Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/
Marrëdhëniet ndërkombëtare, veçanërisht për shtetet e vogla dhe të reja si Kosova, kërkojnë një balancë të kujdesshme mes diplomacisë aktive dhe asaj pasive. Të dyja format janë aftësi politike dhe strategjike që kërkojnë inteligjencë, zgjuarsi dhe fleksibilitet për të naviguar në skenën globale. Në rastin e Kosovës, një kombinim i diplomacisë aktive dhe pasive është i nevojshëm për të relaksuar dhe përmirësuar marrëdhëniet me SHBA-në, BE-në dhe aleatët e tjerë natyrorë, duke shmangur izolimin dhe duke siguruar mbështetje afatgjatë.
1. Diplomacia Aktive: Iniciativa dhe Angazhimi i Drejtpërdrejtë
Diplomacia aktive nënkupton një qasje proaktive në ndërtimin e marrëdhënieve ndërkombëtare. Kjo përfshin përdorimin e të gjitha mjeteve politike, ekonomike dhe kulturore për të forcuar pozicionin e Kosovës në arenën ndërkombëtare.
1.1. Iniciativa Diplomatike dhe Strategjitë Proaktive
Lobimi në Uashington dhe Bruksel: Kosova duhet të zhvillojë një strategji të qartë dhe të mirëkoordinuar lobimi në SHBA dhe BE, duke ndërtuar aleanca me vendimmarrësit kyç, senatorët, kongresmenët dhe liderët e BE-së.
Angazhimi me pesë vendet mosnjohëse të BE-së: Një diplomaci aktive dhe kreative mund të ndikojë Spanjën, Greqinë, Sllovakinë, Rumaninë dhe Qipron për të ndryshuar qëndrimin ndaj njohjes së Kosovës.
Zgjerimi i marrëdhënieve me aleatët strategjikë: Kosova duhet të forcojë lidhjet me shtete si Gjermania, Britania e Madhe dhe Franca, duke shfrytëzuar momentumet politike në favor të saj.
1.2. Përdorimi i Diplomacisë Ekonomike
Tërheqja e investimeve të huaja: Përmes diplomacisë ekonomike, Kosova mund të krijojë një klimë të favorshme për investitorët amerikanë dhe evropianë, duke i lidhur interesat ekonomike me mbështetjen politike.
Integrimi në tregjet evropiane: Thellimi i bashkëpunimit ekonomik me BE-në përmes marrëveshjeve tregtare dhe lehtësimit të barrierave burokratike.
1.3. Roli i Diasporës dhe Soft Power
Përdorimi i diasporës shqiptare si forcë lobuese: Diaspora në SHBA dhe Evropë mund të luajë një rol kyç në promovimin e interesave të Kosovës.
Forcimi i diplomacisë kulturore dhe akademike: Kosova duhet të shfrytëzojë fuqinë e saj kulturore, akademike dhe sportive për të ndërtuar imazhin e një shteti modern dhe dinamik.
2. Diplomacia Pasive: Zgjuarsi dhe Kujdes në Politikat e Jashtme
Diplomacia pasive është një aftësi po aq e rëndësishme sa ajo aktive, sepse kërkon durim, menaxhim të krizave dhe shmangien e veprimeve të pamatura që mund të dëmtojnë pozicionin ndërkombëtar të Kosovës.
2.1. Menaxhimi i Krizave dhe Zbutja e Konflikteve
Shmangia e konfrontimeve të panevojshme me aleatët: Politika e jashtme e Kosovës duhet të jetë e kujdesshme për të mos provokuar SHBA-në dhe BE-në me qasje populiste dhe veprime të pakordinuara.
Ndërtimi i marrëdhënieve më të mira me administratat e ndryshme amerikane: Pavarësisht ndryshimeve në qeverisjen amerikane, Kosova duhet të mbajë një qasje konstante miqësore me Uashingtonin.
2.2. Strategjia e Pritjes dhe Adaptimit
Monitorimi i zhvillimeve globale dhe evropiane: Kosova duhet të përshtatet me ndryshimet në politikën e jashtme të SHBA-së dhe BE-së, duke vepruar në përputhje me trendet ndërkombëtare.
Mbajtja e një politike të balancuar ndaj vendeve të fuqishme: Kosova duhet të shmangë qëndrimet ekstremiste dhe të ketë një qasje të matur ndaj rivaliteteve të mëdha globale, si SHBA-Kinë apo BE-Rusi.
2.3. Përdorimi i Diplomacisë së Heshtur
Ndërtimi i marrëdhënieve përmes kanaleve informale: Përdorimi i diplomacisë joformale për të komunikuar me liderët ndërkombëtarë dhe për të negociuar marrëveshje të fshehta strategjike.
Zgjuarsia në komunikim dhe narrativë: Kosova duhet të shmangë retorikën e ashpër dhe të përdorë një gjuhë të mençur që nuk provokon tensione të panevojshme me aleatët.
3. Diplomacia e Balancuar si Çelësi për të Relaksuar Marrëdhëniet me SHBA, BE dhe Aleatët e Tjerë
Për të siguruar një politikë të jashtme efektive, Kosova duhet të adoptojë një model të diplomacisë hibride, duke kombinuar elemente të diplomacisë aktive dhe pasive.
Kombinimi i diplomacisë aktive me atë pasive do të ndihmojë Kosovën të mos e humbasë momentumin ndërkombëtar, por njëkohësisht të mos bëjë gabime strategjike që mund ta izolojnë.
Ruajtja e aleancës me SHBA-në si prioritet absolut duhet të jetë strategjia kryesore e politikës së jashtme të Kosovës, duke pasur parasysh rolin vendimtar të Uashingtonit në pavarësinë dhe sigurinë e saj.
Forcimi i marrëdhënieve me BE-në është një domosdoshmëri për të siguruar integrimin evropian dhe për të kapërcyer sfidat e njohjes nga pesë vendet skeptike.
Zgjerimi i marrëdhënieve me shtete të tjera perëndimore si Gjermania, Britania e Madhe, Franca dhe Italia, për të siguruar një bazë të gjerë mbështetëse për të ardhmen.
Në realitetin e ndërlikuar ndërkombëtar, një diplomaci e zgjuar kërkon ekuilibër mes veprimit dhe pritjes, mes nismës dhe kujdesit. Kosova nuk mund të mbështetet vetëm në një model të caktuar diplomacie, por duhet të përshtatet dhe të veprojë me zgjuarsi në çdo situatë. Diplomacia aktive e ndihmon Kosovën të zgjerojë ndikimin dhe të sigurojë mbështetje ndërkombëtare, ndërsa diplomacia pasive e mbron nga gabimet strategjike dhe e mban në rrjedhën e zhvillimeve globale.
Vetëm një kombinim inteligjent i të dyjave do të mund të relaksojë dhe forcojë marrëdhëniet e Kosovës me SHBA-në, BE-në dhe aleatët e tjerë natyrorë, duke garantuar një të ardhme më të sigurt për shtetin dhe qytetarët e saj.