E VËRTETA KA VETËM NJË EMËR: DËSHTIM DHË ZHGËNJIM – Dielli

…QEVERITARËT TANË, NË TË DY ANËT E KUFIRIT, MUND TË “QETËSOJNË” VETEN, ME SUKSESE VIRTUALE,..PO E VËRTETA KA VETËM NJË EMËR: DËSHTIM DHË ZHGËNJIM./

-Intervistë e dr. Islam LAUKA – ish ambasador i Shqipërisë në Kosovë, president i Institutit Shqiptar të Studimeve Politike dhe i Qëndres Shqiptare të Studimeve Amerikane e Britanike dhënë gazetës “Epoka e Re” në Prishtinë, (botuar sot, më 7 dhjetor 2015, faqe 1 e 3)-

“EPOKA E RE”: Z. Lauka, ka më shumë se dy muaj që Kuvendi i Kosovës gjendet në bllokadë të punës institucionale nga dy taborët politike. Ju si e shihni daljen nga ky ngërç. Mund të na jepni një vlerësim, pasi keni qenë edhe ambasador në Prishtinë dhe e njihni mirë situatën e këtushme?

LAUKA: E vërteta e hidhur është se, po të marrim si referencë zgjedhjet parlamentare të vitit të kaluar, rezulton se një pjesë e institucioneve të Kosovës, rreth 50 % të kohës, kanë qenë dhe vazhdojnë të mbeten të bllokuara. Ky është një luks që nuk do t`ia lejonin vetes as demokracitë dhe shtetet e konsoliduara, le më Kosova që është një shtet i ri, i dalë nga një konflikt i përgjakshëm dhe që po ballafaqohet me njëmijë e një halle. Barrikadimi i skajshëm politik nuk i zgjidh, përkundrazi, i pezmaton edhe më keq problemet tona.

“EPOKA E RE”: Cili është qëndrimi juaj, sa u përket dy marrëveshjeve për të cilat opozita nuk po pajtohet. Pra Marrëveshja për asociacionin e komunave me shumicë serbe dhe ajo për demarkacionin me Malin e Zi?

LAUKA: Marrëveshja për parimet bazë mbi themelimin e asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe ajo për shënjimin e kufirit ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Republikës së Malit të Zi kanë shkaktuar mospajtime të thella midis pozitës dhe opozitës. Që të ketë mospajtime, mosmarrëveshje, mendime të kundërta për probleme të caktuara, kjo është një dukuri krejt normale në demokraci. Aq më tepër, kur bëhet fjalë për interesa shtetërore jetike, si territori, pavarësia dhe sovraniteti. Por çështja qëndron tek metodat dhe mjetet që përdoren për zgjidhjen e mospajtimeve.

Në gjykimin tim, të dy marrëveshjet e lartpërmendura nuk janë pa mëkate. Analistë dhe ekspertë konstitucionalistë kanë shkruar gjërësisht për to në shtypin e Kosovës. Nga ana tjetër, mendoj se ato janë marrëveshje, jo nga malli, por nga halli. A ka të drejtë opozita që të shprehë gjykimet, vlerësimet dhe mospajtimet e saj ndaj këtyre marrëveshjeve? Padyshim që po, ka plotësisht të drejtë. Por natyra e profesionit tim si diplomat karriere, si dhe përvoja ime jetësore, më bëjnë që të distancohem në mënyrë të prerë nga përdorimi i metodave dhe mjeteve të dhunës për arritjen e qëllimeve politike ditore. Në këtë konkest, jam kundër përdorimit, nga opozita, të gazit lotsjellës në Kuvend, ashtu siç jam kundër përdorimit, jopërpjesëtimor, të dhunës nga ana e policisë, ndaj protestuesve, me 28.11.2015.

“EPOKA E RE”: Edhe në Tiranë është protestuar për deputetin e Kosovës, Albin Kurti me moton: “Po Albin Kurtit, jo Zajednicës”. Mendoni se Tirana është duke ndërmjetësuar në zgjidhjen e kësaj bllokade?

LAUKA: Në parim, nuk ka asgjë të keqe të protestosh në Tiranë apo në Prishtinë për të mbrojtur a kundërshtuar ide dhe kauza të caktuara, me interes kombëtar dhe shtetëror. Ajo që për mua nuk shkon është rreshtimi partiak, pra ndërtimi i marrëdhënieve apo organizimi i veprimtarive midis Shqipërisë dhe Kosovës, në baza partiake. Shqipëria dhe Kosova kanë boll partnerë të huaj me të cilët mund të zhvillojnë marrëdhënie ndërpartiake. Ato nuk janë të huaja për njëra-tjetrën, vërtet janë shtete të pavarura dhe sovrane, por vëllezër. Pëçrarjet partiake janë të dëmshme për marrëdhëniet tona ndërshtetërore.

Sa i takon ndërmjetësimit të Tiranës në zgjidhjen e ngërçit institucional në Kosovë, unë nuk jam në dijeni të ndonjë nisme të kësaj natyre, por mendoj se, pavarësisht çdo sugjerimi që mund të vijë nga Tirana ose nga çdo kryeqytet tjetër mik i Prishtinës, sado konstruktiv të jetë ai, janë institucionet e Kosovës ato që duhet të marrin mbi vete përgjegjësinë për të gjetur rrugët e daljes nga ky ngërç dhe të vendosin për ndryshimin e gjendjes kritike, në të cilën ndodhemi.

“EPOKA E RE”: Si në Shqipëri, ashtu dhe në Kosovë kemi mospajtime të mëdha midis pozitës dhe opozitës. Si do të duhej të eliminohej kjo, sidomos, në rastet kur kemi të bëjë me çështjet ndërkombëtare, që janë në interes të të dyja shteteve?

LAUKA: Kur bëhet fjalë për çështje ndërkombëtare, faktorët politikë në shtetet serioze, si rregull, dalin me qëndrime të unifikuara. Në rastin tonë, të marrëveshjes me Serbinë për asociacionin dhe për shënjimin e kufirit, do të ishte mirë, që të sigurohej konsensus sa më i gjërë politik, sepse kështu ato do të ishin më legjitime. Kur ka mospajtime, ato zgjidhen vetëm nëpërmjet dialogot. Polarizimi politik nuk çon në zgjidhje. Zgjidhja kërkon kompromis. Kompromisi arrihet vetëm nëpërmjet artit të dialogimit. Ky art nënkupton tërheqje të të dy palëve, jo njëra të vazhdojë të qëndrojë e barrikaduar dhe tjetra të lëshojë pe. Apo më keq akoma, të ftohet pala tjetër për dialog, duke e etiketuar si ISIS. Dialogu zhvillohet midis të barabartësh, pa kushte dhe pa etiketime fyese.

Sekretari Amerikan i Shtetit, Xhon Kerri, në vizitën e tij, me 2 dhjetor 2015, në Prishtinë theksoi se është me rëndësi jetike gjetja e gjuhës së përbashkët për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, nëpërmjet dialogut. A e kemi kuptuar këtë mesazh që vjen nga miku dhe mbrojtësi më i madh i pavarësisë së Kosovës, Shtetet e Bashkuara të Amerikës? Nëse po, çfarë presim?

“EPOKA E RE”: Në ditën e 28 Nëntorit, kishte zëra që thoshin se ndërmjet Kosovës
dhe Shqipërisë, më shumë ka folklorizëm se sa bashkëpunim konkret në çështjet ekonomike. Në këtë kontekst, a mendoni se do të duhej të bëhej më shumë në drejtim të bashkëpunimit ekonomik të të dyja vendeve dhe cilët do të duhej të ishin hapat konkretë?

LAUKA: Unë nuk bëj pjesë në mesin e atyre që shohin vetëm zi në marrëdhëniet ekonomike midis Kosovës dhe Shqipërisë. Padyshim, kemi rritje të tyre. Në këtë kuadër, dua të veçoj punën dhe kontributin e Ambasadorit Minxhozi, i cili është mjaft aktiv, sidomos në terren, duke vizituar çdo cep të Kosovës. Por mundësitë e dy shteteve tona janë për shumë më tepër. Shifrat janë kokëfortë dhe ato dëshmojnë se qarkullimi i mallrave midis Shqipërisë dhe Kosovës është shumë më i ulët se ai midis Serbisë dhe Kosovës. Importet e Kosovës nga Serbia janë 2-3 herë më të larta se nga Shqipëria. Ka shumë deklarata, shumë fjalë të mëdha (tollumbace) shumë takime, por që kur futen në sitë, rezultojnë të jenë vetëm krunde, pa miell. Flitet për partneritet strategjik midis Kosovës dhe Shqipërisë, por ballafaqimi periodik i bizneseve tona me pengesa jotarifore, teknike dhe administrative nga më të ndryshmet, tregon që, jo marrëdhënie strategjike, por në praktikë, as thjesht normale nuk mund të konsiderohen. Shqipëria dhe Kosova nuk kanë kapacitete për të prodhuar raketa që t`ia bllokojnë njëra-tjetrës në kufi, por ato që kanë mundësi t`i prodhojnë si, perime, fruta, patate, mish, qumësht, miell, çimento, etj ia kanë bllokuar njëra-tjetrës me trarin e doganës.

Për mendimin tim, bllokimi i tyre bëhet, kryesisht, mbi baza korruptive dhe abuzive. Nën maskën e mbrojtjes së prodhimit vendor, zyrtarë të institucioneve qëndrore, si në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë, kundrejt përfitimeve personale, mbështesin biznesmenë apo biznese të caktuara, për të ruajtur monopolin e prodhimit e të tregtimit të produkteve të tyre.

Midis hapave konkretë për thellimin e bashkëpunimit ekonomik ndërmjet dy shteteve tona do të theksoja: krijimin e tregut të përbashkët ekonomik dhe energjitik; politika të përbashkëta fiskale; projekte të përbashkëta infrastrukturore për të thithur fonde nga BE, BERZH, BB; integrimin e tregjeve të punës, etj. Nëse i materializojmë këto, shpresoj që, në masë të madhe, do t`u ndërpritet rruga abuzimeve dhe korrupsionit në marrëdhëniet ekonomike dypalëshe.

“EPOKA E RE”: Z. Lauka, Kosova Lindore është duke u përballur me padrejtësi nga pushteti serb, sidomos, ishte alarmuese çështja e ndalimit të librave shqip. Po ashtu, edhe në Maqedoni ka pakënaqësi nga shqiptarët, për shkak të moszbatimit të marrëveshjes së Ohrit. Mendoni se Kosova dhe Shqipëria duhet ta mbajnë bajrakun për t’u prirë çështjeve kombëtare për stabilizim gjithëkombëtar. Pra atje ku janë pakicë,t’u dalin në ndihmë?

LAUKA: Ajo që ndodhi, kohët e fundit, në Luginën e Preshevës, me bllokimin në kufi, nga policia serbe, të abetares shqipe, të kujton inkuizicionin në epokën e mesjetës. Autoritetet serbe nuk po arrijnë të çlirohen nga albanofobia. Për pasojë, shqiptarët atje vazhdojnë të mbeten pakica më e shtypur dhe më e diskriminuar në Europë. Si Shqipëria edhe Kosova e kanë për detyrë të kujdesen dhe t`ju dalin në mbrojtje shqiptarëve të Luginës së Preshevës. Ata duhet të gëzojnë, hiç më pak, se të drejtat që gëzon minoriteti serb në Kosovë.

Çështja e shqiptarëve të Maqedonisë ka një natyrë tjetër. Zbatimi i Marrëveshjes së Ohrit është, në radhë të pare, në interes të shqiptarëve, por zbatimi i saj është interes jetik edhe i vet shtetit maqedon. Besoj se Shkupi zyrtar, tashmë, është vetëdijësuar se, pa u marrë vesh me shqiptarët, nuk mund të ketë Maqedoni të pavarur dhe sovrane, të tillë siç e kemi njohur deri më tani.

“EPOKA E RE”: Sa jeni i kënaqur me qeverisjen në Shqipëri, të drejtuar nga Edi Rama?

LAUKA: Do të doja të isha i kënaqur me qeverisjen e Edi Ramës dhe të çdo qeverie tjetër në Shqipëri, por, realiteti shqiptar, pas dy vjetësh në pushtet të Kryeministrit Rama, dëshmon se kemi të bëjmë vetëm me zhurmë, propagandë, slogane dhe suksese virtuale. Rama erdhi në pushtet me moton e “Rilindjes”. Se ku do të dilte me “Rilindjen” e tij nuk e di. Dyshoj, nëse ai vet e ka ditur ndonjëherë. Por unë, me keqardhje, konstatoj se “Rilindja” e tij ka risjellë, në përmasa të rrezikshme, hemoragjinë shqiptare të viteve `90-të, aq sa numri i refugjatëve shqiptarë në Perëndim, krahasohet me numrin e atyre që largohen nga konflikti i egër në Siri. Për fat të keq, kjo po ndodh edhe në Kosovë. Hemoragjia kombëtare e rinisë (si krah i lirë pune), por edhe largimi i trurit, dikur janë justifikuar me shtypjen e gjatë diktatoriale dhe pasojat e saj në Shqipëri, si dhe me dhunën shtetërore serbe në Kosovë. Po sot, kur të dy vendet tona janë të lira dhe e quajnë veten demokratike, kush është përgjegjës për vazhdimin e pandërprerë të kësaj hemoragjie, me pasoja të rënda për të tashmen dhe të ardhmen e shteteve dhe kombit tonë? Në gjykimin tim, përgjegjëse është klasa politike, në mënyrë të veçantë, elita pushtetare në Kosovë dhe në Shqipëri.

Nëse kjo plagë vazhdon të mbetet e hapur, qeveritarët tanë, në të dy anët e kufirit, mund të “qetësojnë” veten, me suksese virtuale, mund të përpiqen të na mashtrojnë ne dhe partnerët tanë me “sukseset” e tyre, por të vërtetën nuk e fshehin dot dhe ajo ka vetëm një emër: dështim dhë zhgënjim.