Opinion nga Rafael Floqi/
NJU JORK – Jemi përballë dilemës së paparë më parë, se si, kur apo, edhe nëse do të dënohet një ish- president dhe një president i ardhshëm i SHBA-së. Gjykatësi në çështjen e parave të heshtura të Presidentit të zgjedhur Donald Trump mori së fundi një vendim dramatik, edhe pse mund ta mbyllte çështjen në një “fund të heshtur”.
Në një vendim të premten, gjykatësi i Manhattan-it, Juan M. Merchan e caktoi datën e shpalljes së dënimit, 10 ditë përpara datës së inaugurimit të Trump -it, por gjykatësi shtoi se ai po prirej drejt një dënimi që do të përbënte, thjesht një mbyllje të çështjes, pa ndonjë dënim të vërtetë. Ai tha se Trump mund të merrte pjesë në gjyq në 10 janar qoftë edhe nga distanca, për shkak të detyrave të tij të tranzicionit.
Megjithatë, kjo do ta bënte që Trump të kthehej në Shtëpinë e Bardhë thjesht si “një i dënuar për krime” dhe kjo do t’i bënte gazetarët e MSNBC që t’u shkonte goja lëng.
Por a do të shkohet gjer aty? Trumpi dëshiron që dënimi t’i hiqej dhe çështja të pushohej, ndërsa drejtori i komunikimit Steven Cheung, tha se presidenti i zgjedhur do të “vazhdojë të luftojë”. Por është e vështirë të parashikohet se çfarë do të ndodhë me këtë rast të paprecedent dhe të paparashikueshëm. Këtu janë disa nga pyetjet kryesore dhe çfarë ne dimë:
Pse Trump-in “e pret” një dënim?
Trump u dënua në maj për 34 akuza për krimin e falsifikimin e të dhënave të tij të biznesit nga një juri. Ato i përkisnin një pagese prej 130,000 dollarësh, të bërë përmes ish-avokatit të tij personal në vitin 2016, për të mbajtur larg aktoren porno Stormy Daniels, nga publikimi i historisë së pretenduar të saj, për marrëdhënie seksuale me Trump një dekadë më parë. Trumpi e mohon pretendimin e saj dhe thotë se nuk ka bërë asgjë të keqe.
Dënimi i Trump-it u caktua fillimisht për më 11 korrik. Por me kërkesë të avokatëve të tij, procedura u shty dy herë, duke përfunduar së fundi në një datë në fund të nëntorit, pas zgjedhjeve presidenciale. Pastaj Trump fitoi, dhe Merchan e vuri gjithçka për vendimin në pritje për të parë se çfarë të bënte.
Çfarë urdhëroi gjykatësi?
Merchan ia rrëzoi kërkesën e Trumpit për të hedhur poshtë dënimin dhe të gjithë çështjen. Gjykatësi urdhëroi që Trump të paraqitej – virtualisht ose personalisht, sipas dëshirës së tij – për masën e dënimit në orën 9:30 të mëngjesit të datës 10 Janar.
Cili do të jetë dënimi i Trump-it?
Kjo nuk do të ishte përfundimtare, për derisa gjyqtari ta shpallte vendimin dhe ai vuri në dukje se me ligj, ai do duhet t’u jepte prokurorëve dhe Trump-it një mundësi për të peshuar qëndrimin e tyre. Akuzat parashikojnë dënime të mundshme që variojnë: nga një gjobë ose me kusht, deri në katër vjet burg.
Por gjyqtari shkroi se “opsioni më i zbatueshëm” duket të jetë, ai që quhet “një shkarkim i pakushtëzuar”, që përfundon një çështje pa burgim, gjobë ose me kusht. Por “një shkarkim i pakushtëzuar” e lë dënimin e të pandehurit të shkruhet në rekordet penale. Dhe me ligj në Nju Jork, çdo person i dënuar për një krim duhet të sigurojë një mostër të ADN-së për bazën e të dhënave të krimit të shtetit, madje edhe në rastet e një shkarkimi pa kushte.
A mund ta apelojë, apo ta ndalojë Trump këtë dënim?
Kjo është e turbullt dhe paqartë. Apelimi i një dënimi ose dënimi është një gjë, por gjërat e para për të sfiduar llojet e tjera të vendimeve vijuese gjatë një rasti të tillë janë të ndërlikuara.
Ish-gjyqtarja e Manhattan-it, Diane Kiesel tha, se sipas ligjit të Nju Jorkut, vendimi i së premtes nuk mund të apelohet, por kjo “nuk do të thotë, se ai nuk mund të gjykohet”.
Ndërkohë, avokatët e Trump janë përpjekur që një gjykatë federale ta merrte përsipër kontrollin e çështjes. Prokurorët e Gjykatës së Rrethit të 2-të të Apelit do të duhet, deri në 13 janar të paraqesin një përgjigje, tre ditë pasi Trump të dënohej.
Mbrojtja gjithashtu ka sugjeruar se do të kërkonte, ndërhyrjen e Gjykatës së Lartë, nëse Merchan nuk e hidhte poshtë çështjen. Në 25 nëntor në një letër drejtuar gjykatësit, avokatët e Trump-it pretendonin se Kushtetuta e SHBA e lejon apelimin në Gjykatën e Lartë sepse mbrojtja, po paraqiste argumente për imunitet presidencial.
Pjesa më e madhe e argumentit të tyre ka të bëjë me vendimin e korrikut të Gjykatës së Lartë mbi këtë temë, i cili u dha mbrojtje të konsiderueshme ligjore presidentëve. Avokatët e Trump mund të përpiqen ta bindin Gjykatën e Lartë, se ajo duhet të vazhdojë me këtë çështje, duke u përfshirë tani edhe në çështjen e parave të heshtura.
Një zëdhënës i Trump tha se nuk ishte marrë asnjë vendim, nëse do të kundërshtohej vendimi i Merchan.
Çfarë thonë prokurorët për gjithë këtë?
Ata nuk pranuan të komentojnë vendimin e Merchan. Ata e kishin inkurajuar më parë që ai të mbështeste verdiktin dhe i ofruan opsione të tilla, si vonesa e dënimit derisa Trump të largohej nga detyra, duke premtuar se ai nuk do të burgosej, ose mbylljen e çështjes, duke vënë në dukje se ai ishte dënuar, por nuk u dënua për shkak të imunitetit presidencial. Merchan tha se i këto ide i dukeshin të paqëndrueshme.
Ja pse kjo është një “Çështje Frankenstein”
Gjykatësi dhuroi para – një shumë të vogël, 35 dollarë, por kjo është në shkelje të qartë e një rregulli që i ndalon gjyqtarët e Nju Jorkut të bëjnë donacione politike të çdo lloji – për një operacion politik, si ai pro-Biden, anti-Trump, duke përfshirë fondet që gjyqtari caktoi për ” t’ i rezistuar Partisë Republikane dhe trashëgimisë radikale të krahut të djathtë të Donald Trump.” A do të ishin pro qytetarët, që gjyqtari të gjykonte këtë çështje, nëse ai do të kishte dhuruar disa dollarë për lëvizjen “Rizgjidhni Donald Trump, MAGA përgjithmonë!”? Absolutisht jo.
Prokurori i Qarkut të Manhattan, Alvin Bragg kandidoi për postin e prokurorit në një qark me shumicë demokratike, duke promovuar aftësitë e tij për gjueti ndaj Trump. Ai në mënyrë të çuditshme (dhe në mënyrë të rreme) mburrej gjatë e fushatës, “Është fakt, që unë e kam paditur Trumpin mbi 100 herë”.
E rëndësishmja, është se akuzat e DA (District Attorney/Prokurorit të Districtit) kundër Trump, zgjerojnë kufijtë e jashtëm të veprimit të ligjit dhe procesit të duhur. Kjo nuk është në juri. Kjo u takon prokurorëve që zgjodhën ta çojnë çështjen dhe gjyqtarit që e la të luhej siç ndodhi.
Zyra e shtypit e prokurorisë së qarkut dhe stafi i saj shpesh shpallën se akuzat për falsifikim të të dhënave të biznesit janë “të zakonshme” dhe, në të vërtetë, “bukë e gjalpë”. Kjo është e vërtetë, vetëm nëse vizatoni linja përkufizimi të ligjit aq të gjera sa t’i bëni ato të pakuptimta. Sigurisht që DA akuzon mjaft shpesh për falsifikim? Pothuajse çdo rast mashtrimi përfshin një lloj dokumentacioni të rremë.
Akuzat kundër Trump janë të errëta dhe të paprecedente
Por kur impononi parametra domethënës gjatë një hetimi, e vërteta del në pah: Akuzat kundër Trump-it janë të errëta dhe pothuajse tërësisht të paprecedente. Në fakt, asnjë prokuror shtetëror – në Nju Jork, apo Wyoming, apo kudo qoftë – nuk i ka akuzuar ndonjëherë me ligjet federale të zgjedhjeve si një krim të drejtpërdrejtë të shtetit, kundër askujt, për asgjë rast. Asnjë. ndonjëherë. Edhe duke lënë mënjanë specifikat e ligjit zgjedhor, vetë DA e Manhattan-it pothuajse nuk sjell asnjë rast, në të cilin falsifikimi i të dhënave të biznesit është akuza e vetme.
Duke qëndruar vetëm aty, akuzat për falsifikim do të ishin thjesht kundërvajtje, sipas ligjit të Nju Jorkut, i cili paraqiste dy probleme për DA. Së pari, askush nuk kujdeset për një kundërvajtje, dhe do të ishte për të qeshur që të ngrihej akuza e parë kundër një ish-presidenti për një vepër të parëndësishme që bie në të njëjtin klasifikim penal teknik si vjedhja e një Snapple apo një qese Cheetos nga një dyqan. Së dyti, statuti i parashkrimit për një kundërvajtje ishte – dy vjet – dhe ka të ngjarë të ketë skaduar prej kohësh në sjelljen e Trump, e cila daton në 2016 dhe 2017.
Pra, për t’i fryrë akuzat deri në krimin e nivelit më të ulët (klasa E, në një shkallë nga klasa A deri në E) – dhe për t’i rikthyer ato në jetë brenda afatit më të gjatë të parashkrimit të krimit – DA pretendoi se falsifikimi i rekordeve të biznesit është kryer “me qëllim për të kryer një krim tjetër”. Këtu, sipas prokurorëve, “ky krim tjetër” është një shkelje e ligjit zgjedhor të shtetit të Nju Jorkut, i cili nga ana e tij përfshin tre “mjete të paligjshme” të veçanta: krimet e fushatës federale, krimet tatimore dhe falsifikimin e akoma më shumë dokumenteve. Në mënyrë të pafalshme, DA refuzoi të specifikonte, se cilat ishin në të vërtetë ato mjete të paligjshme – dhe gjykatësi nuk pranoi t’i detyronte jurinë të sqaronte ato – derisa sa të mbyllte argumentet. Aq sa për detyrimin kushtetues për njoftimin e të pandehurit për akuzat ndaj tij përpara gjykimit. (Për këtë, njerëz, janë aktakuzat.)
Në këto aspekte kryesore, akuzat kundër Trump nuk janë thjesht të pazakonta. Ato janë si me porosi, me sa duket, të krijuara individualisht për ish-presidentin dhe askënd tjetër.
Punonjësit e DA të ( District Attorney/Prokurorit të Districtit) Manhattan thuhet se e kanë quajtur këtë si “Një rast Zombie” për shkak të dobësive të ndryshme ligjore, duke përfshirë mekanizmin e çuditshëm të tarifimit. Por ky rast, mund tw karakterizohet më mirë, si “Çështja Frankenstein”, e arnuar me pjesë të papërshtatshme të një konstruksioni të shëmtuar, të sikletshëm, por, pak a shumë funksional, që në fund të fundit, mund të kthehet kundër krijuesin së tij.
A mund ta apelojë Trump dënimin e tij?
Po. Por me ligj, ai nuk mund ta bëjë këtë derisa të dënohet. Trump do të apelojë, siç është e drejta e tij, dhe ai është i sigurt se do t’i kundërshtojë akuzat e shpikura të ndërtuara nga DA. Nuk shkoj aq larg sa të them se cilado gjykatë apeli, ka të ngjarë të rrëzojë çdo dënim – ligji i Nju Jorkut është mjaft i gjerë dhe i mjegullt sa për të lejuar (potencialisht) makinacione të tilla – por ai do të ketë një goditje të mirë.
Fjala e jurisë është me të vërtetë e shenjtë. Por nuk mund të rregullojë gjithçka që i parapriu. Këtu, prokurorët zgjodhën njeriun e tyre, të paktën tani për tani – por ata gjithashtu e dolën kundër ligjit dhe manipuluan atë në një mënyrë të paprecedente, në përpjekjen për të kapur prenë e tyre “një kundërshtar politik si Trump”.
A mund ta falë Trump veten, pasi të jetë president?
Jo në këtë rast. Faljet presidenciale zbatohen vetëm për krimet federale. Pasi Trump dënohet nga një gjykatë e shtetit të Nju Jorkut. Ndaj ata po nxitojnë ta dënojnë, thjesht për t’i vënë nofkën e “të dënuarit” para se të betohet.
Asnjë njeri nuk është mbi ligjin
Kjo është bërë klishe, por është një pikë e rëndësishme dhe ia vlen të ndalemi për të reflektuar mbi rëndësinë e këtij parimi thelbësor. Por është gjithashtu e pakuptimtë, nëse ne do të tolerojmë (ose më keq, të festojmë) pa diskutim devijimet nga procesi dhe parimi për të arritur drejtësi. Ja vlen këtu të kujtojmë një citim të Martin Luther King Jr. “Injustice anywhere is a threat to justice everywhere.” (Padrejtësia ndonjëherë është një kërcënim për drejtësinë kurdoherë.) edhe në bëhet fjalë për njeriun e zgjedhur si më i fuqishmi i botës.