Nga Rafael Floqi
(Sipas agjencive të lajmeve)
Një armëpushim midis Izraelit dhe grupit militant libanez Hezbollah duket se po mbahet ndërsa banorët u kthyen drejt Libanit jugor, pavarësisht paralajmërimeve nga ushtria izraelite dhe libaneze që ata qëndrojnë larg zonave të caktuara. Nëse qëndron, armëpushimi do t’i jepte fund luftimeve gati 14 muajsh midis Izraelit dhe Hezbollahut.
Ja çfarë duhet të dini:
1 Çfarë ka në marrëveshjen e armëpushimit? Marrëveshja kërkon një ndalesë fillestare dy-mujore të luftimeve dhe do të kërkonte që Hezbollahu t’i jepte fund pranisë së tij të armatosur në pjesën më të madhe të Libanit jugor, ndërsa trupat izraelite do të ktheheshin në anën e tyre të kufirit. Por zbatimi mbetet i paqartë.
2 Po luftimet në Gaza? Marrëveshja nuk trajton luftën shkatërruese në Gaza, ku Hamasi mban ende dhjetëra pengje. SHBA Presidenti Joe Biden tha se administrata e tij do të bëjë një shtytje të përtërirë për një armëpushim në Gaza në ditët në vijim.
3 Çfarë ndodh nëse prishet armëpushimi? “Nëse Hezbollahu thyen marrëveshjen dhe përpiqet të riarmatoset, ne do të sulmojmë”, tha kryeministri Benjamin Netanyahu. “Për çdo shkelje, ne do të sulmojmë me forcë”.
Armëpushimi, i cili filloi në orën 4:00 të mëngjesit (02:00 GMT), duhet të ndalojë një luftë që ka detyruar dhjetëra mijëra njerëz në Izrael dhe qindra mijëra të tjerë në Liban të largohen nga shtëpitë e tyre.
Lufta ka parë një pjesë të Libanit të goditur nga sulmet ajrore dhe trupat izraelite të dislokuara përtej kufirit për të luftuar militantët e Hezbollahut.
Filloi me fillimin e sulmeve ndërkufitare të Hezbollahut në mbështetje të aleatit të saj palestinez Hamasit pas sulmit të tij më 7 tetor 2023 ndaj Izraelit.
Presidenti i SHBA Joe Biden njoftoi marrëveshjen e armëpushimit të martën, pasi kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu tha se ministrat e tij kishin rënë dakord për një ndalesë.
Shtetet e Bashkuara janë aleati kryesor dhe mbështetësi ushtarak i Izraelit dhe Biden e përshëndeti marrëveshjen si “lajm të mirë” dhe një “fillim të ri” për Libanin.
Netanyahu falënderoi Biden për përfshirjen e tij në ndërmjetësimin e marrëveshjes dhe tha se kjo do t’i lejonte Izraelit të përqëndrohet në Hamasin në Gaza dhe Iran.
Sipas kushteve të armëpushimit të Libanit, Izraeli do të ruajë lirinë “e plotë” për të vepruar kundër Hezbollahut nëse grupi i mbështetur nga Irani paraqet ndonjë kërcënim të ri, tha Netanyahu.
Libani thotë se të paktën 3,823 njerëz janë vrarë në vend që nga fillimi i shkëmbimeve të zjarrit në tetor 2023, shumica e tyre në javët e fundit kur Izraeli përshkallëzoi fushatën e tij kundër Hezbollahut.
Nga ana izraelite, armiqësitë me Hezbollahun kanë vrarë të paktën 82 ushtarë dhe 47 civilë, thonë autoritetet.
Orët para hyrjes në fuqi të armëpushimit ishin disa nga më të dhunshmet në luftë.
Izraeli kreu një sërë sulmesh në zemër të kryeqytetit libanez të martën, ndërsa Hezbollah mori përsipër sulme në Izraelin verior pas shpalljes së armëpushimit. Hezbollahu nuk mori pjesë në asnjë bisedë të drejtpërdrejtë për armëpushimin, me kryetarin e parlamentit libanez Nabih Berri që ndërmjetësoi në emër të tij.
Përqëndrimi tek Irani
Lufta në Liban e ka lënë Hezbollahun të dobësuar masivisht, por jo shtypur atë . Ai humbi liderin e tij afatgjatë Hassan Nasrallah në një sulm ajror masiv në shtator, si dhe një varg komandantësh të lartë në sulme të tjera.
Një armëpushim në Liban, tha Netanyahu, do të lejojë Izraelin të ridrejtojë përpjekjet e tij në Gaza, ku ka qenë në luftë me Hamasin që nga tetori i vitit të kaluar.
“Kur Hezbollahu është jashtë skenës, Hamasi mbetet i vetëm në luftë. Presioni ynë mbi të do të intensifikohet”, tha Netanyahu.
Marrëveshja gjithashtu do të mundësojë “përqendrimin në kërcënimin iranian” dhe do t’i japë kohë ushtrisë izraelite për të rifurnizuar, shtoi ai. Irani është mbështetësi kryesor i Hezbollahut dhe Hamasit, si dhe përfaqësuesve të tjerë rajonalë që pretendojnë se janë në luftë me Izraelin.
Vetë Irani ka gjuajtur dy herë breshëri raketash dhe dronësh drejt Izraelit që nga shpërthimi i luftës në Gaza, shumica e të cilave u kapën nga Izraeli ose aleatët e tij.
Sulmet e Hezbollahut në veri të Izraelit detyruan dhjetëra mijëra izraelitë të largoheshin nga shtëpitë e tyre dhe zyrtarët izraelitë kanë thënë se po luftojnë që të mund të kthehen të sigurt.
Disa banorë të veriut pyetën nëse kjo do të ishte e mundur nën një armëpushim.
“Për mendimin tim, do të ishte një gabim serioz të nënshkruhej një marrëveshje për sa kohë që Hezbollahu nuk është eliminuar plotësisht,” tha Maryam Younnes, 29 vjeç, një studente nga Maalot-Tarshiha.
E hedhur në erë
Në Liban, lufta ka detyruar rreth 900,000 njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre, thotë OKB.
Biden tha se marrëveshja e armëpushimit ishte projektuar për të qenë një “ndërprerje e përhershme e armiqësive” midis Izraelit dhe Hezbollahut.
Sipas marrëveshjes, ushtria libaneze do të marrë kontrollin e zonës kufitare në anën e tyre dhe “ajo që ka mbetur nga Hezbollahu dhe organizata të tjera terroriste nuk do të lejohet… të kërcënojë përsëri sigurinë e Izraelit”, tha ai.
Hezbollahu ishte i vetmi grup i armatosur që refuzoi të dorëzonte armët pas përfundimit të luftës civile libaneze të viteve 1975-1990.
Deri më sot, grupi ka mbajtur një prani të fortë në pjesë të Libanit dhe arsenali i tij besohet të jetë më i fuqishëm se ai i ushtrisë kombëtare. Libani i ndarë ka qenë në krizë prej vitesh dhe do të luftojë për t’u kthyer në një pamje normale edhe pas një armëpushimi.
Shtetet e Bashkuara dhe Franca do të siguronin që marrëveshja të zbatohej plotësisht, tha Biden.
Netanyahu tha në fjalimin e tij se Izraeli do të ruajë lirinë “e plotë” për të vepruar, edhe pas armëpushimit.
Njoftimet pasuan një mori sulmesh në Bejrutin qendror si dhe në bastionin e Hezbollahut në periferitë jugore. Një goditje goditi lagjen normalisht të ngarkuar Hamra, shtëpia e ndërtesave të banimit, restoranteve, zyrave, dyqaneve, Universiteti Amerikan i Bejrutit dhe spitali i lidhur me të.
Më herët, Agjencia Kombëtare e Lajmeve e Libanit raportoi se tre sulme goditën lagjen qendrore Nëeiri dhe shkatërruan një “ndërtesë katërkatëshe që strehonte njerëz të zhvendosur”.
Ministria e shëndetësisë tha se një nga ato sulme vrau shtatë persona dhe plagosi.
Në mesin e libanezëve që shpresojnë të kthehen në shtëpi pas një armëpushimi midis Izraelit dhe Hezbollahut janë mijëra që ishin larguar nga lufta në Siri.
Familjet me sende të mbushura me nxitim të mërkurën kaluan nën shiun e dendur nga Siria në Libanin lindor. Rruga, e dëmtuar rëndë nga sulmet ajrore izraelite, është në riparim.
Mariam Mawla, nga Bazouria në Libanin jugor, ishte e emocionuar që po kthehej në shtëpi pas dy muajsh në kryeqytetin sirian Damask. Ndërsa priste në trafik në vendkalim, ajo tha për Associated Press se shpresonte ta gjente shtëpinë e saj të paprekur.
“Kam dëgjuar se mund të ketë ndonjë dëm, por sido që të jetë, falënderojmë Zotin që po kthehemi në shtëpi”, tha Mawla.