitorët, turistët vendas dhe të huaj. Banorët e kësaj zone kanë perfeksionuar shërbimet dhe kulinarinë etj. Këta malësorë janë jo vetëm mikpritës, por edhe shembull i bashkëjetesës së natyrës me njeriun, përfundoi ai. Ceremonia mbaroi mes stendave të shumta të varura rreth e qark, valleve tradicionale dhe këngëve me çifteli. Pati edhe një panair të vogël me produkte të zonës.
Fare prane kishës, rreth 100 m në perëndim të saj, ndodhet kulla e famshme e nguimit. Një kullë e gurtë që ka hyrë dhe ka mbetur në histori si një instrument i çuditshëm gjykimi dhe dënimi. Një kullë e gdhendur në gure katrore, me vrima të vogla që përfaqesonin dritare dhe themelet e veta i kishte të ngulura në shkëmb. Pronari i saj i saj, Sokol Koçeku, një mesoburre, na rrëfen historinë e kullës dhe bëmat e saj. Ngjarjet e para nga kjo kullë janë një roman më vete dhe duan shumë kohë t’i tregosh, por unë mësova se aty është ngujuar edhe njëri prej 7 shalianëve, Mark Sadiku, që lane nam në Shkodër me bëmën e tyre. E pyeta Sokolin edhe për mbiemrin e ndryshuar të disa Shalianëve si, Mark,Fran, Marash…të kthyer në mbiemra myslimane si, Sadiku psh. Ai më shpjegoi se në kohën e “Turkies” nuk i lejonin katolikët apo të krishterët të bënin pazar në Shkodër dhe kështu detyroheshin të ndrronin mbiemrin, por të ruanin fenë. Kulla e ndërtuar në tri kate, kishte hapësira të kufizuara dhe frëngi fare të vogla. Orenditë ishin të pakta dhe ato më të nevojshmet si sofra, ena e ujit dhe disa shtroje prej lëkurë delje. Sigurisht dhe arma vrastare. Çdo kat përfaqësonte nivelin e krimit. Kur krimi gjykohej tepër i padrejtë, vrastari vendosej në katin e parë ku ishte një shkëmb i madh guri dhe pak orendi. Kur krimi gjykohej mesatarisht, vrasësi vendosej në katin e mesëm dhe më i drejti në katin e sipërm. Tamam si në Ferrin e Dantes, sipas gjykimit. Vizitorë të shumtë hynin e dilnin nga kulla me përshtypje të çuditëshme në kokat e tyre. Shihje gjermane, zvicerane, angleze e ceke, të çuditur nga ato që kishin dëgjuar për këtë kullë. Ishte kohë dreke kur u larguam prej saj dhe u drejtuam për nga kulla e Mollajve ose e Ujkajve, për te Fran Molla ose Ujka. Një kullë krej ndryshe, e re dhe me dritë. Me dritare të mëdha, me mure të rregullt e me plot hapësira. Brenda ishte e areduar në mënyrë moderne. I zoti i kullës priste miq dhe drekën e kishte shtruar në oborr të saj. Gratë dhe djemte e rinj shërbenin me mirësjellje. Zakoni e donte një berr në hell, verë e raki kumbulle. Gjelbërimi dhe ajri i pastër të shtonin oreksin. I zoti i shtëpisë kishte thirrur edhe dy rapsod prej Shale. Çiftelia shoqëronte këngët e traditës dhe ato të kohës së sotëme. Bjeshkët e Namuna ngriheshn thik mbi kokat tona. Tashmë ato nuk na dukeshin më të “namuna” por të bukura e të bekuara. Gjelbërim i pa anë,ajër i pastër,uji me shumicë dhe legjenda e histori të çuditëshme e mbresëlënëse.
Lugina e Thethit është vërtetë një parajsë tokësore që kërkon më shumë vëmëndje për resurset ekonomike që mbart,për historinë, për turizmin, për vizitorët e shumtë që ka dhe për vet banorët e kësaj zone që jetojnë gati në kufijt e legjendës.(Kortezi:ATSH)
Trashëgimia Kulturore e Vlorës në pritje të turistëve
Nga
Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare Vlorë ka çelur së fundmi zyrtarisht edhe sezonin turistik 2015.Këtë lajm e konfirmon edhe vetë Ministria e Kulturës e cila në adresën e saj zyrtare në rrjetin social “Facebook” me anën e një status të veçantë ka njoftuar se Parqet Arkeologjike Amantia, Finiq, Orik dhe objektet e tjera të vizitueshme si Kalaja e Kaninës, Kalaja e Porto Palermos, Manastiri i 40 Shenjtorëve, Sinagoga, Kalaja e Himarës, Manastiri i Mesopotamit janë të hapura për turistët gjatë gjithë sezonit turistik në oraret e martë-e diel, ora 09:00 – 14:00 dhe 17:00 – 20:00.Pas ndërhyrjeve restauruese, apo mirëmbajtëse dhe mbikëqyrjes së vazhdueshme nga ana e specialistëve të DRKK-së, monumentet e trashegimisë kulturore vlonjate janë tashmë krenarë dhe gati të mirëpresim turistët nga vendi dhe jo vetëm, të cilët këtë vit do të kenë mundësinë të vizitojnë nga afër ambientet dhe historinë që ofrohen.
Një ndër destinacionet që sugjerojnë specialistët e DRKK-së Vlorë është Manastiri “Burim Jetëdhënës” ose “Stavridhit”, që sipas legjendës uji dhe ikona, shërbyen si fillesat e këtij manastiri, i cili mendohet se i ka fillesat rreth 700 vjet më parë.
Edhe Foinike, kryeqëndra e Kaonëve dhe kryeqyteti i koinonit Epirot (midis 230-168 p.Kr.) është një tjetër destinacion i cili nuk duhet lënë pa u vizituar.
Një ndër veprat më të realizuara me karakter ndërtimor publik e social në periudhën romake përmendim teatrin, ndërtimi i një strukture publike në pjesën qëndrore të qytetit si dhe cisternat e ujit. Një ndër monumentet më të rëndësishme të kësaj periudhe është dhe bazilika paleokristiane me tre nefe dhe nje atrium në pjesën e përparme (shek. V-VI m.Kr).
Një tjetër drejtim është edhe Manastiri i 40 Shenjtorëve i cili ndodhet në lindje të qytetit të Sarandës, i cili i përket periudhës së Antikiteti të Vonë shek.VI. Manastiri është ndërtuar dhe rindërtuar gjatë qindra vjetëve. Në katin mbitokësor përbëhet nga salla e madhe, kisha me shtatë apsida dhe dy nartekse, tre dyer të mëdha dhe dy rreshta dritaresh ishin ndërtuar në fasadë. Në katin e nëndheshëm ose kriptoriku ruhen galeritë (qelat), galeritë me qemer, qemerët e dyfishtë, afreske të periudhës Bizantine, çisterna uji dhe varre.ndërtuar në shek.XII dhe mbart vlera të kulturës bizantine. Kisha është e tipit kryq të brëndashkruar dhe përbëhet nga naosi, narteksi dhe dhoma e pagëzimit. Në veri kisha ka hajatin e hapur, të formuar nga sistem arkadash të mbështetur mbi kolona guri cilindrik. Midis naosit dhe altarit ndodhet ikonambajtësi i punuar në dru. Teknika e thellë e daltimit, zbukurimet zoomorfe e floreale e datojnë ikonambajtësin në shek.XVII. Brenda në kishë ruhen ende fragmente të pikturave murale që i përkasin shek.XVII-XVIII. Çdo 15 gusht, “Ditën e Fjetjes së Shën Mërisë”, këtu organizohet pelegrinazh.
Kalaja Ilire e Kaninës i ka fillimet në shek. VI p.e.s, është rindërtuar nga Justiniani në shek.V si dhe është meremetuar në vitin 1531 nga Sulltan Sulejmani. Kalaja ka një sipërfaqe rreth 3.6 ha dhe një lartësi rreth 380 m mbi nivelin e detit. Në sistemin e mureve fortifikues vërehen disa faza ndërtimi. Brenda kështjellës ka gjurmë të banesave, si dhe elementë të tjerë ndërtimor si puse, sterra, rrugë të shtruara me gur, etj. Ruhen në gjendje të mirë Porta Mbretërore, ajo e beut e kulla mesjetare e sahatit.
Vranishti i Vlorës, fshati me histori ku dallon Kalaja e Horës, fshati i monumenteve të kulturës dhe atyre të natyrës, i urave mesjetare dhe ujësjellësit të famshëm të ndërtuar në kohën e Ali Pashë Tepelenës, fshati i Kapedan Sali Vranishtit, fshati i valles burrërore të trimave, i poetit popullor Muhamet Tartari “Mjeshtër i Madh” dhe i këngëtarit virtuoz Arap Çeloleskaj.
Ura mbi lumin Theollogo, Cerkovë Sarandë. Ndodhet në fshatin Cerkovicë. Shërben për kalimin e përroit të Leshnicës në fshatin Cerkovicë. Ura ka një gjatësi prej 37 m, me një hark në formë segmenti rrethor me hapësirë 13 m e lartësi 5.6 m mbi nivelin e ujit. Qemeri përshkohet sipër nga kornizë guri. Kalldrëmi me gjerësi 2.60 m vjen i shkallëzuar në të dy anët. Harku i madh në formë gjysëmrrethi ka rreze 4 m dhe harku i vogël ka një rreze prej 3.50 m. Është ndërtuar në shek. XVIII.
Statusin e Trashëgimisë Kulturore, Monument Kulture Kategoria e I. e ka marrë në 16.02.1979.
Fshati i Armenit në Vlorë është i dëgjuar e i shkruar që në lashtësi. Pamja e tij me këndvështrim të gjerë drejt perëndimit, jugut e veriut me disa kodra nga lindja, i jep atij një pamje me përceptim estetik natyror, të gërshetuar me lagjet e sistemuara me banesa të ndërtuara në sup të njëra- tjetrës, të cilat krijojnë pamjen e një qyteti. Mbi këto lagje me vlera arkitekturore qëndron qyteza e lashtë e Armenit. Në majën e kodrës që quhet “Maja e Qytezës” ka me shumicë fragmente qeramike, shpesh janë gjetur dhe monedha me mbishkrimin AMANTION, APOLLONIAT, BYLION.
Ato pak fragmente muri janë të punuara me gurë kuadratik të lidhur në të thatë. Qeramika e gjetur në këtë zonë i takon shek. IV p.e.s dhe të periudhave të më vonëshme. Kisha e Shën Kollit datohet në Shek.IX, është nje kishë e tipit sallë me kupolë. Në plan është drejtkëndësh me një absidë të vogël në anën lindore. Hyhet në një portë perëndimore që duhet të ketë qenë me arkitra guri të rrafshët. Bën pjesë në grupin e kishave njënefëshe.
Muret Rrethuese të Aulonës Antike, Kalaja e Himarës, Kalaja e Borshit, Parku Arkeologjik i Orikut, “Rrënojat e Tragjasit të Vjetër”, Kisha e Shën Spiridhonit, Vuno”, Kalaja e Kaninës etj etj, janë vetëm disa nga destinacionet e shumta që ofron Vlora.
Midis kësaj larmishmërisë që ofron Vlora, Kalaja e Ali Pashës në Porto Palermo, vazhdon të mbetet një atraksion i veçantë turistik për turistët e huaj dhe shqiptarë.
Shupenza prane Drinit
Nga Ahmet ZANI/
Fundjava e kaluar ishte një udhëtim në fshatin Shupenzë të Peshkopisë. Ndonëse prej afro një viti i kishim munguar të vizitonim qytetin e bukur të dibranëve, por dhe kjo vizitë ishte e rastësishme tek disa miq të fshatit Shupenzë. Teksa kemi lënë pas rrugën e gjatë që nga Miloti ku i mundëm të shpëtonim fluksit të madh nga tregu që mbledh thuajse nga tërë krahinat, dhe rruga për në Shupenzë paska e vështirë nga mungesa e investimeve në rikonstruksionin e saj, rrugë e cila hera- herës bëhet dhe e rrezikshme nga kthesat e forta dhe mungesa e trafikndarësve. Ndërsa udhëtimi harrohej nga pamja magjepse e liqenit të Ulzës aty ku dhe pjesa e rrugës duket më e vështirë, por të tilla pamje sikur e humbasin stresin e gjendjes infrasktrukturore të këtij aksi. Drejtuesi i mjetit ku udhëtonim Besmiri lëvizte me ngadalë pasi kërkonte të shijonte mëngjesin e bukur të këtsaj dite zgjedhore, larg politikës, ndërsa dhe natyra bëhej akoma dhe më e bukur nga cicërimat e zogjve aty pranë pemëve që ndodhen ngjitur me rrugën. Teksa kemi lënë panoramën e bukur ku ndërthuren liqeni i Ulzës, me malet përreth ku çdo pamje tregon hijeshinë e gjelbërimit, ndërsa pak poshtë befas shohim një varkë ndonëse akrepat e orës shënojnë gjashtë dhe dielli tutje nga majat duket që ka hedhur shkëlqimin e saj. Një banor tutje përtej nga pjesa tjetër e liqenit po lundron me varkën e tij nga një ngarkesë pasi janë disa shtëpi që jeta e tyre është e lidhur me të tilla varka pasi mungon ura lidhëse me pjesën tjetër. Udhëtimi vijon dhe në sfondin verior shfaqet pjesa tjetër e liqenit të Ulzës nga ku marrin energjinë një pjesë e popullatës nga hec-i ngritur nga kohët e dikurshme, por mbi sipërfaqen e liqenit mjergulla kishte mbuluar një pjesë të saj, por sërish dhe kjo pamje rezervonte bukurinë e saj.
Të përshkruash këtë panoramë mjaft magjepse nga bukuritë e natyrës s’ngopesh, por ja që dhe ky udhëtim prej disa orësh në mbërritje të fshatit Shupenzë kapërcehet shumë shpejt.
Shupenza.
E diel ndonëse ditë zgjedhjesh lokjale , por nuk është ditë e qetë për këtë fshat që është pjesë e njësisë vendore të Bulqizës, ndërsa nuk mund të shkëputësh atë të dibranëve siç dhe është në nderin e zonës. Për të hyrë në fshatin e vogël të Shupenzës është pak vështirë të dielave nga popullata e tregtarëve, por ja që prodhimet e dibranëve janë të preferuara qind për qind bio. Por dhe një fakt tjetër i shijes së tërë prodhimeve bujqësore apo blegtorale janë nga mjedisi i pastër. Ne do të ndalonim pak më tutje të fshatit, vetëm pak minuta në dalje pasi një mik mjaft i nderuar do të rezervonte takimin tonë. Ladi Jakimi që ka një biznes ndërtimi na pret ngjitur me rrugën, aty ku dhe ndodhet biznesi i tij. Ejani të pijmë kafen – na fton menjëherë biznesmeni 44 vjeçar, pak më tutje një bar- kafe mjaft tradicionale aty do të shërbente një djalosh i cili menjëherë pret të na shërbejë. Ngjitur me tavolinën tonë qëndronin katër njerëz mjaft të gëzuar dhe kjo i ka tërhequr vemendjen Ladit që kërkon të njihet me rastin. Njëri nga katrëshja kishte ditlindjen ndaj dhe urimi do të përcillej dhe nga ne miqtë e rinj të këtij fshati. Teksa djaloshi kamarier solli kafetë dhe nga një gotë raki e prodhuar nga banorët e zonës. Gëzuar – uron Ladi, dhe neve shijojmë kafen e mëngjesit por dhe rakinë e kumbullës.Uroj të fitojë më i miri zgjedhjet dhe lusim Zotin të shoqërohen pa incidete, ndërsa nuk diskutohet më politika në lokalin ë fhsatit. Ende pa mbaruar njërën gotë kamarieri kishte marrë porosinë nga tavolina tjetër të kthenim dhe nga një tjetër nga kjo raki mjaft e këndshme e zonës. Katë miq janë nga Kurbini tregon Ladi, por njëri është gazetar dhe unë menjëherë nuk u ndjeva mirë, nga aspekti që doja të isha një mik, pasi ku i dihej se çmund të reagonin këta banorë vendas nga Shupenza. Sakaq Ladi ka ndier këtë reagim ndaj më kthehet ” ju jeni miku im dhe gazetar që ne nga anët tona i repesktojme”. Njëri nga tavolina tjetër preferoj të qëndronte me neve, ndërsa trokasim gotat me të. Mësova që ky ishte një punonjës ndër vite në strukturat e policisë së shtetit, dhe menjëherë kërkova të mësoja për rendin dhe menjëherë tregon se jemi banorë me “taban” dhe kulturë. Taban quhet tradita e krahinës, kjo më krijoj kënaqësi duke ju referuar dibranëve si një soj shumë u njohur por e traditës dhe kulturës.
Më pas Ladi na shoqëron të njihemi dhe me tregun e së dielës ndonëse parreth ambjenti i rënduar nga mbipopullimi i kësaj ditë “pazari” dhe pazari krijon të tillë ndotje. Pak minuta shëtitje përreth këtij tregu dhe Ladi do të na prezantonte me një mik të tij mjek. Ky i fundit sapo është informuar nga prania jonë me Ladin na fton për drekë, por Ladi kishte dërguar porosinë tek një lokal buzë lumit Drin.
U larguam nga tregu duke lëvizur në këmbë për t’u njohur dhe pak me fshatin Shupenzë por duhet pranuar se klima e pushteteve nuk ka kursyer një fshat që ndodhet pranë kufirit me shtetin fqinj Maqedoninë. Mungesa e infrastrukturës apo dhe investime për kushtet e jetës së këtyre banorëve fisnikë. Por më së shumti është Ladi i cili u ka ardhur në ndihmë shumë prej tyre në ndërtimin e shtëpive dhe bizneseve. Për këtë banor nga Shupenza nuk i mungonte respekti nga pjesa tjetër si kontribues, ndonëse ende shumë nga i qëndrojnë borxh, por nuk merzitem thotë ai pasi paraja nuk mund të më kthejë ndryshe në atë kontribut të dhënë nga Ladi. Jam i kënaqur – shton ai pasi punoj pranë familjes dhe jetoj në vendim tim dhe pranë fshatit ku kam lindur.
Ndërsa minutat kaluan shumë shpejt pranë urës së Topojanit kishte rezervuar drekën, dhe së bashku me Ladin dy nga punonjësit e firmës së tij. Pasi kemi lënë urën e Topojanit një rrugë përgjatë lumit Drin do të na shoqëronte tek një lolal mjaft i këndshëm nga mrekullitë e natyrës nga ky turizëm lumor dhe pejzazhet që nuk mbaronin kurrë në këto anë. Në kemi preferuar të qëndronim pranë lumit Drin aty ku disa turistë kishin preferuar këtë mabjent vështirë të zbullohet gjëkundi. Menu nga më të ndryshmet, dhe të gjitha asortimentet tradicionale gatim po i tillë që nuk mund të largohej nga të tilla mrekulli që do të mbeten historike për vlerat e këtyre njerëzve dibranë të shquar në mikpritje, traditë, histori.
The work and the execution of the law make you an honored citizen in the USA
by Shefqet & Herion Kercelli/
– Every visit in the USA makes special impressions and emotions to everybody who visits the promised land. For us Albanians there are a lot of reasons so that we marvel at the contact with the land and the beauties of this super country, because for years in a row we dreamt of seeing it and of living here. In addition, it’s the fact what America has done for us as a people. It has been a long-standing desire of the Albanians to unite with the other emigrants from Europe, mainly from Greece and from Italy, with whom the neighborhood unites us. In this context, it’s worthy to stress that with these two people, we have also other histories with conflicts and wars among each other, because the common troubles and problems made that Albanians set out together with Greeks and Italians, staying in the basement of a ship, a steamship or a ferry-boat, having so the same luck. Like their neighbors, the conditions of life, the occasional invasions, the desire to build a new life, made that Albanians emigrate time and again in centuries and in different countries, most of the cases without knowing what was waiting for them. Surely there are a lot of stories how what Greeks, Albanians and Italians, tasted together numerous tribulations until they arrived at the star of hope, the Statue of Liberty. The tendencies of the studious and the historians of the three countries in order to see things black and white lessened the treatment of this topic. We should see beyond “The meadow of tears”, because the Albanian emigrants just when they passed this meadow met their fellow travellers, Greeks or Italians. As their neighbors the geography of the emigration of the Albanians also includes almost the whole globe in the period of the second millennium.
The emigration of the beginning of XX century.
In this history transmitted by hundreds of publishing and documents is outstanding the emigration of the beginning of the last century to the youngest country and powerful in the world, the USA. This emigration has the characteristics, specific features and its special values, which deserve to be studied carefully by our historians and analysts. At this emigration all the Albanian regions, where the southern part for different reasons takes the majority. In connection with this enough residents of the zone of Devoll also, who from Dardha until the lower course of the Devoll river, became pioneers of this movement at the direction of the American continent, but to Australia too. The nearness with the roads which sent you at the direction of the port of Thessaloniki eased the movement at those new directions of emigration. So since the last century until now, generations of people from Devoll emigrated to the USA, with the graphic sometimes in rising and sometimes in reduction, where outstanding are those around the years 1910, 1920, the period of the king Zog, 1040-1946, and after 1990. The re-woken up dream of America after the years 1990s, included many residents of this region, which, with different ways and tools, re-found the old connections, but they also created new connections. The opportunity given by the American state by means of Green Card, created the facility for the movement of the fourth generation of the emigrants in the XX century. So hundreds of people from Devoll became a part of this process, which resulted in creating new communities in the all states of the USA, where the community of New York City is the biggest.
The magical city.
Surely, to visit the USA, without seeing the metropolis New York City (NYC) and its main symbol, the Statue of Liberty, creates emptiness in yourself, a grief which accompanies everybody who turns to the setting out place. Surely, not because this is the Messiah, but the coordinates of the Statue of Liberty are referring points for this big word, with the name Liberty, which we Albanians try to understand too. These thoughts accompanied me during my trip by bus from Pittsburgh to NYC, together with those of my person from Devoll. The endless fields and the forests on the two sides of the highway, the industrial centers, the parking lots, the systemized and the prosperous farms, surely increased you desire to work, which people from Devoll have it in their blood, but which would inspire every poet who just started the way of creativeness in order to paint his pen in that greenness without an end. The great Dritero, maybe, would give away to us one of his most beautiful poetries for but he didn’t have the opportunity to visit the USA, as thousands of people from Devoll, and now his age and his illness do their part. After I had enjoyed these beauties of the nature, combined so harmonically with the hand of the human being, just as I entered the periphery of NYC, I felt the smell of this magical city, which attracts millions of visitors around the globe. From the window of the bus I saw the giant port, its piers filled with ships with different tonnages. I saw ports in other countries too. But here the time, the transport, the movement, are compacts “3D”, I said to myself, incomparable with no other country. The big typical American trucks, which didn’t stop on the highways, showing clearly that the whole America is moving, an expression of their economical flowering.
As if I were in Durres or Tirana.
But the movements in the American metropolis, NYC, were the most impressive because at the entrance door of the city, the life goes faster than the mind of the human being, it was luck that the last station of the bus was nearby Time Square. My old friend and colleague Bashkim Gjiza was waiting for me, together with his daughter Elona. He worked a lot as a family in order to build life here. “In the beginning I worked even 16 hours per day, – he says. – My daughter was at school, so I and my wife did difficult jobs”. Elona, his younger daughter, is known in Durres, because in junior high school she published two volumes with poetries, with a special style and composition, welcome by her peers. But in NYC, she studied at City University of NY for school of law and management, so unwillingly he separated from literature. After a several years experience, Elona now works as an assistant at CEO, at American International Group (AIG). While my old friend Bashkim, after years of difficulty, works as the administrator of a shopping center. I waited for him until after midnight he left his job. I was glad that he had an easier job fro his age. Meanwhile while I was strolling in front of the building of this shopping center several meters away from Time Square, everywhere I was seeing known faces. It seemed to me that I was in Durres or Tirana.
More than 25 families only from one village, Miras.
So my friend explained to me, there are a lot of Albanians in NYC, surely a lot of people from Devoll, who came to the USA, after the 90s. Many of them brought each other. While he was explaining to me about this phenomenon while we were travelling by the bus of 24:30 to Brooklyn, I saw enough Albanians who were turning back from work at this late hour. Only at our carriage there might have been some 13 people, whom Bashkim knew all of them. After a sound sleep, in the morning, we went to the café of people from Devoll in Brooklin. Although it is owned by Enver, whose origin is from Shkodra, it was frequented by people from Devoll and it bore the same name. People from Devoll gathered here not just in weekend, but other holidays too, or when they didn’t have jobs. It was a surprise for me the meeting with mister Dervish Xhaho, a friend of our family from Miras. Dervish, together with his wife Tatjana, are the model of a family with tradition of people from Devoll. They waited and saw off hundreds of employees and intellectuals from the whole country, who worked and served in Miras, that’s why they are honored and respected everywhere. But his family is honored and respected here in America too. He enjoys authority and respect not just from the residents of Miras, but from the whole Albanian-American community there. There are more than 25 families from Miras, most of them cousins and relatives of Dervish. At their club you saw a true Albanian environment. Gathered tables, coffee and raki, sincere conversations, sometimes loudly. They satisfied their yearning for each other, they had a heart-to-heart talk with each other, they helped each other, recommending any job based on knowing.
The other communities help their countries of origin.
The emigration is not easy, Neshet says, or Kristo, as they say kidding to their friends. The first two years are difficult for everybody. Without passing by the shovel and hammer, you are not able to live here. Many of us like Fatmir, Vladimir, Agim, Ilir, Arian, Shpetim, tried emigration to Italy and Greece too. So, in some way they are fore-prepared for the challenges, but, anyway although the environment here is friendly, the integration has its own difficulties. Craft is needed, language is needed, a kind of self-qualification, because America has other standards. The Albanians need to face the difficulties of the beginning themselves, with friends and friendship, without any kind of help from the state. Differently happens with other communities, Hebrews, Greeks, Chinese, Russians, where the state helps them in their accommodation as soon as they step on the American land, for example, before they come they have already prepared their jobs and their shelters. This facilitates the socio-economical problems of every emigrant, which are inevitable in the beginning. So, there are states which have organized emigration, independent from what the American state offers. Someone overpassed these difficulties and social problems, somebody else continues to face them. Everybody knows that America is the country of big chances and opportunities, but these Albanians accomplish with individual efforts and sacrifices. Most of the friends whom I met work on construction. With this craft they fulfilled their necessities for livelihood, education, shelter, etc. They lived at houses which they rented, but some of them managed to buy them and thanks the craft to reconstruct them miraculously, with courts and gardens.
Education.
Meanwhile their care about the education of their children was at maximum. They did everything. You joyed without measure when they told the level of the education of their children. Robert Metolli, a former military came to finish his college and to be part of the educational system in the community. He talks respectfully about the dedication of the Albanian students in the realization of the program. At the same time as much as they can they take care of their children, grandsons and granddaughters so that they learn the Albanian language, but their traditions too, especially the dance from Devoll. I long for any wedding of someone from Devoll, Neshet says. Really I waved the Albanian flag higher than the others in the overpassing of Albanians, but the dance of Devoll gives me a special pleasure, it pleases the wedding. At their café, somewhere in the center of Brooklyn, age is respected, it is listened by the younger ones, but it is served with full good behavior. It is discussed about the connections with Albania, with people there, the fortune of their properties, the opportunities of investment, the lot, how things can be improved, the execution of the law, the level of democracy, etc. Here all of them have the opportunities, especially those who fail and they are not respected in their country, come and understand this, Luan says. How can we be listened in Albania, when we don’t have the opportunity to vote, Ilir says.
“God willing the local elections will pass without incidents in Albania”.
Although they tried to avoid politics, the discussions couldn’t avoid this topic. God willing these local elections will pass without incidents, they are free, as here in America, so that we also are proud that we are changing something, Gezimi says. I was impressed by a piece of news, Mediu makes campaign in Lekas! Ben turned to him. Come, and understand this! There are only ten persons left, the ten of them are republicans!? As it seems the citizenship from Korca doesn’t offer it and it comes side and beyond side. And PD chose some good guys, but, as they reduced low the opposition Sali and Mediu, it will be difficult for you, says someone from the other table. At least they mustn’t come out at campaign with new candidates former corrupted ministers, because they will blast their work. Any money, from the ones they have made with bag, they must give to them, because they are spending money these who are waiting to sit on the chair. They did well that they listened to the ambassador Donald Lu, that they removed from the list the incriminated ones…. The discussion was becoming bridle. That’s why for a moment Neshet with his witty humor ended this topic by saying: “Why do we get tired in vain, it is not known where our politicians cut their nails”!? You can’t find more hit expression. Our people’s philosophy is sharp and clear.
The second homeland.
For these simple people suits the word, coffee and raki. They feel at ease, respected in the environment where they work and they live. Everybody tries to solve their own troubles and work, without noise and great-to-do, but they help each other in any case. It a community that rises everyday, who integrates with the society and life in America, thanks to work, sweat and execution of the law, far from the eye and the ear of the media, noise and great-to-do. They enjoy deeply in their beings the livelihood and chances that America gives them. At least from those tens of people from Devoll that I met, I didn’t hear that any of them had problems with the law. This fact made me joy more than anything else. They considered America their second homeland, and they were ready to do everything that the American law required. Some guys from this community joined the rows of the American army, somebody served in police too. They were discussing about job and health. It is a big luck for me Dervish tells me, that my wife has been cured for a year and a half here in America. I don’t know how to reward the personnel of “Rehabilitation and Nursing Center”, in Queens, Nassau, which all this time with humanitarianism, dedication and professionalism serve my spouse who is passing a severe disease. A unknown person, comes here in America and finds shelter, hospitality, friendly feelings without any self-interest. I can’t explain it, Dervish says. A humanitarianism, a culture, a friendliness that surprised me. The nurses hug me as my own daughters. Don’t be upset, they say to me, we will pass it together. It has been a year and a half that I spend most of the time at this hospital, but that humanitarianism, that behavior how can I express? These good manners the personnel of the center took since they were children, there is no how. Part of this much human service is also the nurse Fitore Xhelili who is from Pogradec. So is our matter, we poured health contributions in Albania, but when the trouble comes we find friendliness and financial support in the USA, Dervish Xhaho stresses.
If Durres had half of the park.
This is America for the Albanians, homeland and more than homeland! At their gatherings you didn’t see signs of localism, because part of their friendship had also people from Dibra, from Skrapar, from Mallakastra, from Berat, etc. Together with them were also Agim Blloshmi from Librazhd, Gezim Manelli from Pogradec, the topographer Miradash Myrtezaj from Dibra, Perparim Likollari, former military from Berat, Ymer and Arber Bermuca from Romanat, Dania from Durres, etc. who were part of every common joy and feast. There are a lot of Albanians in Brooklyn, we say that we will make the Albanian the second language here, Myrteza says me kidding. I saw this at the park of the city too, where hundreds of citizens of different ages were entertained with various games. “Eh, if Durres had half of this park, it would be a miracle”, – Bashkim says. The park was our second place of meeting, after the club of Enver and Salvatore (an Italian-American this, friend of the Albanians). That’s why, surely there were a lot of Albanians here too. Bashkim went out together with his granddaughters, Fatmir with his grandson, Arber Hoxha, who used to be an officer in the navy, and many others. Children found each other easily because of the language. All of them spoke it at their houses, although at their kindergarten and school they study in English. At the southern end of the park, I heard a expression: “ let down the double six!”. I didn’t want to spoil their game, because I knew half of them from their faces. The Albanian pensioners in Brooklyn were playing dominoes here, they occupied two tables and in front of them some old Chinese were entertained with their traditional games. As I saw the park was ruled by the Albanians and the Chinese. So people from Devoll every day, week and month, integrated into the way and life here in America.
A people with special values.
There is nothing perfect, but they struggled in order to live and work with seat and execution of the law, in the example of the first emigrants who stepped on the promised land one century ago. In this way they also earned the respect of the American citizens at work or neighbors. You are a people with special values, the American neighbor of Bashkim says to me, mister Hater Fisher, even the only American at the palace, because the others are different emigrants. We, maybe, don’t know our values, but when the American citizens say these to us, we are glad. Thank you! – I said. A neighbor of my relatives in Connecticut also said this to me, Michael Manka, he also told to me even his early Albanian-Devoll origin. Since four generations ago I am Albanian, he says to me with a kind of boast. Meanwhile the community from Devoll were trying to create a solid society, who represented with dignity the tradition, the values and the accomplishments of this community over centeries here in America. In the leadership of this society young guys are elected, with personality and managing skills, in order to do the best in the actual conditions, Neim Zenelaku from Poncare explains to me. Surely, that this work will be realized, we need to abandon any vise of the past, or of the life in Devoll, we mustn’t carry in America the envy, the jealousy, the gossip, which don’t let us advance. The goal of the society is the integration with other all-Albanian societies in the USA too. On these few days I took tens of messages from people from Devoll in Brooklyn, but the main one is ‘live by working and executing the law’! These are my best friends! So you integrate and become an American citizen! It was a delayed reportage this for these people who with their example in life and at work, they honor themselves, but the Albanian-American community too. I left them with the promise that I will continue to write for our people from Devoll Albanian-Americans whenever I come here in the USA.
New York City, June 2015.
- « Previous Page
- 1
- …
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- …
- 126
- Next Page »