Saimir Kadiu/

Imagjinoni një fermer të përulur skocez të quajtur Fleming duke u munduar në fermën e tij, kur befas, britma shpuese thyejnë qetësinë. Pa menduar, ai braktis mjetet e tij dhe vrapon drejt zhurmes.

Ajo që gjen është një fëmijë që lufton në moçal, i bllokuar dhe duke u mbytur. Pa hezitim, Fleming rrezikon jetën e tij, duke përdorur një degë të gjatë për ta tërhequr fëmijën drejt sigurisë.

Të nesërmen, një makinë luksoze shkon drejt shtëpisë modeste të Flemingut. Doli një zotëri i shquar – Randolph Churchill, babai i djalit që Fleming shpëtoi. Churchill ofrohet të shlyejë guximin e fermerit me pasuri, por Fleming nuk pranon, duke thënë: “Të shpëtoj dikë është detyra ime; humanizmi nuk ka çmim”.

Pikërisht atëherë, djali i vetë Flemingut shfaqet në derë. Churchill, i intriguar, pyet: “A është ky djali juaj?” Kur Fleming konfirmon me krenari, Churchill propozon një marrëveshje intriguese: nëse Fleming nuk pranon paratë e tij, ai do të financojë shkollimin e djalit në shkollat ​​më të mira, duke u siguruar që ai të ketë të njëjtat mundësi si vetë fëmija i Churchillit.

Fleming, duke kuptuar mundësinë për t’i dhënë djalit të tij një të ardhme që nuk mund ta përballonte kurrë, pranon me mirënjohje. Djali i tij vazhdon të ndjekë Shkollën Mjekësore të Shën Marisë në Londër dhe bëhet Sir Alexander Fleming, shpikësi i penicilinës.

Por ja ku historia e bën rrethin e plotë: vite më vonë, është penicilina që i shpëton jetën Winston Churchill, djalit të Randolph, i cili do të bëhej dy herë kryeministër i Britanisë.

A nuk është magjepsëse se si një akt i vetëm mirësie mund të valëvitet nëpër histori, duke lidhur jetë në mënyra kaq të papritura?

Dr. Zekri Palushi, Australi

(Kërkimet e reja shkencore kanë treguar se kemoterapia zgjon nga gjumi qelizat e fjetura kanceroze, dhe ndihmon që sëmundja të shpërndahet në qeliza dhe organe të shëndosha, duke inkurajuar   kështu rikthimin e kësaj sëmundje, bile edhe në një formë më e fuqishme)!

Në botën e trajtimit të sëmundjeve kanceroze lajmet ecin me shumë avashllëk. E them këtë, sepse kanë kaluar 12 vjet nga koha që kërkues të ndryshëm shkencor, arritën të demonstrojnë se kemoterapia (chemotherapy), në të vërtetë ndihmon si në rritjen, ashtu dhe shpërndarjen e kancerit, dhe këtë e bën nëpërmjet invadimit të qelizave të shëndosha që rrethojnë zonën kanceroze. Pesë vjet më vonë, punonjës të tjerë shkencorë gjetën se mekanizmi riparues i ilaçeve kemoterapeutike, i ndihmon qëlizat kanceroze që të rikthehen, bile edhe më të fuqishme.

     Duke u bazuar në praktikën e tyre të përditëshme, edhe vetë mjekët onkolog, kanë arritur në të njejtin  konkluzion me çfar thamë më sipër, por megjithatë, ata prap se prap vazhdojë t’ju japin ilaçe kemoterapeutike pacientëve të tyre, dhe këtë e bëjnë jo vetëm në pacjentët me kancer aktiv, por e japin, apo e rrekomandojnë edhe në pacien të shëndoshë. Për shembull: Gratë me kancer të gjirit edhe pse, pas ndërhyrjes kirurgjikale konsiderohen të sheruara, (heqja kirurgjikale, për një kancer të pa metastatizuar, konsiderohet si standard i artë trajtimi), prap se prap, atyre në shumicën e rasteve u jepet një kurs kemoterapie! 

    Le të shohim shkurtimisht se çfar thonë disa punime shkencore për kemoterapinë. 

Për shembull: Një grup studiuesish, në Qendrën Fred Hutchinson të kancerit, në Seattle të Washingtonit (Fred Hutchinson Cancer Research Centre), ka zbuluar se kemoterapia inkurajon prodhimin e proteinës WNT16B, e cila ndihmon qelizat kanceroze jo vetëm për të mbijetuar, por edhe për rritur. Po kështu, kjo proteinë bashkvepron me qeliza të tjera kanceroze, duke i nxitur ata që jo vetëm të rriten, por edhe të invadojnë qelizat e shëndosha, dhe si pasoj e këtij veprimi, ky kancer bëhet rrezistent ndaj trajtimit të më vonshëm që mund ti bëhet.

    Pra, sipas këtij studimi, llogjika të thotë se kemoterapia është një trajtim krejt i pa arsyeshëm, një gjë që është konfirmuar që nga viti 2012, por që është injoruar, dhe vazhdon të injorohet edhe sot.

   Vlen të përmendet se edhe pësë vjet më parë, punonjës të tjerë shkencorë, arritën në të njëjtin konkluzion, duke thënë se: Me ilaçe kemoterapeutike mund të arrihet një “fitore” e shpejtë kundra kancerit, por, po këto ilaçe, në të njëjtën kohë, aktivizojnë edhe një proces tjetër që, jo vetëm e lejojnë  rikthimin e këtij kanceri, por edhe e ndihmojnë atë që të metastasizohet, pra të përhapet edhe në organe të tjera.

     Ndërsa, Punonjësit Shkencor, të Kolegjit Mjekësor Albert Einstein, në New York, gjatë testimit të efekteve të kemoterapisë në qelizat kanceroze të gjirit, kanë gjetur se këto ilaçe aktivizojnë një mekanizëm riparues, i cili mundëson jo vetëm rikthimin e qelizave kanceroze, por i  bënë ata edhe më të fuqishme. Përveç kësaj, kemoterapia ndihmon për të krijuar atë që njihet si Tumor Microenvironments of Metastasis (TMEM), e cila, i lejon qëlizat kanceroze që të shpërndahen edhe në organe të tjera.

    Po ky grup shkënctarësh, mendon se këto efekte, kemoterapia i shkakton jo vetëm në kancerin e gjirit, por edhe në format e tjera kanceroze.

    Pothujse e njëjta gjë konfirmohet edhe nga grupi shkencor i Universitetit Emory, në Atlantë, të Georgias (USA). Ata, thonë se kemoterapia ndihmuese (adjuvant chemotherapy), është një arsye e madhe pse kanceri i gjirit rikthehet. Për shembull, TAXANES, (një nga ilaçet më të shpeshta të kemoterapisë), zgjon nga gjumi qëlizat e fjetura, (të cilat më parë ishin kanceroze), dhe në të njëjtën kohë, dëmton qëlizat e shëndosha që gjenden rreth zonën kanceroze. Po ky grup, testoj influencën e taxanes mbi  qelizat stromale kanceroze, (që gjenden në indin lidhorë), -dhe mbi qelizat e shëndosha. Në këto raste, ata gjetën se ky ilaç (DOCETAXEL, një lloj TAXANE), edhe në doza të vogla, kishte arritur të dëmtojë qelizat stromale, por jo qelizat kanceroze. Dhe për më keq, qelizat e fjetura, jo vetëm që ishin ririkthyer në qëliza kanceroze, (një fenomen, që shkencëtarët e përshkruajnë si “escaping from dormancy”), por  edhe kishin filluar të fragmentoheshin (të ndaheshin). Dhe ky proces kishte ndjekur  “efektin domino”, një fenomen, që unë, për shkak të kompleksitetit të tij teknik po e thjeshtëzoj:  Pra, qëlizat më parë të shëndetëshme, dëmtohen nga përdorimi i kemoterapisë, e si rrezultat çlirojnë dy molekula qelizore sinjalizuese, të cilat kanë aftësi që të rrisin inflamacionin G-CSF (granulocyte colony stimulating factor), duke aktivizuar kështu edhe palcën e kockave, -e cila nga ana e sajë çliron qeliza stemike (stem cells), dhe IL-6 (Interleukin-6), që është një molekulë me atribute pro, dhe anti-infamatore. Pra, edhe një herë u  vërtetua se këto procese stimulonin qelizat e fjetura, duke i kthyer ato, përsëri në gjendjen e tyre të mëparshme, kanceroze.

Tashmë dihet se këto dy molekula ndihmojnë për shpërndarjen e kancerit, dhe për aktivizimin e tij, mjafton edhe një dozë e vetme kemotherapie. Për më tepër, ky grup shkencor, vuri re se kemoterapia ri-programonte qëlizat kanceroze, në atë mënyrë, që ata ti rrezistonin mjekimit kemoterapeutik. Ndërsa, në eksperimentet me minj, ata gjetën se përgjigja e sistemit të tyre imunitar shëndërrohej: nga luftimi kundër kancerit, në promotor të rritjes së tij.

Duke u njohur me këto të dhëna shkencore, si dhe, duke ditur vuajtjet ekstreme që pacjentët përjetojnë gjatë sesioneve kemoterapeutike, duke përfshirë ketu dhe efektet anësore që ata shkaktojnë, (si problemet e zemrës, neuropatitë e ndryshme,leukemitë, rikthimin e kancerit, etj., etj.,) atëherë  natyrshëm del pyetja: A ja vlen marrja e kemoterapisë?

    Kjo pra, për mendimin tim, duhet të ishte në epiqendrën e diskutimeve doktorr-pacient, dhe nga këto diskutime, duhet të dalë edhe përgjigja e pyetjes sime. 

    *Në një shkrim tjetër, do të flasim për mundësitë e trajtimit jo-kemoterapeutik të kancerit.

Referencat: 1- NatMed, 2012; 18(9): 1359-68. 2- Sci TransMed, 2017; 9(397): eaan0026. 3- PloS Biology, 2023; 21(9): e3002275. 4- Kathy Katella, “Do You Still Need Chemo for Breast Cancer? Oct4, 2022, yalemedicine.org. 5- NewEng J Med, 2015; 372(2): 134-41

Dr. Zekri Palushi, Australi, 4 Gusht, 2024 

Aleksandër Çipa/

Në fëmininë time të lënë pas, në Himarë, mbaj mend disa gjëra të pashlyeshme në kujtesë… Janë së pari disa elemente dhe fenomene të peizazhit,…disa punë të burrave dhe shumë punë të nënave shamizeza:

Nga peisazhi mbart, … si për shembull, dallgët e detit, sidomos shkumën e tyre në rërë dhe stërkalat në shkëmbinjtë e Spilesë. Plantacionet me ullinj dhe bahçet me portokalle e limona e pak mandarina, përrenjtë që buçisnin dhe i jepnin imazh homerik krejt tablosë së natyrës mbi dhe përreth lagjes Stefanel e cila vendosej mbi Shpellën e Spilesë të cilën herë e quanin të Osisesë, herë të Sfaios, herë të bollotës etj. etj…

( Ky përcaktimi i fundit kishte të bënte me një lojë letrash të sjellë nga emigrantët e Bregut ndoshta nga Aleksandria ose Franca, ku kishin krijuar traditën e tyre mërguese, para viteve 1900….)

Por imazhin që e mbart si një pikturë magjike, epike dhe unike njëherësh, është ai i grupit të himarioteve, ullinj-mbledhëse.

Përgjithësisht ishin shamizeza, ose shamibardha veshur në të zeza. Fytyrëzeshkëta të gjitha… Niseshin diku nga ora 6.30-7.00 e mëngjesit, drejt parcelave me ullinj në muajt e fundvitit… Në ditë me shi siguronin disa katrorë me plastmasë për të mos u lagur dhe për t’i shtruar nën ullinj. Në fëmininë time edhe plastmasi ishte gjë e rrallë. Ullimbledhëset lidhnin në mes disa futa të qepura enkas, të cilat mund të mbanin nga 5 deri në 7 e herë-herë edhe 10 kilogramë ullinj. Mbi lidhësen e futës së bardhë e cila shpesh ndotej për shkak të baltës së duarve që lëviznin si mekanizëm preçiz, lidhnin së pari një thes në të cilin do të hidhnin futat me ullinj të mbledhur. Ishte një mundim raskapitës që krijonte përditë një garë të çuditshme ekzistenciale mes atyre shamizezave dhe shamibardhave të Bregut. Ato dëshmonin një aftësi sa prej skllavesh, aq edhe prej spartanesh. Nuk e njihnin lodhjen edhe kur raskapiteshin. I shtonin futat me ullinj pasi çukisnin me shpejtësinë më magjepsëse të çdo sqepi, ullinjtë e rënë nga pemët shtatmëdha apo të shkundura prej tyre. Duart e tyre ishin të ashpra edhe pse duar nënash ose bijash!

Ato e kryenin këtë punë pa e ndërprerë nga ora 7 e mëngjesit deri në orën 5 të çdo pasditeje. Pushonin ndoshta vetëm një gjysëm ore që hanin diçka nga bohçet e tyre për drekë.

Në orën e pasdites së vonë, pasi fshihnin futat ose thasët në trungjet, kryesisht zgavrat e ullinjve, për t’i gjetur të nesërmen, niseshin drejt shtëpive… Ky ritual vazhdonte deri sa mbaronte vjelja ose mbledhja e ullinjve. Sipas tyre ulliri ishte një vit në ksodhi dhe një vit jo. Ato të gjitha shfaqeshin dhe dëshmoheshin nëpër parcelat e ullinjve, më këmbëngulëse se dallgët mbi shkëmbinj, duke e përsëritur rëndomë si maksimë të jetës së tyre, shprehjen bregase: Përpiqemi si vala për shkëmbi!,- aq e preferuar veçanërisht prej nënës sime, një kampione e përhershme në mbledhjen e ullinjve…!

Himarë, Gusht 2024

Sevi (Lami) Agolli/

Duke qenë se merrem çdo ditë me gjuhën shqipe dhe duke qenë se kjo fushë është pasioni im, shumë miq, ish-kolegë, bashkëpunëtorë, të njohur etj., më shkruajnë dhe kontaktojnë për çështje ose dilema gjuhësore që hasin gjatë punës ose ditës së tyre. Madje një ditë, në një zyrë që merret me çështje financiare, debati konstruktiv gjuhësor kishte arritur deri aty, sa kolegët e asaj zyre ishin ndarë në dy grupe rreth përdorimit të fjalës “Nëpunës” apo “Nënpunës”. Debati kishin arritur deri aty, sa i kishin shpallur sfidë njëri-tjetrit për trajtën që kishin zgjedhur. Njëri grup këmbëngulte për trajtën jonormative “nënpunës”, me arsyetimin se ashtu e kishin dëgjuar dhe përdorur gjithmonë, dhe grupi tjetër, që kishte bërë pak kërkime në fjalorë, këmbëngulte në trajtën normative, pra të saktë, “nëpunës”, por që në jetën e përditshme e kishin dëgjuar dhe hasur shumë rrallë në këtë trajtë. Duke e hasur rrallë ose aspak trajtën e saktë, kjo sjell dilema rreth përdorimit të saktë të saj.

Si përfundim, dilemat në këtë rast i shuan vetëm një profesionist gjuhe, i cili mund të të shpjegojë pse shkruhet apo është kështu. Mikja ime, që ishte pjesë e kësaj zyre, për të shuar kureshtjen dhe për të zgjidhur dilemën më merr në telefon dhe më pyet për trajtën e saktë të kësaj fjale. Pa e ditur situatën që kishte krijuar mes tyre kjo dilemë gjuhësore, shqiptoj variantin e saktë. Nuk arrita as ta nis shpjegimin pse kjo trajtë është e saktë, sepse nga ana tjetër e telefonit dëgjova brohorimat e grupit fitues. Mikesha ime që më telefonoi, më shpjegoi se kishin debatuar shumë për këtë fjalë, sa e kishin kthyer në sfidë nëpërmjet tyre. Ajo që më gëzoi ishte fakti, se sot ka më shumë shqipfolës të ndërgjegjësuar për ta shkruar bukur dhe saktë gjuhën shqipe dhe ajo që më trishtoi, ishte fakti se shumë trajta të gabuara nga përdorimi i madh dhe i gjatë i tyre, thuajse kanë zëvendësuar trajtat e sakta normative të gjuhës shqipe.

Po pse nëpunës dhe jo nënpunës, – më pyeste një mikja ime, që siç duket ishte në grupin e humbjes së sfidës, – kur kemi “nënkalim”, “nëntokë”, “nënkryetar”, “nëndrejtor”, “nënpresident”,“nënprodukt”, “nënprefekt” etj., kurse këtë fjalë e shkruajmë “nëpunës”?

Pyetja e saj ishte e drejtë, ndaj gjykova si të dobishëm shpjegimin e saj edhe për shumë shqipfolës të tjerë, që mund të kenë këtë hamendësim.

Edhe mua gjatë punës sime më ka ndodhur shpesh, që këtë fjalë ta has në të dyja trajtat: “nënpunës” dhe “nëpunës”. Me të drejtë, shumë prej nesh mund të ngrenë pyetjen pse trajta normative e kësaj fjale është “nëpunës” dhe jo “nënpunës”, kur kjo fjalë, ashtu si fjalët e tjera më lart formohet me parashtesën prodhimtare të gjuhës shqipe “nën” dhe emrin “punë”. Këtu qëndron edhe gabimi ynë me këtë fjalë, sepse duhet parë si është formuar kjo fjalë. Kjo fjalë shkruhet kështu, për shkak të prejardhjes së saj. Ajo formohet me përngjitje dhe prapashtesim njëkohësisht: “në+punë+ës”, dhe jo me anë të parashtesës “nën” plus emrin “punë”, siç formohen fjalët: nënprodukt, nënpresident, nënkalim, nëntokë, nënkryetar, nëndrejtor etj. Ne përdorim trajtën e gabuar “nënpunës” për analogji me këto fjalë, që formohen me parashtesën “nën”. Në rastin e emrit “nëpunës”, kjo fjalë është formuar nga përngjitja prej përdorimit të dendur të fjalëve “në” + “punë”, si shkoj në punë, ku parafjala “në” është përngjitur me emrin “punë” nga përdorimi i dendur prej shumë kohësh, duke marrë edhe prapashtesën “s” e duke formuar kështu emrin e prejardhur: nëpunës.

Shkruan: Eneida Jaçaj/New York/

Në vitet ‘90, gjatë periudhës së tranzicionit, kur perdja e “hekurt” e regjimit komunist kishte rënë dhe kur shoqëria shqiptare u largua nga tiparet e një shoqërie etnocentrike duke përqafuar të renë dhe ndryshimin, u krijua një imazh i errët famëkeq për shqiptarët në përgjithësi, të cilët u shpërndanë kudo nëpër botë për një jetë më të mirë. Të shtypur nga forca e injorancës dhe përballë skamjes, shqyhen “kangjellat” si triumf i lirisë, duke u dyndur në çdo kënd të globit, në kërkim të ushqimit dhe shkollimit të fëmijëve të tyre. Paragjykimi negativ për Shqipërinë dhe shqiptarët shumë shpejt ra poshtë, pasi ata i treguan Europës dhe më gjerë, se janë punëtorë të palodhur; ndërtuan shtëpi, sipërmarrje, dhe arsimuan fëmijët në shkollat më të mira, duke dalë të parët. Pavarësisht situatave dhe ngjarjeve, karakteri i njeriut, i mirë apo i keq, i fortë apo i dobët, shtypës apo i hapur, do të dalë gjithmonë në pah. Pra, ne, sot, mburremi me këto virtyte; por dua të theksoj se, ajo që na ka ngritur akoma edhe më shumë në piedestal si komb, na ka hapur rrugën duke na përfaqësuar kudo me shumë krenari, është emri i madh, simbol i mirësisë, dashurisë, paqes dhe dhimbjes, “Nënë Tereza”.

Shqiptarja e madhe, “Nënë Tereza”, nëna e gjithë botës, u vetsakrifikua në shërbim të të varfërve dhe të sëmurëve të Kalkutës, duke iu zgjatur dorën e ngrohtë dhe duke i afruar në prehrin e saj, si strehë e sigurt e dashurisë. Nën emrin e saj, “Tereza e Madhe”, është gdhendur bukur mirësia, dëlirësia, dhembshuria, atje ku dielli lind dhe nuk perëndon kurrë, atje ku fjala “dashuri” merr kuptim, e cila buron nga një shpirt i pastër dhe i çiltër. Dashuria e saj i kaloi të gjithë kufijtë, këputi çdo pengesë, hodhi poshtë çdo mendim negativ, të pamundurën e bëri të mundur, i dha Shqipërisë imazhin e kujdesit dhe respektit ndaj tjetrit pavarësisht nivelit shoqëror, nxori në pah ndjenjën e altruizmit, dhembshurisë, duke hedhur poshtë kështu stereotipin se shqiptarët janë njerëz të egër dhe të dhunshëm.

“Shenjtorja e Madhe” na i la trashëgimi të duam njëri-tjetrin, t’u gjendemi pranë të dashurve tanë, por edhe atyre më në nevojë, pasi dashuria është pasuria më e madhe e shpirtit, që e bën njeriun të ndihet plot brenda vetes. Dashuria është lumturia më e madhe e njeriut; të ndihmosh po ashtu të varfrit dhe të sëmurët, njeriu e merr mbrapsht dyfish lumturinë. “Nënë Tereza” për dashurinë thotë: “Ne nuk kemi nevojë për armë dhe bomba që të sjellim paqe në botë. Kemi nevojë për dashuri dhe dhembshuri. Nuk ka rëndësi sa shumë jemi të angazhuar të bëjmë, por sa shumë dashuri vendosim në të”. “Nënë Tereza” është arkitektja e dashurisë dhe dhembshurisë, e cila ngriti themele të forta në mbarë botën për humanizmin, përkushtimin, shërbimin ndaj më të dobtëve, të sëmurëve; ajo na mësoi se dashuria nuk ka kufij, as racë dhe as ngjyrë, por ta japim atë pa kursim, duke e bërë botën më të bukur, plot shpresë dhe begati. Nëse bota do të ishte e mbushur plot me “Nënë Tereza”, nuk do të njihnim luftën, dëshirën për territore e pushtet, nuk do të njihnim manovrat për të përfituar në kurriz të tjetrit, vjedhjen, vëllavrasjen, dukjen kush ka më shumë se tjetri; bota do të ishte ngritur mbi një parajsë plot me lule, ku aroma e tyre do të shpërndante kudo dashurinë, dhembshurinë, shpresën, ndërsa varfëria dhe urrejtja nuk do të ekzistonte.

“Nënë Tereza”, kjo katolike e devotshme, vlerësohet dhe njihet për bamirësitë e mëdha për njerëzit e varfër dhe komunitetet në nevojë, ku në çdo vepër nuk harroi të vinte dashurinë, shpirtin e saj. Ajo kurrë nuk i braktisi të varfërit, fëmijët e gjorë të Kalkutës, por shërbeu si një dritë e pashuar mbi ta, kur shumë vendeve të zhvilluara të globit, ndoshta as që iu binte ndër mend. Ishte kjo shqiptare e madhe që u qëndroi pranë, i përkëdheli me dorën e saj të butë, si një nënë e vërtetë, edhe frymën e fundit ua dedikoi familjeve në nevojë, të varfërve, të sëmurëve. Zoti e zbriti në tokë, duke ia falur të gjitha virtytet e një nëne të dhimbsur, me zemër të madhe, për t’u kujdesur dhe për të afruar në strofullën e saj, më të vobektit, ata të cilët kanë nevojë më shumë se askush tjetër. Misioni i “Nënë Terezës”, për të mbajtur ndezur pishtarin e dashurisë, përkujdesjen, ndihmën humanitare për të varfrit, vazhdon ende të qëndrojë i palëkundur nëpërmjet motrave të saj katolike. 

Kur e gjithë bota e donte dhe e vlerësonte “Nënë Terezën”, fatkeqësisht, regjimi komunist e ka sulmuar dhe nuk e ka pranuar të hynte në Shqipëri. Një dokument që mban vulën e Autoritetit të Informimit të Dosjeve të Komunizmit, dëshmon për “𝑉𝑖𝑧𝑖𝑡𝑒̈𝑛 𝑒 𝑝𝑎𝑟𝑒̈ të 𝑁𝑒̈𝑛𝑒̈ 𝑇𝑒𝑟𝑒𝑧𝑒̈𝑠 𝑛𝑒̈ 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝𝑒̈𝑟𝑖, 𝑔𝑢𝑠ℎ𝑡 1989”, pas disa refuzimesh për dhënie vize hyrjeje në Shqipëri, pasi regjimi i Enver Hoxhës u kishte shpallur luftë dhe nuk lejonte besimet fetare në vend. Vizita u realizua në 14-17 gusht 1989. “Nënë Tereza” shoqërohej nga prodhuesja e kinematografisë, Jeanette Petrie, me origjinë nga Kanadaja, banuese në New York. 

Ajo që duhet vënë në dukje me keqardhje për mentalitetin e kohës është se, ndërsa “Nënë Tereza”, gjatë misionit të saj si bamirëse hapi shtëpi misioni në vendet e kampit socialist duke përfshirë Republikat e ish-Bashkimit Sovjetik, një shtëpie bamirëse në Shqipëri u refuzua me argumentin se këtë mision e kryenin falas strukturat shtetërore të arsimit dhe përkujdesjes në Shqipëri. Kur e gjithë bota e vlerësonte shenjtoren shqiptare dhe i dha një imazh kaq pozitiv vendit tonë, është kaq e turpshme se si regjimi i Enver Hoxhës nuk e pranonte, madje ajo nuk arriti të vizitonte as nënën e saj të sëmurë, e cila u nda nga jeta me një breng të madhe. Që në vitin 1967, Enver Hoxha mori nismën për mbylljen e objekteve të kultit  dhe ndalimin e besimeve fetare, duke e shndërruar Shqipërinë në vendin e parë ateist në botë. “Nënë Tereza” nuk erdhi për të propaganduar besimin e saj, por për gjendjen e mjerueshme të shqiptarëve. Ajo erdhi të rrezantonte mirësinë e saj në një vend ku vetëm e kishin refuzuar, erdhi t’u jepte zemrën e saj vëllezërve të një gjaku, t’i nxirrte sadopak nga ai mjerim ekonomik dhe kulturor.  Si është e mundur që në ditët e sotme ka shumë individë që e duan dhe e vlerësojnë atë regjim, i cili kreu makabritete dhe e la vendin shumë mbrapa?! Shtëpitë e Misionit të Bamirësisë së Nënë Terezës në Shqipëri e filluan aktivitetin e tyre në mars 199,1 në Tiranë e në Shkodër.

Vizita e “Nënë Terezës” në Shqipëri, në vendin ku ishte ndaluar besimi fetar, është komentuar mes diplomatëve të vendeve rezidentë në Shqipëri. Komentet e shprehura të diplomatëve do t’i paraqiteshin Ramiz Alisë dhe Adil Çarçanit, nga Ministria e Punëve të Brendshme, në 18 gusht të vitit 1989. Në tërësi të qëndrimeve, rezulton një qasje dualiste mes tyre. Diplomati çek ishte shprehur se opinioni i përgjithshëm për vizitën e Nënë Terezës dukej i mirë, u prit nga personalitetet shqiptare dhe se ardhja e saj ishte e nevojshme. Ai vijonte të dëshmonte se ajo kishte një popullaritet të madh në botë, sepse kishte punuar shumë për shërbimin njerëzor dhe, fakti që ajo kishte jetuar në sistemin kapitalist, mbase kishte ndikuar në ndjekjen e kësaj rruge. Gjithashtu, përmendej në fjalët e tij vizita e Nënë Terezës në New York, takimi me figura si Regani, Papa, apo shërbimi në vende të ndryshme që kishte kryer, së fundmi në Bejrut. Ambasadori vietnamez do të ndalej te filmi i transmetuar në Pallatin e Kongreseve mbi jetën e Nënë Terezës. Ideja e tij e vendoste theksin tek aspekti fetar, pritja e nënës katolike me origjinë shqiptare në vendin kur dikur ishte i ndaluar besimi fetar. Sipas tij, në Shqipëri nuk ekzistonte zyrtarisht besimi fetar, por brenda familjeve ai nuk mund të ndalohej. Ende njerëzit i ruanin zakonet e tyre. Por në përgjigje, diplomati çek do të sillte një pikëpamje tjetër të dokumentarit mbi Nënë Terezën, ku sipas tij në të shfaqej interesi propagandistik për Shqipërinë, në momentin që shpalosej vështirësia ekonomike në të cilat jetonte shoqëria shqiptare, duke krahasuar se problematika shoqërore të tilla viheshin re edhe në Perëndim. Për atë, filmi mbi Nënë Terezën dhe ardhja e saj nuk ndikonte në qëllimet socialiste, sepse populli ishte ateist dhe nuk kishte njohuri nga pikëpamja fetare. “Nënë Tereza” do të mbetet në histori krenaria e Shqipërisë, kujtimi më i bukur që do të përcillet te brezat, shembulli më i mirë i dashurisë dhe përkujdesjes për tjetrin.