Sociale – Page 47 – Dielli

Mbi pedagogjinë: konfliktet mbi dijen dhe marrëdhëniet e pushtetit

March 17, 2023 by s p

Viliem Kurtulaj/

Kur një ligjërim institucionalizohet në shoqëri, ai tenton të prodhojë të vërteta për të gjithë shoqërinë dhe çdo e vërtetë shoqërohet me pushtet. Ndërsa komunikimi dhe diskursi zhvillohen në procesin arsimor, një lloj pushteti ushtrohet, sepse pushteti mund të prodhohet kudo, në çdo kohë, në çdo pikë të çdo marrëdhënieje. Një institucion arsimor supozohet të jetë një vend dhe hapësirë ku dija mësohet dhe prodhohet, dhe ku zbulohen e zhvillohen talentet, interesat dhe prirjet e nxënësve dhe studentëve. Për të qenë i tillë, institucioni arsimor duhet të jetë një vend lirie ku ushtrimet e pushtetit nuk mund të vendosin kufizime apo limite për aktorët e përfshirë (nxënësit/studentët apo mësuesit/pedagogët). Prandaj, është e rëndësishme të kuptohet se si marrëdhëniet e pushtetit ndikojnë në procesin e krijimit dhe transmetimit të dijeve/njohurive, si dhe mbi vetë aktorët në institucionet arsimore.
Sipas Michael W. Apple, si brenda, ashtu dhe jashtë institucionit arsimor, ka konflikte të theksuara mbi dijen dhe marrëdhëniet e pushtetit. Procesi arsimor në institucion duhet të konsiderohet si pjesë e botës së përvojës. Apple pretendon se nuk ka asnjë autoritet tekstual, asnjë grup përfundimtar faktesh që është i ndarë nga konteksti i marrëdhënieve të pushtetit. Shkollat dhe universitetet janë pjesë integrale e një sistemi të ndërlikuar dhe të ndërthurur që u ofron legjitimitet grupeve shoqërore dhe lejon rikrijimin, mirëmbajtjen dhe ndërtimin e vazhdueshëm të ideologjive sociale dhe kulturore. Procesi pedagogjik përmban në mënyrë të pashmangshme marrëdhënie pushteti. Në institucionet arsimore, pushteti ushtrohet nga çdo pjesëmarrës, si dhe nga vetë dija që qarkullon dhe shpërndahet atje. Apple e sheh arsimin si të ndërlidhur me të paktën tre elementë: kulturën, qeverinë dhe ekonominë. Për rrjedhojë, procesi arsimor zhvillohet në një mjedis ku ushtrimi i pushtetit është i pranishëm.
Pavarësisht nga mënyra e mësimdhënies, është e rëndësishme që mësuesi apo pedagogu të mos e konceptojë nxënësin apo studentin si objekt, sepse, siç thotë Apple, nëse një mësues e trajton një nxënës vërtetë si “memec”, ai/ajo mund të bëhet me të vërtetë i tillë. Për më tepër, procesi i të nxënit në klasë ka gjasa të ndikohet edhe nga marrëdhënie të tjera pushteti jashtë klasës që lidhen me strukturën shoqërore, siç janë konteksti simbolik dhe rrethanat materiale. Sipas kësaj qasjeje, në klasë, pedagogjia duhet të dallojë pozicionet e ndryshme shoqërore dhe repertorët kulturorë, si dhe marrëdhëniet e pushtetit ndërmjet tyre. Si rezultat, Apple sugjeron që metodat e komunikimit dhe format e kontrollit në klasë duhet të shihen si një marrëdhënie dialektike midis ideologjisë dhe mjedisit material dhe ekonomik.
Në librin e tyre “Reproduction in Education, Society and Culture”, Bourdieu dhe Passeron dalin në konkluzion se autoriteti që buron nga njohuritë e bazuara në shkollë është jo vetëm shumë subjektiv, por edhe reflektues i një pushteti ose autoriteti kulturor në punë. Një studiues tjetër, Paul Willis, e koncepton pedagogjinë si një instrument që luan një rol shpesh të mistifikuar në artikulimet e instrumentalizmit dhe ekspresivizmit. Sipas tij, autonomitë e mbetura arsimore, si dhe shpresat e tyre për përfshirje në praktikat dhe iniciativat emancipuese, duhet të formohen mbi bazat e marrëdhënieve të prodhimit dhe konsumit. Përhapja dhe përvetësimi i dijeve në shkollë nuk është një proces linear, neutral, teknik ose mekanik. Përkundrazi, është proces shumë më kompleks i cili ngërthen pushtet gjithashtu. Fiske nënvizon se dituria nuk është kurrë neutrale, ajo nuk ekziston kurrë në një marrëdhënie empiriste apo objektive me të vërtetën. Dija është pushtet, dhe qarkullimi i dijes është pjesë e shpërndarjes shoqërore të pushtetit. Lidhur me dijet/njohuritë e shpërndara në shkollë, do të ishte naive që kurrikula e shkollës të konsiderohej si dije/njohuri neutrale.

Ujë

March 14, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Pse fjala ujë është kaq e ndryshme nga gjuhët e tjera romane (acqua, agua, eaue)? Ajo është rrënja, mund të jetë përgjigjia. Si shndërrohet një fjalë dyrrokëshe me dy zanore dhe një bashkëtingëllore në mes në një fjalë njërrokëshe? Procesi është disi i ndërlikuar, por duke e parë hap pas hapi, në fakt ka kuptim.Një nga gjërat interesante në lidhje me gjuhët moderne romane është se nëse shikoni format aktuale të fjalëve të afërta, shpesh mund të merrni një ide të mirë se si fjala ndryshoi nga shqip në latinisht. Një shembull i kësaj është kalimi nga shqipja amë e atë në latinishten pater. Në italisht, fjala është padre, dhe spanjisht, është e njëjta fjalë, por [d] më të butë, duke çuar në shqiptimin e së njëjtës fjalë. Katalanja e ka çuar procesin një hap më tej, duke fshirë plotësisht /d/-në dhe duke e bërë fjalën pare; dhe prej andej është thjesht një ndryshim i thjeshtë i zanoreve për të marrë pere frëngjisht. Kjo nuk do të thotë, sigurisht, se fjala kaloi disi nga shqipja e italishtja në spanjisht, dhe më pas përmes katalanishtes përpara se të mbërrinte në frëngjisht; është thjesht për të treguar llojet e proceseve që ishin në fuqi në të gjithë botën e gjuhës romantike që rezultuan në gjëra të tilla.Një proces i ngjashëm është i dukshëm për eau. Fjala latine për ujë ishte aqua, e shqiptuar me një tingull të fortë pa zë. Italishtja moderne është më e afërta nga gjuhët kryesore romane, me origjinalin pa zë të forcuar disi: acqua. Në një moment, të gjitha gjuhët romantike perëndimore e dobësuan [k] në një zë [ɡ]. Në portugalisht agua, është ende një tingull i plotë, i fortë [ɡ] në shumicën e dialekteve, por zanorja e dytë është disi e relaksuar. Në agua spanjolle, [ɡ] është është dobësuar edhe më tej. Në disa dialekte dhe për disa folës, g-ja mezi shqiptohet.Fjala shqipe filloi si diçka e ngjashme me shqiptimin modern spanjoll, me një g të dobësuar, por gjithashtu e ngjashme me shqiptimin portugez, me zanoren e fundit të relaksuar disi. Përveç kësaj, në shqipe, zanorja e parë ndryshoi nga a në u në një moment, ashtu si ndodhi në fjalën baba. Pra, diku rreth vitit 1050, fjala është shkruar si egua, ndoshta me një shqiptim diçka si [ujë], me një tingull të butë g dhe një zanore fundore të relaksuar. Ka të ngjarë që edhe në këtë kohë, g-ja të ishte në dalje, duke u shqiptuar nga disa folës dhe e lënë jashtë nga të tjerët, siç është sot. Rreth vitit 1100, ka shembuj të së njëjtës fjalë që shkruhet dele, ndoshta me të njëjtin shqiptim si egua, përveç me g që nuk shqiptohet fare. Deri në vitin 1185 e shohim si eaue, me gjasë me zanoren fundore ende të shqiptuar, por me kombinimin ‹eau›. Deri në vitin 1490, drejtshkrimi kishte arritur në formën e tij moderne të eau, duke sugjeruar humbjen e zanores fundore. Në frëngjishten moderne, ende shqiptohet në disa dialekte, por është bashkuar në një zanore të vetme të pastër. Dhe në përmbledhje, fjala mori kursin e mëposhtëm: ujë >aqua > agua > egua > eaue > eau.

Fëmijët, investimi më i madh

March 13, 2023 by s p

Shkruar nga: Fran Gjoka/

Në realitetin e sotëm, kur shkolla po integrohet gjithnjë e më shumë drejt standardeve bashkëkohore evropiane, kur tekstet e programet po pasurohen dhe alternohen me përzgjedhje dhe cilësia e tyre vjen e rritet, pjesëmarrja e prindërve dhe ndihmesa e tyre në të mësuar merr rëndësi të veçantë dhe po shfaq tipare e rrugë të reja në menaxhimin sa më racional të kohës, për t’u dhënë ndihmë sa më të kualifikuar dhe efektive fëmijëve tanë. Që të realizohet plotësisht dhe pa ekuivoke ky objektiv madhor, doemos që duhen investuar energji pune konkrete edhe nga prindërit, familja që është baza e shoqërisë dhe që përgatit fëmijën për t`u futur në rrugën e shkollimit, që ta përgatitë atë si një lastar të freskët, të drejtë dhe pa cënime e dëmtime fizike e biologjike.

Qytetar të shoqërisë moderne

Që të edukosh dhe të moralizosh, duhet të jesh vetë një shembull jete, pune dhe edukimi. Dhe, si i tillë, je në gjendje të ndihmosh fëmijën më shumë se sa me fjalën tënde, me veprën tënde, me të qenit qytetar dhe njeri, me karakter të fortë dhe të palëkundur për të përkrahur të renë dhe përparimtaren, kërkesat e kohës dhe të zhvillimit. Për t’u arritur kjo, duhet që prindi ta njohë thellësisht fëmijën e vet. Ndihma e mirë jepet vetëm pas një njohjeje të mirë. Fëmija nxjerr në pah pjesë të karakterit personal në bazë të situatave në të cilat ndodhet. Edhe pse, faktikisht, shpesh pretendohet të njihet fëmija, duke e parë në jetën e tij familjare, gjithsesi kjo njohje është shumë e pjesshme për vetë faktin se mungon elementi kryesor, që është e gjithë pjesa tjetër e shoqërisë, që përmban në vete një gamë të madhe marrëdhëniesh. Duke bashkëndarë me mësuesit këndvështrimin në lidhje me marrëdhëniet e fëmijës me shokët dhe shoqet e klasës, prindi njeh më së miri temperamentin e fëmijës dhe kontribuon në përforcimin e karakterit të tij. Sigurisht që kjo kërkon kohë për të dëgjuar dhe bashkëndarë mendime, metoda taktika edukimi. Një konfrontim të mirëfilltë mund ta bëjë edhe prindi, që sigurisht mund të mos jetë në kulmin e shkollimit, mjafton thjesht një qëndrim njerëzor ndaj jetës, punës, njeriut. Kjo ka shumë rëndësi në edukimin e njeriut dhe veçanërisht në edukimin e fëmijëve me vlera morale dhe njerëzore, por edhe me vlera që të hapin horizonte dhe të zgjojnë dëshira, nxitje dhe kërkesa për të ecur në jetë dhe për të dhënë secili kontributin e tij në këtë shoqëri moderne, ku ne jetojmë sot. Fëmija të integrohet sa më mirë dhe sa më natyrshëm në mjedisin shkollor dhe të ecë përpara drejt rritjes dhe zhvillimit të tij të vazhdueshëm si qytetar i shoqërisë moderne.

Por sidomos, mendojmë se është e domosdoshme që anëtarët e familjes kërkohet të jenë model në shfrytëzimin sa më racional të kohës për t`u marrë me edukimin dhe mirërritjen e fëmijëve. Kjo do të ndikonte në mënyrë të drejtpërdrejtë në përgatitjen psikologjike dhe formimin me aftësitë dhe shprehitë më të nevojshme dhe më elementare për t`u integruar sa më lehtë dhe sa më natyrshëm në shoqërinë e sotme demokratike. Në këtë kuadër, fëmijët t`i edukojmë të zbatojnë me rigorozitet një regjim ditor, që është në përputhje me orientimet dhe këshillat e specialistëve, psikologëve dhe sociologëve, edukatorëve, që kanë përvojën e punës frytdhënëse e që garanton të ardhmen e sigurtë të fëmijëve.

Investimi më i madh është dhe mbetet

në radhë të parë edukimi, mirërritja dhe shkollimi i fëmijës

Dihet se fëmijët nuk janë të njëjtë për të gjithë, sepse secili ka përgatitje e aftësi të ndryshme për të kapur më shpejt ose më ngadalë, fjala vjen, nivelin përvetësues të dijeve që merren në shkolla. Në se nxënësve me prirje të veçanta dhe të talentuar u mbetet më shumë kohë e lirë që të mund ta shfrytëzojnë për zgjerimin e horizontit, për të mësuar gjuhët e huaja, për zbavitje, pushim etj., nuk ndodh kjo me ata që janë disi më të ngadaltë dhe që u mungon pasioni dhe dëshira, apo që edukimi i tyre i lihet spontanitetit, në radhë të parë nga ata prindër, që, ose nuk i kanë kushtet e duhura ekonomike, sociale dhe arsimore, apo ata që neglizhojnë me edukimin e fëmijëve, duke u kënaqur vetëm me faktin se i kanë shpurë fëmijët e tyre në shkollat më të mira, se u japin para çdo ditë për të plotësuar kërkesat e tyre etj. Një prind i tillë harron se më shumë se sa biznesi i madh që drejton, më shumë se sa ato para që ai depoziton dhe shton përditë në bankë, investimi i tij më i madh është dhe mbetet në radhë të parë edukimi, mirërritja dhe shkollimi i fëmijës së tij, që ai të ndjekë rrugën drejt dijes për t`u bërë dikush në jetë dhe jo të mburret apo të jetojë me thërrimet apo emrin e babait të tij. Sigurisht që është e domosdoshme të hiqet dorë nga privimi i fëmijëve nga aktivitetet çlodhëse, që fatkeqësisht praktikohet nga disa prindër. Pushimet e çlodhjes duhet t’u kushtojnë po aq rëndësi sa edhe mësimit sepse ato shërbejnë për freskimin e sistemit mësimor, gjë që ndikon për mirë në përvetësimin e dijeve

Bashkëpunim sa më efektiv me psikologët

Psikologët e sotëm rekomandojnë që fëmijët t`i mësojnë e realizojnë herë pas here administrimin e kohës, ato kërkojnë që brenda ditës nxënësit të dijë se çdo të bëjë dhe çka bërë. Por fëmijët nuk e kanë të lehtë që të bëjnë këtë punë në rrugë krejtësisht të pavarur, ata kanë nevojë për ndihmën e prindit, që të ndërgjegjësohen se sa kohë kanë harxhuar për gjëra të parëndësishme në dëm të problemeve mësimore. Psikologu Alan në librin e tij që titullohet ” Si të arrini të kontrolloni kohën dhe jetën tuaj”, këtij problem i vë shumë rëndësi. Me pak fjalë ai thotë se njerëzit më të suksesshëm e dinë mirë se çdo të bëjnë ditë për ditë. Kur veprohet kështu, nxënësit do të mësohen ta shfrytëzojnë kohën me projekte produktive. Kjo ka rëndësi shumë të madhe jo vetëm për kohën e shkollës por edhe si përgatitje për jetën. Ka raste që fëmijëve ua marrin kohën edhe prindërit. Jo rrallë ndodh që ata t`i ngarkojnë kohë pa kohë me punë të dorës së dytë, ose në dimër kur nuk i krijojnë kushte për studim dhe ata detyrohet ” të përgatiten” për të nesërmen duke qëndruar pranë televizorit apo komjuterit në mes bisedave të anëtarëve të tjerë të familjes. Vetëm ata që merren me studimin e këtij problem, mund ta dinë se si nxënësve u humbet koha që kanë në dispozicion për t’u përgatitur për mësime. Në një studim të bërë kohët e fundit rezulton se 47% e të rinjëve janë të rezikuar nga interneti. Ajo që shqetëson opinionin rezulton që fëmijët shqiptar janë të ekspozuar ndaj kërcënimeve pornografike në internet. Shumica e fëmijëve kanë kompiuter dhe internet në shtëpi dhe si pasojë ata mund të hapin çfardo faqeje pasi në shumë familje shqiptare mungojnë filtrat për të mos klikuar faqet erotike.

Marrëdhëniet e prindërve me fëmijët

Organizatat në mbrojtje të fëmijëve rekomandojnë aktivizimin e filtrave për sigurinë onlinë të fëmijëve. Ne mund të bëjmë shumë, ne mund të bëjmë shumë filtra, por filtri më i mirë janë marrëdhëniet e prindërve me fëmijën dhe më shumë kontroll në aktivitetin e përditshëm të tyre.Është e pamundur t’i ndalosh fëmijët të kenë akses gjithë çështja është përgjithësimi ,maturimi dhe informinmi në mënyrë që gjërat që shikojnë t’i absorbojnë ashtu siç duhet. Nxënësit nuk janë gjithnjë fajtor për të mësuarit me hope. Në këto kushte s`ka se si ndodh ndryshe. Në radhë të parë janë mësuesit pastaj vijnë prindërit që nuk përpiqen ta harmonizojnë punën, që përfundimisht ta shërojnë këtë plagë që po shfaqet dukshëm në sistemin e punës së nxënësve. Duke qëndruar indiferent, të dy palët nuk mund të nxjerrin kurrë rezultate nga puna që po bën mësuesi. Prandaj lufta kundër të mësuarit me hope të nxënësve në shtëpi mbetet problem përfundimtar në rritjen e cilësisë së procesit mësimor. Edhe bota e jashtme akademike, këtij problem i kushtojnë një vëmendje të veçantë, aftësinë dhe dhuntinë natyrale të nxënësve të sotëm nuk duhet ta lëmë të na firojnë gjatë periudhës shkollore është edhe një nga objektivat e reformës së sotme arsimore. Ndodh shpesh që të dëgjosh nga goja e mësuesve e prindërve akuza të forta si më zemërim thonë: “Janë të zgjuar, por nuk mësojnë “. Kjo akuzë prindërore ndaj mësuesve lëshohet nga ata që bëjnë pak ose aspak punë për t’i ndihmuar që të ndryshojnë qëndrimin e tyre ndaj mësimit. Kjo kategori mësuesish e prindërish harrojnë se shoqëria e sotme shqiptare i ka thirrur pikërisht ata që t`i edukojnë edhe këta nxënës me shpirtin e disiplinës shkencore në mësim. Psiko – pedagogët kanë provuar se po të orientohen mirë edhe mjaft nga këta fëmijë bëjnë përpjekje për të kapërcyer vështirësitë. Mësuesit në bashkëpunim me prindërit duhet të punojnë për t`i kalitur vullnetin nxënësve, që të mund të përballojnë edhe vetë kryerjen e detyrave mësimore jetësore në rrugë të pavarur.

Për këtë problem në kohën e tij ka folur dikur edhe Gjergj Fishta.

“Si ka me u rritë, siç e lyp arsyeja e detyra po qe se prindërit nuk janë të qytetënuar e përparuar. Prandaj për në daçim që shteti shqiptar të përparojë në udhë të qytetenisë së vërtetë, përpara çdo pune tjetër duhet pasë parasysh edukata e familjes shqiptare tue ba që prindët si dhe fëmija e tyne të jenë të qytetnuem”.

Kjo kërkesë vlerësohet si shumë e rëndësishme dhe bën pjesë në kulturën e re të të nxënit. E parë në këtë këndvështrim me keqardhje vërejmë aty këtu në shkolla, ku mjaftohen edhe me akuza (këta janë nxënës që nuk mësojnë). Dhe s’bëjnë asgjë konkrete për t’i ndihmuar . Është fatkeqësi e madhe kur fëmijët bien në duar të disa prindërve dhe mësuesve të tillë. Prindërit e mësuesit nuk duhet të tërhiqen nga vështirësitë që paraqet puna më këtë kontigjent nxënësish, sepse po të punohet mirë vjen një ditë kur ata shpërthejnë. Mjafton të kujtojmë edhe Ajnshtajnin që deri në moshën 9 – vjeçare nuk fliste normalisht. Në shpirtin e çdo mësuesi duhet të çrrënjoset mendimi antipedagogjik që dëgjohet “Shyqyr që ikën, shpëtuam prej tyre!”. Kjo mënyrë e të gjykuarit ndeshet në disa shkolla të mesme sidomos tek mësuesit që punojnë me klasat e para dhe të dyta. Duhet të pranojmë se mbartësit e këtyre koncepteve nuk mund të quhen më edukatorë të vërtetë. Jeta shkollore dhe ajo prindërore ka provuar se po të veprohet me kritere shkencore dhe me përkushtim, kjo masë nxënësish mund të përmirësohet dhe të integrohet në veprimtaritë mësimore dhe edukative. Kontrolli i shfrytëzimit racional të kohës ka mjaft vlera konkrete, se parandalon shpërdorimin e saj që është shfaqja më e rëndë e keq administrimit të mundësive reale që ka secili për të ecur përpara.

Madhështia e një akti

March 5, 2023 by s p

Arjeta Ferlushkaj Kotrri/

Eljona Kodra është poete, mësuese dhe gazetare. Ka studiuar për gjuhë dhe letërsi shqipe në Shkodër dhe u largua nga Shqipëria për në Mbretërinë e Bashkuar në vitin 2011. E ushtroi profesionin e mësueses vetëm për dy vite në Shkodër, për të vazhduar më pas një tjetër mision në Londër. Nuk ishtë i lehtë ndryshimi rrënjësor i jetës, sidomos për një vajzë që nuk e kishte menduar kurrë se do ta linte Shqipërinë. Angazhimin për t’u mbrojtur nga asimilimi e nisi duke iu mësuar gjuhën shqipe fëmijëve shqiptarë përmes skype. Të qenurit nënë e bënte pak më të vështirë ndjekjen e aktiviteteve që organizonte komuniteti shqiptar në Londër por edhe me fëmijë të vegjël, Eljona nuk mungonte dhe bashkë me të ishte edhe karroca e fëmijëve të saj. Malli për vendlindjen e shtynte që të mos mungonte, dhe një pjesëmarrje e tillë i jepte emocionin që i duhej për të ushqyer shpirtin. Eljona Kodra është autore e librit me poezi “Qerpikët mbetën hapun”, botuar dhe promovuar në Shkodër në vitin 2020. Në planet e afërta të saj është edhe një debutim në zhanrin e prozës.Nga angazhimet e diasporës në Londër, Eljona vlerëson punën e tyre por do të dëshironte që disa prej tyre, të linin mënjanë nevojën e etshme për t’u dukur dhe të bashkëpunonin më shumë me njëri-tjetrin, për një të mirë të përbashkët. Eljona shprehet: “Detyra jonë e përbashkët, që duhet të jetë primare, është promovimi i artit dhe i kulturës shqiptare, të trashëgohen ndër breza traditat tona si dhe të ruhen me fanatizëm gjuha e bukur dhe e pashoqe shqipe”.Eljona është e angazhuar edhe tek i vetmi televizion shqiptar në Londër, siç është “ALB UK TV”, i cili është një mbështetje shumë e madhe për komunitetin shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar. Bashkë me stafin e televizionit, Eljona shprehet se mundohen të trajtojnë tema nga më të ndryshmet, pra jo vetëm artistike por edhe nga aktualiteti, nga historia, nga bota shqiptare në përgjithësi. Sa i takon shkollave shqipe në Londër, Eljona na pohon se janë disa. Ajo sugjeron që bashkëpunimi mes këtyre shkollave e shoqatave duhej të ishte më i gjerë e më i shpeshtë, megjithatë ajo nuk ngurron të na thotë se “Eshtë e admirueshme puna që bëhet në shkollat shqipe në Londër. Po ashtu, shqiptarët janë familjarë model. Me gjithë angazhimet e jetës së përditshme, e cila është jo pak e ngarkuar, ata sërish gjejnë kohën për t’i ndjekur fëmijët e tyre në angazhime të tilla. Është madhështi t’i trashëgosh fëmijës tënd vlerat e gjuhës amë dhe t’i ruash traditat.” Për Eljonën, do të ishte një ëndërr e realizuar sikur në Londër të kishte një qendër kulturore për komunitetin shqiptar. Ajo fton bashkëkombasit e vet që përmes një investimi që është i domosdoshëm, të mund të kenë edhe shqiptarët e Londrës një qendër ku të mblidhen të gjithë bashkë. Për diasporën shqiptare në Shtetet e Bashkuara, Eljona ka një ndjeshmëri mjaft pozitive. Ajo ndjek vazhdimisht angazhimet e organizatave e shkollave të ndryshme shqipe këtej në SHBA dhe mendon se nga një bashkëharmoni e tillë, duhet të marrin shembull edhe diasporat e tjera. “Kur lexoj për aktivtitetet e juaja, ndjej një kënaqësi të veçantë dhe ju arrini të përcillni emocionin e kërkuar dhe sidomos e përforconi bindjen e shqiptarëve se po, më të vërtetë, Shqipëria dhe shqiptarët, kanë për çfarë të krenohen.” Kur nga fundi i bisedës tonë, i kërkojmë Eljonës të na përcjellë një mesazh, ajo na thotë: “Të mos harrojmë se, dikur, diaspora ka qenë një zë i fortë dhe ne e kemi për detyrë jo vetëm të çojmë zërin kur Shqipëria nuk është mirë, por edhe të vazhdojmë misionin e nisur nga të parët tanë.”

PËR 20- 21 SHKURTIN E VITIT 1991

February 21, 2023 by s p

ASLLAN BUSHATI/

Viti 1990 kishte shumë ngjarje (të njohura tashë për publikun), të cilat bënë që “kazani” në Shqipëri të ishte në valim e sipër.Të marra së bashku ato, kishin ndikuar thellë në mjedisin e brendëshëm ushtarak të Shqiperisë ndoshta pak më shumë se tek qytetarët e tjerë. Këto e shumë të tjera formësuan në ndërgjegjen dhe mentalitetin e drejtuesve kryesor të ushtrisë dhe të ushtarakëve të rangjeve më të ulta, një lloje dyzimi mbi problemet madhore që kishin përpara. Ushtarakët, përvec familjes kishin parësore edhe detyrën (atëdheun) dhe patriotizmin. Por disa patriotizmin e shihnin të lidhur vetëm me detyrën ushtarake dhe familjen dhe disa të tjerë e shihnin atë të lidhur edhe me komunizmin që ishte në rrukullim për poshtë. Fryma e kolektivitetit dhe e veprimtarisë së përbashkët vecanërisht në Ministrinë e Mbrojtjes ,kishte filluar të plasaritej. Epitete me sens negative kundër njeri tjetrit, eproreve e vartësve pëshpëriteshin nën buzë jo rrallë. Në atë kohë unë mbaja postin e Zëvëndës Drejtorit të Kimisë. Kujtoj këtu një rast me një kolegun tim në fillim të shtatorit te 1990-tës, të cilin e pyeta se si mendon përse Komandanti i Përgjithshem po pyet vetëm intelektuale civilë për pluralizim dhe jo edhe ato ushtarakë ? Ai shkurt më kundër pyeti:”Po ti vërtet mendon se pluralizmi politik do të vijë edhe në Shqipëri?” I thashë se jam krejt i sigurtë se do të ta gezojmë para vitit te ri 1991. Ai me tha”Kurrë s’ka për të ardhur. Tradhëtarë”.E thashë këtë dialog të shkurtër me kolegun tim, jo per ta lënduar atë sot pas 32 vitesh, por vetëm si ilustrim të mjedisit të brendëshëm.Këto e shumë e shumë të tjera tregonin qarte se kazanin ushtark ishte ne valim para 20 dhe 21 shkurtit te 1991-shit. Ai priste vetem pretekst te cfrynte pjese nga nxehtesia e brendshme.
Rrezimin me 20 shkurt të munomentit të diktatori, në MM, shumë vetë e pritën si një gjëmë të madhe që i ndodhi kombit shqiptar, si një pabesi, poshtrim e dhunim i historisë dhe vlerave kombëtare. Disa të tjerë (përfshi edhe mu), si liri, clirim nga diktatura dhe hijet e saj, si hapsirë e re për një të ardhme më të mirë. Kjo ishte pra tablloja dyplanëshe me pak fjalë në sferat e larta të ushtrisë. Përballë njeri tjetrit, të gjithë të armatosur, të inatosur e nën trysninë e peshës së ngjarjeve shumë të vrullëshme të asaj kohe .
Në këtë klimë në mesditën e 21 shkurtit, në MM, nën drejtimin e ish ministrit Kico Mustaqi, u mblodhën kuadrot kryesore të aparatit Ministriesë dhe të Shtabit Pergjithshem. U lexuan disa komunikata operative për situatën poshtë në njësi e reparte dhe pastaj u hap debati se c’po ndodh me situatën politiko-ushtarake në tërësi. Pati arsyetime se situata është e rëndë dhe se ushtria duhet të luaj një rol parësor. Të tjerë pyesnin pse s’u mbrojt munomenti i Enver Hoxhës? Ose thjeshtë kush e tradhetoi Enver Hoxhën? Tradhëtarët të arrestohen dhe të pushkatohen po të jetë nevoja, thërrisnin disa gjysëm hapur e gjysëm kokë ulur. I ndodhur përballë këtyre pyetjeve dhe shumë të tjera të kësaj natyre të cilat bëheshin me mllef, nga vendi me leje e pa leje, ministri Kico Mustaqi u vu në pozita të vështira. Në këtë moment u kërku të lexohej deklarata e shkollave ushtarake që lajmeronte krijimin e “Komitetit Ushtarak për shpëtimin Kombëtar”, e cila i hodhi me shumë benzinë zjarrit , duke e bërë situatën shpërthyese. Kjo deklaratë kishte fragmente ultimative, ku ndër të tjera ishte ajo e marrjes së shtatores së Enver Hoxhës nga mjediset e shkollave ushtarake dhe montimi i saj në bazamentin e atij që u rrëzu. Duke mos parë rrugë dalje për këtë situatë dhe për të shkarkuar përgjegjësitë e tij, Kico Mustaqi tha se shpjegimet për të gjitha këto i kalojnë kuadrin e përgjegjësive të mija si ministër mbrojtje, prandaj qëndroni këtu sepse unë për 10-15 minuta do të sjellë para jush Komandantin e Përgjithshem që t’ju përgjigjet pyetjeve të shtruara. Edhe pas largimit të ministrit, thirrjet, bërtitjet, kërcenimet, batutat ofenduese, gjak nxehtësia, mllef deri në shperthim, vazhduan me zë të lartë disa prej të cilave i ndëgjoi edhe ish Presidenti Raniz Alia kur po ecte koridorit për të hyrë në sallën e mbledhjes i shoqëruar nga Kico Mustaqi.
Presidenti ishte i zbehtë në fytyrë sikur po vinte nga ndonje ceremoni varrimi. Ai tha se ministri Kico Mustaqi e kishte njohur me disa nga shqetësimet e të pranishmeve dhe si fillim tha se ishte shumë i tronditur nga “huliganizmi” në qendër të Tiranës me shtatoren e Enver Hoxhës nën hundët e policisë dhe strukturave të Ministrisë Brendëshme. Ai u betu e stërbetu se nuk e kishte tradhëtuar askush veprën dhe idealin e Enver Hoxhës. Dhe në vazhdim tha se e kishte shkarkuar nga detyra e Ministrit të Punëve të Brendëshem Hekuran Isain, pikërisht për të mbrojtur vepren e Enver Hoxhës e në postin e tij kam emruar –tha-Gramoz Rucin. Në këtë moment filloi të lotonte (aktronye) duke lënë të kuptonte se e ndiente thellë në shpirt ato që thoshte me fjalë. Kjo e bëri një farë efekti psikologjik mbi të pranishmit. Dhe në vazhdim shtjelloi idenë se armiku i jashtëm po vepron fort dhe i lidhur ngushtë me ate të brendëshem. Klasat e përmbysura duan të kethehen në fuqi, dhe ata nuk duan vetëm rrezimin tim nga pushteti, por dhe të gjithë sejcilit nga ju në këtë sallë. Prandaj mos u ligështoni se vetëm të bashkuar mund ta perballojmë situatën dhe të fitojmë. Kam pergatitur dhe dekretin për shpalljen e gjendjes së jashtë zakonëshme (duke e drejtuar nga salla), por mendoj –tha ai-se ajo është masë ekstreme. Kam krijuar Këshillin Presidencial dhe do të krijojmë një qeveri të re me figura të reja për të përmiresuar situatën. Këto e disa sllogane të tjera parafabrikat alla komunistëshe e ulën tensionin pak,por të pranishmit duke parë se Alia kishte në plan të largonte nga detyra edhe Kico Mustaqin në mënyrë gati ultimative i thanë se s’guxon kush ta largojë atë nga detyra e ministrit të mbrojtjes. Atëhere ai la të kuptonte se do ta merrte parasyshë këtë propozim, por si kërkese tha që të përsosen elementet kryesor të gatishmërisë vecanërisht në Tiranë me njësi ushtarake të spesializuara.
Presidenti u largu, mbledhja u mbyll, por tensionet mbetën të larta. Ndërkohe filloi puna për afrimin e njësive sulmuese nga disa rrethe dhe dislokimi i tyre në pikat strategjike për rreth Tiranës. Po ashtu filloi përgatitja për cvendosjen e bustit te diktatorit nga shkollat ushtarake për në qendër të Tiranës. Për këtë me 22 shkurt u bë nje përgatitje e përbashkët e kuadrove te MM-së dhe asaj të brendëshme në poligonin e Shkollës Bashkuar në Lazaret pranë Shtish Tufines, nën drejtimin e Kico Mustaqit dhe Gramoz Rucit. Në këtë stërvitje të përbashkët nuk di se kush hodhi idenë që kur të vendoset shtatorja e diktatorit në shesh në qoftë se demostruesit tentojnë ti afrohen krahas të tjerave të perdoren edhe lende helmuese shqetësuese kloropikrinë. Për këtë u urdhëru Drejtori i Kimisë të përgatiste një sasi të domosdoshme për këtë veprimtari dhe kështu u bë ku u pergatiten 110 “granata” qelqi të mbushura me nga 200 mililitra kloropikrinë. Kundërshtova hapur se ky është një veprim i gabuar por askush nuk më dëgjoi. Duke ditur rrezikun që ato paraqisnin i kërkova takim urgjent Shefit të Shtabit Përgjithshem Halim Abazi. Ai ishte një ushtarak i zoti, i kulturuar, i matur në vendimet që merrte dhe një shtetarët serioz. Pasi dëgjoi shpiegimet dhe shqetësimet e mia, ai mori në telefon në prezencen time Presidentin Ramiz Alia. I bëri të ditur se shteti ynë nuk kishte ligj për përdorimin e lëndëve lotuese kundër demostruesve dhe aq më keq që kloropikrina është lëndë shqetesuese luftarake dhe nuk ka garanci përdorimi. Dikush mund ta përdorë ate në mjedise të mbyllura që mund të shkaktojë edhe vdekje. Alia u pajtu me sygjerimet tona dhe u shpeh prerë:”urdheroj që ky mjet të mos përdoret nga askush”.
Kur qytetarët e Tiranës moren vesh se shtatorja e diktatorit do të cvendosej nga shkollat ushtarake për në qendër të Tiranës, vunë barrikada në cdo 100 metra në Rrugën e Dibres per ta pamundësuar një gjë të tillë. Mijra vetë rrethuan shkollat ushtarake dhe hidhnin parrulla si: “poshte diktatori, rroftë demokracia, vetëm mbi trupat tona të vdekur mund të kalojë shtatorja e diktatorit” etj. Në të njejtën kohë demostruesit jashtë kontrollit filluan të qëllonin me gurë e sende të tjera të forta nga rruga për në thellësi të murit rrethues. Personeli i shkollave ushtarake i armatosur tërësish si në gjendje lufte pa autorizimin e Komandantit të Përgjithshem, filloi të hape zjarr mbi demostruesit. Kjo ishte pika më kulmore e dhimëshme sepse pati edhe të vrarë e të plagosur.
“ Komiteti Ushtarak” brenda shkollave ushtarake dhe në masmedia, filloi të deklaroje për mundesinë e vendosjes së gjendjes së shtet rrethimit në të gjithë vendin, dhe mundesinë e një qeverisje ushtarake. Këto e komplikuan akoma më shumë situatën sepse kishte formësuar elementet kryesore të një grushti shteti ushtarak. Por kunder kujt drejtohej ky grusht shteti shtrohej pyetja? E djathta ishte në opozitë dhe e pa formesuar akoma. Ramiz Alia ishte personi që Enver Hoxha i dorëzoi të gjitha pushtete para vdekjes. Sic kam marrë vesh më vonë nga i ndieri Azem Hajdari dhe Abdi Baleta, brenda ketij komiteti kishte paqartesi të shumta ideore e konceptuale se cfarë kërkonin e cfarë po bënin. Në veprimet e tyre shihej qartë një arrogancë e prepotencë e shfrenuar dhe munges llogjike deri në ekstrem. Edhe përpjekjet e disa negociatoreve të së djathtës kryesuar nga Neritan Ceka rezultuan të pa suksesëshme. Kështu qorrsokaku ku e futi veten ky komitet ushtarak me veprimet e vendimet që mori, (në një moment të vështirë për vendin) i la ushtrisë në dorë dopio gjashtën e pucit ushtarak, nje etiketim i pa merituar dhe i dënueshëm nga pikpamja kushtetuese e shoqërore. Zollumi do të kishte qenë akoma më i madh në qoftë se nuk do të ndërhynin në uljen e gjakrave e qetësimin e situates disa persanalitete te nderuar nga brenda shkollave ushtarake si ish eprorët e lartë Kostaq Karoli, Adem Copani etj. Ata ishin intelektuale me formim të qëndrueshëm, me përvoje në drejtim dhe vizionar të kulturës e mendimit ushtarak.
Atëherë si perfundim, cfarë ishte kjo marrëzi e formësuar si puc shteti ushtarak? Në gjykimin tim ishte një presion i krahut konservator komunisto-ekstremisto –enverist i Byrosë Politike te Partisë Punës ndaj Ramiz Alise, i zbritur me poshtë në MM dhe prej saj në shkollat ushtarake. Ata ndjeheshin të tradhëtuar nga veprimet e Ramiz Alisë dhe tërësisht të friksuar nga prognoza e së djathtës në formim. Ndjeheshin në një farë llahtari shpirtëror për krimet që kishin bërë gjatë rregjimit komunist dhe se ato mund t’ju këtheheshin si një ortek në stuhinë e kohës duke i lëshuar në fund të greminës politike e shoqërore.