Prof.dr Skender Asani/
Ekspozita me temë “Persekutimi komunist i hartuesve të alfabetit shqip dhe familjarëve të tyre”, përbën një ngjarje të veçantë për kulturën dhe kujtesën kombëtare shqiptare. Nën kujdesin e Ambasadës Shqiptare në Maqedoninë e Veriut, kjo ekspozitë është një thirrje për reflektim mbi sakrificën e atyre që kontribuuan në formësimin e gjuhës dhe identitetit tonë kombëtar, duke u përballur me represion dhe padrejtësi. Historia e alfabetit shqip është e ndërthurur ngushtë me historinë e vetë ekzistencës kombëtare. Hartuesit e alfabetit, që ndriçuan gjuhën dhe kulturën tonë në një kohë sfidash të mëdha, jo vetëm që përballuan persekutimin politik, por edhe vuajtjet që pësuan familjet e tyre. Nëpërmjet kësaj ekspozite shprehet domosdoshmëria për ta mbajtur gjallë kujtimin e atyre që u flijuan për idealin e një kombi të arsimuar dhe të lirë. Rëndësia e kësaj ekspozite qëndron jo vetëm në përkujtimin e të shkuarës, por edhe në edukimin e brezave të rinj. Ajo na mëson se përkushtimi ndaj gjuhës dhe kulturës ka një çmim, një çmim që është paguar shpesh me vuajtje të mëdha. Persekutimi komunist, që nuk kurseu as hartuesit e alfabetit dhe familjet e tyre, na rikujton se çdo përpjekje për të mbrojtur identitetin kombëtar është një akt i lartë patriotizmi dhe njerëzor. Instituti i Studimeve të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit (ISKK), përmes kësaj ekspozite, sjell në vëmendjen tonë jo vetëm vuajtjet, por edhe madhështinë e atyre që, përkundër represionit, vazhduan të qëndrojnë të palëkundur në misionin e tyre. Kjo është një thirrje për të vlerësuar më thellë lirinë dhe trashëgiminë kulturore që ne gëzojmë sot, një trashëgimi e fituar falë sakrificave të tyre. Ekspozita është një moment i veçantë për të reflektuar mbi rolin e kujtesës kolektive në formësimin e të ardhmes. Në një kohë kur kombet përballen me sfida globale, ruajtja e trashëgimisë kulturore dhe historike është thelbësore për forcimin e identitetit dhe kohezionit kombëtar. Kjo ngjarje nuk është vetëm një homazh për të kaluarën, por edhe një udhërrëfyes për të ardhmen, duke na kujtuar se historia dhe kultura jonë janë gurët themelorë mbi të cilët ngrihet kombi shqiptar.
Ekspozita “Persekutimi komunist i hartuesve të alfabetit shqip dhe familjarëve të tyre” nuk është vetëm një aktivitet kulturor, por një mision për të ndriçuar një periudhë të errët të historisë sonë dhe për të nderuar sakrificën e atyre që kontribuuan në ruajtjen e identitetit tonë kombëtar. Ajo na fton të kujtojmë, të nderojmë dhe të mësojmë – një mesazh i rëndësishëm për çdo shqiptar, kudo që ndodhet.
Në përfundim dua të përdor një citat të Sevasti Qiriazi – Dako “UNË JAM SHQIPTARE. Ky përbën faktin më të rëndësishëm të jetës sime, madje më të rëndësishëm se edhe familja, pasi të qenët e ndërgjegjshme për të më krijoi ndjesinë e gjallë të asaj që duhet të bëj duke I dhënë kështu qëllim jetës sime. Ky fakt përcaktoi si sfondin gjeografik, ashtu edhe atë historik dhe më ka dhënë interesimin tim kryesor si dhe idealin tim aq herët në jetën time sa mund të mbaj mend: të ngrija popullin tim drejt shkollimit dhe pavarësisë”.