Gjeneral ®Piro Ahmetaj/
Me 7 Shkurt 2025, z. Elon Musk zhvilloi një bashkëbisedim me stafin dhe kadetët ekselentë të Akademisë së njohur Ushtarake “West Point”, SHBA mbi kërcënimet, teknologjinë dhe fatet e luftërave të ardhmshme. Intervista u moderua nga dekani i Akademisë West Point, Gjenerali mirënjohur Shane Reeves. Kjo intervistë mbart vëmendje dhe interesa globale jo vetëm për faktin se Elon Musk është pjesë thelbësore e Ekipit dhe programit të Presidentit Trump, por edhe për të lexuar vizionin, vendosmërinë si dhe mesazhet e forta të SHBA-ve që: “NATO nuk do të jetë kurrë më një klub diplomatësh por një fuqi e pakonkurrueshme (vdekjeprurëse), për paqen, sigurinë dhe interesat Auro-atlantike”!
Pikësëpari, për të mbetur NATO si një fuqi ushtarake e pakonkurrueshme, Presidenti Trump ka ri-konfirmuar edhe në Konferencën e përvitshme të Mynihut (Munich Security Conference), kërkesën/presionin e SHBA ndaj: “32 vendet e NATO-s të cilat duhet të rrisin buxhetet nga 3-5 % të GDP-së”. Që në fillim të fjales së tij, Z. Musk, theksoi se: “kërcënimet e ardhshme do të ndeshen dhe do të fitojnë me sukses forca e së ardhmes të cilën do ta projektojme dhe ndërtojmë sot”.
Më poshtë po japim disa nga mesazhet kryesore të intervistës së Elon Musk, përfshi dhe për RSh:
E ardhmja e luftrave: “Dronët Inteligjentë dhe Inteligjenca Artificiale (robotët).
Nisur edhe nga mësimet në Ukrainë, efektet më të mëdha në një luftë të ardhshme do të jenë tek Dronët inteligjentë dhe Inteligjenca Artificiale (IA). ʺTani e në vijim, luftërat e ardhshme midis fuqive të mëdha do të jenë Dronët dhe Inteligjenca Artificialeobotët (IA) ato që do vendosin fatin e luftës së ardhmeʺ. Edhe sot, në fakt, qendra e gravitetit në fushëbetejën e Ukrainës është një luftë me drona, ose një lloj gare midis Rusisë dhe Ukrainës që përpiqen se kush mund të dislokojë numrin më të madh të dronëve.
Edhe ne vlerësimin tim: ʺpo bëhet gjithmonë e më e rrezikshme dhe më e pamundur të vendosim ushtarët në vijën e frontit. Dronët do të jenë armatimet kryesore për çdo shtet të fuqishëm e me teknologji të përparuar, të cilët do të zëvendësojnë ushtarët në vijën e frontit, kur rrezikohet jeta e tyreʺ.
Po ashtu ʺduhet të investojmë me prioritet në zhvillimin e Dronëve inteligjentë – shprehet Musk. ShBA janë të forta për sa i përket teknologjisë së përparuar, por shkalla e prodhimit të tyre nuk është ajo që kërkohet, si dhe numri i njësive të tilla mbetet ende në një numër relativisht të vogëlʺ. Edhe presidenti Zelensky konformoi se 2025 do të ketë një milion dronë të gjenerates së fundit të prodhuar nga Ukrainasit.
Sic e shihni këtë evolucion: ʺmidis njeriut që nuk mund të pozicionohet më në vijën e parë, të fushë betejës dhe teknologjisë që del tashmë në krye të misionit, por duke i mbajtur ata të integruar dhe të sinkronizuar si një trup i vetëm, duke rritur aftesitë operacionale të tyre nëpërmjet komunikimit që nuk mund të përgjohet, pra sistemi Starlink, qe është shtylla kurrizore e sistemit të komunikimit ushtarak Ukrainas.
Nga ana tjetër, ʺsfida e Neurolink është se Inteligjenca Artificiale do të tejkalojë aftësinë e njeriut për ta kontrolluar atë (IA). Për këtë pyetje, do të desha të thoja jo, por përgjigja është po. Pra, se kjo ndodh përpara se IA të ketë evoluar deri në pikën ku ne së bashku me IA mund të fillojmë të punojmë së bashkuʺ.
Konkluzioni përfundimtar është se rruga më e mirë për sigurinë e IA është të kesh një IA që kërkon maksimalisht të vërtetën dhe që është gjithashtu kurioze, dhe nëse i ke të dyja këto gjëra edhe më mirë, pasi kjo do të inspiroje njerëzit të shohin se si zhvillohet njerëzimi dhe jo për ndonjë gjë tjetër; por sepse njerëzimi është shumë më interesant dhe i domosdoshëm se mungesa e njerëzimit. Sic dihet Elon Musk është një fans i madh i planetit Mars, pasi mendon se ne duhet të bëhemi një qytetërim shumë-planetar, kjo është shumë e rëndësishme që SpaceX është ta bëjë jetën multi-planetare.
Kjo është arsyeja që ai krijoi këtë kompani dhe kjo është arsyeja e zhvillimit te Starship në Teksasin e Jugut. Ajo raketë është shumë e madhe, ajo ka për qëllim kryesor të zhvillojë jetën në Mars, jo vetëm për të dërguar për një kohë të shkurtër astronautë atje, por për të populluar Marsin dhe te kemi një qytetërim tërësisht të pavarur. Duke u kthyer te IA, rrjeti nervor biologjik na thotë se ky do të jetë rezultati më i sigurt, sepse është si të shohësh që Marsi nuk është aq interesant sa Toka.
Besimi midis njeriut dhe teknologjise luftarake është bërë një realitet, ajo është vendimtare sidomos në teatrin e luftës. Po shikoja filmin tepër realist “Top Gun Maverick”. Mësova se Tom Cruz në fakt nuk është vetëm aktor i mirë, ai është edhe një pilot tepër i besueshëm. Ai thotë se bëhet fjalë për pilotin dhe jo për aeroplanin, me aftësinë e tij për të mposhtur një avion gjuajtës të gjeneratës së pestë për 10 sekonda. Kur zbatohet një teknologji e re më e efektshme, ne duhet t’i besojmë asaj veçanërisht nëse ajo ka aplikuar ndryshimin për të fituar, kështu që vetëm kështu mund të ndërtojmë besimin midis njeriut dhe makinës?
Puna me Dronët është se si çdo teknologji e re duhet të testohet dhe ri-testohet. Edhe per dronët, duhet të bëjmë shumë testime dhe të shikojmë se si funksionojnë në të vërtetë në një konflikt me rrezikshmeri të vogël, dhe pastaj të rritet përdorimi i tyre nëse është efektiv. Një dron është të paktën 100 herë më i lirë se një avion, dhe sigurisht është më mirë të sakrifikosh dronët në vend të avionit së bashku me pilotët. Pra, ka ardhur koha kur përdorimit të avionëve luftarakë të pilotuar nga njerëzit po i vjen fundi.
Një tjetër teknologji e nevojshme për luftrat e ardhshme është edhe teknologjia anti-dron. Kjo u demostrua dhe testua në Prill 2023, kur rreth se 99% e raketave dhe dronëve vrasës të Iranit u asgjësuan nga Forcat Ajrore të Izraelit si edhe nga flota ajrore/ avionët e gjeneratës së fundit të SHBA, UK, etj.., pra e vërtetoi se na duhet/must të zhvillojmë teknologji të zgjuar të sistemeve anti-Dronë.
Mendoj se nëse ka një interes strategjik në fushën e Dronëve dhe anti-Dron dhe industrua ushtarake do të kalojë shpejt në prodhimin e tyre. Kjo është urgjente, dhe kjo është ajo që po ndodh, pasi IA dhe Dronët janë e ardhmja e luftës. Edhe programet e hapësirës janë po ashtu kritike. Ndërsa Pyetjes se cili mund të ishte cilësia themelore për ushtarakët e së ardhmes, Musk i’u përgjigjet: “përpiquni të mësoni sa më shumë të jetë e mundur, si dhe të zhvilloni mendimin kritik për çdo gjë që ju thonëʺ.
Konkluzione si dhe tre mesazhe edhe për reformën e mbrojtjes së RSh:
Mesazhi 1: e zgjodha këtë intervistë për të ri-sjellë në vëmendje produktin e parë, në cilësinë e Koordinatorit të Sigurisë Kombëtare dhe marrëdhënieve me ShBA/NATO, si dhe për të përsëritur mesazhin gjithëpërshirës për të gjithë faktorët politik, grupet e interesit, Instituteve, Ekspertët e Sigurisë si dhe ushtarakët, për të kontribuar në nevojën kritike që ka vendi për modernizimin e sistemit të Sigurisë dhe Mbrojtjes Kombëtare si pjesë e programit të Qeverisjes së PDSh 2025-2029 si dhe në 10 vitet e ardhshme.
Mesazhi 2: Kombi/vendi ynë po ashtu ka nevojë kritike të modernizojë SS&MbK si dhe aftësitë operacionale të Forcave të Armatosura, jo vetëm për shkak zgjedhjeve të 11 Majit, por si për të gjitha vendet e NATO-s, kjo imponohet nga lufta neo-naziste në Ukrainë; impaktet e Trump-2 mbi rendin botëror; rikthimi i frikshëm te gara e armatimeve, destabiliteti demokratik dhe korrupsioni në Ballkan. Kjo nuk arrihet as me prapagandë partiake dhe as me statuse patriotike, por duke u bazuar në Rishikimit Strategjik të Mbrojtjes, i kryer në bashkëpunim me SHBA nën drejtimin e -sh-Kryeministrit Berisha (RSM-2013).
Mesazhi 3: Rrritja e buxhetit të mbrojtjes në 3% deri 5 % nuk është “për ta marrë me të mirë Presidentin Trump”, por mbi gjitha një domosdoshmëri kritike për të modernizuar fuqinë/efiçencën e Institucioneve, Agjensive dhe mekanizmave të sigurise dhe mbrojtjes kombëtare (përshi sigurisht fuqinë ushtarake/FA) në përmbushje të misionit kushtetues, pra: “për të mbrojtur integritetin (neni 5); zhvilluar interesat gjeopolitike të RSh në Rajon si dhe për të “merituar me dinjitet karriken” në tavolinën e NATO-s.
Gjeneral ® Piro Ahmetaj:
Koordinator për Sigurinë Kombëtare
dhe marrëdhëniet SHBA/NATO-n!