Sociale – Page 59 – Dielli

Sëmundja e PSORIAZËS, (Psoriasis)

December 5, 2021 by s p

Dr. Zekri Palushi (MD)

Psoriaza është një sëmundje/dermatozë kronike inflamatore e lëkurës, (jo-ngjitëse), që prek mbi 3% të popullsisë së botës. Mund të fillojë në ç’do moshë, përfshi dhe fëmijërine e hershme, por zakonisht kulminon në moshat 15-25, dhe 50-60 vjeçare.

Është një sëmundje auto-imune, ku sistemi imunitar dërgon sinjale te gabuara, e si pasoje qëlizat e lëkurës rriten me një shpejtësi 5-10 herë më të shpejtë, se sa normalisht.

Psoriaza paraqitet në disa forma, si:

Psoriaza pllakore, (Plaque psoriasis) është forma më e shpeshtë që gjindet në 80-90% të pacienteve. Karakterizohet nga pllaka/luspa të trasha, si të pluhrosura, të ngritura pak mbi nivelin e lëkurës, me pamje të inflamuar, me nuance argjendi, të vendosura në sfondin e një lëkurë të kuqe, që gjinden më shpesh në brryla, gjunjë, pjesën e poshtme të shpinës, dhe lëkurën e kokës, por edhe gjithkund tjetër. Shpesh keto pllaka mund të kruhen, ose të dhëmbin. (fig. 1).

Psoriaza Gutate, (Guttate psoriasis), prekë 8% të psoriatikve, dhe shpesh shfaqet papritmas, në një kohë të ftohët, apo gjatë një infeksioni të rrugëve të frymë-marrjes, dhe pas nje tonsilliti streptokoksik. Gjendet kryesisht në fëmijë, dhe në të rinjët. Karakteristikë të kësaj forme janë copat e vogla luspoze, jo aq të trasha sa ata të psoriazës me pllaka, që duken si pika uji të kuqe. Prekë më së shumti lekurën e krahëve, ekstremiteteve të poshtme, gjoksit, -por mund të prekë edhe fytyrën, veshët, dhe lëkurën e kokës, -por jo në palmat e duarve, apo pjesën e poshtme/plantare, të këmbëve, dhe thonjëve. Kjo formë kruhet më shumë se sa psoriaza me pllaka. (fig. 2). Psoriaza PUSTULARE, (Pustular psoriasis), është një formë më pak e zakonshme, forma e gjeneralizuar shoqërohet me skuqje (erythematoze) të lëkurës, me puçrra të shumta që duken si të qelbëzuara, mund të duken edhe si luspa deskuamuse, dhe që edhe mund të dhëmbin, apo të kruhen. Prekë më së shumti shuplakat e duarve, pjesen plantare të këmbëve, si dhe gishtat e duarve dhe të këmbëve. Mund të shoqërohet me temperature të lartë, dhe një gjendje toksike të përgjithëshme. Këta pacjent hospitalizohen, -derisa ky episodë t’ju qetësohet. (fig. 3).

Inverse psoriasis, është një formë që gjindet në palët e lëkurës si psh sqetulla, zonat inguinale, poshtë gjinjëve, zonat gluteale/vithe. Në këtë rast, lëkura duket si plagë e kuqe, e lëmuar, dhe me shkëlqim. (fig. 4).

Psoriaza erytrodermike, (Erythrodermic psoriasis). -është një formë e rrallë, por shumë serioze, që karakterizohet me një skuqje ndriçuese inflamatore të pjesës më të madhe, apo edhe të t’gjithë sipërfaqes lëkurës së trupit. Në këtë rast lëkura ç’vishet, (si lëkura që bjen nga diegia në diellë). Kjo skuqje zakonisht kruhet, ose djeg, -dhe mund të shoqërohet edhe me temperatura të pa-rregullta, që shkojnë poshtë-e-lartë, dhimbje dhe enjtje të kyçeve, dhe rrahje të shpeshta të zemrës. Prandaj këto të sëmurë duhet të shtrohen në spital. (shif fig. 5).

Psoriaza e lëkurës së kokës, (scalp psoriasis),- shifet më shpesh në vajza, -ndoshta për shkak të fenomenit Koebner, që rrezulton nga krehjet e shpeshta të flokëve. Zakonisht shoqërohet me kruarje. (fig. 6, dhe 6a).

Shfaqjet psoriatike PALMO-PLANTARE, -pra gjendet në shuplakat e duarve, dhe shputat e këmbëve. (fig. 7a/7b).

Psoriatic arthritis, -është një tip arthriti që mund të ndodhë tek psoriatikët. Kyçet e gishtave të duarve dhe të këmbëve preken më shpesh. 10-30 % e njerëzit me pustular psoriasis, ose me psoriazë te thonjëve, kanë më më shumë rrisk që të vuajn nga ky lloj arthriti, që shoqërohet me dhimbje dhe ngrirje kyçesh, por nuk shoqërohet me dobësi muskulare. (fig. 8)

Traitimi/Mjekimi sistemik i psoriazës:

Menagjimi i psoriazës ka ndryshue shumë gjatë 10-15 viteve të fundit, -sidomos me ardhjen në skenë të Mjekimit BIOLOGJIK, -me përfaqësues kryesorë (Etanercept, dhe Infliximab). Kjo ka bërë që gati të gjithë pacjentët psoriatic të jenë në gjendje ta kontrollojnë këtë sëmundje, dhe në shumë raste të arrijnë një pastrim të plotë, me shumë pak efekte anësore.

*INFLIXIMAB, (Remicade)-është më efektivi i grupit të bllokuesve TNF (TNF blocker), -jepet në infuzione IV (intra-venoze), në doza 5mg/kg, -kështu që është efektiv edhe në obezët.

*ETANERCEPT, (Enbrel).

*ADALIMUMAB, (Humira).

*USTEKINUMAB, (stelara), (IL 12 dhe IL23 inhibitor), -ka një efikasitet të madh kur jepet në injeksione sub-cutane,-45mg,- ç’do 3 muaj, për pacjentët nën 100kg. –(Ndërsa për pacjentët mbi 100kg, jepet në dozën 90mg).

*SECUKINUMAB, (Cosentyx)dhe IXEKIZUMAB, (Taltz), (IL 17 inhibitor), -jepen SC (sub-cutan), 1 x në muaj.

Trajtimi me agjent BIOLOGJIK,– është shumë më i përshtatshëm, -pasi ai ofron një rregjim më të mirë dozimi, kanë një toxicitet më të ulët, dhe kërkesa më të pakta monitorizimi me analiza gjaku.

Këshilla të përgjithëshme praktike trajtimi:

Fillimisht provohet mjekimi sistemik me METHOTREXAT+UVB phototherapy. *METHOTREXATE, -mundë të jetë 60% efektiv. -Jepet në një doze të vetme, (10-30mg), në javë, -nga goja, ose SC. Nq sky kombinim dështon, -atëhere provohet:

ACITRETIN, (Neotigason, Zetin)-vepron mirë në një numër të vogel pacjentësh, -por mund të shkaktojë disa efekte anësore si, tharje të buzëve, të lëkurës të hundës, si dhe dhimbje koke, dhimbje muskulare, dhe rënje flokësh. ACITRETIN,-(një derivate I vitaminës A), është efektiv në format e rënda dhe kryeneçe të psoriazës, -por s’duhet të përdoret kurrë në grate shtatzana.

Ndërsa CYCLOSPORINE, -vepron shpejt, dhe mund të jetë mjaft efektive, -por edhe mund të japë disa efekte anësore, -si hypertension, dhe ç’rregullime të veshkave, -sidomos kur merret mbi dy vjet. Jepet në ato raste kur duam një kontroll të shpejtë.

APREMILAST,-(phosphodiesterase inhibitor), -mund të jetë një alternative,- në vend të methotrexate, acitretin dhe cyclosporine. Ka një efektivitet si methotrexate, -por s’ka nevojë që t’monitorizohet me analiza gjaku. Efektet e mundëshme anësore janë , provokim vjelljesh/nausea, dhimbje koke, dhe diarrhoea, që mund të qetësohen pas muajt të pare të mjekimit. Kto efekte anësore mund të minimizohen, nëse fillohet me doza të vogela, si psh., me 10mg në ditë, dhe gradualisht shkohet në dozen e zakonëshme 30mg, dy here në ditë.

CORTICOSTEROIDET oral, -përdoren vetëm në formën ERYTHRODERMIKE të psoriazës, ndërsa format tjera, mund të destabilizohen nga përdorimi i corticosteroidve oral.

Po përmendi edhe JAK kinase inhibitort, që janë të aprovuar për arthritin rheumatoid, por janë duke dhënë rezultate të mira edhe në mjekimin e psoriazës, dhe arthritit psoriatic.

Trajtimi Topikal, – përfshinë: -steroidët, calcipotriol, dhe daivobet (kombinim i calcipotriol/betamethasone dipropionate).

Pregatitjet me TAR mund të jenë ndihmuese, veçanërisht për psoriazën e lëkurës së kokës, –por nga që janë jo fort të përshtatshëm kozmetikisht, -jepen me deshirën e pacjentit.

Pregatitjet Coal tar,– përdoren direct në lëkurë,-s’kan efekte ansore, dhe veprojnë mirë në kruarjet e lëkurës, dhe pengojnë mbi-shumëzimin e qëlizave të lëkurës.

Edhe pse veprojnë më ngadal, –për fëmijët janë më efektive se sa steroided topical, -dhe me kto, koha e remisioneve është më e gjatë.

Një kombinim i tar me salicilik acid, -aplikohet zakonisht 2 x në ditë. Koncentrimet gjykohen nga vendi ku do të aplikohen. Psh.,kKoncentrime më të larta bëhen për lëkurën e kokës, -ndëra koncentrime më të ulta përdoren për fytyrën, flexurat, zonat genitale. Po kështu, për psoriazën e kokës duhet të përdoren shampo me bazë tar.

DITHRANOL, përdoret në qendrat e trajtimit ditorë, por për shkak të njollave që lën, dhe irritimit, -nuk përdoret aq shumë në shtëpi. -DITHRANOL (anthralin), -0.05%, -si dhe në koncentrime të tjera si: 0.1%, ose 0.25%, ose 0.5%, ose maksimumi 2%, -për të rriturit (por sipas gjykimit mjekësor, edhe në fëmijët). Rrekomandohet më së shumti në trajtimin e pllakave të trasha.Fillohet në koncentrimet më të ulta, duke e shtuar atë, sipas tolerances dhe rrezultateve.

ENSTILAR, -(kombinim i calcipotriene/betamethasone diproprionate), -është një formulim shkumë i daivobet. Kjo formë është më efektive, sepse thithet mire nga lëkura, dhe pëlqehet edhe prej pacjentve. Calcipotriol ointment, 0.005% (vitamin D analogs),-rrekomandohet aplikimi 2 x në ditë, per jo më pak se 6 javë. E mira e calcipotriol është se nuk lenë shenja në teshat e veshjes, dhe s’ka erë,- si pregatitjet me tar.

Një kombinim i calcipotriol me një steroid me strength moderat/mesatar, i aplikuar 2 x në ditë, mud të veprojë mire. Efekti anësor më i zakonshmi mund të jetë një irritim i lëkurës, -veçanërisht kur aplikohet ne fytyrë dhe flexura.

Calcineurin inhibitors,-Tacrolimus 0.1%, vepron mire në zonat sensitive, si fytyrë, dhe sqetulla. Një efekt anësor mund të jenë një djegi dhe kruarje e lehtë, veçanërisht kur aplikohet ne pllakat e plasura.

STEROIDËT topikal, -veprojnë shpejt, por me ndalimin e mjekimit shifet ri-kthimi i sëmundjes. Megjithatë për një përjudhë të shkurtër mund të përdoret HYDROCORTISONE 1%, sidomos për pjesët sensitive të lëkurës, -ndërsa në zona të tjera përdoren corticosteroid më potent si BETAMETHASONE DIPROPRIONATE. Rrekomandohet që corticosteroidët të mos përdoren pa u perzie me TAR ose CALCIPOTRIOL, -sepse përdorimi në vehte mund të jape instabilitet. Clobetasol shampo punon mire për qetësimin e kruarjes së lëkurës së kokës.

PHOTOTHERAPIA,- (me dritë UVB), -mund të veprojë mirë, sidomos në fëmijët me një shpërndarje të madhe. -Megjithatë aspekti praktik i ktij lloj trajtimi që përfshinë atendencën 3 x në javë, për tëpaktën 3 muaj, mund të jetë sfiduese, si për pjesmarrjen në shkollë, ashtu dhe kohën e prindërve. Përveç kësaj, është e zorëshme për femijët e vegjël qe të qëndrojnë disa minuta pa-lëvizur në një kabinet të vogël e të mbyllur, -kështu që përdorimi i kësaj metode rrekomandohet më së shumti tek fëmijët e rritur, dhe adolishëntët.

Rrezultatet më të mira, nga kjo metodë, konstatohen më së shumti ne Psoriazën guttate, se sa në atë me pllaka të mëdha.

Një alternativë e mirë do të ishte ekspozimi në diell, -rrezet e të cilit përmbajnë UVA dhe UVB, veçanërisht gjatë stinës së verës. (Por mos harroni se psoriaza mund të përmirësohet nga expozimi në djellë, -por edhe keqësohet nga djegia e diellit).

Siq shifet, shumë ndryshime positive janë duke ndodhur në mjekimin e psoriazës, -dhe rrugë të reja për t’bllokuar inflamacionin e sëmundjes psoriatike janë duke u gjetur vazhdimisht.

Shumë ilaçe të reja dhe efektive, janë duke ardhur, -si psh.: BIMEKIZUMAB, -që lufton kundra dy proteinave inflamatore, (IL-17 dhe IL-17F), -me një efikacitet deri në 90%.

Megjithatë, psoriatikët prap duhet ti kushtojne vemendje stilit të jetës, dhe paksimin e faktorve të rriskut për sëmundjen metabolike, (mbi-peshë/obezë, -apo grumbullimi i dhjamit në bark, kolesterol të lartë, Diabeti I tipit 2, hypërtension.

Ndërsa faktor që mund të keqësojnë apo precipitojnë psoriazën, mund të jenë:

*infeksionet, sidomos ata që shkaktohen nga Streptococu i grupit A, *traumat, stresi fizik dhe emocional, djegiet nga dielli, menopauza, disa ilaçe, (NSAIDs, Lithium, beta-bllokuesit, cotraceptivët oral). *Koha e ftohtë, (psoriaza keqsohet në dimër).

Është e rëndësishme që të shpjegohet natyra gjenetike dhe kronike e psoriazës. Qëllimi i mjekimit është që t’kontrollojë shenjat, por fatkeqësisht, -akoma s’ka një kuro shëruese për psoriazën. Bile siq vihet re, psoriaza krijon edhe një tolerance ndaj mjekimit, -prandaj strategjia më e mire e mjekimit, ngelet përdorimi i kombinimeve të ndryshme me rrotacion.

Përfundoj duke ju uruar me shumë rrespekt dhe përzemërsi të thelle, -të gjithë Shqipëtarve, -kudo që janë, -një festim Krishtlindjesh të mrekullueshme në ngrohtësinë dhe dashurinë e familjeve të tyre, -dhe gjatë këtyre ditëve të shejtnuara, të luten me shpresën që Viti i Ri 2022, -të na sjellë prapë, vlerat e humbura njerëzore, -si dhe liritë dhe demokracinë e vjedhur, gjatë viteve 2020-2021.

Dr. Zekri Palushi (MD)

Egoizmi, injoranca, korrupsioni e tradhtia janë të këqijat që pengojnë kombin

November 13, 2021 by s p

Nga Skënder Sadri KAPITI/

Kur egoizmi, injoranca, korrupsioni e tradhtia sundojnë dhe zgjedhin elitën politike, akademike dhe demokracinë, drejtësinë, patriotizmin e qeverisjen atëhere individi, kombi dhe sovraniteti i shtetit janë të rrezikuar e të kërcënuar seriozisht.

Egoizmi, injoranca, korrupsioni dhe tradhtia, këto nuk janë tipare vetëm të politikës e të politikanëve shqiptarë, por këto janë të dëmshme kur kapin, mbërthejnë dhe kërcënojnë edhe shoqërinë civile, intelektualizmin dhe mediat.

Egoizmi negativ, injoranca, korrupsioni, servilizmi dhe sahalëpirja politike janë karakteristikë dhe virtyt edhe i intelektualizmit akademik në Tiranë por edhe në Prishtinë. Mjerisht edhe akademikët e profesorët në Shqipëri e Kosovë shumica janë injorantë dhe si doktorë e profesorë të graduar me pameritë, me miq, me ryshfet dhe me mbeshtetje politike të cilët i shërbejnë politikës dhe oborrit të politikës e të pushtetit.

Nuk dëgjohet zëri i tyre kritik kundër fenomeneve e të këqijave politike e kombëtare të politikës, nuk dëgjohet mendimi intelektual i tyre përvecse nga tepër të paktët prej tyre për probleme e shqetësime të tilla si të kufirit detar Shqipëri-Greqi, as kundër politikës për coptimin e Kosovës, kundër Minishengenin, as për korrupsionin, as për mosintegrimin, as për eksodin, as për varfërinë e as për papunësinë.

Edhe akademikët, mediatikët, intelektualët e kryetarët e OJQ-ve, edhe ata që flasin e duken, ata në të shumtën prej tyre nuk flasin pa marrë leje e pa qenë në vijë dhe në një linjë me pushtetin dhe me përfitimin e me interesin material personal. Të tjerë intelektualë rrinë si “qëngja” të urtë dhe qëndrojnë “indiferent e nuk trazojnë” politikën e pushtetin pasi kanë frikë se u hiqen postet e detyrat, por me një finesë servilizmi e djallëzie ata i bëjnë shërbime politikës e pushtetit, pasi politika e pushteti i mban dhe i zgjedh ata.

Politika dhe ky lloj intelektualizmi e profesionalizmi egoist tinëzar, servil e injorant nuk lejon por e pengon dhe madje edhe i përjashton jo vetëm nga karriera politike dhe akademike por ua imponon akademikëve, shkrimtarëve, profesorëve dhe artistëve, pra intelektuailzmit të vërtetë e patriotik që të largohet nga Atdheu.

Pra ashtu si politika dhe mediat, ashtu edhe Akademia në Shqipëri, që ka sot për kryetar të saj një ishministër të kohës së komunizmit ka si trashëgimi shërbimin dhe servilizmin intelektual të akademisë së kohës së regjimit komunist, ku intelektualizmi akademik e shkencor marksist-leninist ishte mbështjellja intelektuale, propogandistike dhe oksigjeni i ishregjimit komunist.

Egoizmi, injoranca, korrupsioni dhe tradhtia kur ato dominojne në një komunitet atëhere aty nuk ka harmoni dhe as dashuri kombëtare, nuk ka respekt, besim e as solidaritet të ndërsjelltë mes bashkëkombasve dhe në këtë gjëndje atëhere edhe patriotizmi e atdhedashuria gjënden vecse si fjalë krenarie, dhe përderisa është kështu dhe prandaj njerëzit vetëm sa largohen nga atdheu prej padrejtësive, prej pasigurisë, prej mosrespektit, prej mosvlerësimit, prej varfërisë dhe prej hakmarrjes e urrejtjes.

Egoizmi, injoranca ,korrupsioni dhe tradhtia e arroganca kërcënojnë patriotizmin dhe konsolidimin e përparimin e Kombit, pengojnë bërjen dhe lartësimin e tij.

Prova më e madhe për patriotizmin, për pushtetin e mirë dhe për patriotët është pushteti dhe paraja, pra prova është se si ata sillen me pushtetin dhe se a i josh, dhe a i korrupton ata pushteti, korrupsioni e paraja.

Patrioti i cili spekulon me patriotizmin dhe me kontributin e vet e që përpiqet që me to të justifikojë korrupsionin, arrogancën dhe hajdutërinë kur vjen dhe kur “rehatohet” me pushtet, me para e pasuri, atij i errësohet logjika, shformohet dhe shpirtligësohet duke rënë nën nivelin dhe më poshtë se zullumqari e tradhtari. Është mjerim për atë shoqëri që ka si “patriotë” kësisoj të këtillësh.

Patrioti i vërtetë është a i cili gjithmonë mbetet shërbëtor i interesave kombëtare, është ai i cili është dhe sillet ashtu si thotë një fjalë popullore:”trimi i mirë me shokë shumë”; është ai i cili nuk mban e nuk zgjedh rreth vete injorantë e servilë, puthadorë e përfitues; është ajo se cfarë ai respekton e mban rreth vetes, dhe se sa tregohet pushteti e pushtetari patriot respektues dhe jo egoist, joinatxhi e joidhnak me patriotizmin,me aftësinë dhe me kontributet e të tjerëve.

Është demokracia e vërtetë ajo e cila përzgjedh elitën drejtuese patriotike, politike, intelektuale dhe juridike të moralshme,të pakorruptuar; elitën e cila gjen dhe e ka interesin e vet brënda atij kombëtar.

Pra, është demokracia e vëretetë dhe ligji demokratik ajo që zgjedh dhe ia beson pushtetin patriotizmit real dhe që ndëshkon injorancën, egoizmin autokratik, arrogancën, mosmirënjohjen, mashtrimin, korrupsionin dhe tradhtinë.

Po të studiohen me qetësi dhe në mënyrë të faktuar e me argumente historike, politike e diplomatike rrjedha e atyre popujve e kombeve të fuqishëm e të lavdishëm të cilët kanë sundur e dominuar epokat historike të lashta, të Mesjetës dhe të kohëve moderne do të konstatohet se ato kombe janë bërë të tilla sepse popujt e tyre kanë mposhtur egoizmin, injorancën, korrupsionin dhe kanë fituar lirinë, demokracinë dhe zhvillimin gjithpërmasor intelektual,kulturor, ekonomik, juridik e të mirëqënies.

Kombet e mëdha dhe të lavdishëm nderojnë, respektojnë dhe u japin vëndin e duhur dhe të merituar patriotizmit, aftësisë dhe atyre individëve të cilët kanë dhënë kontribute dhe që kanë bërë epokë e histori në shëbim të kombit e të atdheut.

Madje ka kombe, popuj e shtete që edhe kanë ngritur kulte, kanë fabrikuar dhe kanë marrë por edhe vjedhur heroj, historira, kultura e vlera të kombeve të tjera dhe i kanë bërë ato të tyret.

Ndërsa fatkeqësisht jo vetëm të sotmen por edhe të kaluarën dhe herojtë politika shqiptare i ndan politikisht, e madje politika shqiptare edhe të kaluarën mundohet që ta ndreqë politikisht,pra aq shumë e politizuar është politika shqiptare dhe shoqëria sa që shqiptarët edhe sot akoma mësojnë historira të paragjykuara e të vlerësuara anshmërisht e politikisht sipas dëshirave dhe interesave të politikës, atyre personale e korruptive..

Jo vetëm kaq por politika shqiptare sot akoma bën e vepron politikisht dhe për interesa të saj në cdo gjë e aspekt shoqëror, shtetëror, filozofik, akademik, juridik dhe ekonomik e demokratik.

Mund të jesh shkencëtar, intelektual, biznesmen, mendimtar, profesionist e patriot, por, po nuk qe i angazhuar e në shërbim të këtij apo të atij krahu politik, po nuk i bëre shërbimin dhe servilin pushtetit kurrë mos t’i shkojë ndokujt në mëndje se ata e kanë të hapur rrugën për të bërë karrierë, për të marrë dhe për t’u vlerësuar kompetenca, aftësia, virtyti e morali atyre që i kanë ato.

Por jo vetëm politika, por te shqiptarët në përgjithsi vihet akoma re inati dhe egoizmi negativ ndaj kompetencës, aftësisë, patriotizmit dhe të suksesit të tjetrit, dhe nëse ke edhe shumë të mira , jo vetëm politika por madje edhe në një masë të konsiderueshme edhe opinioni i infektuar si politika egoiste dhe smira mezi pret që të gjejë një të metë, gabim apo dobësi dhe aty përqëndrohet e godasin me qëllim për të përbaltur individët të cilët meritojnë respekt, nderim e mirënjoje.

Por është edhe kjo, është indiferenca djallëzore dhe hipokrizia, mosmirënjohja, mosrespekti shoqëror dhe mosmbështetja për mbartësit e virtytit, ndershmërisë, moralit, patriotizmit.

Në shoqërinë shqiptare mungon në një shkallë të lartë solidariteti human në shoqërinë civile, pasi nuk ka reagim shoqëror ndaj padrejtësive që shteti, ligji e drejtësia u bën padrejtësi qytetareve.Shoqëria civile është e manipuluar dhe pothuajse është inekzistente dhe patericë e politikës.

Pse shqiptarëve nuk u ndahen vuajtjet dhe padrejtësitë?!

Shqiptarët gjithmonë kanë pasur popujt fqinj armiq të egër e të pabesë. Kjo dihet. Por shqiptarët kanë pasur dhe vazhdojnë të kenë “armiq” edhe të keqijat brënda vetes , e që nuk po u ndahen ato.

Armiqtë dhe kërcënimi, moszhvillimi e mosprogresi kombit i vjen edhe atëhere kur ai është i infektuar nga xhelozia dhe egoizmi, nga korrupsioni dhe nga tradhtia.

Nëse njeriu dhe komuniteti i një kombi i cili nuk mposht egoizmin atëhere aty jo vetëm pushtetin por edhe shtetin, shoqërinë, moralin, ligjin, drejtësinë, kompetencën dhe dhuntinë e drejton pamerita dhe injoranca.

Injoranca joshet dhe bie shpejt dhe lehtë pre e gënjeshtrave, manipulimeve dhe të mashtrimeve, dhe shumë e shumë më keq akoma është kur injoranca merr dhe forcohet e armatoset me para, me pasuri e me pushtet, atëhere ajo rrëmben edhe kompetencat e talentit,të diturisë e të patriotizmit.

Nëse një popull nuk ndëshkon korrupsionin por pajtohet me të atëhere te ai popull është shumë i vështirë instalimi i drejtësisë dhe zhvillimi e progresi drejt më të mirës, mirqënies, sigurisë dhe pëmirësimit.

Nëse një komb nuk e “vret” tradhtinë, pra nëse nuk e ndëshkon atë por e toleron tradhtinë politikisht atëhere aty sundon e qeveris edhe hipokrizia, gënjeshtra, mashtrimi, korrupsioni të cilat edhe ato janë tradhti.

Dhe kur kjo ndodh vazhdimisht edhe vuajtjet vijnë si meritë.

Nga Skënder Sadri KAPITI,Durrës

LETËR E HAPUR PËR MIKUN TIM ANTI-VAX

October 18, 2021 by s p

ERION DASHO

Më lër ta nis këtë letër duke thënë se i kuptoj shqetësimet e tua. Në murin tënd në facebook të shkruajnë me dhjetëra, për të mos thënë qindra, miq virtualë puna e përditshme e të cilëve sot është bërë anatemimi i vaksinës. Në inbox-in tënd vijnë video nga shkencëtarë dhe aktivistë që denoncojnë me patos “eksperimentet” që janë duke u bërë me vaksinat e “rrezikshme”, “konspiracionin global” që përgatitej prej shekujsh, por i mungonte vetën një koronavirus për t’u shpalosur, etj. etj. Në ekranin tënd del herë pas here një personazh (shpesh i nderuar si jurist, si ambientalist apo si fallxhor) që flet me zjarr për viruset, vaksinat, ADN-në, antitrupat dhe limfocititet. Flet me aq kompetencë, sa edhe mjeku më i zot i fushës përkatëse duket si amator para tij. Ajo që është më e keqja, në ekranin tënd del herë pas here edhe ndonjë mjek që i bashkohet këtij enturazhi dhe, kur këtë mjek e dënojnë shoqatat mjeksore, ngrihet një stuhi akoma më e madhe se establishmenti po hakmerret ndaj guximtarëve dhe kalorësve të së vërtetës. Të gjithë këta kanë një të përbashkët! Ata të mbushin mendjen ty të mos vaksinohesh! Të bindin se trupi yt i stërvitur, i ushqyer shëndetshëm, i përforcuar me disa vitamina “magjike”, mjafton për të të mbrojtur nga virusi! Sinqerisht, uroj të kenë të drejtë! Uroj që ti të jesh midis atyre 80% fatlumëve që e kalojnë COVID-in si një grip të zakonshëm. Apo midis atyre 15% më pak fatlumëve që sëmuren, por sidoqoftë nuk përfundojnë në një shtrat reanimator! POR! Mos harro se fati i keq mund të bëjë që ti të jesh tek ai 5%-i fatkeq… Atëherë pranë krevatit tënd nuk do të jetë: …miku i Facebook-ut që të dërgonte videon e përditshme anti-Vax. Ai/ajo ka dëgjuar para disa muajsh se nuk duhet patur kontakt me një person të infektuar. I dhimbet jeta e vet! …drejtuesi i protestës, ai juristi apo ambientalisti me të cilin dënonit së bashku konspiracionin botëror! Ai vazhdon në rrugën e vet. Dje protestonte kundër vaksinës, sot ka tjetër hall. …parashikuesi me pamje profetike që mbin ekraneve dhe parashikon të ardhmen transhumane apo apokaliptike! …ai mjeku amerikan, kanadez apo italian që ka vite që ka humbur licensën si sharlatan dhe mundohet të fitojë në Facebook apo YouTube ato që nuk fiton dot më si mjek! …as ai mjeku ose mjekja shqiptare që fliste në ekran me entuziazëm! Ata nuk janë infeksionistë dhe vazhdojnë të merren me pacientët e vet! Jo! Ti je në një dhomë spitali, i rrethuar nga mjekë dhe infermierë që po bëjnë të pamundurën për të të shpëtuar! Që të japin medikamente, administrojnë injeksione, të lidhin pas aparaturave për të të matur temperaturën, rrahjet e zemrës, oksigjenimin, etj. Që të kanë vendosur një maskë e cila të mban akoma në jetë sepse të jep oksigjenin që nuk ta japin dot mushkëritë e tua. Rreth teje vdesin çdo ditë 5, 6 apo më shumë fatkeqë të tjerë dhe ti nuk e di nëse do të kthehesh dot apo jo pranë familjes dhe miqve. Tani ndoshta e kupton se sikur të ishe vaksinuar, rreziku për të qenë në atë shtrat do të ishte rreth 10 herë më i ulët dhe se do të kishe dhjetë herë më shumë shans të ishe duke pirë një birë me shokët se sa të luftoje për jetën në spital! Dimri po vjen dhe bashkë me të edhe virozat. Askush nuk mund ta parashikojë se si do të sillet COVID-i, por ajo që mund të parashikojmë është: Nëse vaksinohesh sot mundësia për të vdekur nga COVID-i në gjashtë muajt e ardhshëm është jashtëzakonisht e ulët. Mos e humb këtë shans! Vaksinohu!

2 shots: Answering questions about getting COVID, flu vaccines at same time

October 7, 2021 by s p

Dr. Frank McGeorge

This week, Dr. McGeorge is addressing concerns about getting vaccinated for COVID-19 — especially those eligible for boosters — and receiving a flu shot at the same time.

Can you get a COVID-19 booster shot and a flu vaccine at the same time?

Yes, you can get your COVID booster and flu shot at the same time. That’s a change from the advice originally given when the COVID vaccines were introduced. At that time, it was recommended that you wait 14 days between receiving the COVID vaccine and the flu shot. Now that we know more about the COVID vaccine’s side effects, the Centers for Disease Control and Prevention (CDC) has given the green light for getting the COVID vaccine with another vaccine during the same appointment.

Can I get my flu shot and COVID-19 booster shot in the same arm?

Most people prefer to get the shots in different arms, but you can get them in the same arm, if you choose. In that case, the injection sites should be separated by at least one inch.

Will I have more side effects if I get both shots at the same time?

That’s an important question, and one we don’t have a precise answer to. My opinion is that if you are someone who usually gets a really sore arm or body aches with the flu shot, and you also had similar side effects when (and if) you got your COVID vaccine, you might feel crummier if you get them both at the same time. But some might also argue that if you’re going to feel crummy, why feel it twice.

If I don’t want to get my flu shot and COVID booster shot at the same time, how long should I wait in between?

If you prefer to wait, the recommended time between shots is 14 days.That was the original waiting period advised by the CDC. It is also about the time it takes for each vaccine to reach its full level of protection.

I am 71 years old and I need a flu shot, pneumonia shot and a COVID booster. In what order should I receive these vaccines?

In this specific case, I would recommend getting the COVID booster shot, then waiting two weeks and getting the flu and pneumonia vaccines at the same time.

The main reason is that while it is completely acceptable to get the COVID vaccine with one other vaccine, the effect of getting it with two other vaccines is completely unknown.

I am 79 years old and in good health, and I got my flu shot last week, per my doctor’s recommendation. He said I was to wait a month before I get my COVID booster, but I have read it could be gotten at the same time, two weeks apart or a month apart. So, naturally, I am confused. Can you explain why there are so many varying opinions on this issue?

Truthfully, I am not sure why your doctor told you to wait a month. The current recommendation is that the shots can be given at the same time. In general, the confusion comes from the change in recommendations as more research was gathered on how people react to the COVID vaccines, and whether it was safe to give other shots at the same time. The latest consensus is that it is safe to get both shots at the same time. The primary reason for giving two vaccines during the same visit is to improve compliance and decrease the chance that one of the vaccines gets skipped if it’s scheduled for a later date. There has not been any medical advantage to giving two shots at one time — it is done just because it is convenient.

If you don’t want to get both shots at the same time, which should you get first?

Given that we are seeing more COVID-19 cases than the flu right now, I would recommend that you get your COVID booster right away — but still get back to that flu shot two weeks after. We are starting to see the first local cases of the flu.

PERSONALITETI, HISTORIKU, FAKTORËT, ETAPAT E ZHVILLIMIT DHE NDIKIMI I TYRE NË JETËN SHOQËRORE

October 5, 2021 by s p

ARGJIRA UKIMERI

KUPTIMET MBI PERSONALITETIN

Mbi persoanlitetin dhe problemet e themelore të psikologjisë, kuptimi roli dhe rëndësia për datojnë qysh nga lashtësia, e që vazhdojnë deri në ditët e sotme. Me termin personalitet, në lashtësi kuptohej një maskë që vinin aktorët në skenë që të mos njiheshin dhe me këtë emërtim filluan të cilësoheshin aktorët e skenës. Ndërsa me kalimin e kohës, kuptohej se njerëzit e ndryshëm,në ambiente të ndryshme, kryenin funksione dhe punë të ndryshme. Në këto rrethana as njerëzit nuk ishin të njëjtë. Ashtu siç nuk ishin as rolet, as punët që bënin. Përgjithësisht, kuptimi mbi personalitetin jepet në aspektin psikologjik dhe në atë sociologjik. Në aspektin psikologjik, personaliteti e trajton atë si njeri me vetëdije, një njeri konkret e normal që formohet në kushte dhe rrethana të caktuara. Të gjitha këto janë nën ndikimin e shumë faktorëve që zënë vend në shoqëri. Kurse në aspektin sociologjik Me personalitet kuptojmë me një njeri të shquar që jep kontributin e tij në fusha të ndryshme dhe të caktuara të veprimtarisë njerëzore si psh: Shkencë, Art, Kulturë, Sport, Politikë, Ushtri. Përkufizime të shumëllojshme, janë dhënë mbi personalitetin. Mirëpo një përkufizim, ku të gjithë psikologët janë pro tij, është ky: Personaliteti është tërësi e organizuar e tipareve, itenelegjencës, karakterit, të konstruktit trupor, dhe temperamentit, e cila ka karakterstika relativisht të qëndrueshme. Ku formohet gjatë veprimtarisë së ndërsjelltë të njeriut dhe mjedisit ku jeton. Poashtu, shumica e studiusve e pranojnë se kuptimi mbi personalitetin si një organizmëm i cilësive të njeriut, por jo si një organizëm të çfarëdo cilësie që mund të ketë një person. As me shumën e e cilësive të thjeshta të një individi, por me ato më të veçanta që një person mund të posedojë. Së fundmi, mund të thuhet që: Personaliteti nuk është i lindur dhe i trashëguar. Cilësitë që e përbëjnë atë formohen gjatë gjithë jetës. Vlen të përmendët që trashëgimia është parakusht për formimin e njeriut dhe personalitetin e tij. Përkufizimet e ndryshme që u dhanë mbi personalitetin na vënë në dukje shumë elemente esenciale për kuptimin dhe konceptin e personalitetit. Dukuritë dhe cilësitë e ndryshme, tregojnë qartazi edhe disa karakteristika, që do ti përmendim më poshtë:

Integriteti – kur flasim për këtë fushë, kemi parasysh të gjitha proceset e veçanta praktike. Por edhe individin si tërësi. Sjelljet e njeriut nuk janë një grup aktivitetesh të ndryshme. Por integriteti përfshin një tërësi, një unitetet të integruar në formë të një sistemi.
Duke u mbështetur në sjelljet e njerëzve, vërejmë se secili tregon karakteristika (secili për vete). Çdo njeri,është individ për vete. Që mjafton për të folur, për një personalitet të posaqëm. Gjë që ndryshon prej individëve të tjerëve.
Prej një uniteti të integruar, rrjedhë edhe cilësia e tretë që është Qëndrueshmëria Relative në sjellje. Kjo qëndrueshmëri manifestohet në sjellje të ngjashme por në situata të ngjashme. Ai (njeriu), që është i vrullshëm, i ndershëm, ambicioz, i shprehë të gjitha cilësitë në një numër të madh sjellesh. Edhe kjo pandryshueshmëri është relative. Individi, nuk i shfaqë këto cilësi në çdo situatë. E gjithë kjo varet nga situata, vlerësimi, përvoja, e mëparshme. Vlen të përmendet që, qëndrueshmëria e sjellës është e tillë, sa që për çdo indivd të mund të fllitet për një person me cilësi të caktuara dhe që mund të parashikohet sjellja e tij.
Veçantia e e personalitetit që lidhet me unitetin e tiparve karakteristike dhe ndërlidhjeve të tyre, në bazë të të cilave një individ ndryshon nga një tjetër.

PSIKOLOGËT – MENDIMET E TYRE MBI PERSONALITETIN

JOHN WATSON – themelues i Shkollës Strukturaliste dhe i laboratorit të parë për hulumtime shkencore. Poashtu, ka dhënë edhe mendimet e tij mbi personalitetin. Ndër të tjerash, ai dha këtë mendim: Personaliteti është produkt i sistemeve tona të zakoneve.
WAREN – sqaron kështu për personalitetin: Është një organizim i integruar i të gjitha funskioneve dhe veçantësive, të funskioneve të njohjes, të ndjenjave, të sjelljes, të dhënave fizike. Të gjitha këto i dallojnë një individ nga një tjetër.
ALLPORT – jep këtë mendim për personalitetin: Personaliteti është model i kaegorizimit të marrëdhënieve, organizim dinamik, individual i sistemeve psikofizike, që përcaktojnë përshtatjen e tij unike ndaj mjedisit të tij.
CATELL tregon mendimet e tij kështu: Personaliteti është ajo që na lejontë parashikojmë se çfarë do të bëjë një individ në një situatë të dhënë.
PIERORN – Personaliteti është tërësi e integruar e njeriut, me të gjitha karakteristikat e përhershme, diferenciale të tij, të intelegjencës, të karakterit, të temperamentit, të konstitucionit, dhe e të gjitha mënyrave të posaçme të sjelljes.
VEXLIARD thotë kështu: Personaliteti është një strukturë dinamike integrative dhe integrante, që siguron një unitet relativ dhe vazhdimësi në kohë të tërësisë së sistemeve që përgjigjen për veçoritë specifike të një individi. Të gjitha këto tregojnë mënyrën e të menduarit, të ndjerit, të veprimit, të reagimit në situata konkrete.
AJZENK – Personaliteti përkufizohet si një organizim i fortë dhe i qëndrueshëm i karakterit, i temperamentit, i intelektit, dhe konstruktit fizik të një individi i cili përcakton nivelin dhe mënyrën e adaptimit të tij në rrethin ku jeton.

Faktorët që ndikojnë në formimin e personalitetit të njeriut

Si të gjitha funskionet dhe proceset psiqike, edhe personaliteti ka rolin, rëndësinë dhe bazën e biologjike. Kjo nodhë për shkak që çdo njerilind me karakteristika të ndryshme dhe të caktuara. Edhe pse të gjitha proceset biologjike në zhvillimin e personalitetit, janë bazament i nevojshëm për zhvillimin e mëtejm për krijimin e personalitetit të njeriut. Një rol të rëndëishëm dhe shumë vendimtar luajnë faktorët social dhe ekonomik. Në krijimin e personalitetit të njeriut, luajnë një rol të rëndësishëm i faktorëve si psh: Ambienti dhe kushtet familjar ( në të cilën rriten fëmijët), Institucionet arsimore, Mësimdhënësit, Të njohurit, Moshatarët, Shoqëria në të cilën personi është anëtar, dhe roli që ka në këto veprime, literatura, Filmat, Marrëdhniet bashkëshortore, Profesioni dhe shumë të tjerë. Vlen të përmendet që kushtet socio-ekonomike, luajnë një rol të rëndësishëm mbi procesin mësimor të fëmijëve. Poashtu, në kuadër rë këtyre kushteve, fëmiu zhvillohet në rrethin social dhe mëson individualisht. Të gjitha këto ndryshimet individuale vërehet më së miri tek fëmijët që lindin dhe rriten në një familje të vetme. Të gjitha rrethanat e caktuara në të cilat rritet fëmiu, paraqesin një faktor tjetër të rëndësishëm, e gjithë kjo mund të ndikojë në zhvillimin e tij.